Gorbatsjov gaat weer stap verder Geweld in zwarte wijken van Zuid-Afrika laait weer op 'Kenia glijdt steeds verder af naar tirannie en chaos' 'Korte afstandsraketten ook weg' Nu ook mariniers uit Wenen terug naar VS Definitieve splitsing organisatie Contra's INGEKLEMD WOENSDAG 15 APRIL 1987 MOSKOU (Rtr/AFP/UPI) - Sowjet-leider Michall Gorbatsjov heeft de Amerikaanse mi nister van buitenlandse zaken, George Shultz, gisteren enige nieuwe voorstellen gepre senteerd die concessies lijken te bevatten op het gebied van de kernwapens in Europa en het SDI (de plannen van de VS voor een ruimteschild). WASHINGTON (GPD/AP) - Zes mariniers die betrokken waren bij de bewaking van de Amerikaanse ambassade in Wenen, zijn naar de Verenigde Staten teruggestuurd. Dit werd gisteren gemeld door een woordvoerder van de ambassade. Het nieuws werd later bevestigd door Robert Sims, de woordvoer der van het Amerikaanse ministe rie van defensie. Vier van de mariniers zullen wor den ondervraagd in verband met overtreding van de veiligheidsbe palingen, die het aanknopen van betrekkingen met buitenlanders verbieden. De vier mannen hebben eerder gewerkt op Ameikaanse ambassades in Oost-Europa en zouden daarbij sociale contacten gelegd hebben met inwoners van die landen. De vijfde marinier, aldus het mi nisterie van defensie, is naar huis teruggestuurd wegens overtreding van op zichzelf niet erg ernstige „lokale veiligheidsregels". De zes de moet optreden als getuige in het proces tegen marinier Clayton Lo- netree. De woordvoerder van het Penta gon, Robert Sims, wilde gisteren niet zeggen wat de vier nieuw aan gehouden mariniers hebben ge daan. Hij zei niet in welke Oost bloklanden ze hebben gewerkt, en wilde ook hun namen niet prijsge ven „omdat ze nog niet officieel in staat van beschuldiging zijn ge steld". Evenmin wilde hij zeggen of de vier met Lonetree hebben sa men gewerkt. Sims zei wel, dat de aandacht op de vier mannen is gevallen als ge volg van de arrestatie en de daarop volgende langdurige verhoren van Clayton Lonetree. Met de arrestatie van Lonetree begon enkele weken geleden wat nu het 'seks-en-spionageschan- daal' heet, toen bekend werd dat deze marinier KGB-agenten toe gang gaf tot de Amerikaanse am bassade in Moskou in ruil voor sek suele gunsten van een Russische werkneemster van de ambassade. Lonetree en een andere marinier, kolonel Arnold Bracy, zijn inmid dels officieel in staat van beschul diging gesteld. Lonetree zou ook van de Amerikaanse ambassade in Wenen, waar hij werkte toen hij werd gearresteerd, plattegronden en informatie over de kantoorin richting hebben verstrekt. Sindsdien zijn nog drie mari niers - twee die bewakingsdien sten deden in Moskou en een die werkte bij het Amerikaanse consu laat in Leningrad - gearresteerd op verdenking van vergelijkbare ver grijpen. Het officiële persbureau Tass meldde dat Gorbatsjov in zijn vie reneenhalf uur durende besprekin gen met Shultz te kennen heeft ge geven dat de Sowjet-Unie bereid is om in een akkoord over de middel- lange-afstandsraketten (INF) een belofte op te nemen dat zij alle ra ketten voor de kortere afstand (SRINF) zal verwijderen. Het weg halen van deze raketten zou moe ten gebeuren „binnen een betrek kelijk korte en duidelijk omschre ven tijdsspanne"; gedacht wordt aan een jaar. De bereidheid om een dergelijke afspraak op te nemen in een INF- overeenkomst is een concessie aan de Verenigde Staten. Tot dusverre weigerde de Sowjet-Unie een kop peling aan te brengen tussen de INF en de SRINF en stond ze op afzonderlijke onderhandelingen over deze twee wapencategorieën. De SRINF-raketten (bereik 500 - 1000 km) vormen de grootste hin derpaal op weg naar een akkoord over de verwijdering uit Europa van alle raketten voor de middel lange afstand (bereik 1000 - 5000 km). Het Westen vreest dat het ver dwijnen van de INF-wapens West- Europa kwetsbaar maakt voor de superioriteit van de Sowjet-Unie op het gebied van de korte-af- standswapens. Daarom eist Was hington, op aandrang van Bonn, Man gedood bij bezettingsactie rebellen Chili SANTIAGO (AP) - De politie in de Chileense hoofdstad Santiago heeft gisteren meegedeeld dat bij bezettingsacties van Chileense re bellen maandag één man om het le ven is gekomen. De gewapende re bellen bezetten gedurende korte tijd negen radio-stations om be richten tegen het regeringsbeleid uit te zenden. Ook bezetten zij het kantoor van het Amerikaanse persbureau The Associated Press in Santiago. De politie verklaarde gisteren dat Jorge Ortiz, een voormalige po litieman, maandag werd doodge schoten nadat hij had geprobeerd om drie mannen tegen te houden die kort daarvoor een manifest te gen de regering hadden uitgezon den via radio Tropical. De bezetters noemden zich leden van het Patriottisch Front Manuel Rodriguez, een kleine linkse guer rilla-groep, die in het verleden de verantwoordelijkheid heeft op geëist voor verschillende aansla gen tegen het militaire bewind in Chili. Buitenland kort Neutronenbom De VS hebben, zonder dat de Westduitse regering daarvan op de hoogte is, potentiële neutronen bommen opgeslagen in West- Duitsland. Dat meldde het West duitse actualiteitenprogramma Monitor gisteravond. Volgens Mo nitor hebben de VS onlangs nieu we atoomkoppen naar West-Duits- land overgebracht die door een eenvoudige ingreep kunnen wor den omgebouwd tot neutronen bommen. Ongeluk Parijs en Londen, dat in een INF- akkoord rekening wordt gehouden met dit Sowjet-overwicht. Gor batsjov lijkt nu daaraan tegemoet gekomen te zijn. Gorbatsjov toonde zich verder ook bereid alle kernraketten voor het „slagveld" te elimineren. Deze zogeheten tactische wapens heb ben een bereik tot 500 km. Overwicht Voor Shultz was dit niet vol doende, aldus Tass. De minister eiste erkenning van het recht van de VS om tijdens de duur van de onderhandelingen korte-afstands- raketten in Europa te plaatsen ten einde het overwicht van Moskou ongedaan te maken. De Sowjet- Unie wijst die eis af. „Uit de uitleg die Shultz gaf kan geconcludeerd worden dat de Amerikaanse rege ring, samen met haar bondgenoten in de NAVO, niet bereid is tot een nul-oplossing in de zaak van de kortere-afstandsraketten", aldus Tass. Het persbureau meldde verder dat Gorbatsjov Shultz ook te ver staan gaf dat hij bereid is tot een compromis over presidents Rea- gans „Strategische Defensie Initia tief', het onderzoek naar een rake tafweersysteem in de ruimte. De Sowjet-leider legde de minister uit wat hij verstaat onder laborato riumonderzoek; het enige onder zoek dat volgens hem is toegestaan in het kader van het SDI. Onder la- boratoriumresearch valt naar de mening van Gorbatsjov alle „on derzoek op aarde: in instituten, op proefterreinen en in fabrieken". Verder suggereerde hij dat Ameri kaanse en Russische geleerden een lijst opstellen van objecten die niet in de ruimte mogen worden gesta tioneerd. Deze formulering lijkt in te houden dat er onderdelen zijn die wel in de ruimte mogen wor den gebracht, maar de Sowjet-lei der weidde niet uit over dit onder werp. Over het geheel genomen lij ken zijn voorstellen niet voldoende om de Amerikaanse regering te vermurwen inzake het SDI. De Amerikanen eisen het recht om SDI-systemen niet alleen op aarde te beproeven maar ook in de ruim te. Proefexplosies Over de kernproeven legde Gor batsjov een voorstel op tafel dat een stap in de richting van het Amerikaanse standpunt betekent. Alhoewel hij herhaalde voorstan der te zijn van een totaal verbod, stelde hij dat hij bij wijze van eer ste stap bereid is te praten over de controle op twee bestaande maar nooit bekrachtigde verdragen die de kracht van de proefexplosies aan een maximum binden. Ook wil hij vooralsnog onderhandelen over verdere beperkingen in omvang en aantal. De VS hebben steeds een volledig verbod afgewezen met het argument dat proeven noodzake lijk zijn zolang er nucleaire wapens bestaan. Gorbatsjov zei bereid te zijn tot een nieuwe topontmoeting met Reagan, mits er bij die gele genheid een INF-akkoord kan wor den ondertekend en er beginsel- overeenkomsten kunnen worden gesloten over de strategische be wapening, anti-raketsystemen en kernproeven. Die beginselakkoor den zouden dan later moeten wor den uitgewerkt in volledige verdra gen. Voor de besprekingen over handigde Shultz aan Gorbatsjov een persoonlijke brief van Reagan, waarin deze de Sowjet-leider uit nodigt voor een derde topontmoe ting in Washington. Eerder troffen zij elkaar in Genève (november *85) en Reykjavik (oktober '86). Tussen zijn besprekingen met Sowjet-leiders door vond de Amerikaanse minister Shultz gisteren in Moskou toch nog gelegenheid om aanwezig te zijn bij een kinderpartijtje in de VS-ambassade. Daar trok hij een schort aan en deelde ijs uit. (foto anpj DEN HAAG (ANP) - Het imago van Kenia als een van de politiek stabielste landen in Afrika wan kelt. De kritiek op de regering van president Arap Moi neemt steeds grotere vormen aan. Verledén week haalde Oginga Odinga, een prominent politicus van de oppositie, fel uit naar de re gering. Kenia glijdt af naar tirannie omdat de leiders van het land het contact met het volk hebben verlo ren, zo zei hij. En afgelopen zondag deed de anglicaanse bisschop van Eldoret er nog een schepje boven op. De rechten van de mens wor den in Kenia nog erger geschon den dan in Zuid-Afrika, aldus de bisschop. Ook hij sprak van tiran nie, uitgeoefend door een kleine groep mensen die zich misdadig De Keniase president Arap Moi - overgevoelig voor kritiek -.(foto ANP) ir toch ongestraft blij- Er zijn leiders die zich bedienen van „kwade en slinkse methoden" om het recht in Kenia uit te hollen, aldus bisschop Alexander Muge. Hij deed een beroep op president Moi zijn vertrouwelingen en de in lichtingen die zij aan de regering doorgeven aan een onderzoek te onderwerpen teneinde het land te behoeden voor chaos. Als voorbeeld van kwalijke prak tijken noemde de bischop wille keurige arrestaties. Hij haalde het geval aan van een echtpaar en een clerk van zijn bisdom die door de politie uit hun huis werden ge haald en 's nachts 50 kilometer ver derop op straat werden achtergela ten. De politie voelde zich niet ge roepen hiervoor een reden te ge- Odinga, die van 1964 tot 1966 vi ce-president was, kwam een week eerder met een schriftelijke verkla ring waarin hij de regering er van beschuldigde de democratische waarden uit te hollen. De regering laat mensen zonder vorm van pro ces gevangen houden om de oppo sitie het zwijgen op te leggen. Zij schept een sfeer van oveiligheid, zo zei hij. In Kenia wordt de dienst uitgemaakt door een kleine groep mensen. En die kleine groep is zo overgevoelig voor kritiek dat zij geen onderscheid weet te maken tussen constructieve kritiek en subversie, aldus Odinga. Er schijnen dagelijks mensen te overlijden in politiecellen, aldus Odinga. En het lijkt normaal te worden dat mensen gevangen ge houden worden en worden onder worpen aan een mensonwaardige behandeling. Het is voor het eerst sinds jaren dat Odinga zich uitspreekt. Hij leidt sinds 1982 een teruggetrok ken leven toen zijn poging een op positiepartij op te richten in de kiem werd gesmoord doordat Ke nia werd uitgeroepen tot een één partij-staat, met als enige toegesta ne partij de Kanu. Odinga was in de tweede helft van de jaren zestig uit de Kanu gestapt en had toen de Keniase Volksunie opgericht, die later door het parlement werd ver boden. Odinga staat niet alleen in zijn beschuldigingen aan het adres van de regering. Toen president Moi verleden maand een bezoek bracht aan 4e Verenigde Staten, leverden leden van het Amerikaanse Con gres kritiek op hem en vermaande president Reagan hem Kenya's goede staat van dienst op het ge bied van de rechten van de mens te handhaven. Beschuldigingen van Amnesty International over folte ringen door de Keniase politie wa ren ten tijde van het bezoek in de Verenigde Staten voorpagina- MET DOOD BEDREIGD - De En gelse arts Pauline Cutting, die het vijf maanden durende beleg in het Palestijnse kamp Bouij el-Baraj- neh in Beiroet heeft meegemaakt, is gisteren met de Schotse ver pleegster Susan Wighton en de Ne derlandse verpleger Ben Alofs op Cyprus aangekomen, nadat ze door sji'itische milities met de dood wa ren bedreigd omdat ze de Palestij- nen hadden geholpen. "We kregen boodschappen dat we in stukken zouden worden gesneden en kre gen het advies te vertrekken", zei de 37-jarige Cutting. De directeur van het Internatio naal Atoombureau, Hans Blix, heeft vandaag gezegd dat hij van de Sowjet-Unie de verzekering heeft gekregen dat zich in dat land kortgeleden geen ongeluk met radioactieve stoffen heeft voorge daan. Het bureau had geen mel ding over een ongeluk gekregen. West-Duitsland, Zweden, Zwitser land Noorwegen en Frankrijk zei den gisteren dat zij in maart een verhoogd stralingsniveau hadden gemeten. Blix zei dat het stralings niveau in Europa niet gevaarlijk is en dat gevaren voor de volksge zondheid uitgesloten zijn. Gezonken Op het Toba-meer in Noord-Su- matra is vandaag een boot met 60 mensen aan boord gezonken. Vier slachtoffers zijn inmiddels gebor gen. De politie van Jakarta deelde mee dat voor het leven van nog 28 mensen wordt gevreesd. De kleine houten boot vervoerde naast de mensen een lading uien en zonk vlak voor de kust van het meer bij kalm weer. Partij In Chili is gisteren een nieuwe politieke partij opgericht die als voornaamste doel heèft de kandi datuur van de militaire leider Pino chet voor de presidentsverkiezin gen in 1989 te steunen. JOHANNESBURG (GPD/AP/ AFP/Rtr) - In de nacht van maan dag op dinsdag zijn 26 treinstellen op vier verschillende stations in de zwarte miljoenenstad Soweto bij Johannesburg in brand gestoken. Hoewel de daders van deze brand stichting onbekend zijn, heeft de Zuidafrikaanse Transportdienst (SAST) een beschuldigende vinger uitgestoken naar de zwarte vak bond van trein- en havenarbeiders, SARWHU, van wie meer dan 16.000 leden reeds vijf weken in staking zijn. Bij afzonderlijke incidenten wer den in Soweto een man en een vrouw door de politie doodgescho ten, nadat vanuit een rijdende auto op een politiepatroille kogels .wa ren afgevuurd. En in Springs kwa men twee mannen om het leven doordat het huis waarin zij zich be vonden door een groep van 60 per sonen was aangevallen en in brand gestoken. De problemen bij de SATS be gonnen ruim vijf weken geleden, toen een groepje zwarte arbeiders in staking ging vanwege het vol gens hen onrechtmatige ontslag van een van hen, Andrew Nend- zanda. Deze werd ontslagen op be schuldiging van het stelen van 40 gulden, een beschuldiging die hij echter steeds heeft ontkend. Toen de lokale bedrijfsleiding van het depot Deep City bleef weigeren om Nendzanda zonder meer weer in dienst te nemen, sloeg de staking over naar 22 andere depots in het Witwatersrand-gebied rond Johan nesburg en Pretoria. De staking, waaraan tenminste 16.000 werknemers deelnemen, en die gesteund wordt door de bij de COSATU-federatie aangesloten vakbond SARWHU, gaat allang niet meer om de disciplinaire maatregelen tegen Andrew Nend zanda. De SARWHU wenst officie- Ie erkenning als de enige vakbond voor het zwarte personeel bij de SATS, alsmede doorbetaling van de gestaakte werkdagen. Herhaal delijk is geprobeerd de twee partij en aan de overlegstafel te krijgen, echter tevergeefs. De SATS be schouwt de staking als illegaal en weigert slechts de door haar zelf gesteunde interne Zwarte Trans port Vakbond te erkennen. Tot nu toe zijn er de afgelopen weken 400 stakers gearresteerd en over en weer worden er beschuldi gingen geuit over intimidaties. Vo rige week kwam het ook tot een veldslag tussen stakers en werk willigen. De brandstichting van gisterochtend in Soweto wordt door de SATS dan ook als een nieuw intimidatiemiddel van de stakers aangemerkt, hetgeen door de SARWHU overigens ten stellig ste wordt tegengesproken. Een woordvoerder van de vakbond zei 'wettelijke acties te zullen onder nemen tegen de valse beschuldi gingen van de SATS'. De minister van transportswezen, Eli louw, heeft de staking bovendien onwet tig verklaard en gedreigd met ont slag voor de stakers. Door de brandstichting is het treinverkeer van en naar Soweto ernstig gestremd. De mensen moe ten met bussen en taxies of lopend naar hun werk. Voorts ontbood minister Roelof MEXICO-STAD (GPD/AP) - De overkoepelende organisatie van de Nicaraguaanse Contra's, UNO, is niet meer. Alfonso Robelo, de laat ste gematigde politicus die deel uitmaakte van de leiding van het anti-Sandinistische blok, heeft in Costa Rica zijn begin deze week aangekondigde ontslag bevestigd. De UNO is vanaf nu een louter militaire organisatie geworden. De politieke Contra's, om ze zo maar te noemen, zijn op hun beurt bezig om vorm te geven aan een eigen organisatie: de Vergadering van het Democratische Nicaraguaanse Verzet. Het gaat om een bundeling van 54 organisaties waarin de vier - belangrijkste politieke stromingen van het in ballingschap levende verzet tegen de regering van Nica ragua zijn vertegenwoordigd: de conservatieven, de liberalen, de so ciaal-christenen en de sociaal-de mocraten. Robelo voorspelt dat de guerril la's door de opslitsing van politie ke en militaire Contra's beter kun nen gaan functioneren. In hoeverre dat waar zal zijn is echter de vraag. De meeste waar nemers geloven namelijk dat de kansen dat het Amerikaanse Con gres opnieuw militaire steun voor de Contra's zal goedkeuren tot een minimum zijn gedaald nu na de vooraanstaande politicus Arturo Cruz ook Robelo definitief zijn banden met de militaire tak heeft verbroken. Twee Hondurese deserteurs heb ben gezegd dat op hun basis in Honduras Nicaraguaanse Contra's worden getraind door Amerikaan se militairen. Ook zou het Hondu rese leger wapens lenen aan de Contra's. Ontsnapping eindigt met dodelijke schietpartij LUXEMBURG (AP) - Drie man nen die waren ontsnapt uit een Belgische gevangenis hebben gis teren een Luxemburgse politie man doodgeschoten in een café. Twee van de drie werden ter plek ke gearresteerd terwijl de derde la ter bij de Belgische grens kon wor den aangehouden. Het drietal was maandagavond ontsnapt uit de gevangenis in het Belgische Aarlen, 31 kilometer ten westen van Luxemburg. De man nen namen een bewaker in gijze ling en gebruikten een gestolen au to om weg te komen, 's Nachts wer den zij eerst gesignaleerd in Wiltz, in het noorden van Luxemburg, en later in Kopstal waar zij een twee de auto bemachtigden. Café Le Troubadour waar het drietal zich gisterochtend bevond, werd bij toeval door de politie be zocht voor een routine-controle. De drie openden onmiddellijk het vuur en de 30-jarige politie-agent Lucien Do Rego werd in de borst geraakt, voordat hij zelf zijn wapen kon pakken. Hij stierf kort daarna. Botha van buitenlandse zaken gis teren buitenlandse diplomaten voor de wteede maal in een week op zijn ministerie "om hun aan dacht te vestigen op de doeleinden en methoden van het African Na tional Congress". Botha zelf ont brak vanwege een verkiezingsbij eenkomst, maar de directeur-gene raal van het ministerie verlangde namens hen dat de verzamelde am bassadeurs hun regeringen zouden uitnodigen "om zich duidelijk voor of tegen de halsbandmoorden uit te spreken". Daarmee wordt gedoeld op moorden door middel van een au toband vol benzine rond de hals van het slachtoffer. Sommige radi cale zwarten hebben op die manier mensen omgebracht die als 'colla borateurs' van het regime worden beschouwd. Volgens Pretoria ge beurt dat in opdracht van het ANC. Vorige week kregen de diplomaten op het departement te horen dat het ANC een gewelddadige cam pagne voorbereidde om de komen de blanke verkiezingen te versto- De twee deserteurs, een 16-jarige en een 17-jarige soldaat, vertelden gisteren dat zij een maand geleden waren weggelopen bij het Vijfde Infanterie Bataljon dat is gestatio neerd bij Mocoron, ongeveer 30 ki lometer van de Nicaraguaanse grens. De twee soldaten zeiden niet sinds wanneer de Contra's door Amerikanen worden getraind. Hondurese en Amerikaanse functionarissen hebben in het verleden altijd ontkend dat de Amerikanen in Honduras contact hebben met de Contra's. Maar uit kringen van de Contra's is herhaal delijk gezegd dat Amerikanen de rebellen trainen. Een van de deser teurs zei dat een Amerikaanse ka pitein de bevelhebber van de Con tra's in Mocoran was. „De Contra's worden beter ver zorgd en hebben meer vrijheid dan wij," zei hij. Die klacht zou vaker onder Hondurese militaien worden gehoord. De twee deserteurs ver telden dat zij in Nicaragua wilden blijven wonen. Het Hondurese leger zei niets te weten over de beide deserteurs. Regering VS vervolgd voor aanval op Libië WASHINGTON (AFP/AP) - Ram sey Clark, de voormalige minister van justitie onder de Amerikaanse president Lyndon Johnson, zal te gen de regering van de Verenigde Staten vervolging instellen na mens buitenlandse slachtoffers van de aanval van de VS op Libië, een jaar geleden. De woordvoerder van Clark maakte dit gisteren be kend. De 65-jarige Clark, tegenwoordig advocaat in New York, zal de ver volging instellen namens 65 slacht offers of familieleden die bij de aanval verwanten hebben verloren of materiele schade hebben onder vonden. Volgens de woordvoerder van Clark zal hij schadevergoedin gen eisen die „tientallen miljoenen dollars" bedragen. Onder de 65 be nadeelden zijn Libiërs, Grieken, Egyptenaren, Joegoslaven en Li- banezen. Clark verwacht uiteinde lijk de belangen van meer dan hon derd buitenlandse slachtoffers te zullen behartigen. Er is nooit precies vastgesteld hoeveel burgers bij de bombarde menten op Libië werden gedood. Het ministerie van buitenlandse zaken bevestigde dat er burger slachtoffers waren gevallen en dat sommige ambassades in een woon wijk per ongeluk waren bescha digd. De Amerikaanse regering krijgt zes maanden de tijd om op de aan klachten te reageren. Daarna kun nen de slachtoffers hun zaak voor het gerecht brengén. De aanklach ten zijn gebaseerd op het feit dat de Amerikaanse aanval een schen ding zou zijn van het Amerikaanse, Libische en internationale straf recht. Volgens de woordvoerder was er sprake van een „blind terro ristisch bombardement" op gebie den waar burgers wonen. BOSTON- Een meisje zit ingeklemd tussen een auto en een bushokje in Boston. Omstanders proberen haar te beschermen tegen de stromende re gen. Hulpverleners waren twee uur bezig voordat zij haar uit deze beknel lende situatie hadden bevrijd. Ze werd in ijltempo naar het ziekenhuis vervoerd. Volgens de politie reed een auto in op het bushokje. De auto raakte in een slip bij een poging om een ander voertuig te ontwijken. (foto AP)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 5