J
A
m
'Complete gezinnen zijn
tijdens beleg vernietigd'
Moskouse lente groot
probleem voor Europa
Interview
Ben Alofs at ratten en gras in Palestijns kamp
n
Weinig aandacht voor contact met moslims
PAGINA 2
VRIJDAG 17 APRIL 1987
NICOSIA - Ben Alofs, de
34-jarige verpleger uit Et-
ten in Gelderland, is blij
dat hij het er levend vanaf
heeft gebracht. Twee jaar
kampenoorlog in Beiroet
is hem niet in zijn koude
kleren gaan zitten. Zijn
gedachten zijn bij de vele
gewond zijn geraakt, v
lijk kinderen, naar Eni
Nederland te halen vo
deling. Ben Alofs wil
vriend, die op 13 febri
benen verloor, naar f
brengen voor het aanp
protheses. Verder gaa
gende week naar Alge
de Palestijnse Nation
vergadert om te vertel)
in de kamDen gebeur
vrienden die achterbleven
in Bouij al Barajneh, het
beruchte Palestijnse
vluchtelingenkamp in
Beiroet waarvan de bevol
king bijna uitgehongerd
werd door de door Syrië
gesteunde Amal-militie
die de terugkeer van de
PLO van Jassar Arafat
naar Libanon wilde stop
pen.
door
Hetti Lubberding
Het beleg van Bouij al Barajneh
duurde vijf en een halve maand.
Begin dit jaar was er een enorm
gebrek aan voedsel, brandstof en
medicijnen. De Palestijnen en
ook Ben Alofs en collega's aten
honden, katten, muilezels, ratten
en gras om te overleven. Dage
lijkse bombardementen en
schietpartijen eisten de levens
van meer dan 130 mannen, vrou
wen en kinderen terwijl 800 men
sen gewond raakten.
„Er zijn verschrikkelijke din
gen gebeurd", zegt Ben Alofs.
„Hele gezinnen zijn vernietigd.
Er is een familie die gewoon weg
is. Alleen de moeder is er nog.
Haar vier zoons verloor ze tijdens
de oorlog in 1982 en in deze oor
log verloor ze haar man. Pasge
boren baby's stierven van de
honger. En al die tijd leek er wei
nig hoop te zijn op een oplossing.
Elke dag systematische bombar
dementen met mortiergranaten.
Elke dag sluipschutters. Gewoon
langzaam uitgehongerd raken.
We dachten dat ze net zo lang
door zouden gaan tot het kamp
zich overgaf. Niets hielp gewoon.
Er zijn wel dertig staakt het vu
ren afgekondigd die allemaal
binnen een minuut weer verbro
ken werden".
De Nederlandse verpleger is
ervan overtuigd dat de sterke in
ternationale druk een grote rol
gespeeld heeft in de opheffing
van het beleg. De pro-Syrische
Amal werd door Damascus ge
dwongen het beleg op te heffen,
ook al waren er geen duidelijke
concessies van Palestijnse kant.
Maar ook politieke overwegin
gen waren belangrijk voor de Sy
rische president Assad.
Ben Alofs: „Als Syrië Amal
had door laten gaan zou dat een
nog grotere prikkel geweest zijn
voor de Palestijnen om zich op
de vergadering van de Palestijn
se Nationale Raad volgende
week in Algiers meer te vereni
gen. Ik denk ook dat Assad het
beleg heeft opgeheven in de ver
onderstelling dat hij Fatah, de
vechters van Jassar Arafat, wel
met andere middelen klein kan
krijgen. Met 'moehabarat' (spion
nen) bijvoorbeeld. Of door het
Palestijnse reddingsfront, een
door Syrië gesteunde coalitie, te
gebruiken om het kamp klein te
krijgen".
Soort bevrijding
De komst van de Syrische sol-
Predikanten en pastores heb
ben in het algemeen heel weinig
aandacht voor contact met mos
lims in hun woonplaats. Als be
langrijkste reden noemen zij ge
brek aan tijd.
Dat blijkt uit een peiling van
de werkgroep 'Islam' van de
Raad van Kerken in Nederland.
Ruim 900 protestantse en rooms-
katholieke voorgangers werden
aangeschreven in de 100 plaatsen
waar een of meer moskeeën of is
lamitische gebedsruimten zijn,
totaal bijna 200. In ongeveer 60
wordt iets aan de relatie tussen
moslims en christenen gedaan.
In 13 gebeurde er niets. Waar
sprake is van duurzame contac
ten, worden die onderhouden
door een betrekkelijk klein aan
tal mensen. Bijna altijd zijn deze
mensen ervaren in oecumeni
sche samenwerking.
Een hinderpaal voor meer con
tact is aan christelijke kant het
klasseverschil. Men woont in de
regel niet in de wijken waar mos
lims leven. Bij de moslims is een
groot probleem dat zij een tekort
hebben aan Nederlands spre
kend kader. In enkele gevallen
zijn er ook politieke obstakels.
Verpleger Ben Alofs die, samen
tijdens het beleg van de vluchtelin
verzorgde.
daten was voor hem, het me
disch team en de tenminste
12.000 Palestijnen in Bourj al Ba
rajneh een soort bevrijding. Het
gaf de buitenlanders de gelegen
heid het kamp te verlaten, on
danks doodsbedreigingen van
Amal aan het adres van zowel
Ben Alofs als de Britse dokter
Pauline Cutting. Zij werden dan
ook geëvacueerd onder Syrische
escorte en kregen niet de gele
genheid afscheid van hun vrien
den te nemen.
Voor de Palestijnen in de kam
pen ziet de toekomst er niet vro
lijk uit. Zelfs in de maanden dat
er niet gevochten wordt is het le
ven verschrikkelijk, zegt Ben
Alofs. „De mensen kunnen niet
of nauwelijks buiten het kamp
komen want dan worden ze ge
pakt, in elkaar geslagen of dood
geschoten. Veel van hen willen
weg, want de toekomstperspec
tieven zijn slecht".
Voordat de kampenoorlog be
gon waren de relaties tussen
Amal en de Palestijnen welis
waar zeer gespannen maar niet
zo slecht als nu. Beide kanten
hebben veel mensen verloren en
de wraakgevoelens zijn heel
sterk. Ben Alofs denkt dat met
name de Palestijnen het ergste
moeten vrezen. Hun kampen in
de zuidelijke voorsteden van
Beiroet en met name Bourj al Ba
rajneh liggen helemaal ingeslo
ten tussen de sji'itische volkswij
ken.
„Voor de kampenoorlog", zegt
Ben Alofs die al sinds 1982 in Li
banon werkt, „trouwden Pale
stijnen met sji'ieten en sji'ieten
met Palestijnen. Er waren
vriendschappen en handel. Ze
groeiden met elkaar op. De
meesten mensen uit het kamp
kochten bij winkeliers buiten.
Dat is allemaal voorbij".
Veel Palestijnen willen nu hun
toevlucht zoeken tot Europa, of
eigenlijk elk land dat hen accep
teert. „Tijdens de oorlog hoorde
Voorgangers blijken voor ver
der contact meer behoefte te
hebben aan theologische motiva
tie en bruikbare methoden dan
aan informatie over de moslims.
De werkgroep wil op een studie
dag (volgend voorjaar) dan ook
uitgebreid aandacht besteden
aan de methoden van ontmoe
ting en contact.
De peiling werd uitgevoerd in
het kader van een afstudeerstage
van de doopsgezinde student H.
Heijn aan de theologische facul
teit van de Universiteit van Am
sterdam. Deze stage stond onder
leiding van drs. J. Slomp, voor
zitter van de werkgroep 'Islam'.
Een recent onderzoek van drs.
N. Landman te Utrecht - waar
over wij in de rubriek 'geestelijk
leven' onlangs uitvoerig schre
ven - leerde, dat contacten met
christenen bij islamieten nogal
weerstanden oproepen. In brede
lagen van de islamitische-bevol
king bestaat een vrij negatief
beeld van het christendom in Ne
derland. Er is weinig openheid
naar christenen. Volgens Land
man heeft dat ook te maken met
leerstellige onverdraagzaamheid
aan de kant van de islam, voor
i
I
nog twee Britse verpleegsters
ampen in Beiroet de gewonden
je veel mensen praten over Dene
marken", volgens Ben Alofs,
„waar veel Palestijnen zijn heen
gegaan. West-Duitsland is erg
moeilijk geworden. Zweden is
ook niet makkelijk meer. Ze zeg
gen dat Noorwegen open is.
maar ik weet het niet. Nederland
is ook ontzettend moeilijk".
Hij gaat zelf eind van de week
weer naar huis. Hij hoopt ge
spaard te blijven van de publici
teit die zijn Britse collega's ten
deel valt. „In Engeland zijn ze
bezig van Pauline Cutting een
soort Florence Nightingale te
maken. Sommige mensen heb
ben het zelfs al over de Nobel
prijs. En ze willen Suzan Wièh-
ton, de Schotse verpleegster, ere
burger van Glasgow maken. Vol
komen bizar".
Zelf willen de vier de ellende
van de mensen die achterbleven
onder de aandacht brengen. Hun
eerste doel is degenen die zwaar
oordelen over christenen en
slechte ervaringen van moslims
in ons land.
- Drs. Slomp (Leusden), predi
kant in algemene dienst van de
Gereformeerde Kerken om voor
lichting te geven over de ont
moeting met moslims in de sa
menleving, is benoemd tot voor
zitter van de gezamenlijke Islam-
commissie van de Conferentie
van Europese Kerken en de
Raad van Rooms-Katholieke
Bisschoppenconferenties in Eu
ropa. Hij was van 1978 tot vorig
jaar secretaris van de Islam-com-
missie van de Conferentie van
Europese Kerken.
Belofte nakomen
Rijke kerken in de wereld
moeten hun belofte aan de We
reldraad van Kerken gestand
doen. In 1975 werd de Oecumeni
sche Ontwikkelingscoöperatie
(gevestigd in Amersfoort) opge
richt met de bedoeling dat de
kerken hun geld verantwoord
zouden kunnen investeren. On
geveer 70 procent van het kapi
taal komt echter van de diverse
nationale steunverenigingen. De
or behan-
zijn beste
lari beide
hij voï-
Üe waar
le Raad
n wat er
is. Dan
gaat hij terug naar Nederland of
Engeland om medicijnen te stu
deren.
In Libanon heeft hij al veel
werk gedaan dat eigenlijk meer
op het terrein van de arts dan van
de verpleegkundige thuishoort.
„Ik heb dingen geleerd die je in
Nederland nooit zou doen als
verpleegkundige. Zoals het
schoonmaken van kogelwonden,
grote verbanden aanleggen, en
zelfs het inbrengen van een tho-
rax-drain bij mensen die in de
borst geschoten zijn en ingeklap
te longen hebben".
Alofs wil ook in de toekomst
weer in de Derde Wereld werken.
Gewoon rustig in Nederland blij
ven is niet meer mogelijk. „Een
van de dingen waar ik ongetwij
feld problemen mee zal hebben,
is gewend raken aan een normaal
leven. Dat zal niet heel makkelijk
zijn", weet hij uit ervaring: toen
hij thuiskwam in 1982 na de Is
raëlische invasie van Libanon en
de slachting in de kampen van
Sabra en Sjatilla was er een pe
riode van drie maanden waarin
hij 'verdwaasd rondliep'. Daar
had natuurlijk mee te maken dat
hij voor een vuurpeloton had ge
staan en bijna geëxecuteerd was.
Dat bleef hem ditmaal bespaard.
Alhoewel...
Geluk
„Ik heb verdomd veel geluk
gehad. Omdat Suzie en ik de eer
ste hulpkliniek vlak bij het front
draaiden moesten we heel vaak
naar buiten toe om gewonden op
te pikken. Om mensen die thuis
lagen te verbinden. En dat is echt
ontzettend link om door het
kamp te rennen als er overal
bommen vallen. Er zijn heel veel
mensen zo om het leven geko
men. Op een avond toen ik met
een stapel pannekoeken door het
ziekenhuis liep door de duister
nis, klapte vlakbij bovenop het
dak een mortier uit elkaar. Als
die voor mij was neergekomen....
Het is echt afschuwelijk te ster
ven door een bom. Je wordt ge
woon volkomen uit elkaar ge
rukt. Ik geef de voorkeur aan ko
gels".
kerken zelf, vooral de rijke, zou
den "Veel meer kunnen bijdragen.
Douglas Brunson, algemeen
manager van de Ontwikkelings
coöperatie, zei dat op een bijeen
komst in de Elzas. De groei van
het kapitaal was vorig jaar ruim
f. 6 miljoen. Voor de 19 nieuwe
projekten werd in totaal f. 10 mil
joen aan leningen toegezegd.
De werkwijze van de Ontwik
kelingscoöperatie vindt steeds
meer navolging. Ook in andere
kringen worden investeringsmo
dellen opgezet om ontwikke-
lingsprojekten in arme delen van
de wereld van de grond te krij
gen.
In afwijking van een aanbeve
ling van de Wereldraad om de
ontwikkelingslanden hun schuld
kwijt te schelden, willen de
steunverenigingen vasthouden
aan het projekt-gebonden 'leen-
schuld-systeem', dit omdat de
aandeelhouders al vaak afzien
van rente op hun investeringen.
Het oorspronkelijke leensysteem
drukt ook vertrouwen uit in de
'zelfhulp' van de armen, vinden
de steunverenigingen.
Metropoliet Filaret, hoofd
van het bureau buitenland van
de Russisch-Orthodoxe Kerk,
heeft president Herzog van Israël
een telegram gestuurd in ver
band met de viering van het
joodse paasfeest. Filaret spreekt
daarin de hoop uit, dat vrede, we
derzijds begrip en gerechtigheid
op aarde zullen triomferen onder
alle mensen.
Een medewerker van Herzog
noemde het telegram 'belang
rijk'. Het was voor het eerst sinds
1967 dat een officiële instelling in
de Sowjet-Unie een boodschap
stuurde naar de Israëlische presi
dent. Toen verbrak de Sowjet-
Unie de diplomatieke betrekkin
gen met Israël. Herzog zou de
boodschap met 'hevige ontroe
ring' in ontvangst hebben geno-
'Laatste Avondmaal'. Leo
nardo da Vinci's beroemde fres
co 'Het Laatste Avondmaal' in
Milaan is weer te bezichtigen. De
autoriteiten, belast met de be
scherming van het cultuurbezit,
besloten in februari het deel van
de kerk van Santa Maria waar
het fresco zich bevindt te sluiten.
Ze wilden weten welke schade
het verkeer in de straten rond de
kerk, de temperatuurschomme
lingen in de kerk en vuil en stof
hadden teweeggebracht.
Voortaan worden de bezoekers
alleen nog in groepen van vijf
tien toegelaten. En op het plein
vóór de kerk mogen geen bussen
en vrachtwagens meer rijden.
Paus méér luisteren. Als de
paus in september in de Verenig
de Staten is, zou hij de helft van
zijn toespraken achterwege moe
ten laten. De vrijkomende tijd
kan hij dan gebruiken om te luis
teren naar gelovigen. Dat zou
zijn bezoek een beter aanzien ge-
De Amerikaanse progressief-
katholieke organisatie 'Katholie
ken, laat van je horen' (zo'n 3000
leden) heeft gelovigen in het hele
land opgeroepen een petitie te te
kenen waarin de paus wordt ge
vraagd zijn bezoek te wijzigen.
Ook worden 'luisterbijeenkom
sten' georganiseerd voor leken,
religieuzen en priesters om sa
men na te gaan wat zij de paus
willen vertellen. De resultaten
gaan naar de Amerikaanse bis
schoppen en vertegenwoordi
gers van het Vaticaan.
De progressieve rooms-katho-
lieken zijn tot hun actie gekomen
omdat, naar hun overtuiging, de
spanningen in de kerk over
kwesties zoals de vrouw in het
ambt, seksualiteit en het gezag
alleen kunnen worden opgelost
in de geest van het evangelie en
als er naar elkaar wordt geluis
terd. Het officiële programma
van het komende bezoek biedt
nagenoeg geen ruimte voor een
werkelijk gesprek tussen gelovi
gen en paus.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: bedankt voor Wad-
dinxveen A. de Snoo Harder
wijk. Christelijke Gereformeer
de Kerken: bedankt voor Zaam-
slag D. Slagboom Katwijk. Gere
formeerde Gemeenten: bedankt
voor Leerdam J. Mijnders Vee-
nendaal, voor Hoogeveen R.
Boogaard Leiden.
Vrouwen en kinderen verlaten na een vijf maanden durend beleg
het kamp Bourj al Barajneh in Beiroet, waar Ben Alofs werkte.
BRUSSEL - Jarenlang heeft de
Sowjet-Unie vergeefs geprobeerd
de Amerikanen en hun Westeuro-
pese partners tegen elkaar uit te
spelen in de rakettendiscussie.
Maar hoe harder Moskou ageerde
tegen de plaatsing van kruisraket
ten en Pershings, hoe groter de
eensgezindheid onder de NAVO-
bondgenoten werd. De raketten
kwamen er dan ook toch.
Die westerse eensgezindheid
had alles te maken met het feit dat
de Sowjets zelf intussen doorgin
gen met het plaatsen van hun eigen
SS-20's en geen spoor van mati
ging toonden. Het duurde tot de
komst van Michail Gorbatsjov
aleer de Sowjets ontdekten dat er
andere, effectievere manieren zijn
om de cohesie van de NAVO op de
proef te stellen.
door
Hans de Bruijn
Tot voor vrij kort geleden regen
de het nog verwijten vanuit Was
hington en West-Europa richting
Moskou, vanwege de onwil bij de
Sowjets om te komen tot drasti
sche vermindering van de kernwa
pens in de wereld. En nu het vanuit
de Moskouse lente voorstellen re
gent om de kernbewapening inder
daad te verminderen, weet West-
Europa zich geen houding te ge-
De resultaten van de ontmoeting
tussen Gorbatsjov en de Ameri
kaanse minister George Shultz is
in de Europgse hoofdsteden ont
vangen met reacties als 'interes
sant', 'hoopvol', 'positief. Maar op
de achtergrond is het gegrom al
hoorbaar van hen die vrezen dat
wij straks het slachtoffer worden
van de Amerikaanse haast om nog
voor het einde van de ambtsperio
de van president Reagan tot con
crete resultaten te komen.
Erg consequent zijn die reacties
niet. Het waren de Europese bond
genoten die er steeds bij de Ameri:
kanen op aandrongen met de Rus
sen een akkoord over de verwijde
ring van de middellange-afstands-
raketten te sluiten. Maar toen pre
sident Reagan in Reykjavik inder
daad zo ver ging, werd in West-Eu
ropa meteen op de rem getrapt.
Kortere afstand
Zonder kruisraketten en Pers
hings zou West-Europa immers
worden overgeleverd aan de Russi
sche raketten voor de kortere mid
denafstand (bereid 500 tot 1000
km), de SS-22 en SS-23. Een ak
koord over de middellange-af-
standswapens moest toch min
stens ook iets bevatten over het
verminderen van die dreiging, zo
kregen de Amerikanen te horen.
Met die boodschap ging Shultz
dan ook naar Moskou, waar Gor
batsjov niet alleen bereid bleek de
SS-22's en -23's weg te halen, fnaar
liet blijken nog wel verder te willen
gaan door ook de raketten voor de
nog kortere afstand (bereik 100 tot
500 km) ter discussie te stellen. Eu
ropa, wat wil je nog meer? zou de
vraag kunnen zijn.
Maar de vraag is: Europa, wat wil
je nog minder? Vanuit de diverse
hoofdsteden - Londen en Bonn
voorop - worden nu al de bezwa
ren geformuleerd tegen een zo ver
gaande vermindering van de kern
bewapening in Europa. Een kern-
wapenvrij Europa, dat kan nooit de
bedoeling zijn, zo klinkt het.
De NAVO-landen zijn bang voor
het overwicht dat de strijdkrach
ten van het Warschaupakt in Cen-
traal-Europa hebben op conventio
neel gebied, zeg maar aan soldaten,
tanks, kanonnen en vliegtuigen
zonder nucleaire ladingen. Die
kernwapens zyn Onze garantie te
gen pogingen van het Warschau
pakt ons met conventionele en
chemische wapens onder de voet
te lopen.
Volgens minister Hans van den
Broek vervullen de kernwapens
voor de korte middenafstand de rol
van 'een trede in de ladder van de
strategie van het aangepaste ant
woord'. Die NAVO-strategie laat
de tegenstander volstrekt in het
ongewisse over de aard van een
westerse militaire reactie op een
aanval.
Afschrikking
Hoe meer verschillende wapen
systemen de NAVO-commandan-
ten in dat geval tot hun beschik
king hebben, hoe meer mogelijk
heden er zijn om te kiezen bij het
terugslaan. Die wapens dragen
daardoor bij aan de afschrikking
en kunnen de Russen ontmoedi
gen ooit zelfs maar een aanval met
gewone tanks en kanonnen te be
ginnen.
De ladder van Van den Broek
heeft als onderste tree de kleinste
atoommijnen en als bovenste de
zwaarste intercontinentale tién-
koppige vergeldingswapens. Als
een treetje wordt weggehaald zit er
een gat in de ladder. Dat gebeurt al
door de middellange-afstandsra-
ketten weg te halen, iets waarover
men het gelukig wel eens is.
Nog een treetje eruit halen bete
kent dat de opening tussen lichte
(kern)wapénsystemen en de zware
lange-afstandsraketten te groot
wordt. De NAVO kan dan in geval
van oorlog niet meer 'aangepast'
reageren. Een niet al te zware con
ventionele aanval kan dan al met
een noodzakelijk maken dat naar-
de zwaarste tegenmaatregelen
moet worden gegrepen.
Bij de Europese bondgenoten
bestaat de grote vrees dat de Ame
rikanen, die dan op de knop moe
ten drukken, dat niet zullen doen.
Liever (bijvoorbeeld) Belgie onder
de voet laten lopen dan kernraket
ten op New York of Los Angeles,
zo zullen de Amerikanen in dat ge
val - wellicht - denken.
Daarom zitten heel wat Europese
politici en militairen enorm in hun
maag met de plotselinge bereid
heid van de Sowjets om vrijwel
heel Europa van kernraketten van
welk type dan ook te ontdoen. De
voorstellen afwijzen kan niet, dat
zou de publieke opinie niet begrij
pen en het zou de Russen een
enorm propaganda-voordeel ople-
Toch zijn de aarzelingen groot.
De militairen, NAVO-opperbevel-
hebber Bernard Rogers voorop,
hebben het al vaker gezegd: 'Beter
van alle soorten raketten een klei
ner aantal, dan van sommige soor
ten helemaal niets'. In Bonn - dat
de grote conventionele overmacht
van het Warschaupakt in de gaten
houdt - werd dat deze week ook
met zoveel woorden gezegd.
En in Londen werd ronduit te
gen een 'denuclearisatie' van West-
Europa gepleit. Of zoals Richard
Burt, de Amerikaanse ambasadeur
in Bonn, deze week zei: 'Een veili
ger wereld met minder kernwa
pens, zoals George Shultz wil, is
nog niet hetzelfde als een Europa
zonder kernwapens'.
De consequentie van die opstel
ling is echter onvermijdelijk een
een Europese herbewapening. De
NAVO beschikt immers, behalve
een honderdtal verouderde Pers-
hing 1 B-raketten, niet over kernra
ketten voor de korte middenaf
stand. Als 'nul' niet mag, moet de
NAVO dus nieuwe raketten gaan
plaatsen, om tegenwicht te bieden
•aan de Russische SS-22's en SS-
23's. Dat zou dan weliswaar op een
laag niveau kunnen, maar dan
heeft de NAVO wel een nieuw dub-
belbesluit genomen.
Anderszijds zou juist een akoora
over de korte-afstandswapens de
weg vrij kunnen maken voor nieu
we onderhandelingen over de ver
mindering van het als net zo be
dreigend gevoelde conventionele
overwicht van het Warschaupakt
in Centraal-Europa.
Geloofwaardig
De in. Moskou uitgesproken be
reidheid daartoe van Gorbatsjov
mag best op de proef worden ge
steld en de al jaren vastzittende
MBFR-onderhandelingen in We
nen kunnen zo'n duwtje best ge
bruiken. De NAVO zou dan zelfs
twee vliegen in een klap kunnen
slaan. Het gebrek aan echt enthou
siasme over de doorbraak die na
'Moskou' in de lucht hangt, is voor
lopig misschien best begrijpelijk.
Maar nu de onderhandelingen lij
ken te belanden op het punt waar
zowel Amerikanen als Westeuro
peanen ze altijd wilden hebben,
zou terugkrabbelen weinig geloof
waardig meer zijn.
