'Onwerkbare structuur bij Nederlandse Opera' Regisseur Franz Marijnen ziet af van 'Don Carlos' Regisseur slaat geen acht op aanwijzingen van Beckett Koren en solisten leveren kwaliteit in Matthaus Passion 'Gladde' concertshow rond Passie en Pasen in Seheppingskerk Den Haag en Rotterdam gaan kunst brengen op de televisie Zo'n 2.000 artiesten op Amsterdamse Uitmarkt Brug als harp WOENSDAG 15 APRIL 1987 KUNST PAGINA 29 AMSTERDAM (GPD) - De Nederlandse Opera is ern stig in opspraak geraakt, en de hoogste baas, intendant Jan van Vlijmen, is de Kop van Jut. Aan het eind van dit eerste seizoen in het Mu ziektheater ofwel de Am sterdamse Stopera, zal de Opera een tekort hebben van 7,3 miljoen op een to taalbudgetvan 29,7 miljoen. De forse inkrimpingen die Van Vlijmen daarop heeft aangekondigd, hebben een lawine van kritiek opgele verd. En nu vertrekt de Vlaamse regisseur Franz Marijnen, omdat hij het niet langer artistiek verant woord vindt om bij de Ne derlandse Opera te werken. Marijnen deed de regie van twee eerdere produkties (Ithaka en Dok tor Faustus) in Amsterdam. Hij zou één van de klapstukken van het nieuwe seizoen leiden, de Fransta lige versie van Verdi's Don Carlos. De Opera doet in tegenstelling tot de regisseur zelf nuchter over het teruggeven van de regieop dracht. „Ach, begint 't alweer?", zo rea geert BYanz Marijnen vanuit zijn Antwerpse woning op het koel ge stelde persbericht. „Nou, ik heb Jan van Vlijmen meegedeeld dat ik onder de huidige omstandigheden niet meer bij hem wil werken. Ik pik 't niet meer. Het is daar een on werkbare structuur geworden...Je moet je in bochten wringen als je een beetje kwaliteit wil bereiken." Kunt U een voorbeeld geven? „Honderden. Het begint al met de technische organisatie in het Muziektheater; die is volstrekt identiteitloos, want die valt recht streeks onder de directie van het Muziektheater. En de technisch di recteur concentreert zich niet op de produkties, maar op het gevecht met Jan van Vlijmen." door John Oomkes „Bij de voorbereiding van Don Carlos ging het organisatorisch ook mis. De helft van de bezetting was in het Frans, de andere helft in het Italiaans gecontracteerd. We kwamen daar bij toeval achter; an ders had het niet veel gescheeld of de eerste noot had op 24 augustus in het Italiaans geklonken. Zoiets kan absoluut niet; over dat soort fouten wordt internationaal in de operawereld hard gelachen." „Toen die problemen met de be zetting achter de rug waren - wat heel veel geld gekost moet hebben - kwam ik erachter dat Neil Rosen- stein, die één van de belangrijkste rollen zou doen, pas tien dagen na aanvang van de repetities zou arri veren. Dat zou hebben betekend dat ik zes dagen overhield om vfif actes in te studeren. Maar het is ei genlijk een ononderbroken lijn van gebeurtenissen. Teveel om op te Neemt U het Jan van Vlijmen, persoonlijk kwalijk? „Van Vlijmen heeft het zeer moeilijk. Ik neem hem niets...Ik neem hem enkel kwalijk dat hij op die stoel blijft zitten. Zijn macht is herleid tot in beginsel niets meer. Dat gebouw heeft een sterke per soonlijkheid nodig, indien er op operagebied nog iets van te maken valt." Jan van Vlijmen is niet die sterke persoonlijkheid? „Nou, hij heeft drie keer met zijn portefeuille gezwaaid en hij zit er nog steeds. De minister heeft hem zelfs geld afgenomen, en hij is niet opgestapt. Volgend seizoen moet hij zes miljoen goedmaken." „De begroting van Don Carlos moest op maat worden gesneden. We moesten het opeens met twee ton minder doen dan voor Doktor Faust, terwijl het een van de groot ste opera's is met honderden me dewerkers." Heeft U geen contractbreuk ge- „Nee. Dankzij een goddelijke in geving had ik nog niet getekend. Mijn contract was ook in het Ita liaans opgesteld. De hele wereld werd eerder dit jaar kond gedaan van het voornemen om Don Carlos in de Franse versie op te voeren, en onder de stoel van Van Vlijmen werden contracten in het Italiaans opgesteld." Wat zijn Uw verdere plannen? „Ik ga Don Pasquale van Doni zetti doen in Hamburg en daarna Belsazar, een oratorium van Han del in Salzburg. En ik ben in onder handeling met de minister van Cul tuur om de Vlaamse opera in Ant werpen/Gent over te nemen." De Nederlandse Opera: „Het spreekt vanzelf dat er op deze kor te termijn geen sprake kan zijn van het aantrekken van een andere re gisseur." Ze is in onderhandeling over de overname van een elders geproduceerde Don Carlos. Jan van Vlijmen is tot 22 april in het buitenland, zo deelt de Neder landse Opera mee. Ton Post, hoofd afdeling publiciteit: „Het is pri mair zijn verantwoordelijkheid om op de uitlatingen van Franz Marij nen te reageren. Ik kan alleen maar zeggen dat het persbericht is opge steld in nauw overleg met Marij nen zelf. Het commentaar dat hij toen gaf, was zakelijker." Heeft Marijnen gelijk met zijn bewering dat het bij de opera in or ganisatorisch opzicht niet in orde is? Hoe zit het bijvoorbeeld met zijn bewering dat de helft van de bezet ting van Don Carlos in het Frans en de andere helft in het Italiaans was gecontracteerd? Post: „Dat was niet in die mate het geval. Ik weet van één verkeerd contract, en dat hebben we her steld waar dat mogelijk was. Dat heeft tot verschuivingen geleid in de bezetting en tot gevolgen voor het planningsschema van de opera. Dat zal al redelijk strak in elkaar." „Marijnen zag het op een gege ven moment niet meer zitten met het creatieve team dat voor Don Carlos was samengesteld. Maar ik heb geen enkele ruzie tussen hem en Van Vlijmen gezien. Van Vlij men heeft de zaak alleen anders in geschat. Ik vind dat Van Vlijmen alleen zelf kan reageren op de in houdelijke kant van de uitlatingen. Hij moet zelf maar aangeven wat hij ervan vindt als Marijnen be weert dat hij in de knel zit." Franz Marijnen: 'Ik pik het niet Blijft het aantrekken van een in het buitenland geproduceerde Don Carlos binnen het begrotingsbe drag dat de Nederlandse Opera had uitgetrokken voor een eigen Don Carlos? Post: „Wij onderzoeken nu of we die produktie uit Milaan of Parijs halen, maar er is ook een suggestie voor een Amerikaanse voorstel ling. In elk geval willen we een Franstalige Don Carlos. En in alle gevallen blijft het aantrekken van zo'n produktie binnen het budget." 'Toen' van Samuel Beckett door F.act. Regie Willem van Zadelhoff, met Wouter Steenbergen, vertaling Jacoba van Velde. Gezien op 11-4 In De Lantaren. Op 13 en 14 mei te zien in het LAK. ROTTERDAM - Nog afgezien van de vraag of een regisseur bij eerste opvoering van een stuk wel of niet het 'recht' heeft om daar eens een flink mee aan de haal te gaan en bijvoorbeeld alle specifieke regie-aanwijzingen te negeren, dwong zich bij mij bij het zien van 'That Time' (discuta bel vetaald met 'Toen') de vraag op wat een regisseurs houding moet zijn ten opzichte van het la tere werk van Samuel Beckett; in die vaak zeer korte, zeer raad selachtige stukken lijken de re gie-aanwijzingen dermate dwin gend en veelzeggend, dat elke af wijking daarvan een ernstige verstoring van Becketts intenties met zich mee brent en daarmee een herinterpretatie van het stuk. Beckett zelf is zeer streng naar regisseurs toe: handen af en doen wat er staat. En in zijn ei gen regies van zijn stukken houdt hij zich dan ook met ijze ren discipline aan zijn aanwijzi gen. Willem van Zadelhoff heeft be sloten zich weinig van Becketts aanwijzingen aan te trekken. Beckett schrijft voor: licht op een oud wit Luisterend hoofd met lang wild wit haar; stemmen A, B en C komen van drie kanten op hem af; zijn adem is hoorbaar en zjjn ogen zijn op twee momen ten na gesloten. Van Zadelhoff maakt daarvan: een dertiger met donker achterover gekamd haar in een door drie wanden ge vormd 'Hok', die zijn ogen open houdt en zelf de teksten spreekt, die wel van drie kanten komen. Maar van Zadelhof is nog ver der gegaan, want ook in de tekst behandeling is hij aan Beckett voorbijgegaan. Zoals het pro grammaboekje notabene aan geeft is in de tekst van 'logische zinsbouw nauwelijks nog spra ke. Leestekens ontbreken... In dit stadium van zijn schrijver schap zijn adem en ritme zwaar der gaan wegen dan zinsbouw'. En wat hoor ik? Een acteur die zeer afgemeten en netjes teksten spreekt die daardoor vrijwel al len logisch en begrijpelijk wor den, en wiens ademhaling on hoorbaar is. Dus in plaats van een oud wit hoofd dat van drie kanten zijn stem op zich af hoort komen die op onlogische en schijnbaar cha otische wijze door eindeloze her haling probeert een centrale ge beurtenis uit zijn leven (een rela tie met een vrouw) te 'plaatsen', zien we een veel jongere man die vrijwel roerloos en pratend en kijkend probeert een centrale ge beurtenis uit zijn leven te 'plaat sen'. Het is door zijn roerloos heid en zijn geconcentreerde, be heerste manier van praten en kij ken dat het geheel zo bedacht zaam wordt. En het is juist de be dachtzaamheid waar ik bezwaar tegen maak: niet iemand die als maar hetzelfde op zich af hoort komen, die zich niet los lijkt te kunnen maken van zijn eigen lastige, onlogisch gestructureer de stemmen, maar iemand die zeer bewust en afgemeten en be grijpelijk alsmaar gebeurtenis sen herhaalt en op een rij zet, waardoor elke vorm van kwel ling ontbreekt. De bedachtzaamheid is wel zeer bewust doorgevoerd: Wou ter Steenbergen praat niet alleen zo; hij beweegt, kijkt en handelt Scène uit 'Toen', gespeeld door F.act. (foto Erwin Olaf) ook zo. En alles is tot een mini mum beperkt. Maar consequent zijn is geen deugd op zich, even min is een stijloefening op zich dat. Los van overwegingen over het verschil tussen Beckett en van Zadelhoff en of dit allemaal wel kan en mag, staat natuurlijk de voorstelling 'an sich'. Als die overtuigend, betoverend of over rompelend is hoor je mij nergens over. Maar helaas: je hoort mij wel want de voorstelling 'doet' het niet; hij is eigenlijk nogal be schaafd en saai. Wat die man be zighoudt raakt noch boeit me en de tekst - die me bij lezing hyp notiserend meesleepte - behield weliswaar gedeeltelijk zijn poëti sche schoonheid, maar noopte tot erg veel verzitten. Rest de vraag wat het stuk doet bij een opvoering la Beckett. PAUL DEVILEE Matthaus Passion van J.S. Bach uit gevoerd door de Christelijke Orato rium Vereniging 'Ex Animo', Jon genskoor 'Ex Animo' en 'Wassenaar'. Medewerkenden: Lenie van der Heu vel-sopraan, Rita Dams-alt, Chris van Woerkom-tenor (evangelist), Alex Vermeulen-tenor, Cor Niessen- bas (Christus-partij), Hans van Hei ningen-bas, Jaap Sietsma, viola da gamba, Tijn van Eijk-orgel (conti nuo) en Gerard Bal-orgel. Begelei ding: Randstedelijk Begeleidingsor kest. Het geheel o.l.v. Wim de Ru. Gehoord op dinsdag 14 april in de Stadsgehoorzaal in Leiden. LEIDEN - Met een grote bezet ting van: dubbelkoor, jongenko ren, solisten en orkest vertolkte de Christelijke Oratorium Ver eniging 'Ex Animo' o.l.v. dirigent Wim de Ru gisteravond Bachs Matthaus Passion van wisselen de kwaliteit. Een uitvoering waarbij wat betreft de solisten en koren het woord kwaliteit beslist overeind bleef staan, maar door de onevenwichtige begeleidig van het Randstedelijk Begelei- dings Orkest helaas wat aan kwa liteit inboette. Te veel van alles en lelijk van toon. Dat is vooral bij de Matthaus bijzonder hinderlijk omdat Bach in zijn werk zowel de vocale als instrumentale klanken volko men dienstbaar maakt aan zijn bedoeling, elke noot zijn beteke nis heeft en daardoor het even wicht snel is verstoord. Toch bleef er op onderdelen veel te genieten over: zoals al di- rekt in het eerste koraal tot uit drukking kwam 'O Lamm Got- tes, unschuldig' gesteund door het unisomo gezongen jongens koor en de schitterende dialoog (25) van koren en tenor 'O Schmerz! hier zittert das gequal- te Herz', waarin met ijzeren dici- pline ieder in z'n eigen toonsoort musiceert. Hoewel de maatvoering van de koorproloog wat aan de lage kant lag, wist dirigent Wim de Ru het tempo in een fraaie dosering tot vitale hoogte op te voeren in het felle duet (33) van sopraan, alt en dubbelkoor 'So ist mein Jesus nun gefangen'. Bij de solisten viel vooral de tenor Chris van Woerkom op door zijn levendig en ontspannen gezongen dialo gen als evangelist, terwijl de bas Cor Niessen de Christuspartij op warme en integere wijze gestalte wist te geven. Van grote dramatische kracht en zuiverheid getuigde de alt Ri ta Dams in haar innig gezongen 'Erbarme dich' (47) terwijl haar recitatief en aria 'Können tranen meiner Wangen Nichts erlangen' (61) diepe indruk achterliet, ter wijl de sopraan Lenie van der Heuvel in een wonderschone omlijsting van fluit en hobo's da caccia de aria 'Aus Liebe will mein Heiland sterben' op ontroe rende wijze gestalte gaf. Jammer dat de kleine partijen geregeld werden ontsierd door hinderljke wolligheden van de instrumentalisten. Zij hadden ze ker beter verdiend. 'Ex Animo' daarentegen liet aan het slot op overtuigende wijze weten wat zij aan kwaliteiten in huis heeft in een overweldigend en schitte rend gezongen slotkoor dat, hoe wel dirigent De Ru met de rug naar het publiek duidelijk pro beerde de gewijde stilte die daar op volgde vast te houden (te) snel verdrongen werd door een den derend applaus. ANNEKE VAN VLIET Concert gegeven door het Petra Go spel-koor en de Christ. Oratorium Vereniging 'Excelsior'. Uitgevoerd zijn: Hosanna, muziek rondom Pas sie en Pasen o.l.v. André van der Tuijn en delen uit de Johannes Pas sion van J.S. Bach m.m.v. Tineke van der Klooster - sopraan en Rien Vis - bas. Organist: Piet Hulsbos. Di rigent: Jos Schohaus. Gehoord op 14 april in de Seheppingskerk in Lei derdorp. LEIDERDORP - Na afloop van het concert kwam de volgende vraag dwingend bij mij op: was ik hier om in de eerste plaats mu ziek te horen óf om op twee ver schillende manieren een min of meer opgedrongen preek' te be luisteren? Om te beginnen met het Gospel-koor: een groep jon gelui, enthousiast zingend, bo vendien goed verstaanbaar, (ge dirigeerd door een even enthou siaste dirigent), die haar bood schap letterlijk over het voetlicht brengt, ondersteund door een goede band, bestaande uit gitaar, toetsen en slagwerk. Om dit geluidsvolume het hoofd te bieden én omdat het koor te weinig tenoren en bassen telt, zo zegt dirigent André van der Tuijn, jubelt dit hele gezel schap met een microfoon in de hand. In het 'woord vooraf van het programma is het volgende vermeld: "het koor koos voor een brede muzikale aanpak. De muziekstijl bevat dan ook zowel klassieke als pop/rock-elemen- ten, die ontleend zijn aan compo sities van Bach en Handel tot on ze tijdgenoten John Lee, Jimmy Owens e.a. Lichteffecten en lichtbeelden, zwaaiende armen (en overmoedige gezichten?) ma ken dit werk tot een imposante lijdensmeditatie, waarin de kern van Christen-zijn wordt ge- - raakt". Ik vraag me af of deze show enige zelfingenomenheid moet uitstralen, óf dat de show, in wel ke stijl dan ook, de inhoud van de sobere woorden uit de bijbel moet onderstrepen. Over smaak valt niet te twisten (ik citeer André van der Tuijn) maar de diepe ellende die in sommige delen toch boekdelen spreekt, zoals in "Maar wij heb ben Hem verraden, Hem bespot en verguisd" en het "Kruisigt Hem" klonk mij toch triomfante lijk en "lekker" in de oren. Ook de evangelist bracht zijn zo een voudige tekst met een verve en vaart zwaaiend met een decora tieve hand, die mij wat té glad was. Toch blijft de kwaliteit van dit koor rechtop staan en was in combinatie met de band de klank vaak helder en fier; deze vorm van musiceren zal menige menselijke snaar raken. Dit kan helaas niet gezegd wor den van het koor dat na de pauze optrad. COV Excelsior zong on der leiding van Jos Schohaus zéér onder de maat. Alle koralen werden uit één hout gesneden: vlak, emotieloos en nietszeg gend. Ook de solerende sopraan uit het koor was veel te zwak om de sprankelende aria 'Ich folge dir gleichfalls mit freudigen Schritten' enige inhoud te geven. Slechts de bas Rien Vis zong zijn aria 'Mein teurer Heiland' inne mend, met een warm timbre, door het koor helaas erbarmelijk ondersteund in de koraal 'Jesu der du warest tot'. LIDY VAN DER SPEK DEN HAAG (GPD) - De gemeen ten Den Haag en Rotterdam gaan samen een Stichting Kunstkanaal oprichten. Met dit initiatief wordt beoogd om via lokale kabeltelevi sie kunstprogramma's te versprei den, die ontbreken op de landelij ke televisie. Het plan is afkomstig van de Haagse wethouder voor media en cultuur, Jack Verduyn Lunel (Links Den Haag) die zijn Rotter damse collega, wethouder Lint horst van financiën en cultuur, voor zijn idee heeft weten te inte resseren. Het is de bedoeling dat Stichting Kunstkanaal zelf een zendmachtiging aanvraagt. Op dit moment worden er in Den Haag noch in Rotterdam lokale tv-pro- gramma's uitgezonden. Hoe de programma's van Stich ting Kunstkanaal er uit gaan zien, wordt deze week bekend gemaakt. Dan wordt ook meegedeeld hoe het initiatief wordt gefinancierd. Het is de bedoeling dat andere ge meenten zich bij de stichting zul len aansluiten. 1(1) Sailin home - Piet Veerman 2(5) With or without you - U2 3(3) Everything I own - Boy George 4(2) Respectable - Mel Kim 5(4) Still loving you - Scor pions 6 (22) Let it be - Ferry Aid 7 (12) Nothing's gonna stop us now - Starship 8(6) Sign of the times - Prince 9 (26) Crockett's theme - Jan Hammer 10 (11) Fight for your right - Beastie Boys 11 (15) Sela- Lionel Richie 12 9) The great Pretender - Freddie Mercury 13 7) Stand by me - Ben E. King 14 (10) Coming around again - Carly Simon 15 (16) Day in day out - Da vid Bowie 16 (23) Lean on me - Club Nouveau 17 (17) Let's wait awhile-Ja net Jackson 18 (31) La isla bonita - Ma donna 19 8) Running in the Family - Level 42 20 (25) I get the sweetest Fee ling - Jackie Wilson 21 (36) Weak in the presence of Beauty - Alison Moyet 22 (14) Carrie - Europe 23 (30) The throwdown Mix - Kool The Gang 24 (27) You are my world - Communards 25 (13) I knew you were wai ting - G. Michael/A. Franklin 26 (33) Keep your eye onme- Herb Alpert 27 Moments in Love -The Art of Noise 28 (19) At this moment - B. Vera The Beaters 29 Kleine Jodeljongen - Manke Nelis 30 (24) Fire - Bruce Springs teen' 31 (20) The right Thing - Sim ply Red 32 (18) Skin trade - Duran Duran 33 (21) Heartache - Pepsi Shirley 34 Big time - Peter Ga briel 35 Laat me huilen - Ben ny Neyman 36 (29) It doesn't have to be - Blow Monkeys 37 I miss you - Klymaxx 38 Looking for a new Lo ve - Jody Watley 39 I need a love - The Boxx 40 Loving you is sweeter than - Nick Kamen In Het laatste weekeinde van augustus AMSTERDAM (ANP) - De tiende Uitmarkt in Amsterdam zal dit jaar worden gehouden van vrijdagavond tot en met zondagavond 30 augustus. Evenals vorig jaar heeft het culturele evenement plaats langs de Amstel, van de Munt tot de IJsbreker aan de Wees- perzijde. Dit hebben de organi satoren van deze nationale ope ning van het culturele seizoen bekend gemaakt. Behalve de 'Kleine Komedie, het Muziektheater en Carré, die vorig jaar al deelnamen, zal dit jaar mu ziekcentrum De IJsbreker ook van de partij zijn met een eigen pro gramma. Daarnaast zullen honder den kramen van alle mogelijke in stellingen op het gebied van kunst en cultuur, zoals theaters, toneel-, dans- en muziekgezelschappen, or ganisaties voor amateuristische kunstbeoefening het publiek to nen wat Amsterdam het komende seizoen te bieden heeft. Meer dan tweeduizend artiesten zullen op ongeveer vijftien binnen- en buitenpodia voorstellingen en concerten geven van telkens zo'n twintig minuten, waarbij zoveel mogelijk een indruk zal worden ge geven van wat ze het komende sei zoen in Amsterdam maar ook daar buiten gaan doen. Wie niet op treedt maar wel iets te vertellen heeft zal dat doen op de informatie markt van de honderden stalletjes. Een vaste gast op de Uitmarkt is de Amsterdamse Boekenmarkt, die dit jaar weer met de traditione le uitgeversmarkt, een literaire sa lon en tal van schrijvers vertegen woordigd zal zijn. Er komt ook een aantal speciale attracties. Welke dat zijn is nog niet bekend, wel staat vast dat de Amstel daarbij een rol zal spelen. Tien jaar geleden begon de Uit markt op het Leidseplein met nog maar 50.000 bezoekers, vorig jaar was Uitmarkt, georganiseerd on der verantwoordelijkheid van het Amsterdamse Uitburo (AUB), uit gegroeid tot een van de belangrijk ste culturele gebeurtenissen van het jaar met een half miljoen be zoekers. SAN FRANCISCO, 14 apr. (AP) - Ter gelegenheid van het 50-jarige bestaan van de Gol den Gate Brug in San Francis co zal een speciaal muziekstuk ten gehore worden gebracht waarbij de ruim 2.800 meter lange hangbrug figureert als kolossale harp. De Golden Gate Bridge Suite is een initiatief van het San Francisco Synthesizer Ensem ble. De vier leden van deze mu ziekgroep gingen de vele in lengte variërende ophangka- bels van de brug te lijf met zwa re hamers en maakten bandop namen van de geluiden die hierdoor werden geprodu ceerd. In hun studio werden de brugharptonen gemengd met de geluiden van misthoorns, de branding van de zee en het ge krijs van meeuwen. Het resul taat werd een 16 minuten du rende suite in vier delen waar van op de verjaardag van de brug twee uitvoeringen zullen worden gegeven.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 29