Fel protest kerk
tegen noodwetten
Ierse zandkorrel in Europees raderwerk
Oproep acties tegen regering Zuid-Afrika
Storm vertraagt berging
veerboot met een week
Palestijn gedood bij studentenrellen
Russische vliegtuigen
voor defensie Zimbabwe
Hart doet weer gooi
naar presidentschap
DINSDAG 14 APRIL 1987
BUITENLAND
PAGINA 5
ZEEBRUGGE (ANP) - De berging
van de Britse veerboot Herald of
Free Enterprise, die in de nacht
van zaterdag op zondag als gevolg
van storm moest worden afgebro
ken. is gistermorgen hervat. Maar
volgens woordvoerder Kakebeen
van het bergingsbedrijf Smit Tak
heeft de berging wel minstens een
week vertraging opgelopen. In
middels zijn ongeveer 90 van de
113 in de afgelopen week geborgen
slachtoffers definitief geïdentifi
ceerd.
Uit een duikersinspectie is ge
bleken dat de Herald geen extra
schade heeft opgelopen door de
storm die zaterdagnacht woedde.
Ook is vast komen te staan dat de
boot door de heftige wind ander
halve meter dieper is weggezakt in
de zeebodem en 15 graden slagzij
maakt. Dat het schip dieper is weg
gezakt en dat de slagzij van 5 tot 15
graden is toegenomen, komt door
dat dat alle bevestigingskabels in
de storm knapten. Daardoor is het
nood'/akpliik pPwnrHpn om Hr» TiU.
heave 31 en 32 in ter,schakelen. De
ze drijvende pontons zijn voorzien
van trekinstallaties. In de oor
spronkelijke plannen zou het ver
voer van de Herald naar Zeebrugge
alleen met behulp van drijvende
bokken worden uitgevoerd.
De drijvende bok Taklift 6 is vol
gens Smit Tak gisteren uit de ha
ven van Zeebrugge vertrokken om
in de loop van de dag aan de He
rald te worden bevestigd. Dat werk
had al uitgevoerd moeten zijn maar
is vertraagd door de storm, evenals
het waterdicht maken van het
schip.
Zodra de Herald in de stroppen
van de Taklift 6 hangt en water
dicht is gemaakt, zal worden be
gonnen met het leegpompen van
de veerboot. Het was de bedoeling
hiermee aan het einde van deze
week te beginnen, maar door de
storm zal het waarschijnlijk paas
maandag worden voordat met
pompen kan worden begonnen, al
dus de woordvoerder.
JOHANNESBURG - Een gebedsdienst in de Anglicaanse
St. George's kathedraal van Kaapstad in Zuid-Afrika is
gisteren uitgelopen op een openlijke aanval op de rege-
ring-Botha. Vooral aartsbisschop Desmond Tutu en UDF-
leider dominee Allan Boesak keerden zich in harde be
woordingen tegen de aanhoudende arrestatie van anti-
apartheidsactivisten en de noodtoestand.
De met ruim 1200 personen volge
pakte St. George's kathedraal werd
door de politie nauwlettend in de
gaten gehouden, maar er werd niet
ingegrepen. De kerkdienst werd
onder meer bijgewoond door de
zwarte Amerikaanse ambassadeur
in Zuid-Afrika, Edward Perkins en
diplomatieke vertegenwoordigers
van Nederland, Frankrijk, Noor
wegen en Groot-Brittannië.
bassadeur Edward Perkins de re-
gering-Botha eveneens heftig aan:
„De nieuwe wetten die het onmo
gelijk maken om in het openbaar
op te roepen voor de vrijlating van
politieke gevangenen, wijzen op de
erosie van de fundamentele men
senrechten in dit land", aldus Per
kins.
door
Ruud de Wit
Zondag nog zag het er naar i
dat de kerkdienst in Kaapstad ve
boden zou worden op grond van
nieuwe noodtoestandregels, die z
terdag van kracht werden,
Weer mijnramp
in Znid-Afika:
zeven doden
JOHANNESBURG (GPD) - Bij de
uiteindelijk koos de Zuidafrikaan- derde mijnramp binnen een week
se regering eieren voor haar geld. in Zuidafrikaanse mijnen zijn gis-
De minister van wet. en orde, terochtend zeven doden gevallen.
Adriaan Vlok, verklaarde namelijk Vier mijnwerkers raakten gewond,
dat gebedsbijeenkomsten voor ge
vangenen niet beschouwd zouden Aanvankelijk werden er zes doden
worden als openbare protestacties gemeld, maar later werd nog een
tegen de noodtoestand. Gisteroch- slachtoffer gevonden. Volgens de
tend kwamen Vlok. de hoofdcom- woordvoerder van de Consolidated
missaris van politie, generaal Jo- Investments Randfontein Estates-
han Coetzee en enige regerings- goudmijn, op 40 kilometer van Jo-
ambtenaren in spoedberaad bijeen hannesburg, werden de mijnwer-
om zich over de vrijdagnacht in de kers gedood toen er bij boorwerk-
staatscourant gepubliceerde nieu- zaamheden op 860 meter onder het
we noodwetgeving te buigen. Als grondoppervlak een grondver-
gevolg van die ontmoeting gaf schuiving plaatsvond.
Coetzee later op de avond een ver
klaring uit, waarin werd gesteld
Vorige week dinsdag raakten 16
ijnwerkers gewond bij
thaan.gasonüoffing m de Secundi
kolenmijn op 120 kilometer van Jo
hannesburg. In de nacht van
woensdag op donderdag kwamen
het gevangenhouden van mensen
niet van toepassing is op kerkdien
sten of op politieke redevoeringen.
De heftigste aanval op de,reP verder 34 mijnwerkers bij
ring-Botha in de St. George s ka- soortgelijke ontploffing om het le-
thedraal kwam van de kant van do- ven in de Ermelo-kolenmijn ten
minee Allan Boesak. Hij noemde zuid-westen van de Goudstad,
de noodtoestandswetgeving, die
sinds 12 juni vorig jaar van kracht
is en op grond waarvan meer dan
25.000 personen zonder aanklacht
zijn opgepakt, „een product van de
waanzin van een regering die al
lang geleden elke legitimiteit ver
loren heeft en zich nog slechts kan
handhaven met duivelse metho
den". Boesak hield zijn gehoor
voor „dat de regering-Botha weet
dat haar tijd voorbij is". Hij riep
het Zuidafrikaanse volk op om
massaal op te staan tegen de
noodtoestandswetgeving en kerke
lijke bijeenkomsten als die van gis
teren te laten volgen door verdere
acties.
Aartsbisschop Desmond Tutu
sloot zich bij Boesak aan en deed
tevens een dringend beroep op de
regering-Botha om alsnog alle ge
vangenen die in het kader van de
noodtoestand zijn opgepakt, vrij te
laten. „De autoriteiten lijken met
hun orgie van nieuwe wetten hele
maal gek te zijn geworden", aldus
Tutu. Hij voegde eraan toe dat nie
mand hem zal kunnen stoppen om
te blijven pleiten voor de vrijlating
van de duizenden anti-apartheids
activisten in Zuid-Afrika. In een
van te voren afgelegde verklaring
viel de zwarte Amerikaanse am-
Verhoogde doses
radio-activiteit
waargenomen
BONN (AP) - In een kerncen
trale in de Sovjet-Unie heeft
zich begin maart mogelijk een
storing voorgedaan, waarbij
radioactiviteit is vrijgekomen.
Dat is gisteren bekend gemaakt
door de alternatieve Berlijnse
krant Tagesanzeiger en beves
tigd door een woordvoerder
van het Westduitse ministerie
van milieuzaken in Bonn.
Woordvoerder Detlef Diehl
van het ministerie verklaarde
dat in de week van 9 tot en met
15 maart verhoogde stralings
waarden zijn gemeten. De eer
ste aanwijzingen kwamen uit
Zweden, waar een hoger gehal
te radioactief jodium-131 in de
lucht werd vastgesteld. Metin
gen in de Bondsrepubliek heb
ben dat bevestigd. Bovendien
bleek de concentratie van het
edelgas xenon vier tot vijf keer
zo hoog als normaal.
Buitenland kort
Hervormingen
De Tsjechoslowaakse premier
Strougal heeft openlijk aangedron
gen op de invoering van hervor
mingen naar Russisch voorbeeld.
Strougal zei in een toespraak tot ar
beiders in de Boheemse stad Most
dat het niet navolgen van het voor
beeld een noodlottige vergissing
zou zijn. Volgens Strougal moeten
"zij die dit land en deze maatschap
pij alle goeds toewensen" een kans
krijgen en moet een aantal beden
kelijke vooroordelen en remmin
gen snel aan de kant worden gezet.
Crisis Italië
BIR ZEIT (UPI/AP) - Israëlische
bezettingstroepen hebben gisteren
op de Westoever van de Jordaan
het vuur geopend op Palestijnse
jongen die met stenen gooiden. Een
jongen werd gedood en minstens
drie raakten gewond. De Israëli
sche troepen hielden voorts onge
veer 100 Palestijnen aan. De nieu
we gewelddadigheden en de golf
van arrestaties volgden op de aan
slag van zaterdag op een voorbij
rijdende Israëlische auto op de be
zette Westoeverwaarbij een zwan
gere passagiere werd gedood en
haar man en vier kinderen ernstig
gewond.
Volgens de Israëliërs blokkeerden
ongeveer duizend met stenen gooi
ende studenten aan de universiteit
van Bir Zeit de weg en werden
eerst rubberkogels en traangas ge
bruikt, voordat men overging op
kogels. Een ooggetuige, de Ameri
kaanse zendeling David Roper,
vertelde dat hij een 50-tal studen
ten en 300 Israëlische soldaten had
gezien. Het bezettingsleger heeft de
universiteit met ingang van van
daag voor vier maanden gesloten.
Op de AP-foto wordt een van de ge
wonde studenten door militairen
naar een ziekenwagen gedragen.
Hij werd opgenomen in een zieken
huis in Jeruzalem.
Honecker niet
naar feest
in West-Berlijn
BERLIJN (AP) - De Oostduitse
partijleider Erich Honecker zal op
30 april niet aanwezig zijn bij het
begin van de feestelijkheden in
West-Berlijn rond het 750-jarig be
staan van de stad.
Honecker was door de Westber-
lijnse burgemeester Eberhard
Diepgen uitgenodigd, op voorstel
van bondskanselier Helmut Kohl.
Het Oostduitse persbureau ADN
zei dat Honecker de uitnodiging
had afgeslagen in verband met een
brief die Diepgen in juli vorig jaar
schreef aan de minister-presiden
ten van de Westduitse deelstaten.
Daarin vroeg Diepgen hun niet
naar de feestelijkheden in Oost-
Berlijn te gaan, omdat die in het
teken zouden staan van de positie
van Oost-Berlijn als hoofdstad van
de DDR. Het bestaan van de brief
werd kort geleden bekend.
De autoriteiten in West-Berlijn
menen dat Honecker onder druk
van de Sowjet-Unie afziet van het
bezoek. Tijdens het bezoek zou Ho
necker waarschijnlijk bondspresi
dent Richard von Weizsacker en
bondskanselier Kohl hebben ont
moet. In Bonn en West-Berlijn is
men overigens niet bang dat de
weigering van Honecker verdere
politieke consequenties zal heb
ben.
Het 750-jarig bestaan van Berlijn
wordt in de twee stadsdelen ge
scheiden gevierd. Er zijn wel po
gingen ondernomen om ook geza
menlijke festiviteiten te laten
plaatsvinden, maar die plannen
zijn gestrand op het feit dat er nog
altijd geen overeenstemming be
staat over de juridische status van
de stad.
Tegelijkertijd met de afwijzing
van het bezoek van Honecker heeft
Oost-Duitsland er wel in toege
stemd dat de burgemeesters van
de Oostduitse steden Magdeburg
en Rostock deelnemen aan een bij
eenkomst van burgemeesters in
West-Berlijn.
Een vrouw draagt tijdens de gebedsdienst in Kaapstad een t-shirt met het opschrift 'Free the Children'.
Dergelijke oproepen tot de vrijlating van gevangen genomen kinderen zijn onder de nieuwe noodstoestandswet-
ten in Zuid-Afrika verboden. (foto ap>
WASHINGTON (AP) - Zimbabwe
heeft onderhandelingen met de
Sowjet-Unie gevoerd over de aan
koop van een eskader geavanceer
de Mig-29 gevechtsvliegtuigen, zo
hebben Amerikaanse functionaris
sen gisteren bekend gemaakt.
Volgens de functionarissen, die
niet met name genoemd wilden
worden, wil Zimbabwe zijn defen
sie tegen mogelijke aanvallen van
Zuid-Afrika versterken. Of het
land een contract met de Sowjet-
Unie heeft gesloten konden deze
zegslieden niet met zekerheid zeg
gen.
De Londense Sunday Telegraph
berichtte zondag dat premier Ro
bert Moegabe van Zimbabwe 324
miljoen dollar en een onbekende
hoeveelheid landbouwprodukten
heeft aangeboden in ruil voor 12
Russische gevechtsvliegtuigen. De
toestellen worden midden volgend
jaar geleverd; binnenkort zullen
Zimbabwaanse piloten in de Sow
jet-Unie een speciale training gaan
volgen, aldus de Sunday Tele
graph, die zich beriep op niet nader
genoemde Amerikaanse zegslie
den.
De Zimbabwaanse luchtmacht
beschikt momenteel over 25 vlieg
tuigen, waaronder zeven Britse
Hawk-gevechtstoestellen die begin
jaren 70 zijn gebouwd, aldus het
Internationale Instituut voor Stra
tegische Studies. Volgens dit insti
tuut beschikt Zuid-Afrika over
meer dan 370 gevechtsvliegtuigen,
waaronder enkele eskaders Franse
Mirages.
De Zuidafrikaanse minister van
defensie Magnus Malan zei giste
ren dat Zimbabwe niets van Preto
ria te vrezen heeft en dus helemaal
geen extra defensie-maatregelen
hoeft te nemen. Malan zei tevens
dat Zimbabwe duidelijk het voor
beeld volgt van andere Afrikaanse
staten, zoals Angola en Mozambi
que, die, naar zijn overtuiging, vol
komen ten onrechte tot de aan
schaf van Russische wapens zijn
overgegaan.
Vorige week liet Pretoria de
buurlanden echter weten dat zij
met Zuidafrikaanse tegenmaatre
gelen zullen worden geconfron
teerd als zij vrije doorgang (blijven)
verlenen aan leden van het in Zuid-
Afrika verboden African National
Congress.
Verzoek Turkije
EG-lidmaatschap
BRUSSEL (Rtr) - Turkije heeft
vandaag het lidmaatschap van de
Europese Gemeenschap aange
vraagd. De Turkse minister van
EG-zaken, Ali Bozer, overhandig
de de aanvraag aan de Belgische
minister van buitenlandse zaken,
Leo Tindemans.
Bozer noemde het een „histo
risch ogenblik" voor zijn land. Hij
sprak de hoop uit dat de EG in de
nabije toekomst zal instemmen
met de toetreding van Turkije.
WASHINGTON (GPD) - De voor
malige senator van Colorado Gary
Hart heeft zich gisteren officieel
kandidaat gesteld voor de presi
dentsverkiezingen in de Verenigde
Staten van volgend jaar. Hart werd
in 1984 beroemd toen hij het op
nam tegen de Democratische kan
didaat Walter Mondale en in een
nek-aan-nekrace de Democrati
sche kandidatuur misliep.
Hart heeft er nooit een geheim
van gemaakt opnieuw een gooi
naar het presidentschap te willen
doen, en is al sinds vele maanden
bezig met het opbouwen van zijn
campagneteam. Dankzij zijn vier
jaar geleden opgebouwde landelij
ke bekendheid staat Hart bij pei
lingen onder Democratische kie
zers nu ook al sinds maanden ver
bovenaan. Hart zei gisteren op
nieuw de Democratische nomina
tie te zoeken 'omdat ik van mijn
land houd'.
Tijdens een acht minuten duren
de rede somde hij gisteren de
ideeën op waarvoor hij wil staan:
dialoog met de Sowjet-Unie, aan
dacht voor de armen, bestrijding
van protectionistische tendenzen
bij verbetering van Amenka's han
delspositie. Hart maakte er spe
ciaal een punt van tijdens zijn
speech te wijzen op de gevaren van
conservatieve ideologieën. Hij
geldt zelf als een man van het mid
den, wars van rechts extremisme,
BRUSSEL - 'Gansch het rader
werk staat stil, als uw machtige
arm het wil', luidt een oude socia
listische leus. Raymond Grotty is
echter allesbehalve een linkse radi
caal. Sommigen noemen hem een
De communistische partij van P°" Qujch°te, anderen een queru-
Italië heeft de andere partijen v
lant. Feit is dat deze Ierse oud-he-
gesteld een regering zonder de re^oer en hoogleraar het Europese
christen-democraten te vormen, raderwerk in elk geval voor even
waardoor vervroegde verkiezingen "re,ë! stdte leggen.
in juni vermeden kunnen worden.
het voorstel van partijleider Natta Hnnr
:tin waarnn Hf» nn. vJUUl
komt op een tijdstip waarop de po
gingen van de christendemocrati
sche kabinetsformateur Scalfaro
om de oude coalitie te herstellen,
in het slop zijn geraakt. Verschei
dene partijen hebben positief ge
reageerd op Natta's suggestie,
volgens politieke waarne
Hans deBruijn
Grotty voert al jaren een cam
pagne tegen het Ierse lidmaat
schap van de Europese Gemeen
schap. In 1972 moest hij het bij
gen ervan niet van kracht worden.
Ierland is het enige land dat nog op
zich laat wachten, en dat kan de
EG duur te staan komen.
De Europese Akte is kortweg de
gemoderniseerde versie van het
Europees Verdrag, waarbij in 1958
de EG werd opgericht. De akte be
vat nieuwe bepalingen over mone
taire samenwerking, de interne
markt in Europa, wetenschappe
lijk onderzoek en een nauwere sa
menwerking op buitenlands poli
tiek terrein.
De 'twaalf overleggen de laatste
jaren steeds vaker op het niveau
van de ministers van buitenlandse
zaken over de grote wereldpolitiek.
Kwesties als het Midden-Oosten,
laatste tijd ook steeds meer veilig
heidskwesties aan bod. En daar
wringt hem de schoen. Ierland is
volgens haar grondwet een neu
traal land, het is ook als enig EG-
land geen lid van de NAVO. Pra
ten, en eventueel meebeslissen
over veiligheidszaken, is volgens
Grotty strijdig met de Ierse grond
wet en de Europese Akte die dat
mogelijk maakt mag dus nooit
goedgekeurd worden.
Het Hooggerechtshof in Dublin
stelde hem in het gelijk en meteen
zat de EG met de handen in het
haar. De Europese Akte voorziet
ook in een andere vorm
i besluitvorming in de EG. Waar
mers zal een dergelijke coalitie referendum afleggen, toen 84 pro-
waarschijnlijk geen parlementaire cenI van de Ierse kiezers 'ja' zei te-
meerderheid behalen.
Nicaragua
Vijftien anti-Sandinistische op
standelingen en drie soldaten van
het Nicaraguaanse regeringsleger
zijn gedood bij een aanval van Con-
gen Europa. Hij gaf de strijd echter
niet op en vorige week kwam zijn
grote moment.
Het Ierse Hooggerechtshof be
paalde toen dat de 'Europese Ak
te', waarover de regeringschefs van
de twaalf EG-landen het eind 1985
tra'siop een kamp voor gevluchte eens werden, strijdig is met de Ier-
boeren in de noordelijke provincie grondwet. Het parlement kan
Jinotega. Bij de aanval van onge- die Akte Pas goedkeuren als eerst
veer 200 opstandelingen zijn ook de grondwet is gewijzigd, zei het
negen burgers gewond geraakt. en Grotty stond te juichen.
Het gevecht duurde vier uur. In het In Brussel heerste echter droefe
kamp zijn honderden boeren on- n's- Zolang niet alle twaalf parle-
dergebracht die vanwege de oorlog rnenten die Europese Akte hebben
hun gebieden hebben verlaten. goedgekeurd kunnen de bepalin
sancties tegen Zuid-Afrika en dé vroeger ^altijd unanimiteit nodig
situatie in Nicaragua stonden tallo
ze keren op de agenda's van de 'Eu
ropese Politieke Samenwerking'
(EPS).
Een overleg dat officieel niet,
maar in feite wel bij de EG hoorde
De bijeenkomsten vonden altijd te
gelijk met de reguliere EG-verga-
deringen plaats, met dezelfde men
sen aan de tafel en in de zelfde zaal.
In december 1985 werd afgespro
ken dat EPS-overleg nu maar hele
maal binnen de EG te halen. In
Brussel is zelfs al een secretariaat
ingericht.
Veiligheid
In dat EPS-overleg komen de
kan volgens de akte straks
met meerderheid van stemmen
worden beslist.
Vooral voor het totstandbrengen
van de echte, interne Europese
markt is dat een onmisbare veran
dering, omdat landen dan niet lan
ger uit puur eigenbelang de Euro
pese vrijhandel kunnen blokkeren.
Door de Ierse dwarsliggerij kan de
invoering daarvan fors worden ver
traagd. Ook andere spoedeisende
EG-kwesties lopen die kans, zoals
de herziening van de financiering
van het EG-budget.
Aan de Ierse regering van pre
mier Haughey zal het overigens
niet liggen. Die zit net zo met de
gerechtelijke uitspraak in haar
maag als 'Brussel'. Haughey heeft
slechts een beperkt aantal opties:
opnieuw met de EG-partners over
de Europese Akte gaan onderhan
delen, uit de EG treden of het Ierse
volk om een uitspraak vragen.
Het eerste is uitgesloten. De an
dere EG-landen voelen er niets
voor om de moeizaam tot stand ge
komen akte weer open te breken
omdat Ierland bezwaren heeft.
Dan zouden bijvoorbeeld ook De
nemarken en Griekenland, die in
1985 identieke bezwaren hadden,
eisen kunnen ko-
Ramp
Uit de EG stappen is een al even
belachelijk idee, ook al is dat juist
hetgene waar het Grotty om te
doen is. De ex-boer heeft immers
veel minder grondwettelijke be
zwaren als wel economische. Hij
roept al jaren dat de EG voor de
Ierse boeren een ramp is, ook al
ontvangt Ierland jaarlijks ruim
drie miljard gulden meer uit Brus-
sel dan het in de EG steekt. En die
miljarden gaan vrijwel volledig
naar... de Ierse boeren.
Haughey kan daarom niet anders
dan naar de kiezers stappen. Hij
wil eind volgende maand een refe
rendum over de EG-kwestie hou
den. Ook als dat gunstig uitvalt
voor de Ierse regering zal de grond
wet een wijziging behoeven - een
referendum kan nooit het Hoogge
rechtshof uitschakelen - maar dat
moet snel kunnen als Grotty een
maal de wind uit de zeilen is geno-
Als, want over het stemgedrag
van de Ieren valt nog weinig te zeg
gen. Maar ook bij een nederlaag zal
Grotty niet opgeven. Dat deed hij
na 1972 ook niet, en voorlopig met
succes. Dat deze eenling het rader
werk van de Europese vooruitgang
echt kan stilzetten geloven echter
maar weinigen.
(foto AP)
maar ook niet uitgesproken voor
uitstrevend.
Wat Hart in 1984 vooral de das
omdeed, was zijn al spoedig opge
bouwde reputatie als ideëenrijke,
maar afstandelijke en zich niet erg
concreet opstellende intellectueel.
Mondale maakte van dat gebrek
aan substantie handig gebruik, en
won de Democratische nominatie.
Hart staat er nu in zoverre beter
voor, dat hij op allerlei beleidster
reinen zeer concrete,-tot in de de
tails uitgewerkte voorstellen heeft.
Er is bij de Democratische kie
zers nog geen echt enthousiasme
voor Hart te bespeuren. Weliswaar
staat hij in de peilingen ver voor
aan, maar dat is vooral aan gebrek
aan andere landelijk bekende kan
didaten. Daarin zal de komende
tijd snel verandering kunnen ko
men. Hart krijgt te maken met ten
minste zeven Democratische con
currenten die dankzij hun kandi
datuur landelijke bekendheid zul
len krijgen.
ADVERTENTIE
