'Niet medici, maar economen
bepalen zo of je mag leven'
Discriminatie zwarten
VS nog diep geworteld
Bankroet dreigt voor Tilburger na harttransplantatie
Pi
dc
Protestanten hadden van bisschoppen meer verwacht
PAGINA 2
mlJDJ
VRIJDAG 24 APRIL 1 r
WÊBBBBBÊBÊ
TILBURG - Willem Bavinck dreigt zijn ruilhart duur te moeten beta
len. De Tilburger die enkele jaren geleden in Engeland een tweede
hart naast zijn eigen hart kreeg bijgeplaatst, moet wellicht zelfs op
draaien voor de kosten van de transplantatie. Het ziekenfonds Mid
den-Brabant hoeft ze namelijk niet te vergoeden. De Centrale Raad
van Beroep in Utrecht heeft een eerdere uitspraak hierover vernie
tigd. Het gevolg daarvan kan zijn, dat Bavinck nu de anderhalve ton
moet terugbetalen die hem destijds is voorgeschoten door de sociale
dienst m Tilburg. Zeker is dat nog niet, want de sociale dienst wil
eerst de schriftelijke motivatie bestuderen waarop de Centrale Raad
van Beroep zijn uitspraak heeft gebaseerd alvorens (over een paar
weken) een beslissing te nemen
door
Rob Hirdes
Bavinck. secretaris van Harten
Twee (de belangenvereniging
voor Nederlanders, die een hart
transplantatie hebben onder
gaan), is diep teleurgesteld. „Als
de sociale dienst inderdaad het
voorschot opeist, zal ik bij de
rechter mijn persoonlijk faillisse
ment moeten aanvragen", vreest
hij. „Ik ben nog altijd blij, dat ik
die ingreep in 1983 heb onder
gaan. Maar het moetje natuurlijk
wel mogelijk worden gemaakt
om ook in leven te kunnen blij
ven. Het komt er nu feitelijk op
neer, dat niet medici, maar eco
nomen uitmaken of je in leven
mag blijven".
In Nederland leven momenteel
nog tien mensen, die de afgelo
pen jaren in het buitenland een
harttransplantatie hebben on
dergaan en in een soortgelijke si
tuatie verkeren als de nu 31-jari
ge Bavinck. In die periode wer
den deze ingrepen nog niet in
ons land uitgevoerd. Sinds eind
1985 is dat wel het geval, maar
volgens de Ziekenfondsraad gaat
het hier nog steeds om een expe
riment. Daarom komen jaarlijks
slechts enkele tientallen hart
transplantaties voor vergoeding
in aanmerking op grond van de
Algemene Wet Bijzondere Ziek-
tenkosten (AWBZ).
Willem Bavinck is de tweede
Nederlander, die in het bezit is
van twee harten. Zijn eigen hape
rende hart en een donorhart, in
zijn rechter borstkas geplaatst
door de Engelse cardioloog dr.
Yacoub. De transplantatie ge
schiedde halverwege 1983. Na
het verlossende telefoontje uit
Engeland (er was een hart be
schikbaar gekomen) werd Ba
vinck in allerijl overgevlogen en
nog diezelfde nacht geopereerd.
..De vierde dag na de operatie
liep ik al weer buiten. Ik zal het
nooit vergeten. Het was mooi
weer en ze reden me met een rol
stoel de tuin van het Harefield
Hospital in. Loop maar naar die
boom, zeiden ze ineens. En ik
dacht: kom nou... Want die boom
stond wel tien keer zo ver weg als
de afstand die ik thuis kon lo
pen".
Maar Bavinck liep weer. En
acht dagen na de transplantatie
werd hij uit het nabij Londen ge
legen ziekenhuis ontslagen. Hij
werd overgebracht naar een van
de huisjes in het dorpje Hare
field, die speciaal dienen voor de
verdere opvang. „Daar moest ik
weer voor mezelf zorgen. Elke
dag een half uur lopen en elke
dag terug naar het ziekenhuis
voor uitgebreid medisch onder
zoek". Vijf weken nadat het lang
verwachte telefoontje uit Enge
land was ontvangen, zette hij
weer voet op Nederlandse bo
dem.
Verkoudheid
Bavinck was drie jaar ernstig
ziek alvorens hij een harttrans
plantatie onderging. In augustus
'80 kreeg hij een bronchitus-ach-
tige verkoudheid, die doorzette
en tegen een longontsteking be
gon aan te zitten. ,,Op een kwade
dag ging ik finaal onderuit,
kwam via de huisarts in Tilburg
in een ziekenhuis terecht, waar
ze aanvankelijk meenden met
een drugsgebruiker van doen te
hebben. Maar na een uitgebreid
onderzoek bleek, dat ik een hart
aanval had gehad. Een hart-de-
compensatie met ritmestoornis-
problemen, om precies te zijn".
Na twee weken op de afdeling
intensive care te hebben gelegen,
werd hij doorverwezen naar het
Antoniusziekenhuis in Utrecht.
Daar werd bevestigd, dat hij leed
aan cardiomyopathie; een onbe
kende hartspierziekte. „En ik
kreeg te horen, dat ik nog maar
drie tot vier jaar voor de boeg
had". Eind '82 kreeg Bavinck
zijn tweede hartaanval. Zijn be
handelend cardioloog zei hem
kort daarop: „Willem, we moeten
eens praten" Dat praten leidde
tot een keuringsprocedure om te
kijken in hoeverre hij i
Willem Bavinck
(31): ..We zullen
zonodig de zaak
aanhangig ma
ken bij het Euro
pese Hof. Want nu
mij de mogelijk
heid is geboden te
blijven leven, wil
ik ook in leven
blijven..."
(foto GPD)
king zou komen voor een hart
transplantatie.
Zowel medisch als psycholo
gisch werd hij binnenste-buiten
gekeerd. „Gelukkig waren ande
re organen nog niet aangetast.
Alleen m'n rikketik functioneer
de nog slechts voor zo'n vijftien
tot twintig procent". De toestand
van Bavinck verslechterde met
de dag. „Ik kwam echt in het
sukkelgebied terecht". Opnieuw
ging hij samen met de cardioloog
rond de tafel zitten. Met als cen
trale vraag: Ja transplantatie, nee
transplantatie.
„De cardioloog gaf me de
touwtjes aan. Maar ik moest er
zelf aan trekken. De keuze was,
gezien mijn toestand, niet zo
moeilijk". In mei 1983 accepteer
de Yacoub Bavinck zonder voor
behoud als patiënt. Maar wel op
voorwaarde, dat zowel de opera
tie als de nazorg financieel ge
dekt zouden zijn. „Toen ik na het
verlossende telefoontje eindelijk
naar de operatiekamer werd ge
reden, flitste het door me heen:
„Nu ga je aan een nieuw leven
beginnen".
Lijdensweg
Sindsdien loopt Willem Ba
vinck rond met het hart van een
in het verkeer omgekomen 16-ja-
rige jongen. Voor Bavinck was
daarmee een lijdensweg afgeslo
ten. Dacht hij althans. Want
sindsdien is hij gemangeld door
diverse ambtelijke molens. Het
ziekenfonds Midden-Brabant
had na bestudering van het me
dische dossier op voorhand al de
financiële gevolgen van de trans
plantatie afgewezen. Met als mo
tivering dat deze voorziening
niet in het pakket zit. En daar
mee begon een even ambtelijke
als verwarde discussie tussen
Bavinck, het ziekenfonds, de
Ziekenfondsraad en de Neder
landse Vereniging van Hartpa
tiënten.
Het ziekenfonds bleef echter
halsstarrig bij zijn beslissing. Op
de dag dat er een hart beschik
baar kwam, zat Bavinck nog een
brief te schrijven aan de Tweede
Kamer over de pertinente weige
ring van het ziekenfonds. Zegge
en schrijve een half uur nadat er
aan de overkant van de Noordzee
een donorhart op hem lag te
wachten, bood de sociale dienst
van de gemeente Tilburg uit
komst. Door een eenmalige uit
kering beschikbaar te stellen.
Met de restrictie overigens, dat
Bavinck die uitkering weer zou
verhalen op het ziekenfonds.
Europees Hof
De operatie zelf kostte 67.500
gulden, maar met de nazorg mee
gerekend, is dat bedrag inmid
dels opgelopen tot bijna ander
halve ton. Mocht de sociale
dienst binnenkort op basis van
de uitspraak van de Centrale
Raad van Beroep definitief be
sluiten dat bedrag terug te vorde
ren, dan geven Bavinck en zijn
advocaat de strijd nog niet op.
„Dan zullen we de zaak aanhan
ging maken bij de Europese Hof.
Want nu mij destijds de moge
lijkheid is geboden te blijven le
ven, wil ik ook in leven blijven..."
NEW YORK - Rassenonlusten zijn
weer in het nieuws in de Verenigde
Staten. Berichten over geweldda
digheden tussen blanken en zwar
ten krijgen in het oog vallende
koppen mee die het lezerspubliek
moeten attenderen op het nog
steeds aanwezige racisme in de VS.
Deze aandacht in de pers heeft
geleid tot een hernieuwd debat
over de oorzaken van het i
door
Neil McFarquhar, AP
gesproken wordt over
venheden van de burgerrechtenbe
weging in de jaren '50 en '60 die tot
verstrekkende wetgeving heeft ge
leid, maar ook over de effecten van
het economische en justitiële be
leid van de regering-Reagan.
„De Amerikaanse pers heeft, als
vele anderen, tot voor kort gedacht
dat de Amerikaanse rassenproble
men de wereld uit waren -toen de
Civil Rights Act van 1964 en de Vo
ting Rights Act van 1965 werden
aangenomen", aldus Roger Wil-
kins, medewerker van het Insti
tuut voor Politieke Studies in Was
hington.
Door de Civil Rights Act werd
discriminatie op het gebied van
werk en openbare voorzieningen
verboden; de Voting Rights Act
gaf de zwarten eindelijk de volledi
ge vrijheid om te stemmen.
Marlin Fitzwater
'In de VS is geen ruimte i
cisme' -
„Sommige zwarten en vele blan
ken hebben te snel gezegd dat het
racisme is uitgeroeid", vindt ook
Benjamin Hooks, directeur van de
National Association for the Ad
vancement of Colored People.
In de VS worden geen statistie
ken bijgehouden over het totale
aantal gewelddadige incidenten
die op racisme zijn terug te voeren.
Of de recente opleving van geweld
een aanwijzing vormt dat het racis
me toeneemt is ook niet met zeker
heid te zeggen en vormt daarom
onderdeel van de recente discus-
Het afgelopen jaar is een aantal
incidenten uitgebreid in de pers
verslagen. Begin april kwam het in
Tampa, Florida, tot onlusten nadat
voor de vierde keer in vier maan
den tijd een zwarte de dood had ge
vonden bij een treffen met de poli
tie. Groepen jeugdige zwarten gin
gen de straat op en richtten vernie
lingen aan uit protest tegen deze
gang van zaken.
Protest
Eind maart hielden ruim 250 stu
denten van de universiteit van Mi
chigan in Ann Arbor een demon
stratie uit protest tegen racisme op
hun universiteit. Ook op andere
universiteiten werden dergelijke
acties gehouden.
In januari werd door omstreeks
25.000 mensen een mars door het
blanke Forsyth County, in Geor
gia, gehouden. De mars was een
reactie naar aanleiding van een po
ging van 75 burgerrechten-activis
ten die een week eerder een mars
hadden willen houden en door 400
blanken met geweld van dit voor
nemen werden afgehouden.
In december 1986 stierf een
zwarte nadat hij door een auto was
aangereden toen hij met twee an
deren vluchtte voor een bende,
blanke jongeren in Howard Beach,
een woonwijk in New York. Twaalf
blanken zijn in verband met deze
zaak in staat van beschuldiging ge
steld; drie van hen zijn wegens
moord aangeklaagd.
In kringen \>an sociologen en
burgerrechten-groeperingen wordt
gesteld dat racisme wordt aange
wakkerd door de economische re
cessie in bijvoorbeeld de staal- en
auto-industrie, waardoor geschool
de arbeiders hun baan in gevaar
zien komen, en met name ook door
de pogingen van de regering-Rea
gan om de verworvenheden op het
gebied van de burgerrechten uit de
jaren 60 en 70 terug te draaien.
„Het probleem is gedeeltelijk te
wijten aan het feit dat de situatie
verslechterd is op het gebied van
de werkloosheid en de armoede",
Of
UTR
mier
niste
de kaak wordt ge Ütr
i het onderwijs d<
le rassengelijkheii E
in de jeugd worder ave
aldus Eric Hirsch, stedelijk soc
loog van de universiteit van C
lumbia. De slechte economische
tuatie kweekt angst en spanning^
die gemakkelijk tot raciale confli(t
ten kunnen uitgroeien.
Ook de pogingen van de reg("£Jf
ring-Reagan om wetten inzake pijV;',
sitieve discriminatie te verzwalf;
ken of helemaal ongedaan te majv
ken hebben geleid tot een oplevinivf",
van de conflicten, aldus de expert
Door deze houding op federaal
voelen racisten zich gester4?®F
uoor naar Kiiifon (o frozen
daai
bers
Littekens "en
„Het gevoel van ontevredenheid*^
en frustratie bij de minderhedek
neemt toe onder deze regering", a! S;
dus John Lewis, een Republikein sch;
Congreslid uit Atlanta die in de ja aub
ren '60 actief was in de studenten on<^
beweging. Volgens Lewis kunnei^e
de diepe littekens, die het racismj tie
de Amerikaanse maatschappiwe€
heeft toegebracht, alleen helen al v
ieder geval van racisme uitvoerilë
(in de pers) aa" -•I
steld en als i
waarden van
en tolerantie a
doorgegeven.
Ondertussen wijst de regering iel n0*
dere beschuldiging als zou haar be ont
leid rassenonlusten kweken mei 2311
klem van de hand. „Dat is een sne
schandalige aantijging. Presideni a™
Reagan heeft zijn hele leven tegen les
het racisme gestreden. In de VS is nig
geen ruimte voor racisme", zei in i
Marlin Fitzwater. woordvoerder
van het Witte Huis. de
Hoewel de VS, en dan met name b°
de zuidelijke staten, die tot aan de bei
jaren '60 een duidelijk gescheiden sie
samenleving kenden, officieel vol Pa
ledig geïntegreerd zijn. blijven zij. bn
volgens véle burgerrechtenactivis- va
ten, toch in wezen een rassen-be- on
wuste natie. de
Zwarten kunnen het ook in de zo
politiek soms tot grote hoogte va
brengen, maar tegelijkertijd is hun
huidskleur heel vaak de inzet van Zc
de verkiezingsstrijd. sp
Uiteen recente opiniepeiling van sa
de New York Times die onder be-
woners van New York werd gehou-
den bleek dat de verschillen tussen
blank en zwart net zo diep of zelfs H!
dieper geworteld zitten als zo'n bi
tien jaar geleden. Van de 1063 on- va
dervraagden was 35 procent van ve
mening dat zich in die periode in gi
de verhouding tussen de rassen V
geen verbeteringen hebben voor- h<
gedaan; 29. procent was zelfs van
mening dat de verhouding ver-
slechterd was. Slechts 27 procent
dacht dat sprake was van een ver
betering.
De rooms-katholieke bisschop
pen van Nederland tonen in hun
brief over de oecumene geen be
grip voor de ernstige bezwaren
die alle niet-rooms-katholieke
kerken hebben om zich onder het
gezag van de paus te stellen.
Dat schrijven het Hervormd
beraad voor de verhouding tot de
Rooms-Katholieke Kerk en de
taakgroep Reformatie-Rome van
de Gereformeerde Kerken in een
gezamenlijke reactie op de bis
schoppelijke brief van februari
over 'Onze oecumenische op
dracht, een prioriteit'.
Denken de bisschoppen, dat
oecumene moet leiden tot één
katholieke kerk, waarvan het ge
zag bij de bisschoppen onder lei
ding van de paus berust? "Een
pastoraal woord hierover zou ons
des te meer welkom zijn geweest
als wij zien hoezeer de eenheid in
uw eigen kerk onder spanning is
gekomen door de manier waarop
de 'Petrusdienst' (het pausschap)
gestalte heeft gekregen, zeker
sinds 1870". Aldus de gerefor
meerd-hervormde brief.
Ook wordt een vraagteken ge
zet bij het onderscheid dat het
bisschoppelijke stuk maakt tus
sen protestantse en oosterse ge
loofsgemeenschappen. De refor
matorische kerken kunnen, vol
gens de bisschoppen, niet zonder
meer 'kerk' worden genoemd
wegens 'het tekort aan wijdings
sacrament', "waardoor ook de
authentieke werkelijkheid van
het eucharistisch mysterie wordt
aangetast". Daarentegen heten
de oosterse geloofsgemeen
schappen wél 'kerk', want zij vie
ren "dankzij hun apostolisch
ambt de eucharistie". De bis
schoppen ontlenen dit onder
scheid aan het Vaticaanse de
creet over oecumene. In de pro
testantse reactie wordt aan de
juistheid van hun uitleg getwij
feld.
Waarom is het nodig, het on
derscheid tussen de Rooms-Ka
tholieke Kerk en de reformatori
sche kerken zo uitdrukkelijk aan
te geven, "alsof de bisschoppen
de afstand tussen hun kerk en de
andere kerken groter willen ma
ken?" "Waarom is het voor u als
bisschoppen een onoverkomelij
ke zaak, de kerken van de Refor
matie waarmee u in overleg bent
als 'kerk' te herkennen en te aan
vaarden?"
Maaltijd
De protestantse Rome-orga
nen betreuren het, dat de grens
van samenwerking wordt ge
trokken bij het sacrament van de
eucharistie. Gemeenschappelij
ke gebedsdiensten, bijbelwerk,
pastorale activiteiten, gebruik
van gebouwen en samenwerking
op het gebied van opvoeding zijn
mogelijk, maar eucharistische
gemeenschap niet. "Is er niet een
gemeenschappelijk geloven en
een gemeenschappelijk vieren
van de maaltijd van de Heer mo
gelijk ondanks de kerkelijke ge
scheidenheid?"
Ook de 'terughoudendheid'
van de bisschoppen ten aanzien
van gemengd gehuwden vinden
de protestanten heel jammer. "Is
het pastoraal verantwoord dat
gemengd gehuwden alleen op
hun trouwdag samen de maaltijd
van de Heer mogen vieren? Mo
gen mensen slachtoffer worden
van de gemeenschappelijke
schuld van de kerkelijke ver
deeldheid?" De protestantse
reactie spreekt van een noodsi
tuatie, "waarin wij als kerken sa
men verantwoordelijk zijn voor
de gemengd gehuwden".
Zij missen in de bisschoppelij
ke brief ook de 'vrouw in hel
ambt' "Wij zullen ons samen
moeten bezinnen op een eeuwe
noude traditie, waai van wij ons
afvragen of deze is geworteld in
het Nieuwe Testament óf andere
gronden heeft".
Waardering hebben de protes
tanten voor het feit dat de bis
schoppen bij de voorbereiding
van hun brief hervormde, gere
formeerde en lutherse vertegen
woordigers hebben betrokken.
Maar na lezing moet het hun toch
van het hhrt "dat de bisschoppen
zo weinig perspectief bieden aan
de groepen in nood, waarover
wij in Rome samen hebben ge
sproken. Vanuit pastoraal ge
zichtspunt hadden wij meer van
u verwacht".
Ds. Harder
De christelijke gereformeerde
predikant T. Harder in Amers
foort (52) is benoemd tot hoofd
van de pastorale dienst van het
verpleeg- en rusthuis 'De Lichten
berg' in die stad.
Harder kwam vorig jaar in het
nieuws toen hij als bestuurslid
van hel ziekenhuis 'De Lichten
berg' in Amersfoort een stand
punt over abortus verdedigde
dat
de
van zijn
kerk te ruim was, hoewel de
plaatselijke kerk waarvan hij
predikant is achter hem bleef
staan. Zijn collega J. Rebel, pre
dikant van het ziekenhuis 'De
Lichtenberg', dacht er net zo
over, maar trok uit het conflict
met zijn kerk de consequentie en
ging over naar de Hervormde
Kerk. Dat deed Harder niet.
Voordat ds. Harder begin ja
nuari 1978 predikant werd in
Amersfoort, was hij acht jaar in
dustriepredikant op Rozenburg.
Gezangen. De classis Amers
foort van de Christelijke Gerefor
meerde Kerken heeft de plaatse
lijke kerk van Amersfoort aange
raden, zich te bezinnen op het
zingen van- gezangen in de ere
dienst. Die worden namelijk on
der de 'Afgescheidenen' in de
Keistad volop gezongen. Vol
gens dc classis moet die klok
worden teruggedraaid.
Orgelspel. Orgelliefhebbers
kunnen dit weekeinde hun hart
in deze regio ruimschoots opha
len. Behalve de orgeldag morgen
in Leiden zijn er nog de volgende
concerten: vanavond kwart over
8 in de Vredeskerk (Batz-orgel)
in Katwijk aan Zee (Voorstraat
35) door Herman van Vliet, ook
vanavond om kwart over 8 in de
Adventskerk aan de Juliana-
straat in Alphen-centrura door
Simon Stelling, en morgenavond
(zaterdag) om 8 uur in de her
vormde kerk van Koudekerk
aan den Rijn door Joop Kroon-
enburg uit Maassluis.
Katwijk aan Zee. Hervormd
Katwijk aan Zee krijgt volgende
maand twee nieuwe dominees.
Op zondag 10 mei komt ds. J. Bo
gaard uit Nieuw-Loosdrecht en
op zondag 31 mei ds. A. Christ uit
Eek en Wiel. De eerste wordt be
vestigd door ds. C. B. Schuur
man, de tweede door ds. D. Drie
bergen, beiden te Katwijk aan
Zee. Alle diensten zijn in de
Nieuwe Kerk (10 en 6 uur).
Hervormde Kerk: beroepen
te Ruinen kandidaat A. Forrer
Emmen, te Meppel Y. C. de
Groot Warffum-Breede; aange
nomen naar Bergen (Noord-H.),
hervormd-gereformeerde federa
tie, J. J. F. van Melle Driebergen.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Vrouwenpolder
kandidaat J. Bouwer Blaricum,
naar Soest J. van Veen, legerpre-
dikant in lang verband aldaar.
Verbetering: ds. D. Land te Soest
is in Dokkum niet beroepen voor
de geestelijke verzorging in 'De
Sionsberg' aldaar; het betreft
hier een benoeming.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Albany
voor het werk in Papua-Nieuw-
Guinea A. P Feijen Roode-
school.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Rhenen J. C. West-
strate 's Gravenpolder.
Baptistengemeenten: beroe
pen te Deventer Sj. van der Laan
Noordbergum.
