Endegeest begint twee projecten in binnenstad DE VAN TOEN *6» Inbreker opgepakt acliel in viije tijd Ruzie over prijs van krat bier Vrouw (65) gewond na val met snorfiets VRIJDAG 1 MEI 1987 PAGINA 9 LEIDEN/OEGSTGEEST - Het psychiatrisch ziekenhuis Ende geest wil volgend jaar twee projec ten beginnen in het centrum van Leiden. Eén project is van de be handelingseenheid Hostel en dat betreft het voorbereiden van 14 pa tiënten op hun terugkeer in de maatschappij (resocialisatie). Het andere betreft een project waarbij tien mensen in de leeftijd van 20 tot 35 jaar, die chronisch Ende geest-patiënt dreigen te worden, onder intensieve begeleiding leren om voor zichzelf te zorgen. Het is de bedoeling dat beide groepen pa tiënten in panden in de binnenstad gaan wonen. Het laatst genoemde project is min of meer uniek voor Nederland te noemen. door Simone van Driel Wat de Hostel betreft wil Ende geest met de verhuizing naar de binnenstad een einde maken aan wat klinisch psycholoog Mark van der Gaag omschrijft als de huidige "nogal kunstmatige resocialisatie". Verpleegkundige Tineke Schutte: "Tot nu toe is het gebruikelijk dat mensen die weer terug willen en kunnen in de maatschappij, daar op hier in het ziekenhuis worden voorbereid. Het grote nadeel daar van is dat dat toch stigmatiserend is. Als ze een adres moeten opge ven, is dat wel psychiatrisch zie kenhuis Endegeest, bijvoorbeeld. En zo'n ziekenhuisterrein is toch de maatschappij niet". Drie verpleegkundigen, een so ciaal-cultureel werker en een maat schappelijk werker nemen de be geleiding van de bewoners over dag op zich. 's Avonds en 's nachts zorgen zij voor zichzelf. Voor dit project, waarvan het einddoel is dat de patiënten uiteindelijk weer zelfstandig door het leven kunnen, is overigens nog geen toestemming van het ministerie van welzijn, volksgezondheid en cultuur. Maar er wordt op gerekend dat die er wel komt. "In het verleden hebben we namelijk al een paar keer een toe zegging gehad", aldus Schutte. Het andere project omschrijft Van der Gaag als een socio-huis. Niet te verwarren met socio-wo- ningen, want dergelijke projecten zijn kleiner en anders van opzet. Van der Gaag en coördinator Frans Kramer van de behandelingssec tor: "Het gaat bij ons project om mensen die psychische problemen hebben die kunnen stabiliseren, maar die wel een meestal blijvende sociale handicap hebben. Ze zijn niet intellectueel gestoord, maar hebben omgangsproblemen, ma ken heel erg moeilijk contact. Bij hen is doorgaans niet zo heel veel vooruitgang te constateren. Er is geen reden om ze levenslang hier in behandeling te houden. Ze kun nen echter ook niet volledig zelf standig wonen. En een sociowo- ning (waarbij de bewoners in een soort gezinsverband samenleven) is voor hen wat te hoog gegrepen' omdat ze psychisch (nog) niet sta biel zijn". "Vaak gaan ze daarom na ver loop van tijd van de behandelings sector naar de woonafdeling van Endegeest. Maar jonge mensen gun je beter. Ze wonen immers toch op het ziekenhuisterrein. So ciale contacten verwateren; veel mensen schrikken er toch van te rug om een psychiatrisch zieken huis te bezoeken. En de patiënten hebben vaak geen eigen kamer, dus weinig gelegenheid om ie mand te ontvangen. Bovendien zijn op zo'n woonafdeling veel meer regels dan hier, waardoor sommigen echt een schok krijgen als ze zijn overgeplaatst. En er zit ten op de woonafdeling nogal wat oudere mensen. Daarom is die af deling ook meer op zorg ingesteld. Die hebben deze patiënten echter niet nodig, ze kunnen een heleboel dingen wel zelf. Op die manier worden ze dus alleen maar afhan kelijker". Kazerne Vandaar dat ongeveer twee jaar geleden binnen de behandelings sector van Endegeest het idee ont stond speciaal voor tien van deze patiënten een woonproject in de binnenstad op te zetten. Zij zullen onder intensieve begeleiding foverdag en 's avonds) van vier ver pleegkundigen, een sociaal-cultu reel werker en psychologen zo zelf standig mogelijk gaan wonen. Het krijgt de formule van een studen tenhuis: iedereen een eigen kamer, gezamenlijke verantwoordelijk heid voor het huishouden. Een ka- mer-bewonen-cultuur dus, zoals Van der Gaag het uitdrukt. Met de begeleiding uiteraard als grote ver schil. Maar "zusters met een blad pil len" zullen we er niet aantreffen, zegt Van der Gaag om aan te geven dat het er vooral zo gewoon moge lijk aan toe zal gaan. "Voor zover patiënten al medicijnen gebruiken gaan ze daarvoor naar de polikli niek". En van een kazerne-achtige aanblik, verzekert sociaal-cultureel werker Hans Rijns, zal evenmin sprake zijn. "Het wordt een ge woon woonhuis". Van der Gaag: "Ook voor de patiënten moet het zoveel mogelijk lijken dat dit niets met Endegeest heeft te maken". De aan het project deelnemende patiënten zijn volgens Schutte erg enthousiast. "Ze gaan weg van dit terrein en ervaren het een beetje als rehabilitatie". Wel is het volgens Van der Gaag wenselijk dat het pand geen buren heeft, althans geen woonhuizen. Dit onder meer met het oog op het leefritme van de bewoners. "Ze werken niet en staan dus later op 'Leiden centrum' is de bestemming van twee projecten van Endegeest. Mark van der Gaag, Frans KramerHans Rijns en Tineke Schutte met geven de betrokken medewerkers van het psychiatrisch ziekenhuis (vlnr) bord en duimen aan. (foto Jan Holvast). dan anderen en gaan ook later naar bed". De wens is ook dat het te be trekken huis binnen of vlakbij de singels ligt. Of die wens ook zal worden vervuld, is nog een open vraag. Endegeest heeft B en W ge vraagd een commissie, met daarin vertegenwoordigers van het zie kenhuis en van de gemeentelijke afdeling volkshuisvesting, in te stellen die naar geschikte panden moet zoeken. Endegeest kan na melijk als gemeenteziekenhuis niet zelf de huizenmarkt op, stelt Van der Gaag. "Er zal een pand van de gemeente moeten worden ge vonden dat vervolgens wordt over gedragen aan een woningstichting die het dan weer aan ons ter be schikking stelt". Verwacht wordt dat de projecten volgend jaar kunnen beginnen. Voorafgaand daaraan draaien bei de projecten proef op het terrein van Endegeest zelf. De socio-deel- nemers betrekken een paviljoen waar nu nog chronische patiënten zijn ondergebracht. Het reso-pro- ject wordt ondergebracht in De Honingraat die ten behoeve hier van nu wordt verbouwd. Het vier tal heeft goede hoop dat de projec ten een succes worden. "Ik denk dat er over drie of vier jaar met een tweede socio-huis kan worden be gonnen", aldus Van der Gaag. LEIDSE KRONIEK OVER jMENSEN EN GEDANE ZAKEN -»•*•' "SF 'J 'J •*4" v -4.' v«.j> ^ft'% P L A IN E AND Mk tdMS. 'ïsr-fc* FAMILIAR BXTOSI- dfö TION OF THE T ESS E <4^4? COMMAHBEMEST W'.N »SQ»4, mg? WITH A HETHO0ICAIL ihott CaïechUme, containing briefly all cite principal! grounds of Chtiftian RELIC I O N. According to the left eorreSed and Salami Ceoie by rite Audrour, M<. loss Dob. sSlfj T© isnow prègxcd diree pro fitable l jfek's. P A hi f. Xf~y4 th' iigtftj :ff/' gtw.th Fndcf{lami?n£: b the implt* v Vn*' a (foto W.J. Vreeburg) Hongerstaker politiecel opgenomen in In het begin van het jaar 1609 kwam in Leiden een groep van ongeveer honderd Engelsen uit Amsterdam aan. Hun leiders vroegen toestemming zich in de stad te vestigen, hetgeen werd toegestaan. De Engelse gezant Sir Ralph Winwood protesteerde hiertegen omdat de groep zou bestaan uit verbannen Brownis- ten. Wat bedoelde Winwood met die aanduiding? Het bleek te gaan om mensen die in 1608 om geloofsredenen uit Engeland wa ren vertrokken en na een drama tische zeereis van 14 dagen, waarbij ze ook nog gescheiden waren geraakt van vrouw en kin deren, in Amsterdam waren gaan wonen. Nadat men weer ver enigd was, ontstonden er proble men met de in die stad al eerder gevestigde Engelse vluchtelin gen. De groep besloot daarop naar Leiden te gaan. Zij zou later de kern vormen van de emigran ten die als de stichters van Ame rika onder de naam 'Pilgrim Fa thers' of 'Pilgrims' beroemd zou den worden. Over het algemeen ging het om eenvoudige, zeker niet rijke mensen die hard moesten werken om in hun onderhoud te kunnen voorzien. Velen werkten in de textielnijverheid en sommi gen van hen oefenden als eersten in Leiden het beroep van pijpen maker uit. Twee echter besloten in Leiden een drukkerij op te richten waar zij de boeken kon den drukken die om hun inhoud in Engeland verboden waren. Het ging namelijk om Puritein se of Separatistische boeken, die theologische standpunten ver breidden die strijdig waren met die van de Engelse Anglicaanse staatskerk. Koning Jacobus 1, zelf een amateur-theoloog, was zeer op deze dissidente groepen gebeten en liet ze sterk vervol gen. Van het drukken van hun geliefde boeken kon in Engeland en Schotland natuurlijk geen sprake zijn en de boeken moes ten na elders gedrukt te zijn die landen binnengesmokkeld wor den, met alle risico's van dien. Maar, wie bereid was die risico's te nemen, kon op een goede afzet rekenen. In Leiden werd in de loop van 1616 een dergelijke drukkerij op gezet door Thomas Brewer (die voor het geld zorgde) en William Brewster. Deze was wat men nu de bedrijfsleider zou noemen: hij hield toezicht op de drukkerij, werkte daarin ook zelf mee en zorgde voor de verspreiding van de boeken. Het bedrijfje was ge vestigd op de zolder van een huis waarvan de ingang was gelegen aan een zijsteegje van de Pieters- kerkchoorsteeg, de 'Steeg' of minder welriekend 'Stinksteeg' geheten. Tegenwoordig heet het William Brewstersteeg en die ligt achter een poortje waarboven een gedenkbord is aangebracht. In Leiden zal het drukkerijtje niet echt geheim zijn geweest, ze ker niet in een steeg als de Pie- terskerkchoorsteeg, waar ver scheidene boekhandelaren en uitgevers als Jan Jansz Orlers en Joannes Maire woonden en werkten. Maar wel min of meer geheim waren de boeken die er gedrukt werden, want van de 19 boeken die aan Brewster's on derneming zijn toegeschreven, dragen er slechts drie zijn naam. Hoe weet men nu dat de zes tien overige boeken uit Brew ster's drukkerij afkomstig zijn? Het gaat om boeken van zeer uit eenlopend formaat: van kleine dunne tot grote dikke. Maar van sommige was al in 1619 bij de Engelse autoriteiten bekend dat ze door Brewster gedrukt waren en in één geval had hij dat zelfs toegegeven. Als we nu enkele van die boeken kennen, krijgen we een soort sneeuwbaleffect, want we gaan dan zoeken naar andere boeken, die geen naam van een drukker of uitgever ver melden, een Puriteinse of Sepe- ratistische theologische inhoud hebben en met combinaties van typografisch materiaal zijn ge drukt dat in de al bekende boe ken ook voorkomt. Dit moeilijke en moeizame werk is door een aantal mensen met wisselend succes gedaan en het laatst op voortreffelijke wijze in 1922 door de Engelsen J. Ren- del Harris en Stephen K. Jones. Hun boekje (The Pilgrim Fa thers. A bibliographical and his torical memorial of the books printed at Leyden by the Pilgrim Fathers) laat zich nu eens inder daad door de grote scherpzinnig heid en strikt logische en metho dische aanpak als een detectiver oman lezen. Het gaat te ver hier hun onderzoek van stap tot stap te volgen, maar het leidde er uit eindelijk toe dat zij een lijst kon den opstellen van in totaal twin tig boeken die of door henzelf of door anderen aan Brewster wer den toegeschreven. Nauwkeurige analyses van het typografische materiaal, waarbij een beschadigd vignet, een hur kende beer voorstellend met palmtakken in zijn voorpoten (zie de afbeelding) een belangrij ke rol speelde, en vooral van de combinaties waarin dat mate riaal in de boeken voorkomt, brachten hen ertoe tenslotte 18 van die 20 boeken aan Brewster toe te schrijven, een resultaat dat ik slechts op twee punten heb kunnen wijzigen. Ik heb namelijk nog een ne gentiende, 'echte Brewster' ge vonden en ik meen dat er drie, misschien vier, boeken niet door Brewster zelf, maar door ande ren zijn gedrukt. Van drie staat echter wel vast, gezien het feit dat Brewster's naam op de titel pagina ervan staat, dat hij ze uit gegeven heeft en ook bij de vier de behoeft daaraan niet getwij feld te worden. Al deze 19 boe ken zijn in de loop van de jaren 1617 tot en met 1619 verschenen. Maar dan, eind juli 1619, barst te de bom voor Brewster en zijn drukkerij. De Engelse ambassa deur, Sir Dudley Carleton, kreeg een boek in handen getiteld Perth Assembly, waarvan hij de auteur niet kende (het is David Calderwood), maar waarvan hem verteld werd dat het in Leiden, samen met andere boeken, door William Brewster was gedrukt. Het boek behandelt een synode van de Schotse kerk in Perth in 1618, tijdens welke Jacobus had geprobeerd de Schotten de Ang licaanse kerkelijke organisatie met bisschoppen op te dringen. Calderwood zette zijn onvrede met de hele gang van zaken erin uiteen. Bij lezing van het boek begreep Carleton direct dat Jaco bus hierover zeer ontstemd zou zijn en daarom rapporteerde hij de zaak aan zijn Londense meer dere, Sir Robert Naunton. Deze gaf hem de opdracht degenen die voor dit en de andere boeken veratwoordelijk waren in han den te krijgen en te ondervragen. Na vele vergeefse inspanningen van Engelse zijde liep de zaak uiteindelijk met een sisser af: William Brewster hebben ze nooit te pakken gekregen (hij is onder de naam Master William son op het schip de Mayflower in 1620 naar Amerika vertrokken), en bij Thomas Brewer was het succes ook al niet groot. Het bleek dat hij als ingeschrevene van de Leidse universiteit buiten de gewone rechtspraak viel, zo dat de stedelijke autoriteiten niets over hem te zeggen hadden. De universiteit liet Brewer weliswaar in haar gevangenis op sluiten, maar voegde er aan toe dat hij niet zonder de privileges van de universiteit te schenden kon worden uitgeleverd, tenzij met zijn toestemming. Wel werd het typografisch materiaal van de drukkerij in beslag genomen (Dit zou in 1623 bij een Engelse drukker in Amsterdam, Giles Thorp, weer opduiken). Brewer begreep dat er maar één manier was om uit de impasse te gera ken. Hij zorgde voor een vrijge leide naar Engeland en 'besprak' de zaak met koning Jacobus, zonder dat dat uiteraard iets op leverde (Uiteindelijk raakte hij in 1626 toch in een Engelse gevan genis, waaruit hij in 1640, een maand voor zijn dood, werd los gelaten). De Engelsen hebben er echter in 1619 niet achter kunnen ko men wat door Brewster en Bre wer in Leiden gedrukt is. Dat ge heim is pas in de twintigste eeuw, en misschien nog niet eens volledig, ontsluierd. R. BREUGELMANS ziekenhuis LEIDEN - Een 27-jarige Leidenaar is vandaag van een cel in het Leid se politiebureau overgebracht naar de ziekenafdeling van de gevange nis in Scheveningen omdat hij als gevolg van een hongerstaking uit drogingsverschijnselen kreeg. De man was op 13 april ingesloten en wordt verdacht van brandstichting bij een bedrijf op het industrieter rein De Waard en enkele diefstal len. De Leidenaar verbleef sinds die datum in een cel in het Leidse poli tiebureau. Volgens een woordvoer der van de politie heeft zijn hon gerstaking niets te maken met het onderzoek dat dat tegen de man is ingesteld. Hij zou door persoonlij ke omstandigheden tot zijn hon gerstaking zijn gekomen. Drietal verdacht van vernielingen LEIDEN - Twee Leidenaren (18 en 23 jaar) en een inwoner van IJssel- stein (15 jaar) zijn vannacht in een woning aan de Middelweg aange houden. Het drietal wordt er van verdacht vannacht de ruiten van winkels aan de Haarlemmerstraat en de Mare te hebben ingegooid. Bij de laatste zaak werd een partij sportkleding met een waarde van 20.000 gulden meegenomen. LEIDEN - Een 30-jarige man is gis termiddag in een cafe aan de Haar lemmerstraat aangehouden omdat hij had ingebroken in een van de kamers van een studentenhuis in die straat. In verband hiermee werd gisteravond nog een 34-jarige Leidenaar in zijn woning aange houden. Het tweetal was de kamer bin nengedrongen terwijl de bewoon ster bij een van haar huisgenoten op bezoek was. Bij de diefstal werd een bedrag van 70 gulden en 5000 gulden aan sieraden buit gemaakt. Het bericht van de diefstal ver spreidde zich als een lopend vuur tje door de buurt. Een van de buurtbewoners hield enige tijd na het gebeuren op persoonlijk initia tief een man aan, maar liet die toch weer lopen. Het was echter dezelf de man die later in het café aange houden werd. Bij zijn arrestatie droeg hij een kettinkje dat hij had gestolen. Lezing 'Amerika's politieke cultuur' is de titel van de lezing die prof. dr. R. Kroes maandag houdt in het kader van de serie lezingen over Amerikanisme van het Studium Generale van de universiteit. De lezing wordt gehouden in het Centraal Voorzieningengebouw aan de Cleveringaplaats 1, aan vang 20.00 uur. Songfestival In buurthuis De Kooi wordt dinsdag weer een kindersongfes tival gehouden, waarbij onge veer 40 kinderen in 15 groepjes optreden. Wethouder D. Tesse- laar is één van de juryleden. Zo wel 's middags (vanaf 14.00 uur) als 's avonds (vanaf 19.00 uur) wordt er opgetreden. Jazz In Le Bambou aan de Heren straat is zowel maandag- als dinsdagavond jazz te beluiate- ren. Maandag vanaf 21.15 uur treedt Bernard Berkhout Swing- mates onder leiding van klari nettist Berkhouter. Dinsdag is het de beurt aan deformatie van saxofonist Bob Rigter. Aanvang 21.30 uur. Kleding De missiegroep van de Leonar- dusparochie houdt zaterdag van 10.00 uur tot 15.00 uur een rom- mèlmarkt en kledingbeurs in het Leonardushuis, Haagweg 14. De opbrengst gaat naar het projekt van Broeder Karei Kruitwagen in Irian Jaya, voormalig Nieuw Guinea. Vrijwilligers Museum De lakenhal zoekt me dewerkers die in de toekomst op vrijwillige basis activiteiten wil len verrichten in het museum. Daarom wordt zondag om 15.00 uur een bijeenkomst gehouden waarop informatie zal worden gegeven. Een museummedewerk ster zal precies uit de doéken doen waaruit de toekomstplan nen van de Lakenhal bestaan en welke activiteiten hierin passen. Burgerlijke Stand Hendrik Wytse Jan, zv. H.W. de Jong en W.J.A. van der Zon; Matthijs, zv. L. Overduin en J. Snippe; Pim, zv. J. van Ark en J. Becking; Eva Susanne Emerentiana, dv. J. Markakis en A.C.H. Rysdam; Maerle, dv. J.K. van den Kommer en E. Wierda; Quirine, dv. E.J.M. Vervloet en J. Dorgelo; Kristel, dv. H. van Hooren en Th. van der Wilt; Brugt Eduard Christiaan, zv. H.B. Jon ker en E.E. Kemmerling; Wilhelmus Jo hannes Petrus, zv. E.P.M. de Haas en P.M.H.Koomen; Corrine Eveline, dv. A. Houwaart en L.A.M. Blonk; Martin, zv. L.C. van der Plas en T.C. Hoek; Willem Hendrik Ido, zv. J. Hengstmengel en R.M.B. Koopmans; Hermina Aatje, dv. C.M. Ouwehand en C. de Jong; Rachel- Ie, dv. J.J. Teske en B.W.M. van Ploeg; Marleen, dv. H.M. Kaptein en I. den Duik; Hendrik Jacob, zv. W.H. Zandber gen en M.J. van der Does; Sara Anna, dv. B. Patti en G. Gallo; Arnaud Gaètan, zv. L.C. Jansen en C.C.D. Frasse; San- der, zv. R.P. de Regt en J. de Visser; Sa- cha Catharina, dv. G.M. Rietbergen en E. van Dobben; Joris Carl Derk, zv. P.J.A.M. Scharpff en H.J. van der boor; Cornelia Neeltje, dv. W. van der Bent en G. van der Plas; Robert Frederik, zv LEIDEN - Drie Leidenaren (25, 31 en 38 jaar) zijn vannacht door de politie aangehouden na het plegen van vernielingen in een café aan de Morsstraat. Bij de aanhouding vie len over en weer enkele klappen, het drietal verzette zich hevig. On dermeer werd een deur van de po litieauto vernield. Volgens de poli tie was het drietal 'rondom dron ken'. De drie Leidenaren hadden zich om 1 uur vannacht bij het café ge meld om een krat bier te kopen. Met de eigenaar van het café ont stond toen onenigheid over de prijs van het krat bier. Daarop be sloten de drie hun woorden kracht bij te zetten door de bar te vernie len en glas kapot te gooien. LEIDEN - Een 65-jarige Leidse is gistermiddag met een verbrijzeld been naar het AZL gebracht nadat zij op haar snorfiets was aangere den door een auto. De Leidse stak de Willem de Zwijgerlaan over zon der uit te kijken. De auto, die voor rang had, kon haar niet meer ont wijken. Een 52-jarige Hagenaar is gister ochtend op zijn fiets ten val geko men toen hij tegen een paaltje aan reed dat in het midden van het Roomburgerpad is geplaatst. Het paaltje is bedoeld om autoverkeer de doorgang te versperren maar staat er volgens de politie erg onge lukkig. Het slachtoffer liep kneu zingen en schaafwonden op. B.I.M. ten Bosch en W.M.J.M. Verbeek. Huig Cornells zv. G.W. Roest en C A. van Beelen, Alexandra dv. J.J. van Ton geren en J.F. van Brummelen, Dennis Theo zv. G.W M. Krol en J.W.M. van Berkel, Boy zv. R. Janssen en M.L. Le- poeter, David Robert Michael zv. C. van Rijn en A.C.Y. Schlaepfer, Anne Marga- reta dv. A. Pöptie en J.G. van Soest, Joost Jan zv. F.J.T.M. Arkesteijn en M.P.L. Francot, Bianca dv. G.C. Schaap en A.M. van Beelen, Jakobus Willem zv. A. Stroo en G.C. Baan, Rick zv. C. Freke en C.S.M.B. Hagen, Cindy dv. H A. van Nobelen en Y.C. van Meeteren, You- nous zv. D. Abdales en R. Bedaoui, Ma nt Mattanje dv. E. Pauwels en F.P.M. van Nieuwkoop, Michel zv. A. den Os en W. Ie Mair, Antoon Johannes zv. T. Gnurlandino en J.H. van Loon, Saman- tha dv. P.J.W. de Water en C.M.C. Rol- vink, Stephan zv. A. van der Meer en I.I.M. van Boekei, Jonathan Moagise zv. W. Brobbel en G.D. Sekana, Jeroen Christaan zv. A. Jansze en H.M. Schalk. Gehuwd: T. Hoppen en C.C.J.H. Bij- leveld, J.J. Marks en G.H. Slik, J. Tysen en M-M. van Ulden, A. Arslan en R.C. Korenhof, M. Pynnaken en M.F. Minke, F.H. Stoffers en W.L.M. Bontje, K. Tes ke en C. van Es. P.H. van der Schaft en E.M. Versluis, F.A. de Jong en M. Rab- belier, R.P. Oosterdijk en H.D.J. van Leeuwen, J. de Wit en E. de Jong. DE ILLEGALE DRUKKERIJ VAN WILLIAM BREWSTER IN LEIDEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 9