Robot-race om Rode Planeet
Rokers aan banden Samenstelling
CONSUMENT
Consument niet gebaat bij
prijsregeling medicijnen
Prijsafspraken aannemers maken wonen duur
WOENSDAG 15 APRIL 1987
PAGINA 13
De Engelsen beleggen er hun be
roemde sandwiches mee, de Zwe
den kopen het in helften. Het is
familie van de augurk en heet:
komkommer. Een warmtemin-
nend gewas, vatbaar voor nacht
vorst. Het is daarom des te ver
rassender dat als gebied van her
komst het Himalayagebergte
wordt genoemd. Misschien ligt
hier het antwoord op de vraag
waar de verschrikkelijke
sneeuwman van leeft. Hoe dan
'ook, komkommer geniet interna
tionaal aanzien.
In ons land wordt per jaar on
geveer 350 miljoen kilo komkom
mers geteeld. Dat zijn ruim 600
miljoen stuks. Ongeveer 75 pro
cent van de aanvoer verdwijnt
over de grens. Belangrijkste af
nemer is West-Duitsland, met
maar liefst 207 miljoen kilo, op
grote afstand gevolgd door
Groot-Brittannië, Frankrijk, De
nemarken en Zweden. Overigens
houden de consumenten in Groot-
Brittannië en Zweden er nogal
een vreemde koopwijze op na.
Komkommers zijn daar namelijk
in helften verkrijgbaar. „Een
krop sla, drie ons worteltjes en, o
ja, een halve komkommer
graag".
Houdbaarheid
Aangezien de houdbaarheid
van deze vruchtgroente beperkt
is (komkommer verliest eenmaal
gesneden snel vocht) en de groen
teboer niet voor de overgebleven
helft van afname verzekerd is,
hebben de Nederlandse telers een
kleine vijf jaar terug een mini-
komkommer ontwikkeld. Aan
vankelijk bestemd voor huishou
dens met een smal groentebudget
(de Zweden hebben daar blijk
baar nog het meeste last van),
boeken de kleine komkommertjes
in ons land hun grootste succes
voornamelijk in Amsterdamse
groentespeciaalzaken.
Komkommer groeit, zoals ge
zegd, in een warme, ietwat voch
tige omgeving. Dat betekent dus
dat het een echt kasplantje is, met
prijzen afhankelijk van het sei
zoen. Topaanvoer begint in mei,
en gaat de hele zomer door. Het is
dan ook niet zo gek dat het groot
ste gedeelte dan genuttigd wordt,
want wat past er nu beter bij een
barbecue dan een fris komkom
merslaatje? Daarbij moet nog
worden benadrukt dat zo'n groe
ne staak voor 97 procent uit wa
ter bestaat en als zodanig een
perfecte dorstlesser voor verhitte
sporters die na zware prestaties
niet direct onder de kraan mogen
hangen. Enthousiastelingen die
na afloop van een eerste strand-
dag als kreeften thuiskomen vin
den verlichting 'door verbrande
schouders en ruggen met kom-
kommervocht in te smeren. Ge
lukkige eigenaren van een keu
kenmachine kunnen er zelfs in
stant 'après-soleil'-papjes van
prakken.
Veelzijdig
Komkommer is dus veelzijdig:
de neutrale, koele smaak doet het
niet alleen goed bij groente-schu
wende kinderen, ook de combina
tiemogelijkheden zijn enorm. Als
salade of soep, gevuld met kwark
of kruidenkaas, gebakken, ge
stoomd, ingemaakt of als garne
ring: komkommer kan altijd,
overal, met of zonder schil.
Omdat de periode van zwoele
zomersoupeetjes nog wel even op
zich zal laten wachten, is een
snoepje als hoopvol alternatief
aan te raden: schil een flink ex
emplaar met een dunschiller, en
boor er met een 'pomme parisien-
ne' (verkrijgbaar in huishoude
lijke winkels onder de naam 'bo-
terballetjesboor') 20 kleine bal
letjes uit. Bewaar ze als garne
ring voor de soep. Snijd een twee
de komkommer in de lengte door,
verwijder de zaadjes, maak van
het vruchtvlees kleine blokjes. De
ze met muntblaadjes en kippe-
bouillon (3 dl van een blokje) in
keukenmachine zeer fijn malen.
Passeer de ontstane komkommer
bouillon door een zeef, breng het
geheel aan de kook. Pan van het
vuur halen, papje van I eierdooi
er en room (van tevoren ge
mengd) flink roerend met een
garde eraan toevoegen. Niet
meer koken! Soep op smaak bren
gen met witte peper en zout, ver
delen over 4 voorverwarmde
soepkommen. De koude balletjes
erbij doen, eventueel gameren
met muntblaadjes. Serveren met
stokbrood, kruidenboter, droge
witte wijn en... vertrouwen in een
zomerse toekomst.
Markt
Tot slot nog iets over de markt:
wat betreft de salade-groenten
kunnen we ervan uitgaan dat de
komkommers redelijk geprijsd
zullen zijn. De paprika daarente
gen zal naar verwachting vrij
pittig van prijs blijven. Hierbij
moeten we bedenken dat er nog
een prijsverschil zit tussen de
verschillende kleuren. De paarse
en de groene variëteit bijvoor
beeld zijn nog wel wat goedko
per.
Het aanbod van tomaten groeit
met de dag. Tegelijkertijd bewe
gen de prijzen zich in de regel
naar beneden. Voor Pasen is de
vraag naar dit produkt in de re
gel wat hoger, zodat de te ver
wachten prijsdaling wel wat be
perkt zal zijn. Witte champig
nons zijn nog altijd redelijk van
prijs. Radijs is er weer volop en
zeer redelijk in prijs.
ERIC TRUFFINO
Roken: straks verboden in openbare gebouu
Raymond Peil
De maatregelen die rokers beper
kingen opleggen worden gestaag
scherper. In de nota eindverslag
ontwerp-Tabakswet stellen de
staatssecretarissen Dees (volksge
zondheid) en Evenhuizen (econo
mische zaken) maatregelen voor
om reclame voor rookwaren aan
strakkere banden te leggen en het
roken in openbare gebouwen te
verbieden.
Als het aan beide bewindslieden
ligt moeten straks in advertenties
en andere reclames voor rookarti
kelen waarschuwingsteksten Wor
den opgenomen, die wijzen op het
gevaar voor de gezondheid. Zoge
naamde 'imago-reclame', waarin
een verband tussen roken en spor
ten wordt gelegd wordt verboden.
Reclameuitingen bij sport en
sponsoring zijn in de toekomst dan
eveneens niet toegestaan. Hetzelf
de geldt voor rookreclames in bio-,
scopen, discotheken en video. Ac
ties waarbij rookwaren gratis wor
den uitgedeeld mogen ook niet
meer, evenals collectieve (niet
merk-gebonden) reclame.
Met ingang van 1 september 1987
wordt het nieuwe 'Aanduidingen
besluit Sigaretten en Shag van'
kracht. Van overheidswege moet
voortaan op pakjes rookwaren de
tekst 'Roken schaadt de volksge
zondheid. Het kan longkanker en
hart- en vaatziekten veroorzaken'.
Na die tijd heeft de handel een half
jaar de tijd om de voorraad pakjes
met oude opdruk te verkopen.
Vanaf 1 mei volgend jaar staat de
nieuwe aanduiding op alle pakjes.
Vanaf 1 januari van dit jaar heeft
de overheid de accijns op shag en
sigaretten veranderd. Dat zij be
hoorlijk wat van de prijs opstreek,
zal niemand verbazen. Tegenwoor
dig is dat bijna 55 procent van de
prijs van een pakje shag en bijna 72
procent van een pakje sigaretten.
Verlanglijstje BEUC
De BEUC (het overkoepelende
bureau van Europese consu
mentenorganisaties) heeft de
EG-commissie verweten dat
die bij haar voorstellen voor
een prijsregeling voor Europe
se geneesmiddelen teveel en
eenzijdig rekening heeft ge
houden met de belangen van
de farmaceutische industrie.
De consumentenorganisaties
zijn niet geraadpleegd en dat
deugt niet, aldus de BEUC. Al
eerder heeft het Europese con
sumentenbureau gewezen op
de grote prijsverschillen van
medicamenten in de EG-lan-
den.
De BEUC kan zijn bewering on
derbouwen met een groot aantal
voorbeelden: eenzelfde genees
middel kost in de Duitse Bondsre
publiek soms tweeëneenhalf tot
tien maal zoveel als in Spanje.
Toch betaalt de Spaanse consu
ment bij de apotheek voor dat ge
neesmiddel soms nog meer dan de
consument in West-Duitsland.
Eenzelfde pakket geneesmiddelen
is in België 31 procent en in West-
Duitsland 150 procent duurder ge
bleken dan in Spanje. Maar omdat
het terugbetalingssysteem van het
ene land tot het andere aanzienlij
ke verschillen vertoont, betaalt de
Spanjaard toch meer dan de Duit
ser en de Belg.
Te hoog
Omdat echte concurrentie ont
breekt liggen de prijzen van medi
camenten vaak veel te hoog. Er
dient veel meer rekening gehou
den te worden met de consumen
tenbelangen. Gevaarlijke farma
ceutische produkten moeten tege
lijkertijd in alle EG-lidstaten van
de markt worden genomen. Alle
EG-lidstaten moeten samen, tegen
1990, de markt van verouderde ge
neesmiddelen hebben 'gezuiverd'.
Verder moet het in de toekomst
onmogelijk zijn dat in Europa ver
boden geneesmiddelen geëxpor
teerd worden naar ontwikkelings
landen, zoals nu nogal eens ge
beurt, aldus het verlanglijstje van
de Europese consumentenorgani
satie.
Gevaarlijk schuim
In Nederland is de verkoop van
schuimplastic figuren onder dc
naam 'Insta-Mousse' verboden. Dit
in Frankrijk verkrijgbare produkt
bestaat uit een opgerold schuim
plastic figuur, die in gelatine is ge
vat. In water lost de gelatine op en
dan springt de oorspronkelijke fi
guur tevoorschijn. Uit een cilinder
tje van 25 bij 10 millimeter ontstaat
aldus een figuur van ongeveer 80
bij 40 bij 10 millimeter.
Snoepje
Omdat de gelatinecapsule erg
veel op een snoepje lijkt brengt dit
speelgoedje te veel risico's met
zich mee. Bij het in de mond ko
men kan de gelatine oplossen,
waarna het ingevouwen plastic de
luchtwegen kan afsluiten en het
niet denkbeeldig is dat bijvoor
beeld een kind in dit speelgoedje
stikt.
Als de capsule wordt ingeslikt
kan het figuurtje in de maag tot
ontstaan en een verstopping van
het darmstelsel tot gevolg hebben.
De verkoop van 'Insta-Mousse' is
verboden in Nederland omdat het
geval niet aan de eisen van de Wa
renwet voldoet.
Zeven organisaties
ten, huurders en huiseigenaren
vinden dat de regering moet ver
bieden dat aannemers onderling
afspraken maken over de prijs van
nieuwbouwwoningen. Dit leidt tot
onnodig hoge koop- en huurprij
zen, menen de organisaties. Zij vin
den het ook onzin dat aannemers
en architecten sinds kort een ver
goeding, die kan oplopen tot 5000
gulden, mogen vragen voor een
prijsopgave.
Protest
De belangenclubs protesteren te
gen de bestuursmaatregel met de
ze strekking van het ministerie van
economische zaken, die per 1 april
is ingegaan. Voor de woningbouw
betekent de nieuwe regeling bij
voorbeeld ook dat aannemers 1000
gulden per woning extra mogen
berekenen ten behoeve van 'hun
belangenorganisaties en algemene
bouwdoeleinden'.
Dat de aannemers nu wettelijk
eigenlijk de vrijheid hebben gekre
gen om zelf hun prijzen vast te stel
len is de zeven organisaties, Consu
mentenbond, Konsumenten Kon-
takt, Eigen Huis, het Verbond van
Huurders, het Ombudsteam Stads
vernieuwing, de organisatie voor
belangengroepen huisvesting en
de vrouwenadviescommissies te
recht compleet in het verkeerde
keelgat geschoten.
Voordien bestond immers al een
soort kartel in het aannemerswe
reldje: zij spreken bijvoorbeeld
van te voren af wie de laagste offer
te uitbrengt als een bouwopdracht
in de wacht kan worden gesleept.
Die aannemers die de opdracht uit
eindelijk niet krijgen, ontvangen
van hun collega en de opdrachtge
ver een 'schadevergoeding' voor
het indienen van hun offerte. Door
dit zogenaamde 'opzetstelsel'
wordt vaak met tienduizenden gul
dens geschoven, die uiteindelijk
toch worden verrekend in de prijs
van de nieuwbouw.
De vergoeding die aannemers nu
mogen vragen voor het uitbrengen
van een offerte is evenmin een goe
de zaak. De kans bestaat dat aanne
mers aanbiedingen doen om alleen
die kosten te berekenen. De con
clusie is eenvoudig: economische
zaken bewijst het bedrijfsleven
met de nieuwe bestuursmaatregel
een goede dienst. Het aannemers-
kartel is versterkt en gelegaliseerd
en de bevolking, die zich hiertegen
toch al kon verzetten mag de reke
ningen betalen.
WETENSCHAP
Tekening van een stukje terrein op de planeet Mars, een Mars-n
raket rechts beneden) al voor vertrek gereed is.
neemt onderweg één of meerdere
bodemmonsters en keert na ver
loop van tijd terug op de basis. De
bodemmonsters worden overgela
den in de raket en die wordt, op
een signaal vanaf de aarde, gelan
ceerd.
Samenwerking
Op de vraag of de Russen al een
bemande expeditie naar Mars
overwegen, antwoordt Valeriy Bar-
sukov: „Een reis naar Mars en weer
terug, neemt ongeveer tweeëneen
half jaar in beslag. Onze kosmo
nauten hebben hooguit een klein
jaar onafgebroken in de ruimte
doorgebracht. We moeten daarom
eerst onderzoeken wat de effecten
van drie jaar gewichtsloosheid op
het menselijke lichaam zijn. Dan
praten we verder".
Barsukov zegt verder dat de mo
gelijkheden van de nu ontwikkel
de Mars-expedities. „Op dit mo
ment samen met on2e Franse colle
ga's worden besproken". De Euro
pese ruimtevaartorganisatie ESA
vroeg de NASA medio maart al in
hoeverre Europa een rol van bete
kenis zou kunnen spelen bij de
expedities naar de Rode Planeet,
zoals Mars in de eerste helft van de
ze eeuw door astronomen vaak
werd genoemd.
En samenwerking tussen Rus
land en Amerika? Volgens NASA-
directeur James Fletcher is die
deur niet gesloten, maar andere
kopstukken van NASA huiveren
by het idee om samen te werken
met de Russen. Volgens hen is het
doel van NASA 'onbetwist Ameri
kaans leiderschaD in de ruimte'.
keert terug bij de lanceerbasis t
Tekening van de Mars-rover tijdens boringen tot in de permanent
bevroren laag, die ongeveer een meter onder de bovenlaag begint.
Plannen voor een uitgebreid
onderzoek van de planeet Mars
worden in Amerikaanse krin
gen gezien als een grote stimu
lans voor het Amerikaanse
ruimteonderzoek. Volgens des
kundigen houden de plannen
tevens een duidelijke functie
in van het toekomstige ruimte
station (Space Station) en zul
len ze ertoe leiden dat de Ver
enigde Staten tegen het eind
van deze eeuw weer de leiden
de natie is op het gebied van
ruimtevaart en -onderzoek.
De Amerikaanse ruimtevaartorga
nisatie NASA is begonnen met het
uitwerken van ideeën voor een on
bemande expeditie naar de planeet
Mars. De lancering moet in 1998
plaatshebben en drie jaar later, in
het jaar 2001, moet een van Mars
teruggekeerde robot bodemmon
sters afleveren bij het dan verwe
zenlijkte ruimtestation.
Een nog ambitieuzer plan, waar
in ook meer van de wetenschappe
lijke betekenis van een dergelijke
expeditie wordt uitgegaan, zou het
zelfs mogelijk maken dat een mon
ster van het marsoppervlak nog
vóór de eeuwwisseling naar de aar
de is teruggebracht. Op het John
son Space Flight Center in het
Amerikaanse Houston is een on
derzoeksgroep in het leven geroe
pen, die zich moet gaan buigen
over de ontwikkeling van vanaf de
aarde te besturen voertuigen die
door Ben Apeldoorn
zich ook op het meest onherberg
zame terrein thuis voelen (de
'Mars-rovers').
Dat is nodig, want het marsop
pervlak is bezaaid met grote en
kleine rotsblokken, getuige de fo
to's die door de Viking-robots, die
in 1976 een zachte landing op het
oppervlak van de roodgekleurde
planeet maakten, naar de aarde
werden overgeseind. Op basis van
de opgedane ervaringen met de nu
op stapel staande plannen zal een
toekomstige bemande vlucht naar
Mars worden voorbereid.
Koploper
Plannen van de Verenigde Sta
ten voor bemande vluchten naar
de planeet Mars tussen 2010 en
2020, zijn al ruim een jaar geleden,
vlak na het ongeluk met de ruimte
veer Challenger in januari 1986, ge
presenteerd. De huidige nieuwe
plannen, om op zo kort mogelijke
termijn een uit zelfstandig
werkende onderdelen bestaand ro
botsysteem naar Mars en weer te
rug te sturen, vormen een belang
rijk onderdeel van het zogeheten
NASA Leadership Initiative (NLI).
Vanwaar deze plotselinge haast?
Amerikaanse deskundigen verwij
zen naar het Leadership Initiative:
Amerika wil graag weer bovenaan
staan bij de pogingen van de mens
heid de ruimte te veroveren. Maar,
er zit meer achter.
Het nog door de president te ac
corderen NLI werd wereldkundig
gemaakt aan de vooravond van de
bekendmaking van Russische ge
leerden dat de Sowjet-Unie iets
soortgelijks van plan is.
Russische expeditie
Valeriy Barsukov, directeur van
het Vernadsky Instituut voor Geo-
chemie en Analytische Chemie van
de Russische Academie van We
tenschappen, zei onlangs op een
conferentie over maan- en plane-
tenonderzoek: „Behalve onze lan
cering, in 1988, van een onbemand
vaartuig, om zowel het oppervlak
van Mars als van één van zijn ma
nen, Phobos, nauwkeurig in kaart
te brengen, geloven we dat we in
staat zijn om al in 1992 een veel
grotere robot-expeditie naar Mars
te zenden. Die expeditie zal be
staan uit een aantal afdaal-sondes,
dat langzaam naar het oppervlak
afdaalt, ballonnen met meetappa
ratuur en misschien zelfs een klein
rupsvoertuig, uitgerust met tv-ca-
mera's, dat een zachte landing
moet maken op het Marsopper
vlak".
Het moederschip zal, in een lage
baan om Mars, het oppervlak zó
nauwkeurig in kaart moeten bren
gen dat elk voorwerp groter dan
tien meter wordt vastgelegd.Als
dat allemaal goed gaat, lanceren
we in 1994 een veel groter rups
voertuig naar Mars. Daarmee kun
nen niet alleen grotere afstanden
op het marsoppervlak worden af
gelegd, maar ook kunnen op die
tochten relatief veel meetinstru
menten worden meegenomen".
Hoogstandjes
Volgens Barsukov zou, op zijn
vroegst in 1996, een lancering naar
de planeet Mars volgen, waarbij
het de bedoeling zal zijn om bo
demmonsters van de planeet mee
terug naar de aarde te nemen.
De verwezenlijking van zowel de
Amerikaanse als de Russische ver
sies van robots, waarmee bodem
monsters van Mars naar de aarde
worden vervoerd, vergt het uiter
ste van de hedendaagse technolo
gie. De (zachte) landing op Mars
moet immers niet alleen volkomen
automatisch gebeuren, maar ook
zal die landing moeten worden uit
gevoerd door een instrumentele
eenheid, bestaande uit een lanceer-
platform, compleet met stuwraket
en rupsvoertuig.
Na de landing wordt de omge
ving verkend, de posities van
moeilijke obstakels worden in het
computergeheugen van het rups
voertuig opgeslagen en daarmee
wordt een koers voor het voeruig
uitgezet. Desnoods kan men vanaf
de aarde nog wijzigingen aanbren
gen, als men bijvoorbeeld graag
heeft dat de Mars-rover een paar
interessante stenen bezoekt. Dan
verlaat het voertuig het platform,
Een model van een ander plan van NASA. Een va.artuig dat geschikt is voor het afvuren van onderzoeksondes (in de 'ballonnen') in de korst van
komeetKemen. Een dergelijke type moet over enige tijd, drie jaar lang de komeet Tempel-2 vergezellen.
