~ik richt me altijd op iet doorsnee-publiek' in 'Verboden' werken in Rusland niet te snel uitgeven •e Jackson componeert voor symfonie-orkest Samenwerking 20ste-eeuwse muziek Sluiting van Richter laat RUR ongemoeid Atilla Horbiger overleden Voor eerst Russische popgroep in Nederland Kellendonk gastschrijver universiteit Eigen geluid Schönberg Kwartet 9 APRI^SDAG 29 APRIL 1987 KUNST PAGINA 19 ie) M met ZO ]M VLÜb ir *s natuurlijk een absurd J "hé-verhaal, en misschien CWflije het ook niet geloven", rit?0..* Joe Jackson. „Maar Will- rrer heb ik in mijn droom ge- Ls ïponeerd. Ik werd 's nachts k tker doordat er een the- ïtje door mijn hoofd speel- ickson sprong uit bed, zette achter de vleugel en no- ^13 rde een korte, verstilde y^2>npositie die hij zou opdra- aan het pianoduo Katia en ^*Mielle Labecque, een piano- y. 5 dat hij korte tijd voordien 1 zien optreden. Aanvanke- '(JF... luidde de titel Overture for 9| d piano's. 9 |or Si hn Oomkes 2 1) Sailin home - Piet Veer- 2(4) Crockett's theme - Jan Hammer 3(3) Let it be - Ferry Aid 4 (2) With or without you - U2 5 (6) Nothing's gonna stop us now - Starship 6(9) La Isla Bonita - Madon- 7(7) Lean on me - Club Nou veau 8 8) Se la - Lionel Richie 9 (5) Everything I own - Boy George 10 (13) Kleine Jodeljongen - Manke Nelis 11 (19) Moments in love - Art of Noise 12 (11) Still loving you - Scor pions 13 (10) Respectable - Mel Kim 14 (15) Day in day out - David Bowie 15 (25) Loving you is sweeter than ever - Nick Kamen 16 (18) Weak in the presence of beauty - Alison Moyet 17 (14) Fight for your right - Beastie Boys 18 (12) Sign of the times - Prin ce 19 (31) Big love - Fleetwood Mac 20 (38) Temptation - Richenel 21 (16) Let's wait awhile-Janet Jackson 22 (24) Keep your eye on me - Herb Alpert 23 (23) The throwdown mix - Kool The Gang 24 (20) I get the sweetest feeling - Jackie Wilson 25 (27) Big time - Peter Gabriel 26 (21) Coming around again - Carly Simon 27 (33) Kings call - Phil Lynott 28 (29) I miss you - Klymaxx 29 (17) The Great Pretender - Freddie Mercury 30 To be with you again - Level 42 31 You want love - Mixed Emotions 32 Heat of the night - Bryan Adams 33 (35) I wanna fall in love again - John Spencer 34 (34) I need a love - The Boxx 35 (37) Factory man - Maarten Peters The Dream 36 (40) Intimate climate - Cen terfold 37 (32) Laat me huilen - Benny Neyman 38 (39) Liefde - Willy Alberti 39 Midnight to midnight - Gerard Joling 40 (36) Looking for a new love - Jody Watley lpower is een van de vijf com ities die op Jacksons nieuwste, ijknamige elpee voorkomt. Het en zeer verrassend album, zelfs je Joe's reputatie als onbere- nbaar muzikaal talent in de be- ïouwing betrekt. De muziek die ditmaal heeft opgenomen is zo ed als instrumentaal, op twee - leende - en niet eens door hèm, par door de counter-tenor And- |v Zurcher gezongen tekstregels de compositie Solitude na. ,Het stomste watje me zou kun- n vragen - je doet het gelukkig et - is of ik een lijstje bezit waar- i ik de muziekstijlen die ik nog et behandeld heb een voor een ïgstreep. Voor de duidelijkheid: it is niet zo", zegt Jackson op zijn ibruikelijk scherp(zinnig)e ma- er. „Ik weet ook niet van tevoren at ik maak. Het gebeurt gewoon. weet alleen zeker dat het me de ootste moeite kost om teksten te •hrijven. De muziek welt vanzelf Dat lijkt een curieuze uitspraak voor een man die doorgaat voor een van de beste songschrijvers in de popmuziek. Jackson schreef immers schijnbaar gemakkelijk: hij haalde de zondagkranten met hetzelfde gemak over de hekel (Sunday Papers) als dat hij pleitte voor een liefelijk lied (Slow Song). Maar nog voor hij vorig jaar aan een wereldtournee begon rond het rockalbum Big World legde Joe al het fundament voor deze nieuwe symfonische elpee die je zonder moeite als 'populair-klassiek' kunt omschrijven. Op uitnodiging van Daei, een Ja panse firma in hi-tech elektronika, componeerde Jackson een bijna 20 minuten durend orkestraal stuk dat diende als geluidsband bij om- ni-projektie. „Je kent dat wel, zo'n ronde koepel, waarin je je als be zoeker middenin een film geplaatst voelt. Zowel de film als het mu ziekstuk bestaat uit vijf, zes ver schillende thema's. Je ziet hoe in de film een vliegtuig opstijgt en vervolgens de schitterende sky-li ne van New York doorsnijdt, daar na de armoede van Harlem in beeld brengt en uiteindelijk via de Derde Wereld terugkeert naar To kyo. Eerst nog beelden van het bombardement op Japan en daar na beelden van de hoopvolle toe komst". „Het verhaaltje is niet zo bijzon der. De aanpak laat zich inderdaad wel wat vergelijken met de rol die Phil Glass als componist vervulde in het projekt Koyaanisquatsi. Je vervult als musicus dan een onder steunende rol. Je laat je inpassen in een werkschema en contouren van een gedachte die van een an der afkomstig zijn. Maar op elk ter rein heb je beperkingen - die heb ik ook als ik met een band op tour nee ga. Niettemin maakte het me mogelijk om ervaringen op te doen in het schrijven voor een groot symfonie-orkest". - Symphony in One Movement is uiteindelijk de titel van dit her schreven stuk op Willpower. Ik her inner me dat je na je studie aan de Londense Academy for Music aan vankelijk een Beethoven-fanaat was voor je de 'lichte' muziek in ging. Maar ik herken vooral Grieg en Sibelius in deze manier van componeren. ook mensen die er Debussy of 'Brahms inhoren, maar ik begrijp wel wat je bedoelt. Dat pastoraie, hè? Je zit bij het schrijven voor een groot symfonieorkest met het pro bleem dat je je thematiek geordend moet uitwerken, en ik kies daarbij voor melodie en tegenmelodie, zo- datje niet in allerlei schreeuwerige effecten vervalt". - Deze composities zul je toch zelf niet zien als baanbrekend of ge durfd'. „Nee, zo bescheiden ben ik wel. Maar ik ben ook in tegenstelling tot mijn reputatie nooit uit op avant-gardemuziek of op vernieu wende vondsten. Ik richt me eigen lijk altijd op het doorsnee-publiek, liefst zo breed mogelijk. Daar is niets op tegen, vind ik. Zeker niet als je zoals ik geen water in de wijn doet: ik doe geen concessies aan wat ik wil. De grammofoonplaten maatschappij A M heeft een nieuwe contract met mij gesloten waarin de artistieke vrijheid die ik heb expliciet vermeld staat. Ze krijgen de opnamen van een nieu we elpee kant en klaar aangele verd, en schrikken zich vervolgens lam". „Maar om even terug te komen op dat brede publiek: ik wil die mensen graag naar waardevolle dingen laten luisteren. En volgens mij is het brede publiek wel dege lijk in staat om die te herkennen. Misschien is het niet in staat om muziek te analyseren, maar ieder een voelt op zijn klompen aan dat Tsjaikovsky niet alleen maar mooi schreef maar ook zijn vak ver stond. Verdi was tijdens zijn leven de geliefdste man van Italië. Om dat het volk aanvoelde dat hij het vertegenwoordigde". - Hel Hjkt me dat je nog ver van die status verwijderd bent. Maar je doet wel baanbrekend werk: je combineert elektronicade nieuw ste synthesizers, met een orkestge luid. Is dat niet lastig opnemen? „Je combineert twee technieken de klassieke waarbij de studio al leen maar een grote bandrecorder is, en de poptechniek waarbij je met behulp van je techniek andere geluiden creëert. De moeilijkheid is om ze beide in de juiste verhou ding te mengen. Het liefst had ik dat live gedaan, maar het is moei lijk om die twee werelden te com- Joe Jackson! Maar die is toch dood, overleden, uitgekakt'. bineren. Ik heb dan ook zelfs in de studio moeten besluiten bepaalde partijen gescheiden op te nemen en vervolgens in te dubben. Dat komt ook uit mijn stijl van compo neren voort: ik wil bepaalde ac centverschillen in volume toepas sen, zodat je een piano eerst piano en dan heel erg forte kunt laten ho- „Musici uit de popwereld had den weinig moeite om samen te spelen met strijkers en blazers, op de gitaristen na dan. Behalve Vin- nie Zummo, die er tijdens mijn laatste tournee bij was, heb ik nog twee gitaristen gebruikt. Echt alle maal mensen van naam, maar geen enkele gitarist kon adequaat reage ren op een dirigent. Wonderlijk! Kennelijk zijn het eenlingen". - Je hebt meermalen gezegd dat je niet op stijl uit bent geweest in je carrière, maar op inhoud. Maar toont het feit datje behalve in rock ook actief was op traditioneel jazz- gebied, salsa, fusion en nu het com poneren van orkeststukken niet juist dat je gevoelig bent voor de AMSTERDAM (ANP) - Het Schön berg Ensemble, Asko Ensemble, Nederlands Kamerkoor en Slag- werkgroep Den Haag hebben hun krachten gebundeld met de bedoe ling onder leiding van Reinbert de Leeuw niet-symfonische muziek van componisten van deze eeuw voor grote ensembles in grote za len te brengen. De vier ensembles, die verder ook zelfstandig met hun eigen repertoire zullen blijven op treden, hebben gisteren in Amster dam hun plannen voor het seizoen 1987/1988 gepresenteerd onder de noemer „De Nieuwe Serie", die be staat uit in totaal zes programma's. Tegenover het sterk gegroeide aanbod van twintigste-eeuwse mu ziek in kleine zalen is dat voor gro te zalen jammerlijk afgenomen, al dus betoogden Reinbert de Leeuw van het Schönberg Ensemble (ES) en Bert van Mourik van het Neder lands Kamerkoor (NKK). Om aan die tendens tegenwicht te bieden hebben de vier hun krachten ge bundeld en een gezamenlijke pro grammering toegespitst op „grote" muziek van deze eeuw voor grote zalen, waarbij symfonische werken uitgezonderd worden. Het ligt niet in de bedoeling een zoveelste sym fonie-orkest te vormen, aldus Van Mourik. Directeuren van concertzalen hebben volgens hem intussen en thousiast gereageerd op het initia tief en de programma's zijn alle maal al „verkocht". De program ma's worden uitgevoerd door en sembles van wisselende samen stelling gevoed door de vier be staande ensembles of delen daar- AMSTERDAM (GPD) - De slui ting van de Amsterdamse disco theek '36 op de Schaal van Richter' brengt Jan Lenferink niet in verle genheid. De presentator van het praatprogramma RUR ontvangt zijn gasten tweewekelijks in dit ge bouw. Volgens producer Peter Bie- mans loopt de continuïteit van het praatprogramma geen gevaar. „Misschien gaan we wel met RUR WENEN (AP) - De Oostenrijkse ac teur Atilla Horbiger is maandag avond op 91-jarige leeftijd overle den. Vorige week dinsdag kreeg Horbiger op zijn verjaardag een hartaanval. Atilla Horbiger behoorde samen met zijn broer Paul en zijn vrouw Paula Wessely tot de groep die wel eens de „Giganten van het Oosten rijks theater" wordt genoemd en tot voor drie jaar terug hoorde hij bij de vaste spelers van het be faamde Wiener Burgtheater. Horbiger en zijn vrouw Paula Wessely waren echter ook zeer om streden omdat zij gedurende de na zi-periode met veel energie hebben meegewerkt aan onder andere de verwerpelijke propaganda-film „Heimkehr", een film die in stem mingmakerij nauwelijks onder doet de anti-semitische „pro- i-porno" Jud Süss. Atilla Horbiger werd op 21 april 1896 in Boedapest geboren als zoon van de beroemde geoloog Hanns Horbiger. Na een mislukte studie en als gevolg van geldge brek trad hij in het voetspoor van zijn inmiddels acterende broer Paul. Atilla Horbiger kwam, zoals zo- vele groten in het Duitstalige thea- Over de opzet praten we nog, ter, terecht bij het gezelschap Max Reinhardt. Daar maakte hij De Amsterdamse politie heeft gistermorgen het pand aan de Re guliersdwarsstraat dichtgetim merd. In de discotheek werden volgens justitie regelmatig hard drugs aangetroffen. Biemans hoopt dat over veertien dagen Richter weer geopend zal zijn voor de opnamen voor de laat ste twee RUR's van dit seizoen. Als dat niet het geval is, ziet de produ cer gelegenheden genoeg om de opnamen gewoon door te laten gaan. „In het verleden hebben we ook al gebruik gemaakt van loca ties in Leideri en Groningen". Lenferink en Biemans zijn op dit moment in onderhandeling met Veronica over een nieuwe serie 'Hurst' voor het komende seizoen. „Wat dat betreft, klinken er mooie geluiden bij deze omroep", weet Biemans. „Het is zeer waarschijn lijk dat we volgend jaar gewoon doorgaan met RUR voor Veronica. De bedoeling is om dan zo'n acht tien programma's te maken voor de periode oktober tot en met MOSKOU (AP) - De Russische Schrijversbond heeft gisteren op geroepen tot beperking van het uit geven van oude manuscripten die in het verleden verboden waren. De bond wijst erop dat het niet de bedoeling kan zijn om aan de pu blicatie van oude werken de voor keur te geven boven hedendaagse geschriften. Dit is bekendgemaakt door het Sowjet-persbureau Tass. Volgens Tass zijn de schrijvers overigens uiterst positief over het proces van „reconstructie" onder Sowjet-leider Michail Gorbatsjov, die de hervormingen heeft doorge voerd waardoor lang verboden werken nu aan het Sovjet-publiek kunnen worden aangeboden. Het afgelopen jaar hebben de li teraire tijdschriften in de Sovjet- Unie talloze werken gepubliceerd die tot dusver niet onder de ogen van de Russische lezer gebracht mochten worden, zoals het werk van de dichteres Anna Achmatova en van wijlen de Russische emi grant Vladimir Nabokov. Op stapel staan bekende verboden boeken als „Het Hart van de Hond" van Michail Boelgakov en „Dokter Zji- vago" van Boris Pasternak. Tass meldde dat de schrijvers uitgebreid over de recente publica- tiegolf hadden gedebatteerd. De al gemene toon van de discussie was dat „talentvolle werken uit de hui dige periode, over onze problemen niet op de tweede of de derde rang mogen komen". De deelne mers aan de discussie merkten op dat „de ontwikkeling van de Russi sche literatuur in de tegenwoordi ge tijd gekarakteriseerd wordt door het streven naar een eerlijke en totale weergave van de reali teit," aldus Tass. De schrijvers erkenden dat de hervormingen van Gorbatsjov vruchten afwierpen, maar zij merk ten gelijktijdig op dat er nog pro blemen overblijven. Het was giste ren de tweede dag van de bijeen komst van de schrijversbond in Moskou. De bond bezit in het hele land ongeveer 10.000 leden, die gel den als de officieel erkende literai re elite. Het partijblad Pravda suggereer de dat de uitgave van oude, voor heen verboden literatuur beter kan geschieden in boekvorm dan in tijdschriften. De krant voert in een commentaar aan dat tijdschriften in de eerste plaats bedoeld zijn voor publicatie van nieuwe literai re werken. „Natuurlijk, maar ik schrijf mu ziek voornamelijk omdat er mu ziek in me opwelt. Met de vraag naar het hoe en waarom houd ik me niet bezig. Na de laatste wereld tournee dacht ik opnieuw: dit nooit meer. Nu zeg ik: ach, eerst maar eens kijken wat ik straks te zeggen heb. Mogelijkerwijs houd ik me eerst bezig met de vraag of ik dit project live kan verwezenlij ken; er liggen nog twee stukken voor orkest klaar". - In de popwereld geld je na ne genjaar als een veteraan, maar in de klassieke wereld ben je eigenlijk een beginner „DaUlaatste is juist. Ik ben 32 en krijg regelmatig van popjournalis ten te horen: Joe Jackson! Maar die is toch dood, overleden, uitge kakt? Op mijn 32ste? Een van de dingen die ik het meeste haat in de popwereld is dat het bijna slaafs die gedachte van Andy Warhol op volgt: iedereen kan 15 minuten we reldberoemd zijn". Twintig miljoen voor boeken LONDEN (AP) - Een verzameling boeken over bloemen en planten die eigendom was van de Amster damse diamanthandelaar Robert de Beider heeft in het Londense veilinghuis Sotheby's bijna 20 mil joen gulden opgebracht (5.910,465 Britse ponden). In de veilingcatalogus werden de boeken beschreven als „de mooi ste collectie botanische boeken met kleurplaten die ooit op een vei ling zijn aangeboden." De 388 boe ken uit de periode 1600 tot 1900 be vatten plantenillustraties die als meesterwerken worden be schouwd. De meeste boeken werden ge kocht door Amerikaanse en Neder landse handelaren en de prijzen la gen veelal boven de geschatte waarde. De hoogste prijs werd be taald door de Nederlandse hande laar Nico Israël. Hij betaalde 605.000 pond (ruim 2,2 miljoen gul den) voor de Hortus Eystettensis, een boek dat in 1613 werd samen gesteld door Basilius Besier, een apotheker-botanicus uit Neuren berg. Het boek van Besier, ooit 300 exemplaren bestonden, bevat 367 gravures van meer dan 1.000 bloemen en planten. AMSTERDAM (ANP) - De Melk weg in Amsterdam heeft op 14 mei een primeur binnen haar poorten: voor het eerst in de popgeschiede nis treedt dan een Russische pop groep voor het Nederlandse pu bliek op. Het Multi Mediacentrum heeft dat dinsdag meegedeeld. De acht personen tellende groep 'Stas Namin' - genoemd naar de zanger/gitarist - werd in 1965 opge richt. De band is sterk beïnvloed door de „The Beatles" en de gita rist „Jimi Hendrix". In 1972 had de band een eerste hit: „Summer night". De eerste elpee kwam in 1980 uit. Deze plaat stond ook on der invloed van andere muziek soorten zoals reggae, funk, disco en ook volksmuziek. De groep speelde in Rusland op vele festivals en bezocht in 1985 ook West-Duitsland. In het voor jaar van 1986 gaf Stas Namin con certen in Los Angeles en New York. Voorafgaande aan deze tour nee organiseerde de groep een be nefietconcert voor de slachtoffers van Tsjernobyl. Popmuziek is in de Sowjet-Unie lange tijd tegengewerkt door anti- popcampagnes. Westerse corres pondenten in dat land meldden dat de dansorkesten de Abba-num- mers van hun repertoire moesten nemen, dat de meeste disco's van Moskou gesloten werden en dat de kranten artikelen publiceerden over „geheimzinnige ziekten" die je van popmuziek kon krijgen. In 1983 veranderde dat door het door Andropov ingezette beleid dat ook door zijn opvolger Tsjernenko voortgezet werd,. Zelfs „heavy me tal" mag nu gespeeld worden in Rusland. - F. Kellendonk. Toneel niet goed: geld terug ENSCHEDE (ANP) - Bezoe kers van de voorstelling die de Toneelgroep Theater op 9 mei in de Twentse Schouwburg in Enschede geeft, kunnen hun geld terug krijgen als ze de uit voering niet goed vinden. De Twentse Schouwburg, die dit dinsdag meedeelde, had de be wuste voorstelling, „Angelo en Rosanna", wegens gebrek aan kwaliteit willen schrappen. Het Arnhemse gezelschap was het daar niet mee eens en opperde het plan het publiek in staat te stellen om te oordelen. De Twentse Schouwburg ging hiermee akkoord. LEIDEN - Na Gerard Reve (1985) en Judith Herzberg (1986) treedt dit jaar Frans Kellendonk op als gastschrijver aan de Universiteit van Leiden. Het gastschrijver schap is een initiatief van de Leid- se letterenfaculteit en de Vereni ging voor Onderwijs, Kunst en We tenschap. Van augustus tot december geeft Kellendonk een serie werkcolleges voor studenten letteren en OKW- leden, en drie openbare lezingen (op 6, 13 en 20 november) in de Pie terskerk in Leiden, meldt de ver eniging. Kellendonk debuteerde in 1977 met de roman Bouwval. Zijn vijfde boek, Mystiek Lichaam, verscheen in 1986. vanaf 1928 furore met vertolkingen tuur". als Nathan in Lessings „Nathan der Weise"en Knieriem in Ne- stroys „Lumpazivagabundus". Ook in de film liet Horbiger zich zien en zijn succesvolste periode is die tussen 1935 en de jaren '50 met als laatste hoogtepunt Oberst Redl (1955). zal weinig worden afgeweken de tot nu toe gevolgde struc- PARIJS, OVERLEDEN - De stich ter van de het gerenommeerde filmfestival van Cannes. Robert Favre Le Bret, is dinsdag in zijn woonplaats Bougy-Villiers in Zwit serland overleden. Het Schönberg Kwartet, bestaande uit Janneke van der Meer en Wim de Jong viool, Henk Guittart altviool en Hans Woudenberg cello. Werken van Cage, Crawford en Schönberg. Gehoord op 28 april bij Stichting Burcht. LEIDEN - De laatste jaren gonst het in Nederland van de eigen tijdse muziek. Vele ensembles en solisten leggen zich toe op 20e eeuws repertoire; meest blazers, pianisten en ongebruikelijke combinaties. Het strijkkwartet heeft de naam traditioneel te zijn omdat weinig strijkkwartetspe lers zich intensief met de moder ne muziekliteratuur bezighou den. Het Schönberg Kwartet doet dit wel en laat zien dat er de laatste 50 jaar veel voor vier strij kers is en wordt gecomponeerd. Het ensemblespel stelt vaak de hoogste eisen en het kost maan denlange intensieve studie om bijvoorbeeld een vierde strijk kwartet van Schönberg te be heersen. De leden, die ook deel uitmaken van het grotere Schön berg Ensemble, zijn hiermee full time bezig. Dit soort ensembles krijgt nu ook meer erkenning, getuige de 3M muziekprijs die de altviolist en oprichter van het kwartet Henk Guittart onlangs kreeg. Gisteravond liet het Schön berg Kwartet een afwisselend programma horen van tussen 1930 en 1950. John Cage schreef in 1950 zijn "strijkkwartet in 4 delen". Veel flageoletten en de afwezigheid van vibrato geven de serene sfeer die ook in We- bern voorkomt. Het verschil is dat Webern zorgvuldig kwinten en drieklanten vermijdt, terwijl Cage ze juist veel gebruikt. Hier door ontstaat een tonaliteit die soms archaïsch, middeleeuws aandoet. Het ensemble vertolkte dit werk geconcentreerd en ob jectief. Het andere uiterste vormde het strijkkwartet uit 1931 van de Amerikaanse componiste Ruth Crawford (1901-1953). Het eerste deel, rubato assai, werd inder daad ritmisch heel vrij gespeeld met een wilde potpourri van hartstochtelijke melodieën. Op vallend was het andante met zijn klaaglijk aanzwellende lange to nen in alle instrumenten, die een hysterisch effect gaven. Ook het laatste 'allegro possibile' is heel nerveus, maar dan in de snelle guirlandes, die perfect gelijklui dend gespeeld werden in de tweede viool, altviool en cello. Ook de componist Arnold Schönberg wist de mogelijkhe den van het instrumentarium uit te buiten. Zijn vierde strijkkwar tet is aan de ene kant superro- mantisch in zijn expressie maar aan de andere kant rationeel in zijn atonaliteit. Het naar de com ponist genoemde kwartet wist deze veeleisende muziek overtui gend weer te geven voor de vele liefhebbers die het zaaltje be volkten. FRANK DEN HERDER

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 19