Wat bijverdienen als
proefkonijn in het
academisch ziekenhuis
Bewoners Slaaghwijk geven
buurt schoonmaakbeurt
Bouw op terrein 'Camera'
Serie lezingen over
Constantijn Huygens
Man aangehouden wegens
poging tot mishandeling
DONDERDAG 26 MAART 1987
LEIDEN - Een academisch zie
kenhuis kenmerkt zich door het
doen van wetenschappelijk onder
zoek op medisch gebied. Nieuwe
geneesmiddelen worden uitvoerig
getest in het laboratorium, op
proefdieren en op geïsoleerd weef
sel, maar later ook op proefperso
nen. Via advertenties in diverse
bladen worden hiervoor geregeld
vrijwilligers gevraagd. Het zijn
meestal studenten die daarop rea
geren. Waarom? Uit interesse en
nieuwsgierigheid, en omdat het
geld oplevert. "Het is weer eens
wat anders dan afwassen bij Holi
day Inn".
door
Erna Straatsma
Per jaar worden in het Acade
misch Ziekenhuis Leiden zo'n klei
ne 200 proeven bij mensen gedaan.
Bij patiënten en bij vrijwillige
proefpersonen. Vaak ook bij beide
groepen om de resultaten van gelij
ke proeven bij gezonde en zieke
mensen te kunnen vergelijken.
Dergelijke proeven bij patiënten
en vrijwilligers mogen alleen door
artsen worden gedaan, na goed
keuring van het onderzoeksplan
door de commissie medische
ethiek. Een commissie die bestaat
uit een aantal specialisten, een apo
theker, een ethicus, een verpleeg
kundige en een jurist. Behalve met
het beoordelen van onderzoeks
plannen, houdt deze commissie
zich ook bezig met allerlei ethische
vraagstukken zoals bijvoorbeeld
abortus en euthanasie.
Draaiboeken
"Een flinke extra belasting, datr
werk", zegt prof. dr. J. Bennebroek
Gravenhorst, hoofd afdeling ver
loskunde en voorzitter van de com
missie medische ethiek. "Een dag
in de week ben je er wel mee bezig,
en dat ook in je vrije tijd". Een
groot deel van het werk van de
commissie bestaat uit het grondig
doorlezen van alle ingediende on
derzoeksplannen. Die 'draaiboe
ken' moeten beoordeeld worden
op wetenschappelijke en medisch-
ethische aspecten. Bennebroek
Gravenhorst: "We bekijken dingen
als hoeveel mensen doen er aan
mee, is het doel van het onderzoek
de moeite waard en zijn de risico's
aanvaardbaar. Elk onderzoek
brengt de nodige risico's met zich
mee, maar die moeten gewogen
zijn, het moet verantwoord zijn ze
te nemen".
De jurist in de commissie mr.
drs. D.P. Engberts zegt dat er re
gelmatig 'aanzienlijke wijzigingen'
in de onderzoeksplannen worden
aangebracht. "Het informatieve ge
deelte, bedoeld als voorlichting
voor de vrijwilliger, is vaak niet
goed. Artsen zijn niet echt handig
om iets op papier te zetten. Je kunt
zeggen dat 15 procent van alle in
gediende voorstellen zo doorgaat,
30 procent moet danig onder het
mes en van het restant is de infor
matie voor de patiënt vaak niet
goed.
Bloeddruk
In de polikliniek nierziekten
worden onderzoeken gedaan op
het gebied van de bloeddruk. Proe
ven met het toedienen van nieuwe
geneesmiddelen die betrekking
hebben op de bloedsomloop wor
den meestal op vrijwilligers uitge
test. Dr. P. van Brummelen is chef
de clinique van nierziekten, nier
transplantaties en hypertensie:
"Wij onderzoeken bijvoorbeeld
hoe bepaalde nieuwe geneesmide-
len het best toegediend kunnen
worden. Via een tabletje, een injec
tie of door een infuus; we meten
het effect van het middel. En ver
der: hoe kun je een bepaald medi
cament het best toedienen zodat er
nauwelijks bijwerkingen zijn".
Hetgeen overigens wel betekent
dat de vrijwilligers bloot staan aan
mogelijk optredende bijwerkin
gen. Misselijkheid, duizeligheid en
hoofdpijn zijn een paar van die bij
werkingen. Van Brummelen: "In
het algemeen kun je zeggen dat de
vrijwilligers geen langdurige ge
volgen kunnen oplopen. Honderd
procent zeker kun je nooit zijn,
maar we zijn heel zorgvuldig. We
hebben wel eens gehad dat iemand
een middel kreeg toegediend dat
een irriterende werking had op zijn
bloedvaten. Daar heb je dan wel
even last van, maar het gaat weer
Om vrijwilligers te wijzen op de
mogelijkheid van eventuele bij
werkingen wordt voorafgaand aan
het onderzoek een gesprek gehou
den. En: als vrijwilliger kun je op
elk moment uit het onderzoek
stappen. "Het blijft vrijwilligers
werk".
Extra risico
Het vinden van vrijwilligers is
geen probleem. Van Brummelen:
"Wij zoeken de vrijwilligers via ad
vertenties in Mare en in de regiona
le dagbladen. Over de reacties
daarop hebben we niet te klagen".
Vrijwilligers die zich aanmelden
moeten gezond zijn, ze mogen tij
dens onderzoeken geen extra risi
co lopen. Daarom worden vrijwilli
gers eerst medisch gekeurd. Van
Brummelen: "De bloedsamenstel-
ling van die personen moet goed
zijn, het mogen geen alcoholisten
of drugsverslaafden zijn en men
sen die veel roken hebben we ook
liever niet. Tenzij het natuurlijk
gaat om een onderzoek speciaal
onder rokers". Het is niet zo dat er
een groepje 'beroepsvrijwilligers'
ontstaat. "Na een onderzoek mo
gen ze drie maanden niet meer
meedoen. Een van de risico's is dat
vrijwilligers gelijktijdig aan twee
onderzoeken meedoen. Dat kan
ernstige problemen opleveren. Je
moet afgaan op de goede trouw
van die mensen, want wij hebben
alleen een registratie van onze ei
gen onderzoeken", aldus Van
Brummelen.
Een centrale registratie is er dus
niet, maar volgens mr. Engberts
kan er weinig mis gaan: "Aan de
uitslag van de keuring die vooraf
gaat aan het toelatingsonderzoek
wordt duidelijk afgelezen of de
personen zich wel aan de voor
schriften houden. Tijdens het on
derzoek worden bloed en urine re
Tussen alle meetapparatuur ligt het proefkonijn. "Snel een foto maken want, anders schiet zijn bloeddruk een eind de hoogte in", zegt de arts die
het onderzoek leidt. «foto Henk Bouwman)
gelmatig gecontroleerd. Je mag
geen onzekerheden hebben want
het is per slot van rekening weten
schappelijk onderzoek. Als vrijwil
ligers hun medicijnen niet slikken
of zich niet aan een voorgeschre
ven dieet houden, dan zie je dat di
rect aan hun bloedspiegel". Beide
artsen kunnen zich geen gevallen
herinneren waarbij het misging.
Marco van Dijk is student biolo
gie. Hij heeft twee keer meegedaan
aan een onderzoek op de afdeling
nierziekten. "Het is weer eens wat
anders en het levert natuurlijk ook
geld op. Als student biologie ken je
veel stoffen die bij die onderzoe
ken worden gebruikt en dat maakt
het extra interessant".
De eerste proef waaraan hij heeft
meegewerkt, had te maken met het
uitzetten van bloedvaten. Via een
infuus werd een bepaalde vloeistof
ingespoten en vervolgens om het
kwartier gemeten in hoeverre de
bloedvaten daardoor werden beïn
vloed. Dat betekende een hele dag
op bed liggen waarvoor hij 150 gul
den ontving. Anderhalve maand la
ter deed Van Dijk mee aan een
tweede onderzoek. Het uittesten
van een middel tegen depressivi
teit. De oude versie van het genees
middel veroorzaakte nogal eens
een verhoogde bloeddruk. "Ze zei
den tegen mij dat er waarschijnlijk
wel een aantal bijwerkingen zou
den zijn. Maar ik heb nergens last
van gehad. Ook niet van dat eerste
onderzoek".
Dat laatste onderzoek duurde 16
dagen. In die periode moest het
middel elke dag ingenomen wor
den. In het ziekenhuis werd dage
lijks het effect gemeten, een klus
die Van Dijk 800 gulden opleverde.
"Dat is toch mooi meegenomen.
Bovendien was het hartstikke inte
ressant. Je ligt daar op een bed tus
sen al die meetapparatuur en je
wordt uitgebreid verzorgd. Niet
dat het de hele tijd even interes
sant is, want je gaat je na verloop
van tijd wel vervelen. Maar als je
gaat afwassen in een restaurant is
dat werk al vanaf het begin verve
lend".
De twee onderzoeken zijn voor
Van Dijk wel genoeg: "Je krijgt
medicijnen toegediend die je ei
genlijk niet nodig hebt. En als je
het heel sec bekijkt, slik je vergif'.
Studeren
Naarmate de vrijwilligers meer
belast worden, is de vergoeding
hoger. De beloning varieert van
een paar tientjes tot ongeveer dui
zend gulden. Voor enkele tientjes
ben je een paar uur bezig; een belo
ning van duizend gulden krijg je
als proefkonijn wanneer je voor
een periode van enkele weken in
tensief bij het onderzoek betrok
ken bent en er veel tijd aan kwijt
bent. "Het verdient toch heel wat
makkelijker dan een krantenwijk",
zegt Engberts. Bennebroek Gra
venhorst vult hem aan: "Je kunt
vaak gewoon studeren of lezen tij
dens het onderzoek".
Behalve het doen van proeven
bij gezonde vrijwilligers, worden
ook patiënten als proefkonijn ge
bruikt. "Bijvoorbeeld mensen die
lijden aan migraine. Geneesmidde
len voor deze patiënten kun je ui
teraard niet op vrijwilligers uittes
ten. Eigenlijk komen proeven bij
patiënten in alle groepen voor",
vertelt Bennebroek Gravenhorst.
Zeer recent voorbeeld is een on
derzoek onder kaalhoofdigen in
het Rotterdamse Dijkzigt zieken
huis. Het nieuwe haargroeimiddel
Regaine moet worden uitgetest op
deze mensen. Een oproep in ver
schillende dagbladen leverde hon
derden reacties op.
De criteria voor de toelaatbaar
heid van onderzoeken bij patiën
ten kunnen verschillen van de
maatstaven bij proeven onder ge
zonde vrijwilligers. Bennebroek
Gravenhorst: "Bij een patiënt met
ernstige kanker kun je als onder
zoeker bij het uittesten van nieuwe
geneesmiddelen meer bijwerkin
gen aanvaarden, omdat ze vaak als
laatste redmiddel gebruikt wor
den. De normale middelen die bij
deze ziekte gebruikt worden, zijn
vaak ook al vrij agressief. Uiter
aard gaat alles in overleg met de
patiënt".
Overleden: A. Zuiderduin, geb. 7-10-
1905, man; W.M. den Duik, geb. 15-2-
1916, vrl. echtg. van C. Bok; E. Kerkho
ven, geb. 18-9-1914, vrl. geh. gew. met
H.C. Zirkzee; F.C. Duk, geb. 13-11-1905,
vrl. geh. gew. met G. Kors: J.P. Gieske,
geb. 25-8-1890, man; P.C. Stuifzand, geb.
29-1-1896, man; M. Maachou, geb. 1953,
man; J. de Mooij, geb. 20-5-1912, man;
D.A. van. den Eijkel, geb. 3-8-1923. man;
G.H. Ruijs, geb. 20-3-1921, vrl. echtg.
van A.M. Kampfraat; J.P. Kalthoff. geb.
13-2-1910, man; P.A. Heitzer. geb. 27-5-
1941 vrl. echtg. van J.F. van Rhede van
der Kloot; C.H. de Vos, geb. 3-5-1905,
vrl. geh. gew. met L.L. Cavé; P.W. Schil-
ham, geb. 22-4-1932, man; IJ.A. Kuitert,
geb. 23-8-1921, vrl. echtg. van K. Olijns-
ma; H.G. van Hees, geb. 10-1-1907, man;
H. Hillebrand, geb. 20-3-1905, man; P.
van der Linden, geb. 14-9-1930. man; T.
van D'uijvenbode, geb. 16-12-1899. man;
M. Staf, geb. 16-6-1967, man; M.G.F.
Bouwhuis, geb. 12-3-1987, vrl.; A.M. Me-
chelse, geb. 13-10-1902, vrL geh. gew.
met J.W.J. Klemans; G.M. Reimert, geb.
3-8-1912. vrl.; S. Dinée. geb. 23-9-1961.
vrl.; J.H. Bos. geb. 21-11-1920. man;
S.A.G. Keereweer, geb. 23-12-1913, vrl.
echtg. van A. de Goèij; D. Keijzer, geb.
1-3-1987, man; W. Notenboom, geb. 27-5-
1928, vrl. echtg. van A.J. van Vliet; G.
Hoekstra, geb. 15-10-1932, man.
C.M. Brewe (1910) vrl. geh. gew. met H.
Timmers, G.G. Oh (1926) man, H. Bartle-
ma (1909) man, A.D. Noort (1979) man. J.
van Egmond (1910) vrl. geh. gew. met I.
Joppe, D.H. van de Werken (1908) man,
J. Arenoe (1904) vrl. geh. gew. met A.
Hoek, N.F. Doornik (1897) vrl.. A. Lens
(1910) man. M. Klinkhamer (1922) man.
P. Boot (1908) man, J.M. van de Graaf
(1894) vrl. geh. gew. met H.M.C. Lange-
Gehuwd: J. Sirat en G.A. van der
Ree; R.M. Navarro en M.E. Keus; J.J.M.
Vogelzang en J.J.W. van der Meij;
T.D.P. Durier en G.T. van Egmond.
LEIDEN - Geboren: Bart Johannes, zv.
J.D. Hulsbos en Y.H.M. Dofferhoff; Vi-
nodkumar Amit, zv. K. Sahebdien en
S.D. Oemraw; George, zv. P. Beijne en
H. Mark; Jan WiUem. zv. W. Hoek en L.
Messemaker; Elze, dv. J. Sira en A. Du-
rieux; Suze, dv. J. Sira en A. Durieux;
Amanda Elianne, dv. M. Guness en
N.E.A. Giling; Jimmy, zv. A.A.C. van Et-
ten en M.R. Meijering; Bas, zv. G.M.
Leeflang en M.I. Verver; Kay Adriaan,
zv. F.A.W. van der Kroft en M. van Eg
mond; Tamara Victoria, dv. G. Marbus:
Dominy, dv. J.J. de Mooij en N.N. van
Delft; Mitchell, zv. P.J. Mink en G.M.
van Kerkhof; Arthur, zv'. P.J. Mink en
G.M. van Kerkhof; Mark Johan, zv. W.J.
de Lange en M.W. Bosch; Willemina, dv.
W. Hoek en C.G. Messemaker; Ben, zv.
F.B.P.J. Martens en J.H M. de Heer;
Laurens Philip Albert, zv. J.W.F. van
Nues en B.A. de Vries; Geertruida Cor
nelia, dv. D.C. van der Vijver en A.J. Ra-
vensbergen; John Patrick Johannes, zv.
B.A. Tuil en P.A.A. Smit; Anne Laura
Maria. dv. R.J.M. Alkemade en Y.L.J.
Hermans; Arina Paulina, dv. K.M. Wol-
leswinkel en M. Strijd; Robbert Aad, zv.
J.A.R. van der Kraan; Myrthe, dv.
H.J.M. van der Geest en H.M.L. Loos;
Giel Casper, zv. A.K.H. Koning; Dirk
Bas, zv. A.D. van Duijn en Y. van Hulst;
Sophie Esther, dv. C. de Jong en
G.M.C.M. van Winsen; Deborah, dv.
D.C. Kraaij en M. Aalbersberg; Joost Ri
chard, zv. P.F. Bekink en M.T. Renc-
kens; Johannes Martinus Anthonius
Cornelis, zv. F.H.G.C. van der Steen en
L.M. van den Belt; Duncan Pascal Ru-
dolf, zv. A.B. van de Riet en R.N. Her
tog.
Op het terrein van de voormalige Barbaraschool en de Camera bioscoop komen 37 studentenflats en 61
seniorenwoningen. (foto Henk Kiunder)
LEIDEN - Over twee weken wordt
begonnen met de bouw van twee
projecten op het voormalige ter
rein van de Barbaraschool en de
Camera bioscoop. Wethouder D.J.
Tesselaar van volkshuisvesting
slaat daarvoor de eerste paal op 8
april om 16.00 uur.
Op het terrein van de voormalige
Barbaraschool worden 61 senio
renwoningen (driekamerwonin
gen) gebouwd met daaronder,
langs de St. Jorissteeg, winkeltjes.
Op de plaats waar vroeger de Ca
mera bioscoop stond komen 37 wo
ningen van de Stichting Leidse
Studentenhuisvesting. Het ont
werp voor beide projecten is af
komstig van het Rotterdamse ar
chitectenbureau Klunder. Ver
wacht wordt dat de werkzaamhe
den rond de jaarwisseling afgerond
kunnen worden.
Al in november 1985 waren de
nieuwbouwplannen voor het ter
rein op de hoek yan het Levendaal/
Hogewoerd/St. Jorissteeg bekend.
Het verwijderen van de toplaag
van de bouwgrond, wegens bo
demverontreiniging, vertraagde
het aanvangstijdstip van de bouw
werkzaamheden.
LEIDEN - Bewoners, de gemeente,
de woningbouwvereniging Leiden
en een groot aantal instanties gaan
op 1 april - dit is geen mop want het
drukken van de begeleidende fol
der heeft 4000 gulden gekost - geza
menlijk het vuil in de Slaaghwijk
te lijf. De Slaaghwijk is dermate
vervuild dat de gemeentelijk reini
gingsdienst en de woningbouwver
eniging Leiden de medewerking
van de vervuilers zelf, de wijkbe
woners, heeft ingeroepen.
Zowel de reinigingsdienst als de
woningbouwvereniging zijn de
laatste tijd overspoeld met klach
ten van bewoners over onder meer
rondslingerend huisvuil, honde-
poep en winkelwagentjes. Maatre
gelen als bonnen uitdelen, zoals de
reinigingsdienst doet, of de bewo
ners tot meer netheid manen, wat
de woningbouwvereniging heeft
gedaan, mochten niet baten. Ge
hoopt wordt nu dat met gezamen
lijk inspanning van de hele Slaagh
wijk de straten, stoepen, plantsoe
nen, sloten en bosjes weer toon
baar worden. Voorafgaand aan de
grote schoonmaak is al een begin
gemaakt met het leeghalen van slo
ten en vijvers.
In een informatiefolder over de
actie worden de bewoners in de
buurt opgeroepen zoveel mogelijk
aan de grote schoonmaak mee te
doen. Met het organiseren van ne
venactiviteiten is getracht de deel
name wat aantrekkelijker te ma
ken. Op het programma staan on
der meer een ballon-, een teken- en
een kleurwedstrijd en een grote ge
zamenlijke picknick. Voorts zal
wethouder Kuijers het startschot
LEIDEN - De subfaculteit ge
schiedenis van de Leidse Rijksuni
versiteit geeft de komende maan
den colleges waarin diverse aspec
ten van Nederland in de Gouden
Eeuw worden behandeld. Dit in
het kader van de zogenaamde 'Er
asmus-colleges' over historische
onderwerpen die zijn gericht op
een breed publiek en tevens als
keuzevak kunnen dienen voor stu
denten.
Centraal in deze lezingen staat de
figuur van Constantijn Huygens,
de befaamde astronoom, wis- en
natuurkundige wiens sterfjaar (hij
leefde van 1596-1687) dit jaar wordt
herdacht. De colleges worden ge
geven door docenten van de Rijks
universiteit Leiden, de Vrije Uni
versiteit Amsterdam en de Techni
sche Universiteit Twente. Zij zijn
verbonden aan diverse studierich
tingen.
Het eerste college werd afgelo
pen maandag al gehouden. Aan
staande maandag volgt 'Economi
sche ontwikkelingen' door prof. dr.
P.W. Klein, die algemene geschie
denis aan de RU in Leiden doceert.
De andere zeven colleges zijn
'Sociale verhoudingen', door dr. J.
de Jong, pré-industriële geschiede
nis, Leiden (6 april); 'De bouw
kunst, met name de paleizen en
grote huizen', door prof. dr. ir. R.
Meischke, kunstgeschiedenis Lei
den (13 april); 'De beeldende
kunst' door prof. dr. I.M. Veldman,
kunstgeschiedenis Vrije Universi
teit Amsterdam (27 april); 'Woon-
cultuur' door prof. dr. C.W. Fock,
kunstgeschiedenis Leiden (11
mei); 'Volkscultuur' door prof. dr.
A. Th. van Deursen, nieuwe ge
schiedenis, VU Amsterdam (18
mei); 'Religie en filosofie' door
prof. dr. J. van den Berg, kerkge
schiedenis Leiden (25 mei). De se
rie wordt afgesloten op 1 juni met
'Natuurwetenschappen' door dr.
C.W. Hakfoort, geschiedenis de na
tuurwetenschappen aan de TU te
Twente.
De colleges zijn vrij toegankelijk
en worden gegeven in zaal 1175/011
van het Centraal Faciliteitenge
bouw aan de Cleveringaplaats in
Leiden.
voor de actie geven door met een
aantal kinderen een vuilniszakken-
race aan te gaan en zijn er onder
scheidingen voor de beste veger en
de beste ploeg. De muziekgroep
van gepensioneerde vuilnisman
nen uit Amsterdam, De Ratelaars
geheten, zorgt voor de muzikale
omlijsting.
Boete
De Slaaghwijk wordt bij de
schoonmaak in vijf gebieden opge
deeld, waar in ploegen wordt ge
werkt. De scholen aan het Valken
pad vormen een aparte wijk, waar
de leerlingen onder leiding van
leerkrachten aan het schoonmaken
slaan.
De bewoners worden geacht zelf
met poetsdoeken, harken, schep
pen, bezems en wat dies meer zij
uit te rukken. Wie niets voor har
ken of vegen voelt, kan de reini
gingsdienst toch blij maken door
bijvoorbeeld de eigen galerij onder
handen te nemen.
Op de bewoners is een dringend
beroep gedaan om het resultaat
van de schoonmaak niet meteen
weer ongedaan te maken door bij
voorbeeld toch weer vuilniszakken
over het balkon te gooien of de zak
ken buiten te zetten als de vuilnis
man helemaal niet komt. De ge
meente en de woningbouwvereni
ging zijn namelijk niet van plan el
ke maand zoveel energie in de
Slaaghwijk te steken. De bewoners
worden bij het op peil houden van
het aanzien van hun buurt wel een
handje geholpen voor wat betreft
het huisvuil. Zo komen er bij mai
sonnettes in de Horsten containers
waarin de bewoners de hele dag
hun huisvuil kwijt kunnen. De be
woners worden ook op minder
vriendelijke wijze tot netheid ge
maand: de reingingsdienst gaat
overtreders vanaf 1 april herhaal
delijk bekeuren. Zeventig gulden
bedraagt de boete minimaal.
LEIDEN - Een 39-jarige Leidenaar,
die vorige week door de politie
werd opgepakt wegens verduiste
ring en diefstal, is gisterochtend
opnieuw aangehouden op verden
king van een poging van mishan
deling van zijn vrouw. De man was
zijn vrouw dinsdagavond tijdens
een echtelijke ruzie naar de keel
gevlogen. De vrouw wist zich ech
ter te bevrijden waarna de man op
de vlucht sloeg. Gisterochtend
heeft hij zich bij de politie gemeld.
De Leidenaar was vorige week
door de rechter-commissaris in af
wachting van de afhandeling van
zijn zaak op vrije voeten gesteld.
De man zou als penningmeester
van een vereniging van flateigena-
ren 95.000 gulden hebben verduis
terd en zou bovendien diverse dief
stallen op zijn geweten hebben. Als
gevolg van zijn gokverslaving
heeft de Leidenaar 250.000 gulden
aan leningen uit staan.
