'Het wordt geen brave vertoning Van Gogh brengt 75 miljoen op Nationale Ballet meer het land in PODIÏIMBUK La Terrazza met 'Omzien in wrok' DINSDAG 31 MAART 1987 KUNST PAGINA 21 Recordbedrag voor Zonnebloemen LEIDEN - Een aantal reprises deze week in de Leidse Schouw burg en naast een dansvoorstel ling een serie toneelprodukties in het LAK-theater. Omzien in wrok Tot de toneelprodukties be hoort 'Omzien in wrok' door de Arnhemse toneelgroep La Ter razza, die er morgenavond mee naar het LAK komt. John Osbor ne's stuk wordt opgevoerd in de versie van vertaler-regisseur Evert de Jagerdie elders op deze pagina uitvoerig over deze voor stelling vertelt. Hoewel het uit 1956 daterende stuk van Osborne valt de plaat sen onder de categorie rauw to neel, is agressie op het toneel niet het uitgangspunt van De Jager geweest. 'De constatering van hel agressieve gedrag van jongeren, die hun post-puberale periode af sluiten en volwassen wofden, hebben we gehad. Het lijkt me nu humaner om je af te vragen waarom die jongeren zo tekeer gaan'. De produktie van La Terrazza is begin deze maand in première gegaan. De spelers zijn Reinout Bvssemaker, Toos Sas van der Weyden, Guy Lavreysen en An- nemiék Verhoeven. Anton Koolhaas Studenten Nederlands spelen donderdagavond in het LAK een stuk van Anton Koolhaas. 'Niet doen Sneeuwwitje' is gebaseerd op het bekende sprookje en heeft als thema's: jaloezie en liefde. Er is echter wel wat aan veranderd, zo staat in de LAK-agenda te le zen. Voor de regie is Jetty Cop- pens verantwoordelijk. 1991 - Een mythe Vorig jaar verzorgde regisseur Tom Pompert voor de LAK-pro- duktiekern een voorstelling 'Whe re What', waarin hij door middel van een collage van teksten van Beckett zijn eigen visie op deze toneelschrijver vorm gaf Na de ervaringen met dit project begon Pompert dit voorjaar met een nieuwe produktie bij de Toneel schuur in Haarlem: '1991 - Een Redactie Pieter C. Rosier mythe'. De voorstelling is vrij dagavond in het LAK-theater te zien. Tom Pompert: 'Deze ge schiedenis van de toekomst toont het andere gezicht van twee lei ders. Een fantasie over de mense lijke wijze waarop kopstukken reageren als spijkers met koppen moeten worden geslagen'. De spe lers zijn Walter Crommelin, Frank Wijdenbosch en Jan van Mechelen. .Regie-assistente: In- grid van Frankenhuyzen. Franse dansgroep De Compagnie Preljocaj is een jonge Franse dansgroep, die op het ogenblik, evenals vorig jaar deel, uitmaakt van het Spring Dance Festival in Utrecht. De groep treedt zaterdagavond in het LAK-theater op met 'A nos heros'. Centraal in deze choreo grafie staat de eenzaamheid van de strijder. Angelin Preljocaj hierover: 'Het is een complex stuk, waarin ik afstand moet doen van het idee dat heldendom mooi en absurd is, het idee dat daden los kunnen staan van hun oorzaken en hun gevolgen'. Spelen met vuur Als kindervoorstelling gaat zondagmiddag in het LAK 'Spe len met vuur' door de groep Zie zo. Het is het verhaal van moeder Laura, dochter Marieke en opa. Laura is op reis en Marieke lo geert bij opa, bij wie ze het best naar haar zin heeft. Opa heeft vroeger, toen hij nog brandmees ter was, een grote brand geblust en daarvoor een onderscheiding van de koningin gekregen. Hij vertelt het verhaal van zijn hel dendaden aan Marieke, die wat trots is op zo'n grootvader. Moe der Laura komt onverwacht thuis, maar toch heeft Marieke een cadeautje voor haar. Wan neer ze vertelt hoe is aan het geld daarvoor is gekomen krijgt Lau ra een woede-uitbarsting en opa een hoestbui. Het blijkt dat wat de één goed vindt, bij de ander niet door de beugel kan. En dit laatste is het thema van het stuk, dat bedoeld is voor kinderen van af zes jaar. Aanvang 15.00 uur. Der Bettelstudent De Hoofdstad Operette komt vanavond in de Leidse Schouw burg om er opnieuw een voorstel ling te geven van 'Der Bettelstu dent'. Een bekend werk van Carl Millöcker met nog bekendere me lodieën in Weense driekwarts maat. Met o.a. Marga de Boer, Anita Heins, Jan Handerson, Ton Hofman en Jacco van Renes- Wieteke van Dort Wieteke van Dort geeft morgen middag een kindervoorstelling in het theater aan de Oude. Vest. Ze speelt daarin het meisje Pluimpje Peperkoek, een raar kind dat alles aan elkaar jokt. Ze verzint van alles, maar het liefst wil ze een aap worden. En de kin deren in de zaal moeten die aap maar leren praten en zingen... De teksten van deze kindervoorstel ling zijn van Willem Wilmink, Bumy Bos en Hans Dorrestijn. De muziek is van Harry Ban- nink, Joop Stokkermans en Jan Kijne. Aanvang 14.30 uur. Brigitte Kaandorp Precies een jaar na haar eerste optreden in de Leidse Schouw burg komt de cabaretière Brigit te Kaandorp op woensdag- en za terdagavond naar dit theater te rug met de voorstelling 'Laat mij maar even'. De kritiek destijds was lovend. 'Het is geen wereld van verre horizonten, van be schouwing en overpeinzing, die ze oproept. Harde noten worden er niet in gekraakt, geen politiek, geen ironiseringen van de tijd geest, geen engagement. Kaan dorp bekijkt de wereld vanuit de positie van een 'gewoon iemand'. Berdien Stenberg, vrijdag avond in de Leidse Schouw burg. (foto prl Ze heeft een vriend die in zijn neus peutert, ze gaat met een vriendin naar Benidorm en ze draagt een bloemetjesjurk. Toch is het niet deze bewust gecreëerde truttigheid die alle hilariteit in de zaal verklaart. Het is vooral de persoon van Kaandorp die de ze hilariteit veroorzaakt. Een malle gekke meid. die wars van pretentieseen loopje neemt met de kleine tragiekjes van het le ven. Mallotigheid van begin tot eind'. Berdien Stenberg De fluitiste Berdien Stenberg. die er voor gekozen heeft op de populaire toer te gaan, staat vrijdagavond op de planken van de Leidse Schouwburg. Een thea terconcert dus, tijdens welke Ber dien Stenberg (bij de burgerlijke stand beter bekend als Steunen berg) de verkoop van haar lang speelplaten ('Berdinerie' en 'All Seasons') ongetwijfeld zal onder steunen door er delen van ten ge hore te brengen. Berdien, vooral bekend geworden door haar 'Rondo Russo', laat zich op deze avond begeleiden door Edwin Schimscheiner keyboardsCees Smit (gitaar) en Ben Lindemans (bas en viool). Haar populariteit en haar muzikaliteit staan borg voor een volle bak. Shusaku Dormu De naam van Shusaku Dor mu prijkt op de programma's van zowel het Spring Dance Fes tival als van de Leidse Schouw burg. Shusaku staat volgende week dinsdagavond op de plan ken van het theater aan de Oude Vest metCube-Nueen werkstuk dat over het maniakale in de mens gaat, over zijn onaange pastheid. zijn isolement. Cen traal in de muziek staat de snaar, die verwerkt is in zelfge bouwde instrumenten die visueel een belangrijk onderdeel vormen in de voorstelling. Aldus ontstaat er een samenhangend geheel van muziek en dans. Jacq. et son maitre De toneelgroep 'Le Gest' speelt vanavond, morgenavond en overmorgenavond in het cultu reel centrum Warenar in Wasse naar 'Jacques et son maitre' van Milan Kundera. 'Le Gest' (Group d'Expression Scènique et Théa trale) is veertien jaar geleden op gericht door een aantal inge nieurs van Estec. De groep, die zich Frans amateurtoneel ten doel stelt, bestaat op het ogenblik uit ruim twintig personen, waar van behalve een tiental Estec-me- dewerkers een aantal leraren van het Frans lyceum 'Vincent van Gogh' in Den Haag deel uit maakt. 'Jacques et son maitre' is een toneelstuk uit 1971, waarbij de Tsjechische schrijver Milan Kun dera zich heeft laten inspireren door de Franse filosoof Denis Di derot. Het fatalisme van Diderot, dat ons wil leren dat niets zeker is in het leven, is door Kundera vertaald in een humoristisch stuk, tegelijk wreed, geraffineerd en erotisch. Het stuk krijgt soms een dubbele bodem, doordat de personages uit de herinneringen van Jacques et son maitre zelf ook weer personen uit hun geheu gen tot leven roepen. ARNHEM (GPD) - Het beschaafde Engelse publiek was ge schokt, toen in 1956 in het Londense Royal Court Theatre ,Look back in anger' (Omzien in wrok) van John Osborne opgevoerd werd. Er werd niet netjes gesproken op het toneel, er werd met deuren gesmeten, een vaas kapot gegooid en gevreeën. Anno 1987 kijkt het publiek daar niet meer van op. Desondanks blijkt een versie van Omzien in wrok' van verta ler/regisseur Evert de Jager door de Arnhemse toneelgroep La Terrazza nog tamelijk hard te kunnen aankomen. De voor stelling staat morgenavond in het LAK-theater. Agressie op het toneel is niet het uitgangspunt van De Jager. „De constatering van het agressieve gedrag van jongeren, die hun post-puberale periode afsluiten en volwassen worden, hebben we gehad. Het lijkt me nu huma ner om je af te vragen waarom die jongeren zo tekeer gaan." De Jager: „Tijdens de hele re petitie-periode heb ik gepro beerd de acteurs zoveel mogelijk ruimte te geven om dat hele emo tionele proces van het volwassen worden te ondergaan, ook het el kaar pijn durven doen. In het Ne derlandse toneel gaat zoiets meestal keurig volgens afspraak, maar ik wilde het zo werkelijk mogelijk maken. Het slaan in de voorstelling is echt slaan, het vrijen is echt vrijen. Het komt nog niet tot copuleren, maar het zit er niet ver vanaf." „Elkaar pijn doen met woor den, daar stonden we bij het re peteren soms wel van te kijken. Neem Reinout, die de rol van Jimmy Porter speelt, dat is een heel aardige jongen. Maar op een gegeven moment kwam hij zover, dat hij alle agressie naar buiten liet stromen. Dan gaat er toch even een deurtje open, zo van: ,Hé, dat heb ik ook in me.' Het is afwachten, of de spelers ook de moed hebben dat alle maal in de voorstelling te laten zien en of door het vele repeteren de scherpe kantjes er niet afge sleten zijn. Maar ik kan me niet voorstellen, dat het na al dat werken een brave vertoning wordt. Er wordt niets Calvinis tisch weggestopt, in die zin is de voorstelling absoluut niet En gels. Die agressie moet haast iets teweeg brengen bij het publiek, een herkenning geven van een bepaald soort processen, zonder al te zeer met de ballast van kunst te zitten." „Omzien in wrok" gaat over de midden-twintiger Jimmy Porter, een academisch gevormde jon gen uit de arbeidersklasse, die op een zolder-etage samenwoont met zijn vrouw van goede komaf, Alison, en zijn vriend Cliff, met wie hij een marktkraam drijft. Jimmy reageert op Alison zijn haatgevoelens af ten opzichte van de heersende klasse en zijn moeder (die volgens hem aan het sterfbed van zijn vader verzaak te). Door de komst van Helena, de vriendin van Cliff, vindt Ali son de kracht om te vertrekken, zwanger van Jimmy. Deze werkt dan via Helena zijn conflict uit, wat tot resultaat heeft, dat Jim my en Alison uiteindelijk toch op een volwassen manier met el kaar om lijken te kunnen gaan. Speelstuk Na vorig jaar bij La Terrazza .Penthesilea' te hebben geregis seerd had De Jager behoefte aan een stuk, dat hij aan de realiteit kon toetsen. „Ik zocht een equi valent voor .Penthesilea', dat heel abstract was, in een kunst taal. Ik wilde een zelfde soort problematiek, maar dan in de moderne toneelliteratuur. Je komt dan automatisch terecht bij Strindberg en Tsjechov, maar dat vind ik nog te ver van mijn bed op dit moment. Toen las ik .Look back in anger' en ik merk te, dat dat stuk helemaal niet ge dateerd is, alles te maken heeft met de realiteit van jongeren van nu. Bovendien is het een echt speelstuk, de acteurs kunnen er alles in kwijt, het is heel dank baar materiaal. Ook wilde ik wel eens stoeien met de conventies van een eerste, tweede en derde bedrijf en spanningsbogen. Die beperking leek me uiterst ge zond." De Jager vertaalde het stuk van begin tot eind in het huidige jargon van de straat („Het is be hoorlijk grof geworden.") en be gon toen te schrappen. „In de oorspronkelijk versie is het eer ste bedrijf dramaturgisch hope loos. Osborne heeft dat duidelijk heel direct van zich af geschre ven. Hij begint ook meteen al met veel uit te leggen. Als hij de climax van een scène gehad heeft, gaat hij nog eens een paar pagina's door. We hebben dat een keer allemaal gespeeld en het was bloedsaai. Nu is er zeker een kwart van het eerste bedrijf weg. Alle verhoudingen blijven open. Zo is Helena, die pas in het tweede bedrijf opkomt, iets heel nieuws. Door haar komst veran dert er echt iets. Ze is een stoor zender in de menage-a-trois." In Nederland werd Omzien in wrok' in 1956 door toneelgroep Theater gespeeld. Ongeveer ze ven jaar geleden regisseerde Vonne van der Meer een verta ling van Willem Jan Otten. „Die laatste versie had een Amster damse drie-hoog-achter sfeer. Dat soort realisme werkt nu niet meer. Ik heb ook de Engelse con notaties niet in Nedelandse ver anderd. Vonne van der Meer maakte er een sociaal-kritische voorstelling van. Ik zoek het veel meer in het - en dat is gevaarlijk om te zeggen - Freudiaanse. Wat beweegt jongeren, zo tussen de twintig en dertig, als ze dreigen volwassen te worden? Ze gaan het huis uit, krijgen met nieuwe relaties te maken, een vrouw, een vriend, en die relaties hebben weer alles te maken met de ver houdingen thuis. In dat element zit de reden om het stuk nu nog te kunnen doen. Bovendien speelt de gecompliceerdheid van die verhoudingen in elke sociale en maatschappelijke problema tiek mee." Vaderbeeld Osborne maakte van Jimmy een sterk autobiografische fi guur. „In het oorspronkelijke stuk is Cliff dan ook duidelijk Jimmy's sparring-partner. Ik heb Cliff verder uitgewerkt, er de latente homofiele neigingen in gestopt, die Osborne ook had, maar die hij heel vaag en sum mier heeft aangegeven. Hij moest wel in die tijd. Ik heb de verhouding tussen Jimmy en Cliff aangescherpt. Je ziet in Cliff ook het vaderbeeld, dat Jimmy zoekt." RIJK VAN ROTTERDAM LONDEN (GPD) - Het laatste bod van een anonieme koper kwam binnen per telefoon. Tweeentwin- tigeneenhalf miljoen pond (74 mil joen gulden) voor Vincent van Goghs beroemde 'Zonnebloemen En in de stampvolle veilingzaal van Christie's viel men bijna van zijn stoel. Veilingmeester Charles Allsopp, die er zo lang aan getrokken had, was er kennelijk dusdanig van on der de indruk dat hij plotseling snel met de hamer sloeg en de ver koop afsloot. Maar te midden van alle opwinding stond vast dat de 'Zonnebloemen' van de Neder landse schilder het nieuwe absolu te verkooprecord naar duizeling wekkende hoogte had getild. Bijna honderd jaar geleden schreef Vincent van Gogh in doffe wanhoop aan zijn broer Theo dat hij ook niet wist waarom zijn schil derijen niet gekocht werden, zodat hij kon betalen voor zijn verf en doeken en in zijn levensonderhoud voorzien. Maar dat zou later wel veranderen, voorspelde hij. Die vooruitziende blik is nog eens op historische wijze bevestigd, toen in de St. James-zaal de prijs voor zijn 'Zonnebloemen' in hoog tempo spotte met alle prognoses. Tevoren was immers gerekend op een magische bedrag van 10 miljoen pond, ruim genoeg om alle bestaande records te breken. Maar met dezelfde gedrevenheid en haast, waarmee Vincent van Gogh de explosie van kleuren op het doek vastlegde, kwam er telkens een nieuw bod binnen. Rechtstreeks vanuit de met een grote spanning en hoge verwach tingen geladen sfeer in de veiling zaal of via een van de 16 speciale telefoonverbindingen, die Chris tie's voor deze verkoop had laten aanleggen. De barrière van 10 miljoen pond gebroken alsof die niet telde. De eerste aarzelingen kwamen pas rond de 15 miljoen pond sterling, toen de veilingmeester met een su perieur glimlachje vroeg of er nog iemand doorging. Ten overvloede, want de gretigheid was nog lang niet uit de belangstelling verdwe- Ineens weer 3nel steeg de prijs naar de 20 miljoen pond. Een mooi rond getal, maar ook dat was niet genoeg. Met de gebruikelijke pre mie van 10 procent moet de ano- t Vincent van Gogh, dat nieme koper een bedrag van 24.750.000 pond, ofte wel 81,5 mil joen gulden neertellen. De grote vraag is nu waar deze 'Zonnebloemen' van Van Gogh, hij heeft er in totaal zeven geschil derd, terechtkomt. CELLO-FINALE - De 28-jarige Michaela Fukacova uit Tsjecho-Slowa- kije, de 28-jarige Richard Lester uit Groot-Brittanië, de 23-jarige Johanna Pieker uit Oostenrijk en de 21-jarige Gustav Rivinius uit West-Duitsland hebben gisteravond de finale bereikt van het eerste Scheveningen Inter nationaal Muziek Concours. Dit cello-concours begon op 23 maart met 63 deelnemers. Een eervolle vermelding kreeg Steven Honigberg uit de Ver enigde Staten. De finale is op donderdag en vrijdag in het Circustheater in Schevenin gen. AMSTERDAM - Het Nationale Ballet geeft in het komende sei zoen veertig voorstellingen buiten het Muziektheater. Bijna de helft daarvan wordt gegeven in de nieu we schouwburgen van Den Haag (10) en Rotterdam (4) en in de Stadsschouwburg van Utrecht (5), de overigen buiten de Randstad. In tegenstelling tot huisgenoot de Nederlandse Opera geeft het Nationale Ballet het komende sei zoen veel voorstellingen buiten het 'eigen' Muziektheater. Het aantal van veertig is tien meer dan in de plannen was voorzien. Dat komt voor een belangrijk deel door ze ven uitvoeringen van een niet in de oorspronkelijke plannen opgeno men programma, dat door assis tent artistiek leider Han Ebbelaar zal worden begeleid. Dat program ma zal bestaan uit herhalingen van balletten van oonder andere Geor ge Balanchine, Rudi van Dantzig en Hans van Manen en zal door overwegend jongere dansers wor den gebracht. Artistiek leider Rudi van Dantzig zei bij de presentatie van de plan nen voor het komende seizoen: "Ik hoop en denk dat het Nationale Ballet in de toekomst veel buiten Amsterdam te zien zal zijn. Het is aanmatigend om te denken: laat ie dereen maar naar het Muziekthea ter komen. Juist in de kleinere plaatsen hebben we een goed en dankbaar publiek". In de komende jaren wil het Nationale Ballet per seizoen minstens dertig optredens buiten het Muziektheater geven. Daarbij wordt er vanwege de band met het publiek naar gestreefd om per theater meerdere malen per seizoen op te treden. Dat heeft wel gevolgen voor de buitenlandse tournees van het ge zelschap. Grotere tournees van en kele weken zullen de komende ja ren slechts eenmaal in de ander half of twee jaar kunnen worden ondernomen. In september van het volgend jaar gaat het gezelschap voor enkele weken naar de Ver enigde Staten. huist, is het publiek verdubbeld. Desondanks wordt op de begro ting van 13.300.000 gulden voor 1987 een tekort van 365.000 gulden verwacht. Zakelijk leider Anton Gerritsen rekent erop dat een deel van dat tekort nog door verhoogde inkomsten uit kaartverkoop kan worden weggewerkt. Volgens hem heeft het Nationale Ballet de rijks overheid niet om meer subsidie ge vraagd, omdat de noden van ande re Nederlandse dansgroepen nog klemmender zijn. Het Nationale Ballet brengt het komende jaar zeven programma's uit. Daaronder een premières van John Wisman (september), een nieuw avondvullend werk van Ca rolyn Carlson (oktober), een pre mière van Toer van Schayk op mu ziek van Bartók (november), 'Vio lin Concerto' van Balanchine en mogelijk nieuw werk van Rudolf Nureyev (februari), een nieuwe versie van 'Het Zwanenmeer' van Van Schayk en Van Dantzig (maart) en premières van Eduard Lock van de Canadese groep La La La Human Steps en van Nils Chris- te (juni). Van het sprookjesballet 'Assepoester' wordt in de maanden december en januari een reeks voorstellingen gegeven. Voor de langere termijn kondig de Van Dantzig, naast choreogra fieën van Maguy Marin, Rosalyn Newman en Ed Wubbe, ook een hernieuwing van de samenwer king met regisseur Gerardjan Rijn- ders aan, die eerder bij het Natio nale Ballet 'Bacchanten' maakte BOD OP MONDRIAAN - Een kunstverzamelaar uit Soest heeft zeven miljoen gulden geboden voor Mondriaans 'Compositie met twee lijnen' dat de gemeente Hilversum overweegt te verkopen. Dit is door een woordvoerder van de gemeente Hilversum bevestigd. Er zijn meer gega digden. Onder hen iemand uit Den Haag die een miljoen dollar wil beta- r de i Belgisch duo met intens mooi recital Concert door France Springuel, cello, en Rudolf Werthen, viool. Gespeeld werden werken van R. Glière (1875-1956), Beethoven, H. Vieuxtemps (1820-1881) en Z. Kodé- ly (1882-1967). Gehoord in de Ka pelzaal op 30 maart. LEIDEN - Het podium van de Kapelzaal maakt zonder vleu gel een totaal andere indruk: het is meer podium geworden, de musici krijgen meer plaats voor zichzelf zonder de alomte genwoordigheid van de zwarte koning der instrumenten. Er ontstaat een intieme sfeer die goed paste bij het concert voor viool en cello. Intiem was te vens het geringe aantal bezoe kers en dat was toch jammer, want een dergelijke combinatie is in kamermuziekseries nu ook weer niet zo vaak te beluis teren. Veel romantiek voor de pau ze; de zes studies van de Russi sche componist Reinhold Gliè re zijn geschreven in een wat laat-romantisch idioom met elementen uit de volksmuziek. Ze weerspiegelen elk een ande re sfeer en stijl, die door een be paalde techniek of speelmanier wordt uitgedrukt. De .musici demonstreerden meteen vanaf het begin een grote eenheid van spelen: een van klank, van streek van inzet; een van ge dachte of het nu ging om een herfstig sourdine-spel of om een parelend pizzicato. Van Beethoven een zeer Mo- zartiaans, vroeg werk zo te ho ren; in elk geval nog volkomen klassiek en niet zo doorwrocht als zijn latere werken. De Belg Henri Vieuxtemps had de vir tuositeit hoog in het vaandel staan, toen hij zijn thema en va riaties schreef. De rol van sa lon-artiesten werd voortreffe lijk gespeeld door de beide - eveneens Belgische - solisten. Rudolf Werthen trok af en toe een wenkbrauw op bij het hals brekende stuntwerk, maar bleef voor het overige met een onbewogen gezicht doorspe len. Wee, diegenen die gisteren verstek hebben laten gaan! De uitvoering van Kodóly's duo was het kroonstuk van de avond. Een monument van een compositie; krachtig, meesle pend en innig tegelijkertijd. Beide spelers leken hun krach ten gespaard te hebben voor dit werk. Ze overtroffen zichzelf in een magistrale, meeslepende vertolking. Uiterst geconcen treerd lieten ze een rijkdom aan expressiemogelijkheden ho ren. Niet alleen de innerlijke bewogenheid, ook de variatie aan klankschoonheid en het puur motorische vakmanschap maakten grote indruk. En dat was tevens het eind van een kort maar intens mooi recital. MONICA SCHIKS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 21