Sponsors steunen
'Holland Festival'
Marianne Zwollo: veelzijdig kunstenares
Weinig programmatische tegenslag
'H.F. pronkt
met ander
mans veren'
Festival van
moderne dans
Herdenking
Perosi in
Harte-
brugkerk
DONDERDAG 16 APRIL 1987
PAGINA 27
Nat. Ballet:
AMSTERDAM (GPD) - „Het is
pedant en aanmatigend om te
horen dat het Holland Festival
ons wil vertellen welke van on
ze programma's voldoende ni
veau heeft om te voldoen aan
de Holland-Festivalnorm".
Dat zei Dick Hendriks, ad
junct-zakelijk leider van het
Nationale Ballet gisteren naar
afloop van de laatste grote pers
bijeenkomst voordat het Hol
land Festival op 1 juni losbarst.
Op die bijeenkomst had Mare
Jonkers, namens het festival
belast met het samenstellen
van het dansprogramma, ver
teld dat het Holland Festival
„het recht heeft zijn eigen feest
je in te vullen". De festivalorga
nisatie heeft de conctacten met
Nederlandse kunstinstellingen
het afgelopen jaar daarom gein-
tensieerd, omdat het niet lan
ger een automatisme is dat het
festival voorstellingen en con
certen van die instellingen af
neemt.
Volgens Ad 's-Gravesande is
dit uitgangspunt niet nieuw,
maar sinds zijn aanstelling als
festivaldirecteur - nu zo'n
tweeëneenhalf jaar geleden
richtsnoer geworden voor de
samenstelling van het pro
gramma. Jonkers vertelde ech
ter dat hij onder druk van de
omstandigheden geaccepteerd
had dat het Nationale Ballet tij
dens het Holland Festival bal
letten van Rudi van Dantzig en
Hans van Manen uitbrengt,
waarover geen artistiek voor
overleg was gepleegd.
Jonkers: „We hebben met het
Hationale Ballet minder nauw
samengewerkt dan we met an
dere producenten hebben ge
daan, maar gegeven de omstan
digheden - het is hun eerste
seizoen in het Muziektheater en
er is nogal wat gebeurd in het
gezelschap - heb ik daar wel
begrip voor. Gelukkig zijn een
week geleden de besprekingen
geopend om tot een nauwere
artistieke samenwerking te ko-
Op de vraag of de festivallei
ding meent dat het overleg
vooraf betekent dat het Hol
land Festival een vinger in de
pap wil hebben bij de samen
stelling van 'Nederlandse pro
gramma-onderdelen', en of die
programma's door die be
moeienis een meerwaarde zou
krijgen, antwoordde 's-Grave
sande volmondig 'ja'.
Dat was het teken voor Hen
driks om het woord te nemen
tijdens de persbijeenkomst en
de festivalleiding toe te voegen
dat ook het Nationale Ballet
„zich veel voorstelt van het
nieuwe overleg en verwacht
dat dat vruchten zal afwerpen
voor een hoger artistiek niveau
van het festival".
Na afloop scherpte Hendriks
zijn uitlatingen nog wat aan.
„Zo'n opstelling van dë festi
valleiding is aanmatigend want
die doet denken aan de situatie
van twintig jaar geleden. Maar
toen waren wij verheugd om
deel te hebben aan een festival
van standing".
Hendriks vindt dat het Hol
land Festival pronkt met ander
mans veren. „Kijk, ze kunnen
nu wel zeggen dat het festival
zijn eigen feestje wil invullen,
maar hun subsidie aan het Na
tionale Ballet staat gelijk aan
het bedrag dat wij kwijt zijn
met het uitnodigen van hun in-
vitées en de pers. Terwijl je bij
een produktie van het Nationa
le Ballet praat over een bedrag
van zo'n 1 miljoen gulden".
AMSTERDAM (GPD) - Het Holland Festival krijgt
steeds meer geld van externe financiers. De sponsorgel
den bedragen voor het komende festival, dat zich van 1
tot en met 30 juni hoofdzakelijk in Amsterdam zal afspe
len, een bedrag dat gelijkwaardig is aan het subsidiebe
drag van WVC, namelijk 1,2 miljoen gulden.
Volgens Ad 's-Gravesande, die gis
teren tijdens een persconferentie
tevreden kon vaststellen dat het al
eerder bekendgemaakte program
ma in grote lijnen doorgang kan
vinden, is het de hoogste tijd dat
WVC zijn bijdrage opkrikt.
„Ik heb altijd gezegd dat spon
sorgelden hoogstens additioneel
kunnen worden gezien in de bud
gettering van een festival als dit.
Het ministerie zal voor een volgen
de periode van drie jaar van bud
getfinanciering zijn bedrag moeten
bijstellen in positieve zin."
Die onderhandelingen over de
toekomst van het festival zijn vol
gens 's-Gravesande, die met Brink
man op één lijn zit waar het om de
uitgangspunten gaat (topkunst), al
een beetje op gang gekomen. Bij
zijn aanstelling 2,5 jaar geleden
stelde 's-Gravesande dat het subsi
diebedrag fors omhoog zou moe
ten.
Zou hij bereid zijn te dreigen met
opstappen? De festivaldirecteur:
„Dat moet je maar een keer doen
en dan nog moet je weten dat
zoiets het gewenste effekt heeft.
Stel je voor dat 'ze' zeggen: gaat U
Het festival voor 1987 kent zó
goed als geen tegenslag. Het Ban
toeprogramma mist alleen het on
derdeel. uit Malawi. Het Wiener
Burgtheater zal Richard III om
technische redenen (bij de premiè
re in februari bleek dat het decor te
groot was voor de Amsterdamse
Stadsschouwburg en dat er geen
vervangend podium voor handen
zou zijn) pas in 1988 uit kunnen
voeren. En zo zijn er nog wat lichte
verschuivingen: De opbrengst van
het eerste concert dat Leonard
Bernstein met het Concertgebouw
orkest in juni uitvoert zal geheel
bestemd worden voor AIDS-
slachtoffers.
Voor het overige wijst 's-Grave
sande met nadruk op de zijns in
ziens hoge kwaliteit van deelne
mers als Teatro Communale di Bo
logna, het Ballet van de Sta'dtische
Bu'hnen Frankfurt (met William
Forsyth), het Ballet van de Staats-
opera van Boedapest ("echt een
avond uit voor een breed publiek'
aldus Mare Jonkers van het festi
val), de Schaubühne Berlin, de
Opera van Brussel, Nina Wiener en
een verrassend Frans aanbod van
moderen danskunst.
Radio en tv volgen het festival
tijdens de junimaand intensief, ter
wijl Avenue een speciale gratis ver
krijgbare editie rond het festival
uitbrengt in een oplage van 210.000
exemplaren.
Eén miljoen
extra voor
'culturele
hoofdstad'
AMSTERDAM (GPD) - Er zijn
problemen bij de realisering van
de manifestatie Amsterdam Cultu
rele Hoofdstad. Dat vertelde Frits
Becht, voorzitter van de Stichting
Bijzondere Kunstmanifestaties/
Holland Festival gisteren bij de
presentatie van het definitieve
Holland-Festivalprogramma.
„De programmering van Cultu
rele Hoofdstad heeft ons de afgelo
pen tijd grote zorgen gebaard,
vooral omdat gelden die uit ons
omringende landen ten behoeve
van onderdelen van de manifesta
tie zouden worden aangedragen
niet of nog niet zijn overgemaakt.
Daarbij gaat het om subsidies uit
België, Frankrijk en van de Euro
pese Commissie. In totaal gaat het
om een bedrag van een half mil
joen gulden".
Becht vertelde dat er twee we
ken geleden een topoverleg is ge
weest tussen minister Brinkman
(WVC), de Amsterdamse burge
meester Van Thijn en een aantal
grote ondernemingen „teneinde
een aantal knellende problemen
rond de manifestatie op te lossen".
Volgens Becht zouden zowel
WVC als Amsterdam elk een half
miljoen extra subsidie hebben toe
gezegd. „Daarnaast zouden enkele
grote ondernemingen voor extra fi
nanciering zorgdragen".
Onverwachte
effecten in
fotowerk van
Paul den
Hollander
Expositie met werk van Paul den
Hollander, t/m 25 april. Galerie Fo-
tomania, Koppenhinksteeg 6, Lei
den. Geopend wo. t/m za. ,van 13.00-
17.00 uur.
LEIDEN - 'Stil', 'tijdloos' en 'sta
tisch' zijn typeringen die steeds
opduiken in beschrijvingen van
het fotowerk van Paul den Hol
lander. De grote eenstemmig
heid in verschillende artikelen
wordt aannemelijk gemaakt
door de expositie van Den Hol
landers foto's in kleur en zwart
wit bij Fotomania. Het meren
deel van het zwart-wit werk da
teert van 1982, terwijl veel van
het recentere werk in kleur in
1985 ontstaan is.
De geëxposeerde foto's vor
men een reeks stillevens, waarin
zowel levende als opgezette die
ren figureren. Den Hollander
kiest uit allerlei situaties in (die-
ren-)tuinen en natuurhistorische
musea ongewone beeldelemen
ten. Reptielen zijn haast niet te
onderscheiden van de takken
waaraan zij zich gehecht hebben
en de rode gloed op een olifants-
kop met wijd uitstaande oren
doet vreemd aan in een zaal, die
opvalt door klassieke architec
tuurelementen. In de besloten
heid van een ruimte plaatst Den
Hollander door een speciale in
valshoek, details op de voor
grond.
In een artikel in Kunstbeeld
(oktober 1985) lichtte Paul den
Hollander zijn werkwijze toe:
.Ik maak gebruik van de
werkelijkheid. door mijn
plaats daarin en door mijn keus
eruit, komt er een werkelijkheid
naar voren die je niet als alle
daags ervaart. Het gaat om een
realiteit die ik zelf niet zo gemak
kelijk zie, maar die door middel
van fotografie wel naar boven
kan worden gehaald".
Weloverwogen, niets aan het
toeval overlatend, brengt Den
Hollander een uiterst geordend
beeld tot stand. De mens is op de
achtergrond gedrongen maar
heeft wel sporen in het beeld
achtergelaten, door het schep
pen van ruimtes, groei te gelei
den in tuinen en tenslotte wordt
ook bij de dieren het menselijk
handelen, dat zich op een ander
niveau in de foto manifesteert,
zichtbaar gemaakt.
In compositorisch opzicht heb
ben de foto's veel onverwachte
effecten te bieden. Bij een van de
kleurenfoto's neemt de muur
met lichte kleurnuances een
groot deel van het vlak in beslag,
terwijl de essentiele details, een
hert en een deel van een naald
boom, zich juist aan de rand van
het beeld bevinden. Een ander,
grappig, voorbeeld is de opname
van een apenkooi, waarvan de
bewoner ten dele, slechts de on
derkant, te zien is. Verticale ele
menten in enkele zwart-wit fo
to's van tuinen brengen een fraai
evenwicht teweeg bij dit viertal.
Eén zeer intrigerende foto be
vat een schitterende vermening
van beelden, die Den Hollander
vaker gebruikt, bijvoorbeeld in
de spiegeling van ruiten. In het
bewuste werk valt een lichte
ruimte samen met een opstelling
van opgezette vogels, zo inge
nieus datje er niet op uitgekeken
raakt.
Den Hollanders expositie om
vat bijzonder werk, waarvan he
laas al veel bekend was door illu
straties in diverse tijdschriften.
In werkelijkheid komt het foto
werk natuurlijk beter tot zijn
recht maar ik had graag nog an
der werk van deze uitstekende
fotograaf gezien.
NANCY STOOP.
Expositie in voormalig vrouwenhuis in Leiden
DEN HAAG (ANP) - Het Haags
centrum voor spreiding van aktue-
le theaterkunst, Het Gebeuren, or
ganiseert van 21 april tot en met 2
mei een festival van de moderne
dans. De naam van het festijn is
Cadance. In drie zalen - Theater
aan de Haven, Koninklijk Conser
vatorium en Korzo - worden in to
taal achttien voorstellingen gege
ven door uitsluitend Nederlandse
groepen.
De groepen die zullen deelna
men aan Cadance zijn belangwek
kend, vinden de initiatiefnemers.
Er worden voorstellingen gegeven
door Reflex, Cees Brand, Michele
Anne de Mey, Jan Langendijk,
Margié Smith/Vals Bloed, Truus
Bronkhorst, Pauline Daniëls, Lisa
Marcus en Barbara Duyfjes, Dans-
produktie, Onafhankelijk Toneel,
De Nieuwe Danserije, Glashart,
Shusaku, De Nieuwe Dansgroep
en Angela Linssen en Ann de
Smet.
LEIDEN/HILLEGOM - Marianne
Zwollo (46) schildert, tekent,
maakt plastieken en objecten en
houdt zich bezig met de filmkunst.
Bijna tien jaar geleden produceer
de ze haar eerste korte speelfilm
Moedervlek. Twee jaar later kwam
ze met de wat langere film Zwarte
Melk. De oordelen van de critici
over beide films waren toen veel
belovend.
In 1981 trok de kunstenares veel
belangstelling met haar schilderij
en over de menstruele cyclus. Die
tentoonstelling bij de Amsterdam
se kunsthandel Roelant werd ook
zeer geprezen.
De afgelopen tijd stortte de kun
stenares zich op de planologie om
in teamverband met architecten en
sociologen stedebouwplannen te
verbeteren en te ontwerpen. Nu
schildert ze weer en denkt ze aan
een nieuwe film. Zelf zegt ze: "Een
grillige loopbaan die nog lang niet
is afgelopen".
door
Saskia Stoelinga
In haar atelier, een grote loods
gevestigd aan de Stationsweg in
Hillegom, heerst een serene rust.
Het werk hangt er mooi bij: ab
stracte schilderijen waarin kleur
een grote rol speelt. De kwasten en
potten verf staan voor onmiddel
lijk gebruik klaar. "Behalve als
werkplaats, beschouw ik deze
ruimte ook als een soort artotheek.
De mensen kunnen binnenlopen,
vragen stellen en aankopen doen.
En als er belangstelling voor is,
geef ik ook schilderlessen".
Zwollo heeft een 'klassieke op
leiding' achter de rug. Via de Riet
veld Academie en de Rijksacade
mie voor Beeldende Kunsten in
Amsterdam, waar ze zich toelegde
op tekenen en schilderen, kwam ze
in 1963 terecht bij het bekende Ate
lier '63 in Haarlem. Haar grote in
spirator was de toenmalige leraar-
en schilder Ger Lataster. Daar leer
de ze voor het eerst haar gevoelens
in vormen uit te drukken. Een be
langrijke techniek voor haar, om
dat een groot gedeelte van haar
schilderijen zijn gebaseerd op dro
men. Ze schildert haar dromen niet
letterlijk, maar het gevoel, de sfeer
die de droom met zich meebrengt.
gebied met bomen, kreken of v
Marianne Zwollo in haar atelier: 'Een grillige loopbaan die nog lang niet is afgelopen'.
Op haar schilderijen staan duide
lijk herkenbare figuraties en ab
stracties. Je zou haar werk kunnen
omschrijven met de term abstract-
expressionistische schilderkunst.
Ze maakt gebruik van primaire
kleuren. Er is veel variatie in on
derwerp, techniek en kleur. "Het
zijn gevoelens die vaak op de
meest letterlijke wijze in kaart zijn
gebracht".
Magisch
In het Leidse vrouwenhuis expo
seert ze tekeningen in kleur,
pastels en acryl op papier. Met ron
de kronkelige lijnen zet ze diverse
onderwerpen op papier. Haar
werken hebben soms veel weg van
landschappen. Niet verwonderlijk,
want ook dat is een terrein waarop
ze zich veelvuldig begeeft. In Eind
hoven heeft ze al in het begin van
de jaren zeventig voor de wijk Ja-
gershoef het speelpark 'De Womb"
ontwikkeld. "Als je erin bent, ver
geet je echt al die huizen er om
heen", zegt ze. "De Womb is een
enorm beeldhouwwerk geworden
waar kinderen dingen vinden,
waarin ze weg kunnen kruipen en
uit kunnen kruipen, met in een gol
vende zandvlakte een reusachtige
omgevallen pot met een reuzepol
lepel. "Een uitgegraven magische
wereld", zo zou ze het willen noe-
Zwollo: "Het ontbreekt in ons
land aan fantasie bij stedebouw
kundigen", zegt ze. Ze vindt dat er
na de oorlog in ons land geen echt
goede stedebouw is geweest. "Er
heeft alleen schaalvergroting
plaatsgehad".
Bij het project Westduinen, een
studie naar de mogelijkheid van
woningbouw in de Westduinen bij
Scheveningen, en ook bij het on
derzoek naar de beleving en de om
geving van het nieuwe Academi
sche Ziekenhuis in Utrecht, heeft
Zwollo een heel andere aanpak
voorgestaan. Samen met andere
met ir. Wouter Reh, een deskundi
ge op het gebied van de stede-
bouw, is ze tot de ontwikkeling van
een plekkenplan gekomen. Een
methode die fundamenteel van an
dere denkbeelden uitgaat, omdat
ze begint bij het landschap. "Want
eens, voor de platspuiteres en op-
hogers aan het werk gaan, was er
toch een stuk groene polder of een
Landschap
Zwollo's manier van werken
staat in schrille tegenstelling tot de
in Nederland gebruikelijke wijze
van plannen maken. De meeste
projectgroepen gaan uit van een
leeg gebied, waar alles dat eerst is
weggespoten opnieuw moet wor
den gepland: water, parken, speel
plaatsen, enz.
"Bij mijn manier van werken
heb je veel sneller in de gaten hoe
en waar het landschap heel natuur
lijk in de wijk kan doorlopen. Je
krijgt de ligging van parken en wa
ter gratis en voor niks cadeau.
Daarop kan worden ingespeeld
door de architecten", vertelt ze en
thousiast.
"Want na die landschapskaart",
gaat Zwollo verder, "moet worden
aangegeven waar winkels, wonin
gen, buurtcentra, scholen en ande
re sociale gegevens kunnen ko
men. Dan volgt eigenlijk de inrich
ting van de buurten. Je krijgt dan
vanzelfsprekend gevarieerdheid in
plaats van de dodelijke eentonig
heid van nu. Ook de verkeersstruc-
tuur dient te worden aangepast aan
fietsers en wandelaars. Het snel
verkeer moet niet dwars door een
wijk lopen. Hoewel dat niet hoeft
te betekenen dat de auto niet vlak
bij elk huis kan komen, dat is heel
goed te realiseren", zegt ze ter ge
ruststelling.
Beeldend kunstenares Zwollo
weet dat haar ideeën en plannen
lang niet door iedereen aanvaard
worden. "Bestuurders zijn dikwijls
zo star. Maar er komt een dag dat
ze overstag gaan". Daarvan is ze
overtuigd. Voorlopig is Zwollo
weer bezig met de voorbereiding
van een nieuwe film, waarin ge
speelde en getekende en scènes
zullen voorkomen. En natuurlijk
met schilderen. Dat is iets waar ze
altijd tijd voor vrijmaakt.
Marianne Zwollo exposeert samen
met Alice Kunfman, Eva Pourquié en
Tika Kaufman in het pand Caecilia-
straat 18 in Leiden. Tot 22 mei elke
maandag en dinsdag te bezichtigen
van 13.00 tot 17.00 uur.
LEIDEN- Het herenkerkkoor
St. Caecilia van de Hartebrug-
kerk organiseert op zondag
middag 3 mei een concert in
het kader van een Perosi-her-
denking.
Aan het concert, dat in de Harte-
brugkerk wordt gegeven, werken
mee het Rotte's Mannenkoor, de
bariton Bernhard Kruysen en de
tenor Marten Smeding. De direc
teur-organist van het Hartebrug-
kerkkoor, Jan Schmitz, bespeelt
het orgel en het geheel staat onder
leiding van de dirigent René Ver-
hoeff.
Uitgevoerd zullen worden delen
uit het Gregoriaanse Requiem, or
gelkoralen, een aantal werken voor
mannenkoor en twee werken voor
solo-zangstem. Het concert wordt
besloten met de uitvoering dobr al
le medewerkenden van het inte
grale Requiem van Perosi.
Lorenzo Perosi is een Italiaans
componist, die leefde van 1872 tot
1956. Hij is van 1898 tot het jaar van
zijn dood, met een onderbreking
van acht jaar, kapelmeester ge
weest van de Sixtijnse Kapel. Zijn
streven was er vooral op gericht de
Italiaanse kerkmuziek aan de sfeer
van de opera te onttrekken. Perosi,
die studeerde aan het conservato
rium van Milaan en daarna de
kerkmuziekschool in Regensburg
bezocht, schreef talrijke missen en
motetten, een Stabat Mater voor
soli en orkest, maar hoofdzakelijk
oratoria. Zijn stijl werd beinvloed
door het Gregoriaans, door de po
lyfonie van de Renaissance en de
barok, alsook door Wagner.
Wat het concertprogramma be
treft, Jan Schmitz opent de middag
met het orgelkoraal 'Alle Men-
schen müssen sterben' van J.S.
Bach. Daarna zingt het herenkoor
St. Caecilia delen uit het Grego
riaanse Requiem en laat het Rot
te's Mannenkoor werk horen van
Palestrina en Lotti. De bariton Ber
nard Kruysen zal vervolgens, bege
leid door de organist Jan Schmitz,
Priez pour paix van Poulenc ten
gehore brengen. Dan treedt weer
het Rotte's Mannenkoor naar vo
ren om Pie Jesu van N. Verhoeff en
Lied van de 18 doden van J. Vran-
ken. Jan Schmitz vertolkt vervol
gens Elegie van Fl. Peeters en be
geleidt de tenor Marten Smeding
in het Memorare van Diepenbrock.
De organist gaat verder met Bachs
Wenn wir in höchsten Noten sein
en het Rotte's Mannenkoor besluit
het gedeelte voor de pauze met het
slotkoor uit de Soldatenmis van
Martinu.
Later op de middag zal het Re
quiem van Perosi worden uitge
voerd door zowel St. Caecilia als
het Rotte's Mannenkoor. Aan dit
requiem werken ook mee Marten
Smeding (tenor), Rob in 't Veld
(tweede tenor), Bernard Kruysen
(bariton) en Jan Schmitz (orgel).
De koormiddag begint om 15.00
HISTORISCH MUSEUM - Het
Amsterdams Historisch Museum
gaat met ingang van 4 mei weer el
ke maandag open. Zoals vele ande
re musea werd in 1982 de maandag
wegens opgelegde bezuinigingen
een sluitingsdag. Dit was echter
een doorn in het oog van de mu
seumstaf. Door de aanvankelijk
voorgestelde bezuinigingen dreig
de het museum in het voormalige
Weeshuiscomplex, dat voor tien
tallen miljoenen was gerestau
reerd, zelfs te moeten sluiten.
De financiering van de heropen
stelling kon worden gevonden in
de verschuiving van het openings
uur van 10 naar 11 uur en de her
nieuwde samenwerking met het
Joods Historisch Museum op het
gebied van bewaking.
Mondriaan zal
(voorlopig) niet
worden verkocht
HILVERSUM (ANP) - De ge
meente Hilversum zal de in
haar bezit zijnde Mondriaan
'Compositie met twee lijnen'
voorlopig niet verkopen. De
gemeente heeft die afspraak
gisteren gemaakt met minis
ter Brinkman van WVC, die
een werkbezoek bracht aan
Hilversum.
Het was na lange tijd het
eerste contact tussen Hilver
sum en de bewindsman over
deze zaak. Tijdens het overleg
zegde Brinkman toe op zijn
beurt voorlopig af te zien van
het uitlokken van schorsing
van het gemeenteraadsbesluit
de Mondriaan te verkopen.
Beide partijen hebben afge
sproken op korte termijn ver
dere gesprekken te voeren
over de problemen. Enerzijds
wil de bewindsman niet dat de
Mondriaan verdwijnt,maar
aan de andere kant moet Hil
versum hoog nodig het archi
tectonisch belangrijke Gooi
landcomplex opknappen.
Daarvoor ontbreekt het geld.
Zolang er nu over dat geld
gesproken wordt blijft de Hil-
versumse Mondriaan in het
Stedelijke Museum in Amster
dam hangen en wordt het
raadsbesluit niet voor schor
sing voorgedragen.
