Hollywood honderd jaar in de hoofdrol
Centrum van film en televisiewereld bestaat precies een eeuw
ZATERDAG 2 MEI 1987
PAGINA 23
Het Forest Lawn Memorial Park in
Glendale moet tot de mooiste be
graafplaatsen ter wereld behoren.
Door een prachtig smeedijzeren hek
- het grootste dat er bestaat - kom je
binnen en daarna past slechts een
eerbiedig stilzwijgen. Glooiende
velden, reusachtige bomen, klate
rende fonteinen, zingende vogels,
half in het groen verscholen kerk
jes, marmeren hallen, het houdt niet
op. Dat alles met namen als: Dal der
Herinnering, Heuvel van Wederop
standing, Sluimerland en Weide van
de Eeuwigdurende Liefde.
door Henk Dam
Hier en daar is de natuur een handje
geholpen om het nog sfeervoller te ma
ken. Zo klinkt uit de cypressen nabij het
Hof van Eer stemmige muziek. In het
Hof bevindt zich Leonardo da Vinci's
Laatste Avondmaal, in glas-in-lood uit
gevoerd. Maar hèt pronkstuk is te vin
den in de Hal der Kruisiging: het is het
zestig meter lange doek The Crucifixion
van Jan Styka, dat in het Guinness Re
cordboek staat omdat het het langste
schilderij ter wereld is.
De dodenakker in deze wijk van Los
Angeles is de werkelijkheid geworden
droom van de schatrijke dr. Hubert Ea
ton, die in 1917 schreef dat zij die van
ons heengaan op de drempel staan van
een gelukkiger leven, en dat er dus op
begraafplaatsen geen ruimte zou moeten
zijn voor „onartistieke symbolen".
Klatergoud
Prachtig, prachtig allemaal, Rijk en
meer dan een beetje kitsch. Geen won
der dat het dodenpark in Glendale zo
vaak is uitverkoren door de helden en
heldinnen uit de wereld van schone
schijn en klatergoud, uit het nabijgele
gen Hollywood.
De as van Walt Disney is hier te vin-
den, twee van de Marx brothers rusten
er. Errol Flynn ligt er begraven (in, naar
het hardnekkige gerucht wil, het gezel
schap van zes flessen whisky), maar ook
Nat 'King' Cole en Clark Gable, de ko-
ning van Hollywood. En hier is ook de
laatste rustplaats van Clara Bow, beter
bekend als 'the it-girl' omdat ze dat on
definieerbare 'het' had, dat van een ge
woon mens een ster maakt.
A propos: van de doden niets dan
goeds, maar die Clara Bow was me een
doerak. In 1927, tijdens een terecht be
faamd geworden orgie, maakte ze in één
nacht het gehele rugbyteam van de Uni
versiteit van Zuid-Californie gelukkig,
een prestatie waarover in het toch wel
wat gewend zijnde Hollywood nog
steeds met ontzag wordt gesproken.
Terug naar Forest Lawn. Sinds 1937
slaapt in het park ook Jean Harlow, be
ter bekend als 'de blonde stoot', haar
eeuwige slaap. Toen ze op 26-jarige leef
tijd daar werd bijgezet, droeg ze een
nachtgewaad van roze mousseline, zoals
ze die ook had aangehad in haar film 'Li
belled Lady'. In haar half geopende
hand hield ze een enkele witte gardenia
met daaraan vastgemaakt een niet on
dertekend briefje met als tekst: 'Goede
nacht, mijn liefste schat'. Haar kist was
van massief brons, met bovenop een zil
veren plaat waarop een reproductie van
haar handtekening te zien was. De kist,
bedekt met 1500 lelietjes-van-dalen en
500 gardenias, werd uiteindelijk ge
plaatst in een peperdure, geheel van
Spaans en Italiaans marmer opgetrok
ken crypte. Jarenlang werden daar elke
dag witte rozen geplaatst.
Symbool
Het Forest Lawn Memorial Park van
Glendale is zo op z'n eigen manier een
symbool voor Hollywood, de droomfa-
briek van de Westerse wereld, dè stad
die ons Charlie Chaplin en Marilyn Mon
roe, Shirley Temple en Lassie gaf. Holly
wood is La La Land, hoofdstad van de
wereld van film en tv, een reservaat vol
beroemdheden, de speelplaats van een
groot aantal van 's werelds mooiste,
meest vermoeiende en meest intrigeren
de mensen. Hollywood is uniek. En dit
jaar bestaat het precies een eeuw.
Het begon allemaal zo eenvoudig. In
1887 liet een landbouwer en drankbe
strijder uit Kansas, Harvey Wilcox, zijn
Het symbool van Hollywoods ijdelheid: de meer dan manshoge letters in de heuvels bij de stad.
de vermaarde benen van Betty Grable,
en vele tientallen voetafdrukken.
Om nog een reden is het de moeite
waard in Hollywood naar de grond te
kijken: op de paar kilometer stoep van
Hollywood Boulevard en Vine Street
zijn circa 1800 met koper omrande ster
ren te zien met daarin namen van sterren
als Hitchcock, Marlon Brando, John
Wayne en, jawel, Ronald Reagan. Man
nen als Steve McQueen en Howard Hug
hes ontbreken. De reden daarvoor zal
wel zijn, dat de ster niemand als eerbe
wijs wordt geschonken: je kunt 'm voor
3000 dollar kopen. Niets voor niets, en al
helemaal niet in Hollywood.
Nee, dat Hollywood valt tegen. Om
Moss Hart te citeren: „Er is niets aan de
hand met Hollywood dat niet door een
goede aardbeving kan worden opge
lost." Wie glamour zoekt, kan beter naar
het aanpalende Beverly Hills reizen. In
dit lustoord wonen de sterren, en wel in
zulke hoge concentraties dat er speciale
busreizen voor de toeristen naar worden
georganiseerd, en er speciale gidsjes be
staan voor degenen die graag op eigen
gelegenheid willen uitzoeken hoe nu
precies Lucy Ball of Meryl Streep of
zelfs Madonna wonen.
Het 30.000 inwoners tellende Beverly
Hills is een aards paradijs met fantasti
sche huizen langs brede, door bomen
omzoomde lanen. Nog onlangs verkocht
Kenny Rogers er zijn huis voor meer dan
20 miljoen dollar, maar daar had de nieu
we eigenaar dan ook onder meer een ga
rage voor met ruimte voor 17 auto's.
En over auto's gesproken: in Beverly
Hills staan 187 Rolls Royces geregi
streerd, 1894 Mercedessen, 454 Jaguars
en 41 Ferrari's. Andere cijfers die ook
boekdelen spreken: Beverly Hills telt
4500 advocaten, 125 psychiaters en 37
plastisch chirurgen want er wordt ge
scheiden en over uiterlijken getobd bij
het leven.
Geld is in Beverly Hills een 'way of li
fe', een manier van leven dus. Dat is ook
geen wonder, gezien de bedragen die de
echte sterren verdienen. Het record staat
nog altijd op naam van Marlon Brando
die 14 miljoen dollar kreeg voor zijn rol
in Superman, een film waarin hij welge
teld 10 minuten te zien is.
Geschiedenis
Terug naar het echte, oude Holly
wood. Terug ook in de geschiedenis.
Aan de Santa Monica Boulevard, pal
achter de Paramount-studio, ligt de Hol
lywood Memorial Park Cemetery, een in
1899 gestichte begraafplaats. Het is er
lang niet zo indrukwekkend als in het
Forest Lawn Memorial Park in Glenda
le, maar is niettemin, aldus een bij de
ingang verstrekte brochure, „een van
Zuid-Californiè's belangrijkste toeristen
attracties".
Het is ook minder exclusief dan de do
denakker van Glendale. Hier trekt de
dood de grote verschillen tijdens het le
ven weer recht, want Max en Anna Sha
piro, Simon Lewis en Rosalie Gold
smith, wie dat ook geweest mogen zijn,
hebben net zoveel ruimte gekregen als
Edward G. Robinson, Peter Finch en
citrusplantage in de buurt van Los An
geles bij de plaatselijke autoriteiten re
gisteren. Dat kwam omdat hij er een res
pectabele woonwijk van wilde maken.
Wilcox noemde zijn 55 hectare grote
stuk grond Hollywood ('hulstbos'). Dat
deed hij op verzoek van zijn vrouw Daei-
da, die in de trein een dame had ontmoet
die het maar steeds over haar huis, dat
Hollywood heette, had gepraat.
Wie dat wil, zou de plaats waar de Wil-
cox-en woonden (Hollywood's geboorte
plaats dus) kunnen opzoeken. Het adres
is: 1721 Cahuenga Boulevard. Een schok
zou echter de pelgrim wachten: het huis
is al lang afgebroken en het is nu een
parkeerplaats met zelfs geen aanduiding
van de historische betekenis ervan.
Hoe dan ook: Hollywood was in de
eerste jaren van zijn bestaan een keurige
wijk, precies zoals Wilcox had bedoeld,
met ruime huizen aan brede straten vol
vijgen- en sinaasappelenbomen, en zon
der drank. Het was er heerlijk rustig,
maar niet lang. Aan de oostkust van
Amerika had Thomas Edison de kineto-
scoop uitgevonden, de voorloper van de
film. Na verdere verfijningen en uitvin
dingen waren in 1905 de eerste biosco
pen die stomme films uitzonden al zoiets
als een rage.
Edison, die terdege begreep dat hij
een goudmijn in handen had, probeerde
zijn uitvindingen met patenten te be
schermen. Om dat te doorbreken, trok
een groep filmproducers naar het ver
weg gelegen en maar halfbeschaafde Ca-
lifornië, aan de andere kant van de VS,
om ongehinderd Edisons kunstje na te
doen. In 1911 maakten Christie en David
Horsley in een taveerne annex schuur
aan Sunset Boulevard, hartje Holly
wood, hun eerste films. Met dit histori
sche plekje overigens liep het waardiger
af dan met het huis van de familie Wil
cox: er is nu een tv-studio gevestigd, en
dat is dan tenminste nog iets.
Volksgekte
Al in de jaren '20 was Hollywood be
roemd. De eerste echte sterren maakten
hun entree: Charlie Chaplin bijvoor
beeld, en Mary Pickford. Na de intro
ductie van de films met geluid, in 1927,
groeide het bekijken van films in en bui
ten de VS uit tot een ware volksgekte.
Het is een bekend verhaal: het medium
film bepaalde de cultuur van een genera
tie. Toen Mariene Dietrich in 1930 in een
lange broek werd gefotografeerd, deden
trendgevoelige vrouwen uit de hele be
schaafde wereld haar na. En Clark Gable
veroorzaakte een crisis in de ondergoed
industrie toen hij in 'It happened one
night' zonder hemdje te zien was.
De betekenis van de filmwereld in die
jaren laat zich aardig illustreren door het
werk van de journalistes Hedda Hopper
en Louella Parsons, die met hun roddel
rubriek reputaties in Hollywood maak
ten en braken, en die te zamen 75 mil
joen krantenlezers bereikten. Holly
wood was voor hen en hun lezers echt
het centrum van de wereld, getuige bij
voorbeeld de fameus geworden aanhef
van een column van Parsons die in 1939,
enkele dagen nadat de nazi's Albanië
waren binnengetrokken, verscheen.
Ze schreef: „De dodelijke saaiheid van
vorige week is vandaag gelukkig door
broken door de bekentenis van Darryl
Zanuck dat hij de rechten heeft gekocht
van Maurice Maeterlinck's The Blue
bird".
Gouden jaren
De eerste kaart van Hollywood uit 1887.
De jaren '30 en '40 vormden de gouden
jaren van Hollywood, de tijd dat alles
kon en mocht. In wat nu de stadswijk
van Los Angeles Hollywood is, zoefden
de sterren in hun grote auto's naar de
premières in de beroemde bioscopen
langs Hollywood Boulevard. In luxe
nachtclubs vierden ze hun feesten, in
dure restaurants aten ze. De straten wa
ren vol hoopvolle jongens en meisjes die
wachtten op het moment dat ze ontdekt
zouden worden. Soms pakte dat goed
uit. Zo werd Lana Turner, die in 1936 in
een ijssalon zoet een versnapering zat te
lepelen, niet alleen ontdekt maar ook
een superster.
Het waren de jaren van rijkdom en on
gekende bewondering der menigten
voor degenen die het gemaakt hadden.
Maar voor hen die het niet maakten, was
Hollywood keihard. Zoals Marilyn Mon
roe later opmerkte: „Hollywood is een
plaats waar ze je 50.000 dollar voor een
kus betalen,, en 50 cent voor je ziel".
Die waarheid gold voor bijvoorbeeld
Lou Teilegen, in de jaren '20 een idool
met miljoenen fans, maar na de intro
ductie van de film-met-geluid een ex-
ster. In 1934 was zijn wanhoop zo groot
dat hij zelfmoord pleegde door zich,
piekfijn aangekleed en staande voor een
manshoge spiegel, met een schaar in het
hart te steken. Toen zijn ex-vrouw, de
operaster Geraldine Farrar, over de on
fortuinlijke dood van Teilegen werd ver
teld, antwoordde zij: „Daarin ben ik niet
in het minst geinteresseerd". En Telle-
gens vrouw liet vanuit New York weten
dat zij tot haar spijt niet op zijn - toch al
minimaal bezochte - begrafenis kon ko-
Recessie
Direct na de oorlog was het met Holly
woods glansrol afgelopen. De na-oorlog-
se recessie had daarmee te maken, ar
beidsconflicten in de filmindustrie, de
heksenjacht op communisten onder lei
ding van senator McCarthy die nogal
wat creatievelingen trof. En natuurlijk
de opkomst van de huisbioscoop, de tv,
die de gang naar de echte bioscoop aan
Het huis van Bill Crosby inzet) in Beverly Hills.
zienlijk minder dringend maakte. Na
tuurlijk werden (en worden) er in de
buurt van Hollywood nog steeds een
hoop films gemaakt, maar de mythe, het
bijna-religieuze aan sterren- en film-ado
ratie, was ten einde.
Dat betekende ook het begin van de
ondergang van Hollywood als stad vol
glamour. Het is daarom dat degene die
dit stuk van Los Angeles voor het eerst
bezoekt, nogal een tegenvaller te incas
seren krijgt. De dure winkels van weleer
zijn vervangen door het soort goedkope
zaakjes waar t-shirts en maffe ansicht
kaarten worden verkocht. De luxe res
taurants heten nu McDonalds, Kentuc
ky Fried Chicken en Pizza Hut.
Pornowinkels
In de zijstraatjes van de grote door
gaande wegen als Hollywood Boulevard
en Sunset Boulevard zijn de duidelijkste
tekenen te vinden dat het met een buurt
niet goed gaat: de porno winkeltjes en in
portieken slapende zwervers. De naar
ontdekking hunkerende starlets van
weleer zijn opgevolgd door weggelopen
jongeren die zich door middel van pros
titutie en andere weinig perspectiefrijke
bezigheden in leven houden. Het maakt
allemaal een nogal verlopen indruk.
Maar dat neemt niet weg dat de toeris
ten blijven komen. Met de bussen van
bedrijven als Hollywood Phantasy
Tours en Wonderland Tours. Want het
Chinese Theater, om eens één zaak uit
de Gouden Tijd te noemen, is er bijvoor
beeld nog steeds. Vóór dit uit 1927 date
rende theater, vroeger de plaats waar de
grote films in première gingen, zijn, in
cement vereeuwigd, de sporen van zo'n
170 acteurs, actrices en filmers te zien:
de handjes van Shirley Temple, een van
Rudolph Valentino. De laatste was een
van Hollywoods allergrootste helden.
Toen hij in 1926 stierf, rouwde het hele
land en vonden verscheidene vrouwen
het leven letterlijk niet meer de moeite
waard. De ster van 'De vier ruiters van
de Apocalypse' rust nu in crypte num
mer 1205 van het Kathedraal Mauso
leum.
Wie zich vanuit dit mausoleum, dat be
staat uit hoge muren vol naamplaatjes
waarachter zich de stoffelijke resten be
vinden, naar buiten begeeft ziet in de
verte, tussen de cypressen door, Holly
wood Hills, de heuvels waardoor Holly
wood is omringd. In die heuvels bevindt
zich het ultieme symbool van Holly
woods ijdelheid: de 15 meter hoge, witte
letters die 'HOLLYWOOD' spellen, en
die van grote afstand zijn te zien.
Sprong
Naar die letters begaf actrice Peg Ent-
wistle zich op de avond van 18 septem
ber 1932. Klimmend, half struikelend,
door bossages en over stenen worstelde
ze zich een weg naar de negen witte let
ters. Ze had het niet gemaakt in Holly
wood, Peg Entwistle. Successen die ze
in de theaters van New Yorks Broadway
had geboekt, hadden geen vervolg opge
leverd in de studio's van Hollywood.
Eén klein rolletje had ze maar gekregen,
en daarna niets meer.
Nu kon ze er niet meer tegen. Bij de
letters aangekomen, klom ze via een
schilderladder achterlangs naar de bo
venkant van de H. Niemand weet hoe
lang ze daar heeft gestaan, kijkend naar
de lichten van de stad die haar verwor
pen had. Uiteindelijk maakte ze de on
vermijdelijk sprong in de duisternis.
Peg Entwistle werd 24 jaar.
