Kerk kan zelf grote
weerstand oproepen
Kerkdiensten rond de Goede Vrijdag
Banken opzij, trap eronder
en... weg kroonluchters
PAGINA 2
GEESTELIJK LEVEN
DONDERDAG 16 APRIL 1987
Geestelijk vandalismeminstens zo erg.
Geestelijk vandalisme is min
stens zo erg als voetbalvanda
lisme".
Tot die uitspraak komt ir.
Jan van der Graaf, algemeen
secretaris van de Gereformeer
de Bond in de Hervormde
Kerk, na een discussie in het
vormingscentrum 'Beukber-
gen' te Huis ter Heide. Daar
waren onderofficieren in confe
rentie bijeen ter afsluiting van
hun opleiding. Een legerpredi-
kant had Van der Graaf uit
Huizen gevraagd aan dat ge
sprek deel te nemen.
De spraakmaker van de Bond
werd in dat milieu getroffen door
de weerstanden tegen het evange
lie. Ten aanzien van kerkgang en
geloof waren er maar twee positief
in hun antwoord. Voor de anderen
betekenden kerk en geloof weinig
of niets, al vond men nog wel dat
de kerk voor anderen een bood
schap kan hebben.
In zijn antwoord op een vraag
veroorloofde Van der Graaf zich de
vermetele stelling - hij doet er uit
voerig verslag van in zijn blad 'De
Waarheidsvriend' - dat er onder
voetbalvandalen geen mensen zijn
te vinden die bij het Woord van
God leven.
Schrijnend
Dat maakte wel het nodige los.
Wat dan te denken van de gods
dienstoorlog van Khomeiny? Dat
mag dan nog ver van ons christelij
ke bed zijn, maar het komt al dich
terbij als de godsdiensttwisten tus
sen rooms-katholieken en protes
tanten in Ierland aan de orde zijn.
"En nóg dichterbij toen bepaalde
situaties in christelijke gemeen
schappen en kerkelijke gemeenten
of in christelijke dorpen ter tafel
kwamen. Ze werden in één adem
(Dit zijn de kerkdiensten van Witte Don
derdag, Goede Vrijdag en Stille Zater
dag. In de regel zijn dit avonddiensten
Wordt een morgendienst bedoeld, dan
staat dat erbij. De kerkdiensten op de
paasdagen komen in de krant van zater
dag).
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk vr
7.30 ds. Nauta en ds. Hortensius, ha.
mmv Leidse cantonj; Marekerk vr. 7.30
dr. Meijers. ha; Maranathak. (L. Mors-
weg) vr. 7.30 ds. Kramer, ha; Oecumeni
sche geloofsgemeenschap De Regen
boog (Merenwijk) do. 7.30 ds. De Mey-
Meulendijk, vr. 7.30 pastoor v. Well, zat.
9.30 ds. Hortensius en pastoor v. Well,
paaswake; Bethlehemkerk (Driftstr.) vr
10 voorm. ds. Hortensius. ha, gez
dienst. Bevrijdingsk. (Montgomerystr.)
vr. 7.30 ds. Jansen, ha; Vredesk. (Burg-
gravenl.) do. 7.30 ds. Schouten en ds
Nauta, ha. vr. 7.30 ds. De Mey-Meulen-
dijk, zat. (in kuipzaal) 7.30 ds. Nauta en
ds. Schouten; Waalse kerk (Breestr.) vr
7 ds. Ribs, ha. Wijk 'Stevenshof zie na
geref. kerk. Diakonessenhuis vr. 10
voorm. ds. v. 't Hof en ds. Hemmes, ha
Endegeest zie Oegstgeest. Geref. Kerk
Vredeskerk zie her»', gem.; Petrak. (Su-
rinamestr.) zie Bethl.kerk en Hoogl
kerk; Oude Vest vr. 7.30 ds. M. J. Heule.
Wassenaar; Maranathak. zie hen.', gem..
Bevrijdingsk. zie herv. gem.; bejaarden
huis Groenhoven vr. 7 prof. mr. I. A
Diepenhorst; Merenwijk zie herv. gem
Wijk Stevenshof, gebouwtje 'Dijkhof
(Rijndijk) vr. 7.30 ds. Koolstra. ha. Ge
ref. K. Vrijg. (Herengr.) vr. 7.30 ds. Hout
man. Chr Geref. K. (Steenschuur) vr
7 30 ds. Den Hertog. Geref. Gem. (N
Rijn) vr. 7.30 ds. Boogaard. Evang.-
Luth. Gem. (Hoogl Kerkgr.) do. 8 ves
per, mmv Haags Kleinkoor, Johannes-
Passion van Heinrich Schütz, zat. 10
paasnachtdienst, ds. Mostert. Doops-
gez.-Remonstr. Gem (Lokhorstk. Pie-
terskerkstr.) do. 7.30 ds. De Clercq, ha.
vr. 7.30 ds. De Clercq en ds. Koek. ge
bedsdienst. Baptistengem. (O. Rijn 3)
vr 7.30 ds Agtereek. ha. Evang. Ge
meenschap (Middelstegr. 3) vr. 7.30 br
Dikkes en br. W. Smit. ha. vrij voor alle
gelovigen. Evangeliecentrum-Pinkster-
bew. (Bethlehemskerk Lammermarkt)
vr. 8 ha. Leger des Heils (hoek Vestestr./
Groenesteeg) vr. 7.30. Zevendedag-ad
ventisten (kerkgebouw 'Ontmoeting
Noordhofland V.schoten)elke zat. 9.45
bijbelstudie, 10.45 predikdienst. Oud-
Kath. K. (Zoeterw.singel) do. 7.30, vr. 3
nam., zat. 8. Rooms-Kath K Haagweg
do. 7.30, vr. 3 en 7.30, zat. 9; Herensingel
do 8. vr. 3 en 8, zat. 9; Rijndijk (Leiden
V.schoten) do. 7. vr. 3 en 7. zat. 9.30,
Steenschuur do 7. vr. 8.15 voorm., 3
nam. en 7, zat. 8.15 voorm. en 9.30 paas
nachtviering; Boshuizerkade do. 7.30.
vr. 3 en 7.30. zat. 10; Lammenschansweg
do. 7.30. vr. 3 en 7.30, zat. 9; Haarl.straat
do 7, vr. 3 en 7. zat 9.30; Merenwijk zie
herv. gem., H. Rijndijk (zie Zoeterwou
de).
ABBENES: Herv. Gem. vr 9 30 en 7
ds Verseput, O.geest, ha
AARLANDERVEEN; Herv. Gem. vr.
7.30 ds. v. Driel. Geref Kerk vr. 7.30 ds.
genoemd met dat andere vandahs-
Van der Graaf ervoer het zelf als
schrijnend, toen de toestand in een
bepaalde gemeente 'in ons goede
vaderland' werd geschetst, "waar
men zeer kerkgetrouw en bijbellie-
vend was, maar waar tegelijk de ru
zies en kerkelijke twisten niet van
de lucht waren, om van een
christelijk omgaan met elkaar
maar helemaal te zwijgen". "Dat
mag dan geen voetbalvandalisme
zijn, maar men zou toch van
geestelijk vandalisme kunnen
spreken. Ieder dwingt de ander - is
het niet goedschiks, dan kwaad
schiks - om te lopen op het paadje
van zichzelf, en doet hij of zij dat
niet, dan is men eikaars vijand".
Een voor Van der Graaf herken
baar punt was ook, dat men zich
vestigde in een gemeente van
rechtzinnige signatuur, komend
uit een gemeente van minder 'zwa
re' snit, en zich dan onmiddellijk
de maat voelde aangelegd. "Men
moest zich voegen in een gedrag
spatroon waaraan men niet ge
wend was, en dat werd soms te ver
staan gegeven in een taal die nogal
bedreigend overkwam".
Het gaat hier om bekende kwes
ties.
Voorste bank
"Een kerkeraad heeft toezicht
over de gemeente en krijgt te ma
ken met pastoraat bij gemengde
huwelijken, huwelijksinzegenin
gen en dooppraktijk. Maar ook los
daarvan krijgt men contact met
mensen die zich uit andere ge
meenten ergens vestigen of van
buiten de kerk in aanraking komen
met een gemeente. Als er dan spra
ke is van een afwijkend gedragspa
troon, waarbij de kerkeraad ervan
overtuigd is dat hij naar de inzet
tingen des Heeren handelt, dan
kan dat grote spanningen oproe
v. Wijngaarden Chr. Geref. Kerk vr. 7.30
leesdienst. Rk Kerk do. 7.30, vr 3 en
7.30. zat. 10, in Aardam 8
ALPHEN AAN DEN RIJN Herv
Gem. Adventskerk do. 7.30 ds. Jonk
man, mmv Rijnlands Vocaal Ensemble,
vr 7.30 ds. Jonkman, ha; Opstandings-
kerk vr. 7.30 ds. Taselaar; Nabij (Van
Lennepstr.) do. 7.30 ds. Wilschut, ha; G
Herderkerk do. 7.30 ds. Verheul, ha. vr.
7 30 drs. Brombacher; De Bron do. 7.30
ds. Nieuwenhuis, ha, vr. 7.30 ds. Moll en
pastoor De Graaff, oecum. dienst, zat 11
ds Taselaar, oecum. dienst, paaswake;
Ashram (Marsdiep) do. 7.30 ds. Mulder,
ha; Oudshoornse kerk vr. 7 ds. Ter Bals,
ha; Sionskerk (Meteoorlaan) vr. 7.30 ds
Ouwendijk. Geref. Kerk Mar.kerk vr
7.30 ds. Wilschut; Salv.kerk do. 7.30 ds.
Boer. ha, vr. 7.30 ds. Boer. Geref. K. Vrij
gemaakt (school Bospark, Pr. Beatrixl
4) do. 8.15 paaszangavond, vr. 7.30 ds
Room. Chr. Geref. Kerk (Grijpen-
steinstr.) vr. 7.30 ds. v.d. Meij. Bapt gem.
(Molenwerfstr. 1) vr. 7.30 ds. Koekkoek
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw
62) vr. 7.30 hr. N. van Gemeren. Re-
monstr. Gemeente (Van Mandersloostr
36) vr. 7 dr. Meijering. Rk Kerk: Bonifa-
ciusk. do. 8, vr. 2 (kinderen), 3 en 8, zat
8.30; Piusk. do. 7.30. vr. 3 en 7.30, zat. 10.
De Bron do. 7.30, vr. 2.30 en 7.30, zat. 4
(peuters). 7 (gezinnen), 9 (jongeren) en
11 paaswake
BENTHUIZEN Herv. Gem. vr. 7.30
ds. Boer Geref Gem. vr 7 30 ds. v
Aalst.
BODEGRAVEN. Herv Gem Dorps
kerk vr 7.30 ds Wieman. ha; Salv.kerk
do 7.30 dr Haitsma, Boskoop, ha;
Bethl.kerk (Nieuwerbrug) vr. 7.30 ds.
v.d. Hoef, ha. Geref. Gem. (Stationsweg
17) vr. 7 ds. Bac. Evang.-Luth. Gem. do
7.30 ds. v Beek. ha.
BOSKOOP: Herv Gem. Dorpskerk
vr. 7.30 ds. Vlasblom en ds v.d. Pol, ha:
De Stek vr. 7.30 dr. Haitsma. Geref.
Kerk vr. 7.30 ds. v. 't Hoff, ha. Chr. Ge
ref. Kerk vr. 7.30 ds. Ribbers. ha. Geref
Gem. vr. 7 30 leesdienst.
HAZERSWOUDE: Hen- Gem vr
7.30 ds. De Graaf. Geref. Kerk vr. 7.30
ds. Huisman. Rk Kerk: dorp do. 7.30, vr
3 en 7.30, zat. 7 (gezinsviering) en 10; An
ker do. 7. vr. 7 en zat. 9.30; Rijndijk do.
7.30, vr 3, zat 10.
HILLEGOM Hen- Gem vr 10 ds.
Rothfusz, ha. zat. 10.30 ds Hofland! ds
Krispijn en ds. Rothfusz, paaswake;
Parkwijk vr 3 ds. Krispijn, ha Geref
Kerk ('Hoeksteen') vr. 7 ds. Krispijn, ha
Chr. Geref. Kerk vr. 7.30 ds. v. Langevel-
de, ha. Rk Kerk: Mart. do. 7, vr. 2.30 en
7.30, zat. 10.30; Jozefk. do. 7.30. vr. 2.45
en 7.30, zat. 10
pen En dan zullen er ook weieens
fouten worden gemaakt".
Nou bestaan hierover ook 'wilde
verhalen'. "En het wijzen op zulke
toestanden in een gemeente kan
een afleidingsmanoeuvre zijn om
zelf te ontkomen aan de klem van
een gesprek. We kennen die op
merkingen wel: kijk maar eens hoe
het in de kerk toegaat, daar is het
ook niet alles; leer me ze kennen,
die mensen in de voorste bank".
"Dat mag allemaal waar zijn.
maar in onze samenleving, die
meer en meer aan de ontkerstening
wordt prijsgegeven, moeten we
niet onderschatten welke weer
standen de concrete kerkelijke
praktijk ook bij de buitenstaander
kan oproepen. En heus niet alleen
bij mensen die nog met frustraties
rondlopen wegens een niet ver
werkt kerkelijk verleden. Dat geldt
ook voor mensen wie de kerk niets
zegt, die nooit echt in aanraking
kwamen met bijbel, kerk en geloof,
maar die ook niet jaloers gemaakt
worden door wat de kerk uit
straalt".
Als christenen elkaar bestrijden,
wordt dat door de buitenwereld
niet begrepen, zegt ir. Van der
Graaf. "Oprechte zoekers worden
zelfs in verwarring gebracht. Waar
moet ik heen? Bij welke kerk moet
ik me voegen als ze allemaal pre
tenderen de waarheid in pacht te
hebben? Zo'n vraag is begrijpelijk.
De verdeeldheid van de kerk is een
grote sta-in-de-weg voor het getui
genis naar buiten. Er is geen aan
trekkelijkheid aan".
"Als het al voorkomt - en het
komt voor! - dat de kerkelijke
vreemdeling in een gemeente niet
welkom is, althans niet wordt op
gevangen, hoe zal het dan zijn met
de opvang van diegenen die echt
'vreemd' zijn aan wat in de ge
meente ter plaatse gebeurt? Als die
vreemdeling dan in de gemeente of
tussen gemeenten die het van de-
HOOGMADE; Herv Gem. vr 7.30 ds
Boonstra, ha. Rk Kerk do 7.30, vr 2.30
en 7.30, zat. 9.30.
DE KAAG: Herv Gem. vr. 7 ds. Ger
mans, S.heim, ha. Rk Kerk do. 7, vr 7,
zat 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN Herv
Gem. Dorpsk. vr. 10 voorm. en 7.30 ds
Aarents. ha; Ontm.kerk vr. 7.30 ds.
Sloof, ha Herv. Gem. 'De Rank' (P
Groen-college) zie Katwijk aan Zee Ge
ref Kerk vr. 6.30 ds v, Breevoort. Rk
Kerk do. 7.30. vr. 3 en 7.30. zat. 7.30.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Van de Graaf
wapens op zak
zelfde bijbel moeten hebben, ook
nog zoiets als geestelijk vandalis
me aantreft, dan is de boodschap
van de kerk wel helemaal geblok
keerd".
Van der Graaf vraagt zich af wat
feller is dan godsdiensttwist.
"Waar laaien de emoties hoger op
dan waar geestelijke verschillen
van inzicht aan de dag treden? Als
dan de liefde ontbreekt, kunnen
kerkeraadskamers pijnbanken,
kerkelijke gemeenten snijzalen en
dorpen slagvelden worden. Hetzij
doordat men elkaar doodzwijgt of
doodkijkt, hetzij doordat men
woorden op elkaar afschiet als vu
rige pijlen. Nogmaals: laten we niet
onderschatten wat dat voor buiten
staanders betekent".
Kwetsbaar
De secretaris van de Bond geeft
ook nog antwoord op de vraag hoe
mensen die totaal van het evange
lie zijn vervreemd benaderd kun
nen worden. Bijvoorbeeld als jon
geren kennis krijgen aan iemand
van buiten de gemeente.
"Gesprekken kunnen dan uiterst
kwetsbaar zijn. Heel gemakkelijk
worden, overigens te goeder
trouw, brokken gemaakt, soms al
louter door het gebruik van een
taal die niet meer wordt verstaan.
We mogen zelfs bij menigeen de
meest elementaire kennis aangaan
de het evangelie niet meer vooron
derstellen. En ook moeten we er
maar niet te gemakkelijk van uit
gaan dat er sprake is van een of an
der ingeschapen Godsbesef. In een
na-christelijke samenleving kan
dat heel ver zijn weggezakt".
De schrijver van dit verhaal
zoekt het meer in de weg van
'geestelijke creativiteit', zoals de
apostel Paulus zich vrij voelde om
des te meer mensen te winnen. Dp
joden werd hij een jood, de Grie
ken een Griek en de zwakken een
zwakke. "Allen is hij alles gewor
den opdat hij er enigen zou behou
den".
"In die woorden van de grote
heidenapostel ligt de opdracht
geestelijk creatief naar openingen
te zoeken om vandaag met mensen
in gesprek te zijn over het evange
lie van de Gekruisigde en Opgesta
ne. Wij zullen hun wereld, hun
agressie, hun onmacht, hun abso
lute nulpunt als met om kennis van
de meest elementaire begrippen
gaat, moeten kennen en peilen. En
moeten leren niet boos te worden
als men ons geestelijk pijn doet
door met geestelijke begrippen om
te springen alsof het wereldse za
ken zijn".
Het is beter de wapens maar op
zak te houden. "Want wie pijlen
gaat schieten, heeft bij voorbaat
verloren. Maar het zal wél blijken
hoe uiterst moeilijk het is om van
daag de van God en Zijn Woord
vervreemde mens echt te bereiken
met het evangelie van Christus".
Kerk vr. 10 voorm. ds. Visser, 7.30 prof.
dr. v.d. Beek, O Kerk vr. 7.30 ds. Vroe-
gindeweij: Ichthusk. vr. 7.30 ds. Drie
bergen; Pniélk. vr. 9.30 voorm ds. Sjol-
lema, 7.30 ds Hovius; Maranathakerk
(Rijnsoever) vr. 7.30 ds. Schuurman. ha.
Overduin vr. 2.15 ds. v.d. Beid. ha. Herv
Gem. 'De Rank' (aula P. Groen-college
Pr. Frederikdreef 15) do. 7.30 ds v. 't
Hof, Noordwijkerhout, ha. vr. 7.30 ds. v
't Hof, zat 7 30 ds Westera-Franke, be
vestiging nieuwe lidmaten. Geref. Kerk
Vr.kerk vr. 6.30 ds Koster Chr Geref
K vr. 7.30 ds. Slagboom. Geref. Gem
(Remisestr.) vr. 10 voorm. ds. Boogaard.
Leiden. Onafh. baptistengem. (Am-
bachtsweg 2) vr. 7,30 br. H. Bakker, He-
verlee, ha.
(Van onze redactie
geestelijk leven)
De hoge golf van kerkdiefstal
len is nog niet uitgerold. Oude
voorwerpen van koper en tin en
bijbels zijn bij de dieven het
meest in trek.
In Kockengen, een dorp achter
Woerden, gingen de rovers dezer
dagen wel heel driest te werk. Zij
drongen de hervormde kerk bin
nen door de deur van het stook
hok aan de zijkant open te ma
ken, schoven onder de vier kroon
luchters in de kerk alle banken
opzij, klommen daar op een tra
pleer die ze in een ruimte bij de
kerk hadden gevonden, en tilden
zo de lampen van de haken. Bij
het vervoer van de buit naar hun
auto namen ze ook nog zes caset-
terecorders mee.
De gestolen luchters hebben
twee 'etages' van acht armen. Ge
zien de zwaarte is het aan te ne
men dat ze ter plaatse uit elkaar
zijn gehaald, wat ook in Warmen-
huizen (Noord-Holland) gebeur
de. Daar lieten de dieven - blijk
baar in hun werk gestoord - een
geheel gedemonteerde lamp ach
ter.
De luchters uit Kockengen zijn
van hoge historische waarde.
Twee werden in 1635 geschon
ken door een paar Utrechtse ka
pittels die protestants waren ge
worden. De derde dankte de
kerk aan de ambachtsheer van
'Nijenrode'. Van de vierde kroon
is de herkomst niet bekend,
maar ook die is zwaar antiek.
Een woordvoerder van de
kerkvoogdij deelde mee, dat de
hervormde gemeente tegen der
gelijke diefstallen goed is verze
kerd. Van dat geld zullen - als de
oude niet worden teruggevon
den - vier nagemaakte kronen
worden aangeschaft. Er bestaat
een beschrijving van de oude zo
dat namaak niet al te moeilijk is.
De kerkvoogdij wil beslist kro
nen in de kerk terug omdat ze he
lemaal horen bij de sfeer van het
gerestaureerde kerkgebouw. Het
licht van de kronen werd aange
vuld met moderne verlichting,
passend bij de stijl van de kerk.
Om herhaling te voorkomen
heeft de kerkvoogdij onmiddel
lijk overal veiligheidssloten laten
aanbrengen. Ook komt er elek
tronische beveiliging.
Het deze week verschenen
maandblad van de Vereniging
van Kerkvoogdijen meldt ook
nog kerkroven uit Vreeland
(Utrecht), Zeeland, Koog aan de
Zaan en het Noordhollandse
Beets. In Friesland en de Betuwe
hadden dieven al eerder hun slag
geslagen.
Volgens politiedeskundigen is
het waarschijnlijk dat de buit in
het buitenland wordt verkocht.
Dat levert meer op en het is dan
veel moeilijker de daders op te
sporen. Toch blijft een deel van
de buit in eigen land: Men kan de
kunst- en antiekhandel wel op de
hoogte brengen van diefstallen -
foto's van gestolen voorwerpen
zijn in enkele gevallen onder de
Nederlandse politiekorpsen ver
KOUDEKERK AAN DEN RIJN.
Herv. Gem. vr. 7.30 ds. Lapre, ha. Geref
Kerk vr. 7.30 dr. Bade. ha. 'Huize Rhijn-
dael' vr. 3 ds. Lapré. ha.
LEIDERDORP: Herv. Gem en Ge
ref Kerk Dorpsk. vr. 7.30 ds. Knorth.
ha, Scheppingsk. do. 7.30 ds. v. Loenen,
ha. vr. 7.30 ds. Stegeman. zat. 10 paaswa
ke, ds v.d. Bom Leythenrode vr. 6.30
ds. De Leeuw. Elis.ziekenhuis do. 8 rec
tor Vijftigschild, vr 8 rector Vijftig-
schild en ds. Brommet. Rk Kerk do
7.15, vr 3 en 7.15, zat. 8.45 en 11 (jonge-
LEIMUIDEN Herv. Gem. vr 7.30 ds
Schilt, ha. Geref. Kerk vr. 7.30 ds. v.d
Kooi. Rk Kerk do 7.30, vr. 3 en 7.30, zat.
9.30
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk vr 10
voorm. ds. 't Hooft, 7.30 ds. 't Hooft, ha:
Pauluskerk vr 7.30 ds. De Gelder, ha
Geref. Kerk vr. 7.30 ds. Boswijk. Geref
K. Vrijg. vr. 6 ds Grutter Ned QereF.
Kerk (Salvatori) gecombineerde dienst
met Heemstede. Chr. Geref Kerk vr.
7.30 ds. v. Dijken. Geref. Gem. vr. 7.30
ds. Den Boer. Evangeliegemeente (Hee-
reweg 52a) vr. 6.30 hr. M. A Brands, ha.
Rk Kerk: Agathakerk do. 7.15, vr. 3 en
7 15, zat. 8; Poelpolder do 8, zat 8; Ma-
riakerk do. 7.30, vr. 7.30, zat 9.30: Engel-
bew. do 7. vr. 3 en 7. zat. 4 biechtgele
genheid. 10 paaswake.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. vr. 7 30
ds Wegerif. Geref. Kerk do 7 30 viering
sederavond met jong en oud, vr. 7.30 ds.
Nooteboom. zat. 10 paasnachtwake.
Chr Geref Kerk do. 7.30 ds. Slagboom,
Katwijk. Remonstr. Gem. du. 7.30 ds N
van Gelder, avondmaal Rk Kerk do
7.30. vr 7.30, zat. 9
NIEUWVEEN: Herv Gem. vr. 7.30
ds. De Graaff Rk Kerk do 7.30. vr 3 en
7.30, zat. 8.30
NIEUW-VENNEP: Herv Gem. vr.
9.30 voorm. en 7 ds. Ten Voorde. Geref
Kerk vr. 7.30 ds. Rang. Chr. Geref. Kerk
vr. 7.30 ds. Visser. Rk Kerk do. 8, vr. 3 en
8, zat. 8 (jongerenkoor) en 10
NOORDEN Herv. Gem. vr 7.30 ds
NOORDWIJK Herv. Gem. Grote of
St. Jeroensk. (Binnen) do. 7 ds. v.d. Lee,
ha. zat. 10.30 ds. v.d. Lee, paaswake,
mmv Vesperkoor; Hoofdstr (Zee) vr. 10
voorm. ds. Ruitenburg; De Rank (Golf
baan) vr 7 30 ds. A. J. de Jong. Leiden
Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) vr
7.30 ds. Elgersma, Vinkenl. (Binnen) vr.
7.30 ds. Kuiper Ned. Prot. Bond (aula
O.Zeew.) vr. 7.30 ds. Friederich. O.geest.
Rk Kerk Zee do. 7.30, vr. 3 en 7.30, zat.
11; Binnen do. 7.30. vr. 3 en 7.30, zat. 9.
spreid maar een goede be
schrijving wil nogal eens ontbre
ken.
Hier zou zich wreken - aldus
'De Kerkvoogdij' dat men aan
protestantse kant nooit erg warm
is gelopen voor registratie van
kerkelijke kunstvoorwerpen.
Met deskundige beschrijvingen
is het veel eenvoudiger, de han
del attent te maken op gestolen
goed. De registratie gaat uiter
mate langzaam. Er zijn te weinig
mensen mee bezig. En dat is
weer een gevolg van het feit dat
het niet veel mag kosten.
'Tweede kerkdienst'
or de tocht
Een punt waarmee de nieu
we gereformeerde synode - die
volgende maand in Almere
wordt geïnstalleerd - te maken
krijgt is de kwestie van de 'twee
de kerkdienst'. In de kerkorde
van de Gereformeerde Kerken
staat nog steeds, dat de gemeen
te op zondag twee keer samen
komt. Maar het aantal plaatselij
ke kerken dat met één dienst vol
staat neemt toe. En dat wordt
lang niet in alle gevallen gecom
penseerd door samen met her
vormden dienst te houden.
Toch gebeurt het opheffen van
de middag- of avonddienst niet
zomaar. Toen de kerk in het Frie
se Sloten vorig jaar de classis
Sneek toestemming vroeg om de
dienst af te schaffen, werd die
niet gegeven. Het verzoek ging
vervolgens naar de regionale sy
node van Friesland-Zuid, en die
schoof het op haar beurt door
naar de generale synode.
Warns en Scharl - ook in Fries
land - deed het anders. Die kerk
deelde de classis gewoon mee,
dat ze tot haar spijt had moeten
besluiten geen tweede dienst
meer te houden. Er waren ge
middeld nog maar vijftien be
langstellenden voor. Het werd
ook te duur. Als er een predikant
van elders moet komen (gemid
deld f. 90) en je berekent ook de
kosten van organist, verwarming
en verlichtng, dan moet er geld
bij. De classis had Warns en
Scharl eigenlijk moeten 'verma
nen5, maar dat deed ze niet. Ze
deelde, zoals de secretaris het in
NOORDWIJKERHOUT Dorpsk. vr.
10 voorm. en 7 ds. v.d. Mev, ha. Rk Kerk
Victork. do 7.30, vr. 3 en 7.30. zat 9; Jo
zefk. do 7,-vr. 7, zat. 10; De Zilk do 7 30.
vr. 3 en 7.30, zat. 7.30
OEGSTGEEST: Herv Gein. Groene
of Will.kerk zat 10 oecum. viering, ds
Kooman; Pauluskerk do. 7.30 ds v.d
Zwaan, hu. Gemeentecentrum (Ljjtw.)
vr 7.30 mevr ds. E. Visser, hu. Geref.
Kerk vr. 7.30 ds. Plomp. Geref. Kerk
Vrijg. (aula Dr Schilderschool) vr 7
leesdienst. Ned. Geref. Kerk (Gem.cen
trum) vr. 7 ds. De Lange. Van Wijckers-
looth vr. 3 ds. Rijksen, ha. Rk Kerk Will-
kerk do. 8 avondmaal. 9 tot 12 nachtwa
ke met de lijdende mens rond het kruis,
vr. 3 kruishulde en samenzang, 8 pastor
Koster en ds. v.d Zwaan, mmv koor
'Cappella pro Cantibus'. Matth.-Passion
van Heinrich Schutz. zat 10 paaswake.
OUD-ADE: Rk Kerk do 7.30. vr. 3 en
7.30, zat. 5 tot 7 biechtgelegenheid, 7.30
paaswake.
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. vr. 9.30 voorm. en 7 ds. De
Korte, ha Geref. K. vr. 7.30 ds. Baane,
Nieuwveen. Remonstr Gein. vr. 7.15 ds
Went-v.d. Vring, Bloemendaal. Rk Kerk
do 7. vr. 3 en 7, zat. 10.
ROELOFARENDSVEEN Rk Kerk
Mar. Pres. do. 7. vr. 3 en 7. zat. 8; Petrus-
B do 7.30. vr. 7.30, zat. 8
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem.
vr 7.30 ds. v.d. Kamp. ha. Chr. Geref. K
vr 6 ds Bouw
RIJNSBURG: Herv. Gem. Lauren-
tiuskerk vr. 9.30 voorm. ds. Smaling,
7.30 ds. Wagter; Bethelkerk 9.30 voorm.
ds Wagter. ha Geref Kerk Imm.kerk
vr. 7.30 ds Ribberink, Mar.kerk 7.30 ds
Baayen Geref Kerk Vrijg. vr 7.30 ds.
Grutter. Chr. Geref K vr. 7.30 ds. v. Sor
ge. Evang. Christengem. (aula mavo)
7.30 br A v.d. Laak. Katwijk, ha. Rk
Kerk zie Katwijk aan den Rijn
RIJPWETERING: Rk Kerk do. 7.30,
vr. 3 en 7.30, daarna aanbidding tot 10
uur, zat. 8.30.
SASSENHEIM Herv. Gem vr. 10
voorm. ds. Germans, ha, gez. dienst, 7.30
ds. Bras, woorddienst. Geref. Kerk zie
herv. gemeente. Chr. Geref. K. vr 7.30
ds. Aarnoudse. Ned. Prot. Bond (Jul-
laan 17) do. 7 30 mevr. Brostrom-Bruin,
Roelof.veen. Rk Kerk do 7.30. vr. 7.30,
zal. 9.30.
TER AAR Herv. Gem. vr 7 30 ds
Stam, ha. Geref Kerk vr 7.30 ds Nieu
wenhuis, Alphen, zat. 11 paaswake,
kand. De Bruin, Nieuwveen. Rk Kerk
Aardam zie Aarlanderveen; kerk Lange-
raar do. 7. vr. 3 en 7. zat. 10.30.
zijn brief broederlijk formuleer
de, in het gevoel van machteloos
heid.
Dat beeld is ook in andere
plaatsen te zien. Maar het feit dat
de kerkorde twee diensten voor
schrijft weegt zwaar.
Toch toonde de commissie
'Eredienst' zich al in 1974 voor
stander van een soepel hanteren
van het kerkorde-artikel. "De sy
node mag niet wettisch reageren
als kerken door de plaatselijke
situatie niet aan deze bepaling
kunnen voldoen", schreef de
commissie destijds.
De huidige commisie denkt
daar niet anders over, zei ds. K.
Bisschop uit Naarden tegenover
de kerknieuwsredacteur van de
Leeuwarder Courant. "Strikt ge
nomen schrijft de kerkorde het
wel voor, maar ik denk dat in de
ze tijd kerkeraden heel wel in
staat zijn zélf hun beleid te bepa
len". Van de commissie zijn dan
ook geen richtlijnen te verwach
ten.
Bisschop gelooft ook niet dat
iedereen vroeger zo trouw twee
keer naar de kerk ging. Er was in
die tijd nog geen kinderopvang
en dus gingen veel gezinnen ge
scheiden ter kerke, de vaders en
oudere kinderen 's morgens, de
vrouwen 's middags. "De tweede
dienst is geen goddelijk gebod.
Van oudsher is hij gebruikt voor
onderricht. Welnu, daarvoor zijn
tegenwoordig andere mogelijk
heden: bijbelkringen, leerhui
zen, volwassenencatechese enzo
voort. Als je je doel langs dié weg
kunt verwezenlijken, zie ik niet
in waarom de tweede dienst niet
kan worden afgeschaft".
Overigens worden in ds. Bis-
schops eigen kerk, Naarden, nog
wel middagdiensten gehouden.
Zolang er belangstelling voor be
staat. Maar dan wel met een ei
gen karakter: vespers, avondge
beden of leerdiensten. Voor een
beperkt aantal tweede diensten,
denkt hij, zal wel plaats blijven.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen
te Heino H. Schuur Leens (Gr.);
aangenomen naar Surhuister-
veen E. J. Hefting Ten Boer; be
dankt voor Streefkerk W. Arke-
raats Giessendam. Gereformeer
de Kerken: beroepen te Krab
bendam (deelwerk) mevrouw T.
Hibma Den Hoorn (Texel); aan
genomen naar Kampen R. S. E.
Vissinga Gorinchem. Gerefor
meerde Kerken Vrijgemaakt:
beroepen te Delft M. van Veelen
Dokkum. Gereformeerde Ge
meenten: bedankt voor Rotter-
dam-IJsselmonde J. J. van Ecke-
veld Zeist.
Opvolger Beyers Naudé. Do
minee Frank Chikane (37) wordt
de nieuwe secretaris-generaal
van de Zuidafrikaanse Raad van
Kerken. Hij is de opvolger van
dr. C. F. Beyers Naudé, die deze
post drie jaar heeft bezet. Chika
ne - in Soweto geboren en opge
groeid - staat nu nog aan het
hoofd van een theologisch insti
tuut.
VALKENBURG Herv Gem. vr 10
voorm en 7.30 dr. Vermeulen, ha. Geref
Kerk vr. 7-.30 ds. Oegema. Geref. K
Vrijg. vr. 6.30 ds. Heida.
VOORHOUT: Herv /Geref Kerkge
meenschap vr. 7.30 ds. C. J. de Jong, ha
Rk Kerk do. 7.30, 9'tot 12 meditatie, vr. 3
en 7.30, zat. 9.30.
VOORSCHOTEN Herv Gem
Dorpskerk .vr. 10 voorm.en 7.30 ds. v.d.
Schoot, ha; De Ontmoeting (Noordhof
land) do. 7.30 ds. De Zwart, ha, vr. 7.30
ds. Blanken, zat. 9 ds. v.d Schoot, paas
wake, ha. Hulp en Heil (Schakenbosch)
do. ds. Verheule, ha, tijd niet opgege
ven. Herv evang. op geref. grondslag
(kerkgeb. 'Rehoboth'. A. v Leeuwen
hoekkade/hoek ijsbaan) vr. 7.30 ds. G
H van Kouten Geref. Kerk vr. 7.30 ds
De Zwart. Aulagemeenschap Noordhof
land zie 'De Ontmoeting' Rk Kerk
Laur.kerk do. 7.30, vr. 3, zat. 9.30, M
Godskerk. dg 7.30. vr. 7.30, zat. 9
WADDINXVEEN Herv Gem
Brugk vr. 7 30 ds. Kunz; Hoeksteen 7.30
ds. Schipaanboord; Bethelk. 7.30 ds
Goossen; Imm.kerk gez dienst in Ont
moetingskerk. Geref. Kerk Ontm.kerk
vr 7.30 ds. De Moor Geref. K Vrijg
(Kruiskerk) vr. 7 30 ds Smelik, Capelle
a d. IJssel. Chr. Afgesch. Gem. vr. 7.30
ds. v.d. Want. Oud-Geref. Gem. (Mereu
nusweg 29) vr. 7.30 leesdienst. Re
monstr Gem. vr 7 ds. Wery, R.dam
WARMOND. Herv. Gem. vr. 7 ds.
Muis. Rk Kerk do. 7.30. vr. 3 en 7.30, zat
10
WASSENAAR. Herv. Gem. Dorpsk
vr 10 voorm. kand. v. Dis. 7 ds. Steen
stra. ha, Kievietk ('Samen op weg') vr. 7
ds Visser en ds. Janse de Jonge; Mes
siask. do. 7.30 ds. v. Waasbergen, ha. vr
3 dienst rond de negende ure, zat. 9
paaswake, ds. v.d. Woude en ds. v
Waasbergen Geref. Kerk Zi)llaan vr
7.30 ds. v.d Woude. zie ook herv. ge
meente. Ned. Prot. Bond (Kerkdam) vr.
7.30 ds. Fockema Andreae, avondmaal
RK Kerk 'De Goede Herder' do. 8, vr
2.30, zat 8; St. Willibrordus do. 7.30, vr. 3
en 7.30, zat 9; St. Jozef do. 7, vr. 3 en 7.
zat. 9; Ursula do. 7, vr. 7, zat. 8.
WOUBRUGGE. Herv. Gem. vr. 7.30
ds. v. 't Hof, ha. Geref Kerk vr. 7.30 ds.
Aalders. Rk Kerk do. 7, vr. 7, zat. 10.30.
ZEVENHOVEN. Herv. Gem vr. 7.30
ds. Bronsgeest, Leiden
ZOETERWOUDE; Herv Gem. do
7.30 ds Wolthaus. vr. 7.30 ds. Wolthaus.
zat. 8 'Feest van het licht', mmv koor. zo
10 ds. Wolthaus, gezinsdienst. Rk Kerk
St. Jan vr. 7.30, zat. 7.30; Chr. Dienaark
do 7.30, vr. 3, zat 9.30; Meerburgkerk H
Ryndijk do 7.30, vr. 3 en 7.30, zat 8.30
ZWAMMERDAM: Herv Gem. vr
7.30 ds. Eijsenga, ha. Geref. Kerk vr. 7 30
ds. Buikema. Remonstr. Gem. do. 7 ds.
Thieme-Tiesing, avondmaal.
Grote kijkdozen verbeelden 'Passie en Pasen' in het Bijbels Museum, Herengracht 366 Amsterdam. Gab Smul
ders, beeldend kunstenaar, maakte de diorama's, die samen het procesde terechtstelling, de dood en de opstan
ding van Jezus weergeveven. Uit klei geboetseerde en geschilderde figuurtjes werden geplaatst tegen donkere
decors. Daarbij heeft de kunstenaar de nadruk willen leggen op de eenzaamheid van Jezus tegenover vriend en
vijand.
De tentoonstelling Is op en tot 4 mei, van dinsdag tot en met zaterdag van 10 tot 5 en zon- en feestdagen van 1 tot 5 uur. Op 30 april is
het museum gesloten.
"Ik ken hem niet",
f Jezus door Petrus verloochend - Mattheüs 26 vers 72)
(Houtsnede van Rudi Seidel in Bijbels Museum, Amsterdam)
