Duo met 'te gekke' ideeën
Titanic na 75 jaar nog aktueel
3S&-"
De eerste nuchtere schreden van Lola Pagola op het schoenenpad
Moccasins in zomermode
(IU 12.50
nu 12.5°
Schoenen worden steeds
belangrijker in het modebeeld
en dat biedt kansen voor de
schoenenontwerpsters
Marijke Bruggink en Marlie
Witteveen. Onder de
sprookjesachtige naam Lola
Pagola maakt het talentvolle
duo schoenen die op z'n minst
bijzonder te noemen zijn; door
de vorm, maar ook wat het
gebruik van de verschillende
materialen betreft. Van de
Stichting Amsterdams Fonds
voor de kunst ontvingen ze
onlangs de
aanmoedigingsprijs 1986
industriële vormgeving voor
hun originele ontwerpen. Dat
ondanks deze stimulans alle
begin moeilijk blijft, hebben
Marijke en Marlie inmiddels
ondervonden.
Door
Conny Heida
Op een steenworp afstand van
de Arnhemse muziektempel
Musis Sacrum, hebben Marijke
en Marlie hun atelier. Nu nog
in een oud schoolgebouw, bin
nenkort in een aanmerkelijk
rianter onderkomen aan de
Apeldoornseweg. Op de grote
werktafel staan hun geestes
kinderen uitgestald: schoenen,
zo origineel dat ze stuk voor
stuk het bekijken waard zijn.
Muiltjes van veren of touw-
schoentjes met rafels bijvoor
beeld uit de begintijd op de
Arnhemse akademie voor
Beeldende Kunsten, maar ook
heel draagbare handbedrukte
slippers.
„We experimenteerden op de aka
demie alleen met vormen en mate
rialen", legt Marijke uit. „Het leer
werd geplooid, ingesneden of ge
scheurd en om de leest gemodel
leerd. Alles was mogelijk, ook on
gebruikelijke materialen als pa
pier, veren, textiel en rubber. Op
de praktische verwezenlijking
werd nauwelijks gelet. Dat kwam
pas later, toen we stage liepen in
Den Bosch op de afdeling orthope
dische schoentechniek. Daar leer
den we echt de techniek van het
schoenen maken. Schoenen waar
je op kunt lopen, die goed zitten en
mooi zijn."
Marlie en Marijke hebben hun
ervaringen van de akademie en de
school in Den Bosch samenge
voegd. Ze gaan nu uit van een goe
de pasvorm en voegen daar het
versierende element aan toe. „Het
geeft natuurlijk beperkingen, maar
dat heeft ook z'n charme. Je kunt
desondanks toch nog zo waanzin
nig veel doen met schoenen."
Marlies Witteveen (links) en
Samen
Een half jaar nadat beide ont
werpsters waren afgestudeerd aan
de akademie besloten ze samen
een collectie te ontwerpen en aan
de man te brengen. „We wilden ei
gen baas zijn", vertelt Marlie die in
Parijs een tijdje had gewerkt bij de
beroemde schoenenontwerpster
Maud Frizon. „Dat werk vond ik
nogal frustrerend. Je zat de hele
dag schoenen te tekenen. Maud
Frizon kwam af en toe langs rijden
op haar paard en dan pikte ze er
een paar ontwerpen uit. Die schoe
nen zag je dan later terug met haar
label erin."
Marlie en Marijke werden in
maart 1985 uitgenodigd hun mo
dellen te tonen op de stand van
nieuwe talenten van de kleding-
beurs in Parijs. „We kregen daar
veel enthousiaste reacties. Dat is
de aanzet geweest voor onze eerste
officiële collectie. De naam Lola
Pagola, afkomstig van de hoofdrol
speelster m een strip uit de oor
logsjaren, hadden we toen al." De
eerste collectie van de talentvolle
dames bestond uit 'sportschoe
nen', een persiflage op de heersen
de merkenrage in sportschoenen.
Ze werden gefabriceerd in een fa
briekje in Groesbeek. Gewapend
met een koffer met schoenen reis
den Marlie en Marijke vervolgens
door het land op zoek naar schoe-
nenwinkeliers 'met durf. Dr.
Adams in Amsterdam was een van
de eerste vaderlandse winkels die
het aandurfde met Lola Pagola. La
ter volgden collega's in België en
Duitsland.
Doelgroep
In het buitenland gingen de
schoenen grif van de hand, in ons
land lag dat beduidend moeilijker.
„De schoenen bleken toch te duur.
Ik denk dat we ons hebben vergist
in de doelgroep. Jongeren die op
excentrieke schoenen durven lo-
uit hun collectie, (foto's Luuk v.d .Lee)
pen, hebben het geld er niet voor
(over). En ouderen die het geld wel
hebben, kopen liever een klassieke
schoen. In de uitverkoop liepen
onze booties overigens als een
trein. Typisch Nederlands, hoor."
Niet alleen het zoeken naar een
goede afzetmarkt is moeilijk, ook
de produktie geeft in ons land pro
blemen sinds de malaise in de
schoenenindustrie. In de jaren vijf
tig bloeide die industrie, met name
in het gebied De Langstraat in
Noord-Brabant. Deze streek met
Waalwijk als centrum leverde toen
ongeveer de helft van de Neder
landse schoenenproduktie. In 1960
waren er nog ruim tweehonderd fa
brieken te vinden. De produktie
bereikte in 1966 met 36 miljoen pa
ren een hoogtepunt. De import uit
Italië bedroeg toen nog geen twee
miljoen paren. Door het verlagen
van de invoerrechten en het stijgen
van de lonen moest ruim de helft
van de bedrijven worden gesloten.
De paar fabrieken die nog over zijn
hebben noodgedwongen luxe, ex
travagantie en vooruitstrevend
heid laten varen ten gunste van
kwaliteit en functionaliteit.
Nederlands produkt
Marijke en Marlie waren dan ook
dolblij toen ze eindelijk het fa
briekje Pallas in Groesbeek von
den, waarvan de directeur wel
brood zag in hun 'te gekke' ideeën.
„Toch hebben we ons ter wille van
de produktie moeten aanpassen",
vertelt Marijke. „Als ontwerper
kun je veel leuke dingen doen met
schoenen, zo in je eentje in het ate
lier. Maar de ideeën moeten de we
reld in: via de fabrikant naar de
dragers. En dan kun je wel een be
paalde hak onder een schoen wil
len, maar als die hak niet te krijgen
is, houdt het op. Hetzelfde geldt
voor leer. Zo hadden we eens leuke
schoenen bedacht, gemaakt van
pony-vacht. Dat ging mooi niet
door, want we konden hier geen
meter krijgen."
In zee gaan met een buitenlandse
fabrikant ziet het tweetal voorals
nog niet zitten. „Wij brengen liever
een echt Nederlands produkt, nog
afgezien van het feit dat we geen
geld hebben om steeds naar het
buitenland te reizen. En dat moet
dan echt, want je moet. de produk
tie goed blijven volgen. Schoenma
kers zijn namelijk reuze eigenzin
nige mensen, voor je het weet doen
ze het net weer even anders."
Origineel
De nieuwe zomercollectie van
Lola Pagola mag dan eenvoudiger
van makelij zijn en lager geprijsd,
aan originaliteit hebben de schoe
nen ten opzichte van vorige ont
werpen nauwelijks ingeboet. Er
zijn pumps en platte schoentjes
van wit leer, handbedrukt met fo
to-collages, sterrebeelden en ta
toeages. Mooi zijn ook de noncha
lante platte touwschoenen en ele
gante sandaaltjes met banden van
organza die om het been moeten
worden geknoopt. Voor heren
brengt Lola Pagola perfecte zachte
zwarte schoenen met 'verzonken'
zool.
„Het is allemaal minder extreem
dan men van ons gewend is, maar
ik denk dat we nu wel beter in het
modebeeld en bij de portemonnee
van de gemiddelde Nederlander
passen." De schoenen met de va
derlandse driekleur en plaatjes van
koningin Beatrix blijven voorlopig
proto-typen, maar wellicht niet
voor altijd. De talentvolle ontwerp
sters wachten hun kans wel af...
^Laarsjes zijn er in tal van variaties.
Mocassins, laarzen, booties en
veel vlechtwerk bepalen het
beeld van de schoenenmode
voor deze zomer. In het zomerse
modebeeld past de op veel ma
nieren te versieren mocassin uit
stekend. Wie dit soort schoeisel
te sportief vindt, kan moeiteloos
overstappen op een laarsachtig,
geheel gesloten vetermodel,
eventueel met een hakje.
De tijd dat men van de laars
'zomers overstapte op de sandaal
is voorbij. Open teen en open zij
kanten maken de (enkel)laars
ook heel geschikt voor de zomer.
Er zijn elegante (met hoge hak
ken) en sportieve (met veterslui
tingen) modellen te koop, voor
elke smaak.
De platte schoen is over de he
le lijn aardig ingeburgerd. Zowel
bij de sportieve als bij de elegan
te schoen. Met platte hakken
zien we: ballerina's veterschoe
nen, loafers en schoenen met
elastieksluiting. Naast tal van
fantasieleersoorten zien we veel
textiel-variaties.
De sportieve schoen (o.m. de
bootschoen of de mocassin) oogt
heel zwaar of juist zeer licht. Op
vallend is echter dat ook de
zwaar ogende modellen uiterst
soepel en licht dragen.
Voor hoogzomer zijn er varia
ties op het thema espadrille en
gymschoen. Nieuw zijn ook de
schoenen met de meest grillige
uitsnijdingen, vlechtmotieven,
franjes en figuurconstructies.
Daarnaast natuurlijk de traditio
nele sandalen, opgebouwd uit
vele banden, fronthoge sandalen
met open tenen en t-banden en
geheel opengewerkte pumps.
Qe Klassieke pump is natuur
lijk niet weg te denken. De slee-
hak maakt dat ook deze schoen
meeloopt met het modebeeld.
De belangrijkste tinten voor de
zomer zijn de krijt- en wol-
witkleuren oplopend naar beige
en kaneel; de kruiden- en ka-
kikleuren en de moderne frisse
'accentkleuren'. Ook blauw gaat
deze zomer een grote rol spelen,
van heel donker en marine naar
indigo en lichter blauw. Vooral
bij de sportieve schoenen neemt
de naturel leerkleur een belang
rijke plaats in.
cassins voor cle jeugd.
VLISSINGEN (GPD) - Rampen
met passagiersschepen spreken
sterk tot de verbeelding. De ge
beurtenissen begin maart met de
veerboot Herald of Free Enterprise
bij Zeebrugge hebben dat nog eens
onderstreept. De vele tientallen
slachtoffers die een wreed einde
vonden in het koude water voor de
haven van Zeebrugge hebben een
schokeffect gehad op de publieke
opinie. Centraal staat de vraag: hoe
kon zoiets gebeuren?
Over ruim een week - woensdag
15 april om precies te zijn - is het
75 jaar dat een andere scheeps
ramp de wereld schokte. Toen ging
op de Noordatlantische Oceaan het
45.000 ton metende passagiers
schip Titanic ten onder: de groot
ste maritieme ramp in vredestijd.
Rond 1500 mensen vonden de
dood bij de ondergang van dit lu
xueuze zeekasteel dat onzinkbaar
heette te zijn. Het tragisch einde
de Titanic trok diepe sporen in
tig in beweging. Een niet aflatende
stroom geruchten, beweringen en
publikaties kwam op gang die tot
op de dag van vandaag voortduurt.
In die zin is de Titanic inderdaad
onzinkbaar gebleken.
Vrijdag werd in het maritiem
museum in Rotterdam het jongste
boek in de reeks over deze
scheepsramp ten doop gehouden.
'75 jaar Titanic' is een van de weini
ge Titanic-boeken van een Neder
lands auteur. De journalist Edward
de Groot - naar eigen zeggen sinds
zijn jeugd gegrepen door het Tita-
nic-drama - onderzocht jarenlang
in Amerikaanse en Britse archie
ven materiaal over de gebeurtenis
sen in 1912. Dat onderzoek bracht
nieuw feitenmateriaal en een enor
me hoeveelheid foto's en docu
menten boven water. Dat heeft nu
geresulteerd in een compleet boek
werk over het drama van 1912.
Ijsberg
De feiten zijn bekend: de Titanic
was het tweede passagiersschip in
een serie van drie die Groot-Brit-
tannië opnieuw de hegemonie
moesten bezorgen in de transatlan
tische passagiersvaart. Steeds snel
ler en steeds luxueuzer was in die
tijd het motto, althans voor wie het
kon betalen.
De serie oceaanreuzen - 45.000
brt., 269 meter lang, 28 meter breed
en 72 meter hoog - werd gebouwd
bij de werf Harland and Wolff in
Belfast. Opdrachtgever was de
White Star Line. De Titanic werd
na een proefvaart van een halve
dag begin april aan de eigenaren
overgedragen en begon op 10 april
1912 de eerste reis naar de Verenig
de Staten met ruim 2200 mensen
aan boord. Tegen middernacht op
14 april voer het schip met een
snelheid van 22,5 knopen, ondanks
alle ijs waarschuwingen die waren
i de Titanic, getekend door Willy Stoewer. Na 75 jaar zijn de bijzonderheden
g altijd niet helemaal boven water gekomen. ttekening anp)
uitgegaan, tegen een ijsberg. De
bodem van de Titanic werd open
gescheurd en het schip zonk twee
uur en 40 minuten na de aanvaring,
om 02.20 uur op 15 april 1912.
Slechts 705 van de ruim 2200 opva
renden konden worden gered.
De schok die deze ramp in de he
le wereld teweegbracht was
enorm. Onderzoeken in de VS en
Engeland brachten tal van onvol
komenheden aan het licht. Verkla
ringen van bemanningsleden en
opvarenden spraken elkaar tegen,
een warboel van nuttige informa
tie, halve waarheden en raadsels
was het gevolg. In alle verbijsterde
reacties overheerste ook nu de
vraag: hoe kon dit gebeuren met
een schip dat als onzinkbaar was
afgeschilderd.
De Groot heeft deze ramp in zijn
boek nauwkeurig trachten te re
construeren en is erin geslaagd
nieuw feitenmateriaal aan het al
bestaande toe te voegen. Bijvoor
beeld bij het doorprikken van de
mythe van 'onzinkbaarheid'. De Ti
tanic was zelfs een gevaarlijk"
schip, zo betoogt De Groot en hij
noemt een hele reeks technische
tekortkomingen. De eerste aanzet
tot een ramp was al bij de bouw
van het schip gegeven, aldus de au
teur. De waterdichte schotten reik
ten op sommige plaatsen maar net
tot boven de waterlijn.
Maar er was nog wel meer mis op
de Titanic. Het aantal reddingsbo
ten voldeed wel aan de eisen van
die tijd, maar was volstrekt onvol
doende om alle opvarenden te kun
nen bergen. De bemanning van het
schip was ongeoefend en de ver
standhouding onder de officieren
was niet best door een aantal de
gradaties die net voor de afvaart
van het schip hadden plaatsgehad.
Dat alles maakte van het schip-ver
laten niet direct een vlot lopende
operatie.
Dan is er de affaire met de Cali-
fornian, een vrachtschip dat vrij
dicht bij de zinkende Titanic voor
anker lag. Ondanks alle noodsei
nen kwam gezagvoerder Lord van
de Californian niet in actie. Later
gaf hij een hele reeks excuses, on
der meer dat hij veel verder weg
had gelegen van het zinkende
schip. Het werd een van de heftig
ste controverses in de Titanic-
ramp. Nieuw bewijsmateriaal
het schip onder water zakte, nu
'Nader, mijn God, by U' of het vrij
onbekende loflied 'Autumn' speel
de. De verklaringen van overleven
den liepen op dat punt sterk uit
een. De Groot komt na uitgebreid
naspeurwerk tot de conclusie dat
het naar alle waarschijnlijkheid
ging om een in die tijd zeer popu
laire wals 'Songs d'Automne', ook
vaak kortweg 'Autumn' genoemd.
Zo werpt '75 jaar Titanic' een
nieuw licht op tal van controverses
en raadsels die ook nu nog rond
het hele Titanic-gebeuren bestaan.
Een apart hoofdstuk heeft De
Groot gewijd aan de Nederlanders
die bij het tragisch einde van het
schip waren betrokken.
De restanten van de Titanic la
gen ruim 73 jaar lang ongestoord
op 4000 meter diepte op de Oceaan
bodem. Op 1 september 1985 ont
dekte een Amerikaans-Franse
expeditie met behulp van videoca
mera's de wrakstukken. Het maak-
brengt De Groot tot de stelling dat te de Titanic plotseling
de Californian wel degelijk
dicht by de Titanic moet hebben
gelegen en dat het schip een be
langrijke bijdrage had kunnen le
veren in de redding van de opva
renden.
Een
actueel onderwerp. Men slaag
de erin met automatische camera's
een hele reeks voortreffelijke op
namen te maken van datgene wat
er van dit drama rest. Het is de
voorbode van nieuwe publikaties
over een schip dat ooit de trots
de zaken die het meeste moest worden van Edwardiaans
indruk maakte op de publieke opi- Engeland. De Groot stelt het
me was ook de vraag of het gens in zijn boek: met de Titanic is
scheepsorkest, op het moment dat
nog lang niet klaar.
Botermarkt 18
2311 EN Leiden
Tel. 071-122473.
