Drie-stuiversschandaal in Moskouse ambassade 'Betalen heeft opvoedende waarde' Amerikaanse mariniers vielen voor mooie Russische spionnes In cijfers gaat Hervormde Kerk achteruit PAGINA 2 DONDERDAG 9 APRIL 1987 WASHINGTON - Achteraf ge- door Henk Dam heeft meegemaakt, zo voor de hand liggend dat het bijna banaal is. Elke schrijver van derderangs spionageromans zou het verzon nen kunnen hebben. Want wat is er nu simpeler dan dit gegeven: jonge bewaker van ambassade in vijandig land ver veelt zich; mooie jonge vrouw ver leidt hem; hij wordt smoor op haar: zij misbruikt zijn liefde door hem ertoe te bewegen haar bazen te la ten spioneren. Kan het doorzichtiger? Toch is dat precies wat er de afgelopen ja ren in de Amerikaanse ambassade in Moskou is gebeurd. En natuur lijk roept nu iedereen in de VS: Hoe is het mogelijk? Waarom heeft Violetta Seina. de Russische die op een bal i imbassade tot 'Koningin van het bal werd gekozen ianknoopte met sergeant Clayton Lonetree. niemand dit script van een B-film doorzien? Tja. De Amerikaanse regering is boos. De kersverse Amerikaanse ambassadeur in Moskou. Jack Matlock, heeft als een van zijn eer ste taken het dubieuze genoegen gehad zijn gastheren een protest- nota te mogen overhandigen. En president Reagan zei dinsdag tegen verslaggevers in het Witte Huis op nog zo'n flink mogelijke toon dat hij de 400 miljoen gulden kostende nieuwe Amerikaanse am bassade in Moskou, die nog niet eens wordt gebruikt maar vrijwel zeker nu al vol afluisterapparatuur zit. desnoods zal laten afbreken. En de Sowjets, zo voegde Rea gan daaraan toe, mogen niet in hun nieuwe gebouw hier in Washing ton gaan zitten zolang onze diplo maten ginds ook niet in hun nieu we pand aan de slag zijn gegaan. Vragen Maar is dat gespioneer van de Russen niet vreselijk? Moet dat geen gevolgen krijgen voor de rela tie tussen de supermachten? Heeft het nog wel zin om door te gaan met de gesprekken over ontwape ning? Dat waren de vragen die de president vervolgens van opge wonden Amerikaanse journalisten naar zijn hoofd kreeg. Zijn antwoord was een beetje schaapachtig. Nee, de ontspanning had hier niets mee te maken. De wereld hangt nu eenmaal van spio nage en contra-spionage aan el kaar, zei hij, zij het in iets andere bewoordingen. Uiteindelijk is dat ook zo. Spio nage tussen de supermachten heeft ook iets van een spel. Wie niet goed oplet, verliest. En dat de Amerikanen in Moskou - en wie weet in welke andere hoofdsteden achter het IJzeren Gordijn nog meer - niet goed hebben opgelet, dat is zeker. Geheel in de geest van deze op vatting van spionage-als-spel gaf de woordvoerder van het Russi sche ministerie van buitenlandse zaken, Gennadi Gerasimov, vorige week als pesterig commentaar: „Ik heb altijd gedacht dat de Amerika nen bang waren voor Roden onder hun bed", met de nadruk op: on der. Daar had Gerasimov, op z'n ei gen sarcastische manier, ook wel gelijk in: de Amerikanen die in Moskou met de veiligheid van de ambassade belast waren, had beter óp de bedden kunnen kijken. Want langzaam begint duidelijk te wor den. hoe de Amerikaanse mari niers in de Russische hoofdstad zich de afgelopen jaren nogal mis dragen hebben, en hoe een aantal van hen dat fataal werd. Keurkorps De mariniers vormen een keur korps. De jongemannen die tot dit korps mogen toetreden, ondergaan een keiharde training. Uit die groep komen de bewakers voor de Amerikaanse ambassades in de wereld voort. Voor de zware posten wordt weer een aparte selectie toegepast. Maar uiteindelijk bestaat de elite groep die voor 15 maanden naar posten als Moskou vertrekt, uitein delijk óók uit niet meer dan gemid deld 24 jaar oude, ongetrouwde jongens. Moskou is geen New York, en zelfs geen Washington. Er is met andere woorden niet zoveel te doen, dus om de verveling te door breken ontstond in Moskou de praktijk, dat de mariniers nogal eens wilde feesten gaven. Op vrijdag was het. zo valt nu in de Amerikaanse kranten te, lezen, altijd prijs. Dan werden er in het mariniershuis, het gedeelte van de ambassade waar zij woonden, ware drinkgelagen aangericht. Engelse en Amerikaanse kinder meisjes die zorgden voor het kroost van de Westerse diploma ten. vormden daarbij het vrouwe lijk element. Maar ook werden wel Russische vrouwen gevraagd die in de Amerikaanse ambassade werkzaam waren, tegen alle officië le instructies in overigens. Bal Eén keer per jaar gaven de mari niers verder een groots bal. Het was op één van die feesten dat Vio letta Seina, de beeldschone Russi sche receptioniste van Spaso Huis. de ambtswoning van de ambassa deur, tot 'Kóningin van het bal' werd gekozen. Geen wonder dat sergeant Clay ton Lonetree haar herkende, toen hij de grijsogige, bruingelokte Vio letta september 1985 in de Moskou- se metro tegenkwam. De marinier en de receptioniste raakten aan de praat; dat was het begin van hun relatie. De twee gearresteerde Ameri kaanse mariniers, die de VS-am- bassade in Moskou bewaakten. Ser geant Clayton Lonetree (onder) en korporaal Arnold Bracy (boven) vielen beide voor de charmes van twee Russische medewerksters van de ambassade, daardoor kwam de weg vrij voor spionage door de KGB. de Russsiche geheime dienst. Rond diezelfde tijd raakte een andere marinier, korporaal Arnold Bracy. stevig onder de indruk van een. net als Violetta, opvallend fraaie Russische kokkin op de am bassade, Galina Golotina. De beide jonge vrouwen waren op de ambassade neergezet door de Russische geheime dienst, de KGB. Terwijl het liefdesvuur in de twee mariniers hevig brandde. werd de val gezet. Violetta zorgde er bijvoorbeeld voor dat haar Ame rikaanse vriend in kontakt kwam met haar 'Oom Sasja' Die oom, een hooggeplaatste KGB-er, maakte al gauw duidelijk wat hij wilde: toegang tot de zesde, zevende en achtste verdieping van de ambassade, de verdiepingen die voor alle Russische werknemers gesloten waren, de verdiepingen dus met de geheimen. Dankzij Lonetree, Bracy en mo gelijk een derde marinier, Robert Stufflebeam, hadden Russische spionnen gedurende een vol jaar vrij toegang tot de ambassade. Als er sirenes gingen, vertelden de be wakers hun bazen gewoon dat het om een vals alarm was gegaan. Schade Niemand weet nog precies de omvang van de schade die de KGB-ers in die tijd hebben aange richt. Een team specialisten werkt sinds het bekend worden van wat het, „seks-en-spionage-schandaal" is gaan heten, bijna continu aan het doorzoeken van het gebouw. Het ernstige vermoeden bestaat, dat het hele pand vol kleine afluis terapparaatjes zit, en dat zelfs de zogenaamde 'bubble' (bel), een soort raamloze kamer-in-een-ka- mer die aflu'istervrij werd geacht en düs voor de meest delicate ge sprekken werd gebruikt, aan alle kanten lekt. Wat kunnen de Russen aan de weet zijn gekomen? De namen van alle Amerikaanse contacten in de Sowjet-Unie bijvoorbeeld. Onder handelingsposities verder in onder meer de Daniloff-affaire en de top van Reykjavik (die beide door de Sowjet-Unie op punten 'gewon nen' werden). Ironisch genoeg was het de Sow jet-Unie zelf, die oktober vorig jaar een eind maakte aan de mogelijk heid mooie Russische werkneem sters voor het soort patriottische diensten in te zetten zoals we die uit James Bond films kennen. De Sowjets gaven toen, in het ka der van de reeks uitwijzingen van Amerikaanse en Russische spion nen die toen speelde, hun 200 in de ambassade als koks, chauffeurs, tuinlieden, vertalers en dergelijke werkende landgenoten de op dracht op te stappen. Maar dat wilniet zeggen, dat daarmee aan de spionage-activitei- ten ook een eind kwam. Integen deel, er werd juist stevig in de toe komst geïnvesteerd. Immers: er wordt sinds een aan tal jaren gewerkt aan een nieuw ambassadegebouw voor de Ameri kanen. en wie zet dit gebouw neer"' Ongelooflijk genoeg een Russische staatsmaatschappij. Amerikaanse officials hebben de afgelopen dagen gezegd ervan overtuigd te zijn. dat dit gebouw vol afluisterapparaten zit. Die ap paraten (in vakjargon: 'bugs' - wandluizen) kunnen in stenen ver stopt zitten, in balken, zelfs in de verf. De techniek is zover gevorderd dat het mogelijk is, om de stalen balken van de ambassade in princi pe als één gigantische zender te la ten werken. 'Bugs' kunnen verder van plastic worden gemaakt zodat ze niet op de normale manier kun nen worden opgespoord. Sommige apparaatjes kunnen informatie op slaan, en die pas uitzenden op een moment dat dat opportuun is. Enzovoorts, enzovoorts. De high tech wereld van de spionage heeft, relatief ongestoord, z'n fraaiste fan tasieën op het nieuwe Amerikaan se ambassadegebouw kunnen uit leven. Wel, misschien dat het hele ge bouw nu weer met de grond gelijk wordt gemaakt. President Reagan heeft dat tenslotte gezegd. Wat er in Moskou is gebeurd blijft niette min van een onbegrijpelijke non chalance. zeker wie vergelijkingen gaat maken met de Russische am bassade in Washington. In de Russische ambassade werken helemaal geen Amerika nen. Die hebben er ook nooit ge- werkt. Bovendien, het nieuwe Rus sische ambassadegebouw dat nu zo goed als klaar is, is door de Sow jets zelf, met eigen materiaal, ge bouwd. Die nieuwe ambassade staat op een van de hoogste plaatsen in Washington. Vanuit het gebouw zijn voor Amerika's veiligheid vita le plekken als het Witte Huis, het Pentagon en het CIA-gebouw te En niet alleen te zien. De ramen van het Witte Huis zijn niet zo erg lang geleden met een speciaal ma teriaal bekleed om te voorkomen dat vanuit de Russische ambassa de met speciaal laserapparatuur zou kunnen worden opgevangen wat er in Reagan's werkkamer, de 'Oval Office' zoal wordt gezegd... Nieuwe wet geeft slachtoffers recht op schadevergoeding ZUTPHEN - Dat met de stijging van de criminaliteit ook het aantal slachtoffers sterk is gestegen, lijkt het intrappen van een open deur. door Rindert Paalman Maar wat gebeurt er verder met ge dupeerden als er eenmaal een aan gifte is gedaan? Heel weinig, was tot nu toe de ervaring: de meesten werden aan hun lot overgelaten. Sinds kort echter moeten politie en justitie slachtoffers uitdrukkelijk vragen of ze een schadevergoeding wensen en of ze op de hoogte wil len worden gehouden van het ver loop van de strafvervolging. Begin vorig jaar golden deze richtlijnen al inzake hulp aan slachtoffers van ernstige misdrijven, sinds vorige week gelden ze voor slachtoffers van alle soorten misdrijven. De Zutphense Hoofdofficier van justitie Vaillant was voorzitter van de commissie die de bindende voorschriften voor politie en justi tie opstelde. "We hebben met de richtlijnen niet het wiel uitgevon den, maar een soort werkmethode opgesteld", zegt hij. "Het is alle maal niet zo spectaculair. Belang rijk is echter, dat politie en justitie openstaan voor de belangen van de gedupeerde burger. Niet meer en niet minder". De aandacht voor het slachtoffer is een logische reactie op de be scherming, die de verdachte, voor al in de loop van de jaren zeventig, heeft gekregen, aldus Vaillant. "Je kreeg vaak te horen: ga je niet te ver met de hulp aan de dader, waar blijf je met je aandacht voor het slachtoffer?" De politie moet voortaan zoveel mogelijk bemiddelen bij een scha deregeling. Slachtoffers moeten at tent worden gemaakt op de moge lijkheid een aanvraag in te dienen. In het proces-verbaal moet ook alle ter zake doende informatie over het slachtoffer worden vermeld. Het Openbaar Ministerie is ver plicht slachtoffers die dat wensen op de hoogte te houden van het verloop van de procedure. Boven dien moet hél OM hen schriftelijk vragen of ze tijdens het strafproces een eis tot schadevergoeding wil len indienen en of ze prijs stellen op een gesprek met de officier van justitie voordat de strafzaak tegen de dader begint. Dit laatste geldt vooral in gevallen, die voor de ge dupeerde ingrijpende gevolgen hebben gehad. Respons In veel arrondissementen is men vorig jaar al begonnen slachtoffers van alle soorten misdrijven te in formeren. Gevraagd naar de erva ringen, zegt Vaillant: "Eigenlijk valt me de respons, de behoefte van de slachtoffers een beetje te gen. Ik had gedacht, dat er men er meer op zou reageren, dat men meer prijs zou stellen op voorlich ting en bemiddeling. Het is wel zo, dat het OM en de politie in het verleden al open stonden voor de noden van de slachtoffers. We wa ren al langer bezig met zaken als schaderegeling en informatiever strekking". De nieuwe voorschriften beteke nen vooral voor de politie een taak verzwaring, ook al omdat nog niet elk korps is geautomatiseerd. Het OM in Zutphen heeft het wat ge makkelijker. Het heeft speciaal tekstverwerkingsapparatuur ge kregen en er is een speciale func tionaris aangesteld, die zich bezig houdt met slachtofferhulp. "Ik weet zeker", zegt Vaillant, "dat de politiekorpsen ondanks de werk druk zoveel mogelijk zullen probe ren slachtoffers te informeren over hun mogelijkheden en rechten. Ik praat niet over de grote steden - daar hoor je de vreselijkste verha len over - maar hier in het oosten is er bij de korpsen nog niet zo'n mas saliteit en heeft men nog wel de tijd om voor een goede bejegening te zorgen". Vaillant erkent, dat er voor moet worden gewaakt, dat bij slachtof fers niet de illusie wordt gewekt, dat ze ook schadevergoeding zul len krijgen als ze een aangifte heb ben gedaan. "We hebben de korp sen daar nadrukkelijk op gewezen. Als je het slachtoffer bent gewor den van een dader, die veertig of vijftig inbraken heeft gepleegd en drugsgebruiker is, moet je niet denken dat er bij hem een cent te halen valt. Je moet een slachtoffer wel duidelijk maken, dat er van een kale kip niets valt te plukken. Maar er zijn natuurlijk heel veel kleine zaken, waarin een schade vergoeding wel kan worden gere geld, bijvoorbeeld als je autoband is lek geprikt, als je antenne kapot is getrokken of als er een kras op je wagen is gemaakt. In dit soort ge vallen - en eigenlijk krijgen we daar het meeste mee te maken - kun je als politie of justitie bemid delen. Dan doe je ook goed werk" Er is voorgesteld, dat er een potje van de staat, een waarborgfonds, moet komen, waaruit het slachtof fer schadeloos kan worden gesteld. Minister Korthals Altes (justitie) voelt daar niets voor. "Ik ben het wel met hem eens" aldus Vaillant. "Voor een verdachte betekent be taling van de schade een enorme opvoedkundige maatregel. Hij heeft het per slot van rekening ge daan. Het zou bijzonder goedkoop zijn om te zeggen: laat de verdach te maar de boete betalen en laat de overheid maar de schade vergoe den. Nee hoor, laat de verdachte dat maar doen. Dat is hartstikke goed voor hem". Een vrouw wordt gegijzeld na een mislukte overval op een juwelier in Illinois. Uiteindelijk werd de vrouw bevrijd, maar raakte daarbij wel gewond. In Amerika beslaan daarvoor al jaren schadevergoedingen, in Nederland bestaan daarvoor pas sinds vorige week richtlijnen. (archieffoto ANP) Volgens het onderzoekinsti tuut 'Kaski' heeft de Hervormde Kerk in 1985 op alle bekende ter reinen achteruitgang geboekt. Eind '85 waren er naar schatting 2.635.000 hervormden. Dat is ruim 40.000 minder dan het jaar ervóór. Bijna 30.000 leden lieten zich uitschrijven. Dat was in 1984 ruim 25.000. Het geboortetal liep terug, evenals het aantal mensen (doopleden en belijdende leden) dat zich bij deze kerk aansloot. Ongeveer 26 procent van de hervormden behoort alleen krachtens het bevolkingsregister tot deze kerk. Het zijn de 'ge boorteleden'. Ze zijn niet ge doopt en komen zelden in de kerk. Wel hebben velen jaarlijks een financiële bijdrage voor de kerk over. Sinds 1981 is het aan tal van deze kerkleden met ruim 2 procent gestegen. Ruim 40 pro cent van de hervormden is doop lid en 32 procent heeft belijdenis Doop, catechese en belijdenis vertonen een teruggang. Zon dagsmorgens gaat 13 procent van de hervormden naar de kerk, nog bijna 5 procent naar de mid dag- of avonddienst. Dat was in 1984 respectievelijk bijna 14 en ruim 5 procent. De kerkgang op de christelijke feestdagen is met 2 procent teruggelopen. Vooral Groningen en Drente zijn daar aan debet. Het Kaski - dat nu voor de tiende keer de hervormde statis tiek samenstelde - verwacht, dat de daling van het aantal her vormden zich de komende jaren nog zal voortzetten. Waarschijn lijk zal het een aantal jaren duren voordat het instituut weer een rapport uitbrengt. De hervormde commissie voor de statistiek heeft zich namelijk voorgeno men maar eens in de drie jaar ge gevens van de plaatselijke ge meenten op te vragen, dit om re den van bezuiniging. De commissie 'Geldwerving' van de Hervormde Kerk distan tieert zich van de conclusie van het Kaski dat in 1985 ook de in komsten zijn gedaald. "Het Kas- ki-rapport is onverantwoord sa mengesteld", vindt ds. W. H. den Ouden, secretaris van de com missie. Vorige maand maakte hij juist bekend, dat de inkomsten licht waren gestegen. Volgens een woordvoerster van de Hervormde Kerk gaat het hier om twee verschillende za ken. "Het Kaski heeft een steek proef gehouden onder hervorm de gemeenten in het land en con cludeert op basis daarvan dat de kerk minder geld binnen krijgt. De commissie 'Geldwerving' heeft het alleen over gemeenten die meedoen aan 'Kerkbalans' Daar kan de opbrengst best stij gen, terwijl de totale inkomsten van de kerk teruglopen". Veertig procent van de hervormde ge meenten doet mee aan de jaar lijkse geldwerving. Naar Lusaka De voorzitter van de her vormde synode, ds. H. Huting, en ds. G. Boer van het hervormd Werelddiakonaat gaan begin vol gende maand naar de conferen tie van de Wereldraad van Ker ken in de Zambiaanse hoofdstad Lusaka, waar kerkfunctionaris- sen uit de hele wereld vertegen woordigers van de Zuidafrikaan- se bevrijdingsbeweging African National Congress (ANC) ont moeten. Huting vertegenwoor digt de Raad van Kerken in Ne derland. Boer gaat daarheen als lid van het Wereldraad-program- ma ter bestrijding van het racis- Aan de conferentie nemen on der anderen 40 Zuidafrikanen en 20 Namibiërs deel. Het thema is: "De strijd voor gerechtigheid is de strijd voor vrede". Tot de sprekers behoren de Zambiaan se president Kaunda, ds. Beyers Naudé, secretaris-generaal van de Zuidafrikaanse Raad van Ker ken, en dr. Castro, secretaris-ge neraal van de Wereldraad. Gijsen. Bisschop Gijsen van Roermond heeft de uitnodiging voor een gesprek met de Raad van Kerken in Nederland aan vaard. Naar aanleiding van de brief van de rooms-katholieke bis schoppen over de oecumene (be gin februari) vroeg de raad bis schop Gijsen of zijn handteke ning onder dat stuk ook betekent dat "u een positieve waardering hebt voor de Raad van Kerken als instrument voor oecumeni sche ontmoeting en samenwer king". Immers, eind 1978 vond Gijsen het onverantwoord nog langer mee te betalen aan het werk van de raad. Reden was de brochure 'Een mens hoeft niet al leen te blijven' (over homosek sualiteit) en het feit dat de raad zich niet ondubbelzinnig uit sprak tegen abortus en de legali sering daarvan. De Raad van Kerken noemt in zijn brief aan bisschop Gijsen de afstand tussen hem en de raad 'verdrietig'. De raad wil niets lie ver dan deze afstand opheffen of op z'n minst verminderen en no digde daarom Gijsen uit voor een gesprek. Daarbij komt ook de rooms-katholieke evangelisatie campagne in Limburg aan de or de. Die campagne is bij de pro testanten daar niet in goede aar de gevallen. Boycot Rabbijn M. Just, voorzitter van het opperrabbinaat voor Ne derland, wil een boycot van het Joods Historisch Museum totdat het bestuur besluit het museum niet langer op zaterdag, de sjab- bat, open te stellen. "Laat men gaan donaties geven en voorwer pen schenken of in bruikleen ge ven. Laat men dit museum niet bezoeken". Schrijft Just in het Nieuw Israëlitisch Weekblad van deze week. Het museum is met ingang van 3 mei gevestigd in de drie vroe gere synagogen aan het Jonas Daniël Meierplein in Amster dam. Wie principieel op sjabbat geen geld wil uitgeven, heeft vrije toegang. Maar Just vindt openstelling op die dag getuigen van een "gebrek aan piëteit te genover allen die binnen deze muren in het verleden de sjabbat en feestdagen vierden". Leiderdorp. Mevrouw ds. E. Visser (74) te Leiderdorp is op 20 april 40 jaar predikant. Van 1947 tot 1962 werkte zij bij de Protes tantse Kerk in Indonesië (Ban dung en Surabeya) en van '63 tot '68 onder gerepatrieerden in ons land. Tot 1977 diende zij daarna de hervormde gemeente in Bla- del (N.-Br.). Nog steeds is mevrouw Visser actief; zy gaat voor in kerkdien sten en leidt een 'leerhuis'. Op za terdag 25 april van 4 tot 7 uur is er in de 'Muzenhof in Leider dorp gelegenheid haar geluk te Leiderdorp. Bij haar af scheid als hulpkosteres van de Scheppingskerk in Leiderdorp kreeg mevrouw J. van de Wijn gaard het zilveren draaginsigne van de Vereniging van Kerk voogdijen in de Hervormde Kerk. Mevrouw Van de Wijn gaard vervulde deze functie eerst elf jaar in de school Zijlkwartier (in de aula werden toen kerk diensten gehouden) en daarna nog negentien jaar in de Schep pingskerk. Hervormde Kerk: beroepen te Nieuw-Beijerland kandidaat J. de Jong Werkendam, te Hooge- veen R. Reitsma Woudsend (Fr.); aangenomen het beroep van de classicale vergadering van Ede tot predikant voor bijzondere werkzaamheden (leraar gods dienst in Barneveld) kandidaat H. van Wingerden Barneveld. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt: beroepen te Heemse A. P. Feijen Roodeschool.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 2