Het Rapenburg was eens een
uithoek van de stad Leiden
Kauw gooit
kiezelstenen
tegen ruiten
van woning
Geen hulp gemeente
teruggave belasting
Inbraak
actief in vrije tijd
Begeleidingscommissie
Deel 2 uit serie over Rapenburg en omgeving
Man (64)
gewond
Vrouw botst
tegen bus
Circus Renz
naar Leiden
Trio rooft
portefeuille
taxichauffeur
Discriminatie
discotheken
onderzocht
DONDERDAG 23 APRIL 1987
ILEIPSCH DAGBLAD
LEIDEN - Een bewoonster van
de Rijndijk heeft zich gisteren
tevergeefs tot de politie ge
wend. De familie wordt min of
meer het leven zuur gemaakt
door een kauw, een soort kraai,
die in de omgeving nestelt. Het
beest verzamelt allerlei mete-
riaal om zijn nest te verstevi
gen, maar neemt op die vele
vliegtochten geregeld ook kie
zelstenen mee. Op onverklaar
bare wijze verliest de kauw die
stenen nogal eens: vlak voor de
ramen van de familie die gere
geld wordt opgeschrikt door
een flinke tik.
Ten einde raad wendde de
bewoonster zich gisteren tot de
politie, maar die verwees haar
door naar de Dierenhulpdienst.
Volgens een woordvoerder kan
de dienst daartegen moeilijk
optreden. 'Het zal wel overgaan
als het dier is uitgenesteld want
er is geen sprake van dat zo'n
beestje wordt afgeschoten', al
dus de zegsman.
LEIDEN - De gemeente is van plan
ouderen die in een verzorgingshuis
wonen te helpen bij een verzoek
om teruggave van teveel betaalde
belastingen. Een dergelijke terug
gave is mogelijk geworden na een
wijziging van de Wet op de bejaar
denoorden. Berekeningen hebben
uitgewezen dat bejaarde echtparen
op deze wijze 700 gulden per jaar
terug kunnen vragen terwijl een al
leenstaande recht zou hebben op
een teruggave van 400 gulden.
Teruggave van belasting is mo
gelijk vanaf '85. Het gaat dan om
een deel van de bijdrage die oude
ren aan hun verzorgingskosten be
talen. De sociale dienst is momen
teel bezig voor alle ouderen die
hiervoor in aanmerking komen,
De LPV De Vriedenclub vloog
vanuit Duffel. De Uitslag:
1,2,4,5,6,8,9, combinatie Kooyl
Werkhoven; 3 en 10 F.J. Compier;
7 R. v.d. Dop.
Postduivenvereniging Leider
dorp vloog eveneens uit Duffel.
De uitslag: 1,2,4,7,10 J. van Laar
zn.; 3. P. Sloos; 5 H. Flippo; 6
R. Kappetein; 8 J. Knijnenburg;
9 W. van Oosten.
De uitslag van een wedstrijd
)an LPV De Snelvlieger, even-
'.ens vanuit Duffel, is'als volgt:
1,2,3,8 J. Groenendijk; 4,7 P. Jan-
5 P. v.d. Tuin; 6 B. Vlekke; 9
combinatie J en N; 10 L. v.d.
Tuin.
Ook de LPC nam deel aan een
vliegwedstrijd vanuit Duffel. De
uitslag: 1 J. v.d. Meijden; 2 K.
v.d. Broek; 3 A. Singéling; 4 en 6
C. v.d. Horst5 P. de Haas; 7 J.
Staffelen; 8 Van der Meer-Hale-
wijn; 9,10 K. Lefebre.
Postduivenvereniging De Zwa
luw uit Voorschoten vloog vanuit
Strombeek. De uitslag: 1 W. van
Ommen; 2,3,6,8 H. v.d. Kooij4
Brouwer-de Best; 5,9,10 combina
tie Aertssen; 7 P. van Wissen.
Postduivenvereniging Het Oos:
ten vloog vanuit Duffel. De uit
slag: 1 en 9 A. Pracht; 2 en 7 com
binatie Putten/Van Weezen;
3,8,10 J. Smit; 4 en 5 P. Juffer-
mans; 6 C. v.d. Berg.
Huygens
In het kader van een lezingen
cyclus over 'De eeuw van Con-
stantijn Huygens. De Nederland
se Republiek in de Gouden Eeuw'
wordt maandag 27 april een le
zing gehouden door professor dr.
I.M. Veldman van de VU te Am
sterdam. Hij heeft het over 'De
beeldende kunst'. De lezing wordt
gehouden in het centraal facili-
teitengebpuw aan de Cleveringa-
plaats, zaal 1175/011. Aanvang
18.45 uur.
Visuitslag
Visvereniging VOF '74 hield op
12 april een wedstrijd in de Ring
vaart. De uitslag: 1. P. Aben, 14
stuks, 2900 gram; 2. A. Segijn, 9
stuks, 3940 gram; 3. C. Meijer, 5
stuks. 1280 gram; 4. G. Kokkedee,
3 stuks, 420 gram; 5. F. Keere-
weer, 3 stuks, 400 gram.
Visvereniging De Gulden
Voorn viste op in de Rijn. De uit
slag: 1. F. Smit, 2750 gram; 2. T.
van der Meer, 1110 gram; 3. M.
Hoogkamer, 1000 gram; 4. H. van
Alphen, 790 gram; 5. G. Harland
630 gram.
Thema-ochtend.
Clubhuis Matilo houdt op dins
dag 28 april een thema-ochtend
over verslaving. Frank Marchel-
linus zal deze problematiek toe
lichten. Marchellinus is lid van
Preventie Alcohol en Drugs
(PAD). Het PAD bestaat uit men
sen die zelf verslaafd zijn ge
weest. De thema-ochtend is be
doeld voor degenen die in hun
omgeving met verslaving te ma
ken hebben. Andere belangstel
lenden zijn ook welkom. De bij
eenkomst begint om 9.30 uur.
Ruilbeurs
De ruilclub Koningskerk houdt
zaterdag 25 april een ruilbeurs
voor verzamelaars van postze
gels, munten, prentbriefkaarten,
lucifermerken, enzovoorts. De
beurs wordt gehouden in de aula
van de Dr. Van Voorthuysen-
school aan de Marnixstraat 40
van 10.00 tot 16.00 uur.
De Ratel
Werkgemeenschap De Ratel
houdt zondag 26 april voorlopig
de laatste bijeenkomst van dit
seizoen. Die ochtend spreekt J.
van Wijclc uit Leiderdorp over
'Wat je om je heen ziet - ver weg
en dichtbij'. Het gaat over de
mens en de natuur. De lezing
heeft plaats in het Volkshuis aan
de Apothekersdijk 33. Aanvang
10.30 uur.
een financieel jaaroverzicht samen
te stellen over '85 en '86. Deze zul
len de betrokkenen tesamen met
een informatiefolder worden toe
gestuurd. Over mogelijkheden om
hulp te verlenen bij het invullen
van het belastingformulier wordt
nog gepraat. Mogelijk dat de
Rechtswinkel of ambtenaren van
de belastingdienst hierbij worden
betrokkenen.
De directie van het circus, Ar
nold en Marina Renz, hebben een
gevarieerd programma samenge
steld met artiesten uit alle wereld
delen. Behalve artiesten treden
ook dieren op in circus Renz. Be
halve paarden en olifanten treden
er ook duiven en kamelen op in de
circustent. Hoogtepunt van de
voorstelling is het optreden van de
dompteur Henk Luyckx met een
roofdierengroep bestaande uit tij
gers, panters en poema's.
De voorstellingen van circus
Renz beginnen op zaterdag om
15.00 en 19.15 uur. Zondag treedt
het circus op om 15.00 uur. Kaarten
zijn nu al verkrijgbaar bij de VW
aan het Stationsplein.
LEIDEN - Uit een reisbureau aan
de Doezastraat is dinsdagavond
tussen negen en elf uur een bedrag
LEIDEN - Een in een weiland aan de Vrouwenweg grazende koe is gistermiddag rond half een doo*t onbekende gestolen^ De"d ie ve^kw a m en m
oorzaak te water geraakt. Het beest kon niet op eigen kracht uit de sloot komen. De Zoeterwoudse eigenaar kreeg nen yia een dakraam geld lag
bij het uit het water trekken van het dier hulp van twee agenten van de Leidse politie. De koe heeft aan haar -n een brancjkast, die werd openge-
lentebad geen letsel overgehouden. (foto Ton Zajac) broken
LEIDEN - Wethouder De la Mar van sociale zaken installeerde gisteren
in het stadhuis de 'begeleidingscommissie alternatief Zijloever'. De com
missie moet de wensen van de wijkbewoners met betrekking tot de bejaar
denvoorziening in Leiden-Noord op een rijtje zetten en bekijken welke
gevolgen die wensen hebben voor de hulpverlenenden instanties in de
wijk.
De commissie moet haar werk snel uitvoeren; voor de vakantie moet de
rapportage zijn afgerond. De commissie staat onder het voorzitterschap
van C.J. Revet, bestuurslid van de Stichting Zijloever en voorzitter van de
Wij kouderenraad.
Of de bejaardenvoorziening er komt, is nog niet zeker. De provincie
staat positief tegenover de bouw van een bejaardenvoorziening op de
Zijloever, maar heeft hierover nog geen definitieve beslissing genomen.
(foto Jan Holvast)
LEIDEN - De politie heeft afgelo
pen nacht een 24-jarige Leidenaar
aangehouden die ervan wordt ver
dacht een taxichauffeur van zijn
portefeuille met 300 gulden te heb
ben ontdaan. Twee andere mannen
die hem daarbij zouden hebben ge
holpen, zijn nog niet aangehouden.
De taxichauffeur, een 20-jarige
Leidenaar, nam het drietal rond
half twee vannacht op de Tous-
saintkade mee in zijn auto. Eén van
de passagiers moest er op het Van
Vollenhovenplein uit, maar hij
weigerde de kosten van zijn deel
van de rit te betalen. Daarover ont
stond tussen de chauffeur en de
man een discussie, die zich later
buiten de auto voortzette.
De taxichauffeur voelde nattig
heid toen hij zag dat de twee ande
re mannen ook waren uitgestapt en
zich uit de voeten maakten. Nadat
hij in zijn auto keek, bleek de por
tefeuille die hij tussen de voorban
ken had gelegd, verdwenen. In de
consternatie wist ook de wanbeta
ler weg te komen. Via de mobilo
foon riep de taxichauffeur de hulp
in van zijn collega's en de politie.
Aan de hand van het signalement
kon één van de mannen later in de
nacht worden aangehouden.
LEIDEN - Een 64-jarige Leidenaar
is gewond geraakt bij een aanrij
ding met een auto, gistermorgen
rond elf uur op de Stevenshof-
dreef. De man stak plotseling het
zebrapad over, waardoor een zo
juist aankomende automobilist
niet meer tijdig kon stoppen. De
man liep een schaafwond aan het
gezicht op, die ter plekke door de
Eerste Hulpdienst is behandeld.
LEIDEN - Een 61-jarige vrouw uit
Leiden is gistermiddag rond half
één op de Hoge Rijndijk gewond
geraakt na een aanrijding met een
bus. Zij is met een hersenschud
ding en een grote schaafwond aan
het gezicht overgebracht naar het
AZL.
De aanrijding ontstond toen de
vrouw met haar flets de weg over
stak, tussen auto's die in een file
stonden door. Bij het oversteken
van de busbaan kwam er
met grote snelheid juist een bus
aan, die haar schepte.
LEIDEN - Circus Renz, het oudste
circus van Nederland, treedt zater
dag en zondag op in Leiden. Op het
terrein van de Groenoordhallen
geeft het circus zaterdag twee en
zondag een voorstelling.
geldt dat de geschiedenis verder
teruggaat dan 1386. Het gebied aan
het Rapenburg ten noorden van de
Langebrug - de vroegere Volders-
gracht - heeft een geschiedenis die
tot ver in de middeleeuwen terug
gaat. Dat terrein behoorde toen
nog toe aan het grafelijk gebied, in
de tijd dat het Rapenburg nog de
Vestgracht was en de stad daar
werd omsloten door de stadsmuur.
Het is in dat deel waar later het
Barbaraklooster werd gevestigd.
Al in 1343 wordt in grafelijke reke
ningen het zogenaamde Lombar
denhuis genoemd dat zijn ingang
had aan de Creupelsteeg, die even
wijdig moet hebben gelopen met
het huidige Rapenburg, waarop de
achterzijde van de lommerd uit
kwam. Wanneer de lommerd op
deze plek terecht is gekomen is
niet bekend. De Lombarden, die
de geldhandel bedreven, waren in
1282 al vele jaren in Holland. Het is
in ieder geval bekend dat in 1289 in
Leiden ene 'Peter den Lombarde
van Ley den' optrad.
In de loop van de veertiende
eeuw neemt de lommerd elders in
trek in de stad. Het is bekend dat in
de loop der jaren in het Lombar
denhuis of directe omgeving later
nog een herberg is geweest van ene
Mouwerijn Claesz. 'waar de stad
soms met haar gasten ging eten of
drank ging halen' zo staat te lezen
in het tweede deel over het Rapen
burg en directe omgeving.
Barbaraschool
Op 16 februari 1441 kregen de
zusters van Sint Barbara opdracht
nabij het Lombardenhuis, waarin
zij toen woonden, een kapel neer te
zetten. De zusters wilden van het
Lombardenhuis een klooster ma
ken gewijd aan Sint Barbara en be
horend tot de derde orde van Sint
Franciscus. Als stichter van het
klooster mag Symon van (den)
Woude gelden, een telg uit het rid
derlijke geslacht Van Alkemade,
afkomstig uit Warmond. Hij maak
te lange tijd deel uit van het stads
bestuur als veertigraad.
Het is niet precies duidelijk hoe
en wanneer de zusters de vele pan
den en terreintjes in de omgeving
verwierven. Aannemelijk is dat al
halverwege de vijftiende eeuw veel
in bezit was van de zusters. Dat
stukje stad tussen Rapenburg, Vol
dersgracht (Langebrug), Lombard-
steeg en Pepersteegje, met een
veelheid van straatjes en steegjes,
groeide uit tot een uitgestrekt
kloostercomplex aan een gracht
die op weg was de aanzienlijkste te
worden van een groeiende stad.
Overigens was de vestiging van
kloosters in die jaren bepaald niet
vreemd. De komst van het Barba
raklooster stond ook niet op zich
zelf. In 1390 kende Leiden slechts
een klooster. In het jaar 1474 waren
dat er 15 die merendeels binnen de
Het riante pand Rapenburg 4 dat uitvoerig wordt besproken in deel 2
van 'Het Rapenburg'.
sta dsmuren, of anders vlak daar
buiten, waren gelegen. In de zes
tiende eeuw ging het niet zo goed
met de kloosters. De inkomsten
daalden, als gevolg van een ver
mindering van giften, en kloosters
waren genoodzaakt de stad kwijt
schelding van belasting te vragen.
Voorts was er in 1556 sprake van
een misoogst. Er was sprake van
honger.
Dat de kloosters het slechter kre
gen, kwam natuurlijk ook door de
hervorming. De beeldenstorm van
25 en 26 augustus 1566 hield ook
huis in Leiden en daarbij werden
de vele kloosters niet ontzien. De
klap op de vuurpijl was wel dat
Leiden zich in 1572 aansloot bij de
protestante Prins van Oranje.
Daarmee viel het doek voor de ka
tholieke kloosters. De goederen
werden merendeels verkocht om
het leger van de prins te kunnen
onderhouden.
Na het ontzet van Leiden werd
bij besluit van de Staten van Hol
land een universiteit in het Barba
raklooster ondergebracht. Dat was
de beloning die Leiden in 1575 ten
deel viel voor zijn verdiensten in
de oorlog tegen de Spanjaarden.
Maar de 'schenking van Willem
van Oranje' bleef niet lang in dat
klooster. In 1577 verhuisde die naar
de kapel van het Faliede Bagijn-
hof, om vervolgens onderdak te
krijgen (1581) in het voormalige
klooster der Witte Nonnen aan het
Rapenburg, het huidige Academie
gebouw.
Later heeft het Barbaraklooster
nog een keer als onderdak gediend
voor de universiteit. Dat was in de
INBRAKEN - Bij een inbraak in de
moskee aan de Hooigracht zijn
dinsdagavond twee versterkers en
een aantal microfoons ontvreemd.
jaren 1616 tot 1618 omdat de acade
mie ten gevolge van een grote
brand moest worden hersteld.
Maar het klooster was toen al inge
richt als Prinsenhof, bedoeld de
prins tijdens zijn bezoeken aan
Leiden te huisvesten, evenals an
dere hoge gasten. Op 14 november
1667 werd besloten tot aftraak van
het voormalige klooster teneinde
er woningbouw mogelijk te ma
ken. Zo werd bijvoorbeeld de Pa
pengracht doorgetrokken dwars
door de voormalige tuin van het
Prinsenhof.
(Deel 2 van 'Het Rapenburg' is tegen
een prijs van fl. 39,50 te koop bij het
Kunsthistorisch Instituut aan de Doe
lensteeg 16, Gemeentelijke Archief
dienst Leiden aan de Boisotkade 2a,
Stedelijk Museum De Lakenhal aan de
Oude Singel 28-32 en bij boekhandel J.
Ginsberg aan de Breestraat 127-129)
LEIDEN - Vanuit het discrimina
tie-meldpunt worden binnenkort
steekproeven genomen bij enkele
Leidse discotheken om er achter te
komen of hier niet-blanke jonge
ren de toegang worden geweigerd.
Een woordvoerder van het meld
punt deelde dit gisteravond in een
vergadering van de commissie so
ciale zaken mee. Het meldpunt
heeft het afgelopen half jaar twee
klachten ontvangen over discrimi
natie op grond van huidskleur bij
het toegangsbeleid van enkele dis
cotheken in Leiden. Deze woord
voerder wilde geen namen van dis
cotheken openbaar maken.
LEIDEN - Het tweede deel is ver
schenen in de zesdelige serie 'Het
Rapenburg, geschiedenis van een
Leidse gracht'. Het daarin bespro
ken stadsdeel werd in vroeger ja
ren wel aangeduid als De Paplepel
en dat is ook de titel die het tweede
deel van de serie heeft meegekre
gen. Het eerste exemplaar is on
langs overhandigd aan burgemees
ter Goekoop.
door
Henk van der Post
In het kloeke boekwerk aan
dacht voor de panden Rapenburg 2
tot en met 10 en de vroeger vlak
daarbij gelegen Sint Barbarakloos
ter dat later even dienst heeft ge
daan als eerste onderdak voor de
Leidse universiteit en enkele de
cennia later fungeerde als Prinsen
hof.
Het ziet er naar uit dat de zes
boeken over het Rapenburg in to
taal meer dan 3000 bladzijden gaan
bevatten. Het eerste deel is februa
ri vorig jaar verschenen, eveneens
in opdracht van de afdeling ge
schiedenis van de kunstnijverheid
van de Rijksuniversiteit Leiden.
De uitgave is mede mogelijk dank
zij een subsidie van de Vereniging
Oud-Leiden. Deel 2 bevat 648 pagi
na's en 423 zwart-wit illustraties.
Tot nog toe hebben schrijvers
met steun van een groot aantal stu
denten dat in verband met het
boekwerk eindscripties maakte,
zowel dit als vorig jaar een deel het
licht doen zien. Maar of dat ritme
kan worden volgehouden, is zeer
de vraag. Volgens C. Willemijn
Fock, met Th. H. Lunsingh
Scheurleer en A.J. van Dissel ver
antwoordelijk voor de uitgave, on
dervindt de uitgave vertraging als
gevolg van bezuinigingen en reor
ganisatie bij de faculteit der lette
ren. Doordat verschillende facili
teiten bij de faculteit inmiddels
zijn verdwenen,zal ook de prijs van
de nog uit te geven delen hoger
zijn.
Onderzoek
Met het onderzoek naar de woon-
cultuur aan het Rapenburg is al in
1969 begonnen. Pas 17 jaar later is
het eerste boekwerk van de serie
gepubliceerd. Het gaat, alleen al
gezien de lengte van de studie en
het groot aantal mensen dat aan de
totstandkoming ervan heeft mee
gewerkt, niet zomaar om een serie
boeken. Het wordt het standaard
werk voor het Rapenburg en direc
te omgeving.
Er wordt veelal zeer gedetail
leerd ingegaan op het verleden van
de verschillende panden aan het
Rapenburg. In veel gevallen lang
niet altijd even interessant voor de
oppervlakkige lezer. Aan het pand
Rapenburg 6 bijvoorbeeld worden
meer dan 200 pagina's gewijd,
waarvan gedeelten uitsluitend zijn
bestemd voor specialisten en goed
willende lezers, maar die krijgen
dan ook een wetenschappelijk
werk .waarin elk gegeven wordt
verantwoord.
De Prinsenhof in Leiden anno 1614 naar een gravure van J.J. Orlers uit.
Wel aardig voor mensen die in de
Leidse geschiedenis zijn geïnteres
seerd, zijn de verhalen over de -
veelal meer dan sjieke - bewoners
van de verschilende riante panden
aan het Rapenburg. In het boek
wordt een overzicht gegeven van
eigenaars en bewoners tot nu toe.
Voorts zijn ook de historische ver
halen over het Barbaraklooster en
de bestemmingen die het na het
ontzet van Leiden kreeg aardig om
te lezen.
Niet alleen het uiterlijk schoon
van de panden aan het Rapenburg
wordt uitvoerig beschreven. Er is
ook zeer veel aandacht voor het in
nerlijk van de panden die vaak zijn
voorzien van fraaie plafonds,
schouwen en kamerbehangsels die
lijken op geweldige schilderijen.
B.M. van der Goes beschrijft hoe
de decoratieve schilderkunst in
Nederland in het algemeen en in
Leiden in het bijzonder tot stand is
gekomen. Dat betreft een meer al
gemeen verhaal en is niet exclusief
toegespitst op het Rapenburg.
Lombardenhuis
Het Rapenburg was vroeger een
van de uithoeken van de stad. 'Pas'
met de stadsuitbreiding in 1386
werd het Rapenburg een stads
gracht en werd de westzijde voor
woningbouw geschikt. De tot nu
toe vroegst gevonden vermelding
van het Rapenburg stamt uit 1359
toen ene Jacop Vlaminxsone een
stuk grond met huis naliet.
Maar voor een deel van de be
bouwing nabij het Rapenburg
