Naast Meubelplein
verrijst high-tech
'Elisabeth Center'
Laatsten der Mohikanen weg uit vervallen dierenpark
Eigenaar Louwman: 'De apen vervelen zich suf
ZATERDAG 4 APRIL 1987
:^=LEIPSCH DAGBLAD
J
PAGINA 11
WASSENAAR - Anderhalf jaar nadat het laatste publiek
huilend afscheid nam van de dieren van het Wassenaarse
dierenpark, zitten de vijf reusachtige gorilla's en vier rood-
billige mandrills nog steeds in hun hokken. "Niemand
weet het", zegt eigenaar E. Louwman. En hij vindt dat
eigenlijk best. Publiciteit helpt toch niet meer, merkt be
rustend hij op per telefoon. De tuin valt niet meer te red
den en de dieren zijn verkocht. De mandrills gaan naar
Frankfurt en Wenen, de gorilla's naar het Amerikaanse
Milwaukee.
Een van de laatst achtergebleven dieren i
dieren zich suf zonder toeschouwers.
door
Paul van der Kooij
Wanneer de afspraak voor een ge
sprek eenmaal is gemaakt, is
Louwman echter een en al bereid
willigheid en élan. Via zijn "engel"
de secretaresse, regelt hij direct
een drankje voor de gasten. Zodra
zijn directeursfunctie van autobe
drijf Louwman Parqui hem even
loslaat, vraagt hij de fotograaf of
het rolletje in de camera zit en hap
pend in een gezonde appel rijdt de
auto-importeur met zijn snelle Ja
panner het lege, zorgvuldig afge
sloten, park in. De overwoekerde
kooien en verloederde vlakten laat
hij links liggen en de fotograaf
moet ze maar niet op de gevoelige
plaat vastleggen. Dat is zo "gedra-
i gorilla. Volgens eigenaar Louwman vervelen de matiseerd". Veel liever toont de di-
(foto Loek Zuiderduyn) recteur zijn gorilla':
Het verlaten entree- en parkeerterrein aan de Wassenaarse rijksstraatweg. Een vogel heeft er het rijk alleen.
Het zijn de mooisten ter wereld,
zegt hij tegen een van de twee over
gebleven oppassers. Alleen spie
ren. De werknemer is het natuur
lijk met zijn baas eens en verhaalt
hoe groot de beesten zijn en hoe
gezond: "En weet u nog wat die
mensen uit Amerika zeiden?"
Louwman roept keihard "Bobbie"
en de drietonner stelt zijn selecte
publiek niet teleur. Op een mo
ment dat een leek het net niet meer
verwacht, reageert hy krachtig:
met een kolossale en gecamou
fleerde worp gooit hij enkele si
naasappels. Snel bukken is het pa
rool, want de de 32-jarige Bobbie is
in de kracht van zijn leven en gooit
loepzuiver. Ook de harde stront,
die iets later volgt, had het publiek
flink kunnen bezeren.
Vervelen
"Hy is lekker opgewonden", zegt
Louwman. "Hij vindt het prachtig
dat er weer publiek is". Normaliter
lopen er slechts twee verzorgers in
het park rond. Zij hebben het druk
met het opruimen, bijplanten van
eiken en beuken en het hoogstno-
dige onderhoud. Bovendien zijn zij
niet bepaald gespecialiseerd in
apen. Volgens Louwman hebben
zij altijd alle diersoorten verzorgd,
volgens oud-apenoppassers deden
ze slechts de roof- en hoefdieren en
zorgden hun sterke familiebanden
voor een langer dienstverband.
De échte apenspecialisten - die
Bobbie en zijn vrouw het eerste
Nederlandse gorilla-kind ontlok
ten - hebben het veld geruimd, sa
men met de andere oppassers.
Eind vorig jaar verdween het laat
ste groepje van vijf. Een tijdlang
kwamen de apenvrienden regel
matig langs, maar het deed hen
geen goed: "Je had er dagenlang
een rotgevoel door", zegt één van
hen. Evenals Louwman vindt hij
dat de mensapen een beetje verpie
teren in hun kooien. Het zijn intel
ligente wezens en zy hebben aflei
ding nodig. Verveling komt heel
hard aan bij ze.
Gelukkig is het lijden van de go
rilla's by na voorbij: over een of
twee maanden gaan pa, ma, de
twee dochters en de zoon met zijn
allen naar Milwaukee, waar voor
hen en de vooruitgestuurde dwerg-
chimpansees een unieke vallei
voor de apen wordt gecreërd. Hy
wordt gedeeltelijk overdekt, om
dat het klimaat in het midwesten
van de Verenigde Staten nogal
streng is. Louwman heeft het over
"de beste oplossing" en geeft hele
traktaten over de Amerikaanse ma
nier van investeren, de zorg voor
het cultuurbehoud in het algemeen
en enthousiast meehelpende Foun
dations.
Beknibbelen
Wanneer het echter over zfjn
geld gaat, worden de betogen kor
ter. De zakenman met het grote ge
voel voor dieren, vindt van huis uit
dat je niet mag beknibbelen op de
kosten van het dierenonderhoud.
J e hebt die zorg vrijwillig op je ge-
Bouwer M. du Prie: vult het 'gat'
tussen het Meubelplein en het Ibis
hotel in Leiderdorp. (foto Holvast)
LEIDERDORP - 'Elisabeth
Center'. Zo gaan de uit glas,
beton en aluminium opge
trokken bedrijventorens he
ten die het 'gat' aan de Lei-
derdörpse Persant Snoep-
weg, tussen het Meubel
plein en het Ibis-hotel, moe
ten vullen. Binnen een half
jaar wil de Leidse aannemer
Max du Prie beginnen met
de bouw van de tien meter
hoge torens, die in toaal
11.000 vierkante meter be-
drijfsoppervlak vertegen
woordigen en waarmee een
slordige achttien miljoen
gulden is gemoeid.
Het is de bedoeling dat er bedrij
ven in de zogeheten high-tech sfeer
komen, die kantoorruimte nodig
hebben, maar bijvoorbeeld ook
niet zonder een magazijn kunnen.
Du Prie denkt aan computerbedrij
ven bijvoorbeeld.
Architect Wierenga-Heemskerk -
dezelfde als van het Meubelplein -
heeft bij zyn nieuwe ontwerp voor
namelijk zonnereflecterend glas
gebruikt.
Bewust is gekozen voor een chic
uitstraling. Er komt, net als bij het
Meubelplein, een tuin met vijvers,
fonteinten, looppaden en dergelij
ke. Du Prie: "Er is bewust veel aan
dacht besteed aan de buitenkant.
De locatie vraagt dat gewoon van
je. Het gaat hier om A-l locatie, aan
de drukste snelweg van Neder
land". De aannemer heeft de 11.000
vierkante meter grond momenteel
nog in optie. Wat de gemeente Lei
derdorp betreft staat niets de bouw
van 'Elisabeth Center' nog in de
weg. De gemeenteraad heeft deze
week een zogenaamd voorberei-
dingsbesluit genomen voor het ge
bied Elisabethhof en ze deed dat
zonder slag of stoot. Het bestem
mingsplan wordt nu herzien opdat
Du Prie kan bouwen wat hij wil.
Aloude probleem van het stuk
grond was de provincie voor een
heleboel soorten invulling geen
toestemming gaf. Er mochten geen
woonhuizen komen, maar ook
geen industriële bedrijven of ge
wone kantoren. Uiteindelijk is de
gemeente met de provincie om de
tafel gaan zitten met de vraag: wat
mag er dan in 's hemelsnaam wel?
Hetgeen Du Prie en zijn finan
ciers, Elisabethhof bv en Stouten-
beek, willen, mag wel. Zodat de
Leidse aannemer hoopt alle ver
Een Maquette van 'Elisabeth Center', dat verrijst tussen het Meubelpleu
wordt eéh begin 'met dé bouw gemaakt.
gunningen op 1 augustus in huis te
hebben; een maand later wil hij
dan de eerste paal slaan.
Voordeel van de toren-bouw is
volgens Du Prie dat er gefaseerd
kan worden gebouwd. De kleinere
torens kunnen eventueel, als de be
langstelling daar groot genoeg
voor is, worden uitgebreid.
Namen van toekomstige huur
ders kan Du Prie nog niet noemen:
er zijn nog geen contracten gete
kend. Hij wil gaan bouwen zodra
een kwart van het aantal beschik
bare meters is verhuurd. De initia
tiefnemers willen ook kleinere een
heden verhuren. Vandaar ook dat
bij de opzet voor verschillende to
rens is gekozen. "Zo maak je het
voor adspirant huurders aantrek
kelijk. Als ze 500 meter huren, kun
nen ze over een eigen verdieping in
zo'n toren beschikken. Zodoende
houden ze toch hun eigen gezicht".
Parkeerproblemen zullen er vol
gens Du Prie niet zijn. Er zal een
soort ruilhandel worden gepleegd
met de buurman, het Meubelplein.
Doordeweeks hebben de onderne
mers daar parkeerplaatsen over, op
en het Ibis-hotel aan ae
zaterdag komen ze er tekort, en bij
'Elisabeth Center' zal dat precies
andersom zijn. Er heeft inmiddels
al overleg met de ondernemers van
het Meubelplein plaatsgevonden,
zodat er van die kant geen proble
men te verwachten zijn.
Overigens zal er ten behoeve van
de bewoners aan de Persant
Snoepweg een groene wal worden
aangelegd achter het toekomstige
parkeerterrein. Zodat men niet
constant op het blik zit te kijken.
De ontsluiting is en blijft wel een
e Persant Snoepweg. Nog dit jaai
(foto Holvast;
punt. Zoals bekend mag volgens
het bestemmingsplan de Persant
Snoepweg geen uitvalroute zijn
voor de grote gebouwen die daar
nu zitten, het Ibis hotel, het Meu
belplein en straks Elisabeth Cen
ter. Men moet 'achterom'. Du Prie
daarover: "Natuurlijk zouden we
liever die voorkant gebruiken. Of,
nog beter, een eigen afslag krijgen
op de rijksweg. Maar dat kun je wel
vergeten. En ach, iedereen is er in
middels wel aan gewend, men
weet het Meubelplein toch ook te
vinden?"
Dierenpark Wassenaar. Anderhalfjaar na de sluiting tiert het onkruid
er welig en slaat de verpaupering toe. Inzet: Louwman: 'Onderhoud en
opbrengst staan niet in verhouding..." (foto s Loek Zuyderduin/archieO
nomen en daar kun je niet zomaar
van af', zegt hyEn: "Je moet nooit
zo'n veearts worden die er een ein
de aan maakt wanneer de koe geen
melk meer geeft". Ook wijst hij er
fijntjes op dat hy veel meer had
kunnen krijgen wanneer hij de die
ren per stuk had verkocht.
Verder vragen levert echter wei
nig op. Op de vraag of de dieren
meer hebben opgebracht dan de
geschatte zes ton, volgt een ant
woord waarin nu juist de op
brengst buiten beeld blijft. Louw
man wijst vooral op de kosten van
het onderhoud. "U weet wat op
passers tegenwoordig kosten en
moet u maar eens kijken wat de
dieren eten: kisten sinaasappels,
druiven, sla en noem maar op". En
wanneer hij later in het kantoortje,
waar Toyota-posters een plaatsje
hebben naast de rekken vol dieren-
(tuin)boeken, wordt geconfron
teerd met een geschatte opbrengst
voor een vrouwtjes dwergchim
pansee (meer dan 100.000 dollar),
zegt hij: "Natuurlijk, ik heb er wel
een vergoeding voor gekregen.
Maar nogmaals: onderhoud en op
brengst staan niet in verhouding.
Het zijn geen voetballers... Een
handel is er niet in. En dat is maar
goed ook".
Een woordvoerder van de die
rentuin in Milwaukee heeft een iets
ander verhaal. Vooral voor de ui
terst zeldzame dwergchimpansees
was veel concurrentie. Zo had ook
de dierentuin van San Diego veel
belangstelling voor de vijf Wasse
naarse en twee Antwerpse exem
plaren. Tot voor kort was het de
enige dierentuin met de zogenaam
de bonobo's, terwijl de dieren ver
der alleen maar werden gehouden
in een research-instituut in de staat
Atlanta.
Over de preciese transactiesom
men doet hij geen mededelingen
en zo kan een nieuw gerucht ont
staan, dat zelfs provinciale staten
leden heeft bereikt: Louwman zou
alleen al voor de mensapen miljoe
nen hebben gehad en het hebben
'weggewerkt' in de stichting 'Redt
de monniksgier'. De statenleden
durven er verder niets mee te doen,
maar FNV-bestuurder Meere over
weegt - wanneer het gerucht op
waarheid berust - een extraatje
voor zijn mensen te vragen. Im
mers, de grootte van de afvloei
ingsregeling werd bepaald door de
hoogte van geschatte opbrenst.
Louwman kan zich moeilijk
voorstellen dat Meere nog eens
langskomt ("Volgens mij is hij juist
erg happy met de regeling") en
vindt het gezoek van profiteurs en
zondebokken ongezond en oneer
lijk. Vooral de provincie heeft zich
daar teveel mee beziggehouden en
wees vooral in de richting van
Louwman, zijn commissaris en
zijn directeur: "Verdedigen was er
niet by, de opstellers van de nota
hebben ons niet om een mening
gevraagd. Terwijl wy toch ook een
belangrijke partij waren - dacht ik
zo. Ik ben dan ook blij dat de pro
vincie het rapport al op de eerste
pagina relativeert. Heel eerlijk".
