'We trouwen weer in stijl' Navigatiescherm op dashboard wijst weg, ook in buitenland Beeldoverdracht in het telefoonnet EXTRA op maandag René van Borselen kleedt modebewuste bruidjes CURVER OP DE BABYTOER 1 ELEKTRONICA MAANDAG 23 MAART 1987 PAGINA 11 De meest romantische jurk die René van Borselen in huis heeft, (foto's gpd> Sinds de Britse monnik Roger Bacon 700 jaar geleden beschreej hoe hij met behulp van twee bolle lenzen las, heeft de bril een hele verandering ondergaan. Van hulpmiddel is het een modearti kel geworden. Couturiers en au tomerken schamen zich er niet voor hun naam aan een bril te verbinden en nu begint ook de confectie brood te zien in het montuur. Benetton waagt zich op het terrein van de zonnebrillen en Mondi komt met enkele montu renhelemaal ontworpen bij de kleding. Was een bril vroeger een ramp, nu heeft iedereen wel een bril in huis. Is het niet om beter te kunnen zien, dan toch wel om de ogen te schermen tegen het zon licht. Voor dit seizoen, zo bleek bij de presentatie van de nieuwste bril len uit de collectie van 'Oog merk'-opticiens, hebben de jaren vijftig model gestaan. Voor wie het meegemaakt heeft zo op het eerste gezicht het toppunt van tuttigheid maar dat is beslist niet waar. De ontwerpers van nu be schikken over veel meer mogelijk heden qua kleur en materiaal. Dat simpele jaren vijftig bril letje, uitgevoerd in bijvoorbeeld zwart/blauw (zie foto), doet het heel erg goed. Ook het uit die tijd bekende vlindermodel is weer te rug, uitgevoerd in hele lichte montuurtjes van metaal of kunst stof heeft het toch een leeftijdsloze elegance. Natuurlijk draagt ook in de brilmode 'Out of Africa' een steentje bij. Bijvoorbeeld in het zwarte zonnebrilmontuur met ze brastreepjes aan de zijkanten maar ook in monturen in fraaie kleuren als kaki, groen en grijs. Een niet te duur modegrapje is de bril van Argenta, waarvan de schijven het deel waarin de gla zen zitten) verwisselbaar zijn. Een complete bril kost rond de 150 gulden. Ook heel handig, maar niet nieuwe, is de make-up- bril. De schijven kunnen omhoog worden geklapt, zodat je altijd door één glas uitzicht hebt op het schilderwerk. „Trouwen mag weer. Nou ja, het heeft natuurlijk altijd wel gemogen, anders was ik al lang brodeloos geweest. Maar mensen willen het nu ook weer echt laten zien. Er is de laatste tijd veel meer aandacht voor het uiterlijk. Het is weer veel meer een feest. Er wordt weer toilet gemaakt". René van Borselen kan het weten. Zo'n zestien jaar geleden solliciteerde ze 'zonder speciale interesse' bij een Haarlemse zaak die bruidskleding verkocht. Ze begon zich te specialiseren en zo ontstond een paar jaar later haar huidige bedrijf op de Amsterdamse Leliegracht, waar ze als ontwerpster van bruidskleding een heel eigen stijl ontwikkelde, een stijl die ze per klant geheel naar diens smaak aanpast. En als het even kan denkt ze ook nog mee over het vormgeven aan het uiterlijk van al wie en wat er op zo'n dag bij hoort. Ook allerlei 'kleine versiersels' kan ze verzorgen en zelfs de vaak moeilijk te krijgen bruidssuikers. Alleen een bijpassende bruidegom levert René er niet bij. René van Borselen: "Mijn stijl is simpel en uniek". door Conny Heida In haar eerste jaar als zelfstandig ontwerpster was er voor die eigen stijl weinig ruimte. Veel klanten kwamen uit de aangrenzende Jordaan. Liefhebbers van wat René vermijdt: franje en parasolletjes. Ze gunt ieder zijn smaak, maar „er zijn al genoeg winkels vol tule en suikerzoete faldara". „Mijn stijl is simpel en uniek. Ik hou van strakke lijnen en natuur lijk materiaal. Niets is synthetisch. Ik werk alleen met zuivere zijde en sinds China 'open' is hebben we de beschikking over werkelijk fantas tische stoffen. Op zich is dat al een luxe en dan kun je daar gerust hele simpele dingen in maken. Simpel en toch comfortabel. Ik weiger te werken met stoffen van drie gul den de meter. Bovendien ontwerp ik zo dat een jurk later ook bij an dere gelegenheden kan worden ge dragen. Na de bruiloft worden ze hier wel geverfd, of vaak is een ge kleurde ceintuur al voldoende om te voorkomen dat je zegt: O jee, ik loop in mijn trouwjurk". Een van de opvallendste exem plaren uit de collectie is de baby doll-jurk: mini en strapless. René: „Iedereen loopt er op af en roept 'wat schattig'. Maar het is echt showwerk, want zoiets verkoop je niet. Het zou ook veel te duur zijn. Ik weet niet eens wat hij moet kos ten. Niet alleen de stof, maar vooral het werk. Ja, misschien dat arties ten die iets heel bijzonders willen, zoiets kopen. Maar als de grote couturiers mini-jurkjes ontwerpen voor de gewone mode, waarom zou ik dat dan niet doen voor bruids jurken? Het is een grote investe ring, dat wel. Zoiets doe ik als hob by en extra-vagant wordt nu een maal van je verwacht. Maar het zou moeten kunnen, je ziet Madonna toch ook in dergelijke modellen zingen. Dat spreekt aan, dus waar om dit dan niet, zou je zeggen. Maar ze vinden het niet iets om in te trouwen: te bloot, te koud". „Ik werk voortdurend grensver leggend. Zo hebben we de voet vrij gemaakt. Dat wil zeggen dat je nu onder een bruidsjurk de voeten mag zien. Niemand begreep daar iets van. Maar de bruid kan nu ge woon lopen en bovendien is de schoenenmode zo veranderd dat het voetenwerk ook echt gezien mag worden". Lastige klanten „Mijn interesse in het ontwerpen van 'iets anders' is gegroeid. En omdat mensen die dat zoeken el ders moelijk kunnen slagen, ko men ze bij mij. Oh, ik heb de lastig ste klanten die er zijn, maar dat mag. Het gaat er juist om dat ze me vertellen wat ze willen en meestal weten die dametjes dat ook wel. Ze weten dat ze van mij geen kantjes en strikjes hoeven te verwachten. Alles wordt op maat gemaakt, echt voor de bruiden van deze tijd". „De aanstaande bruidjes lopen meestal binnen met hun moeder en dan gaan we praten. Ik wil we ten hoe de trouwdag verloopt, of ze ook nog naar de kerk gaan, of er een receptie is of een feest na af loop, of er een jasje uit moet kun nen, of ze iets met losse mouwen willen of handschoenen. Want ik hou er echt rekening mee als ze in plaats van een receptie ergens een borrel hebben. Als ik dat allemaal weet, lopen we de collectie door en kiezen we een model om ze een in druk te geven. Dat is dan de basis voor het uiteindelijke ontwerp". „Mochten ze niet weten wat het moet worden, dan vraag ik wat ze in elk geval niet willen. Oh, er zijn er ook wel die met een kant en klaar ontwerp binnen komen. Meestal is dat dan gemaakt door een zusje dat op een mode-acade mie zit en het zelf te eng vindt om uit te voeren. Want een bruidsjurk maken is iets wat je moet durven. Als je dat niet gewend bent is dat echt heel moeilijk, omdat het mate riaal zo ongewoon is. Vooral stra pless is niet zo eenvoudig omdat het zo goed moet aansluiten". „Zodra ik een beeld heb van wat het moet worden, ga ik schetsen en laat ik staalkaarten zien. Zo'n jurk begint dan te groeien. De bruidjes komen regelmatig passen. Het leu ke is dat die jurk steeds iets krap per moet, omdat die meisjes voor de trouwdag willen afvallen. Ik vind dat ook helemaal niet erg, want die jurken staan dan al gauw wat beter. En moeilijke maten, ach die komen haast nooit meer voor. Iedereen is tegenwoordig zo met z'n lichaam bezig". „Als het moet, kleed ik de familie ook. Vaak kunnen moeders moei lijk slagen. Die zien bij hun doch ter die jurk zo groeien en willen daarom zelf ook iets heel moois. Ik zorg er dan wel voor dat het iets wordt waarbij hun dochter toch het middelpunt blijft. En het ligt er uiteraard ook aan wat die moeder later nog met haar jurk wil doen. Maar ik creëer geen totaalbeeld voor de hele familie, al is het hier in Nederland vaak een beetje romme lig. Bij de mannen zie je vaak de een met een blazer, de ander in een trui. In Engeland is dat toch wel anders". René geeft ook adviezen: „Zo krijg ik de pakken te zien waar de bruidegom een keuze uit gaat ma ken, of staaljes van de stof. Want soms zie je dat wat de bruidegom draagt echt bij de jurk past. En dan heb je natuurlijk de beroemde combinaties: een jasje met een ab soluut verkeerde broek. Een bruin pak kan helema'a'l niet. Je hebt mensen die dat chique vinden, maar ik vind het zo maffia-achtig. Maar.... het jacquet is weer terug. Ook over het bruidsboeket zeg ik wel eens wat. Het staat vaak zo griezelig, zo'n struik op je borst ge prikt. Ik krijg altijd foto's van de bruiloft en als je dan soms ziet wat voor boeket ze erbij hebben...!". Prijzen De meeste klanten van René zijn studentes, stewardessen, meestal tussen de drieëntwintig en dertig jaar. Over het algemeen wonen ze al een tijdje samen, want er wordt weinig meer direct uit huis ge trouwd. Vaste klanten? Ha, ha. Nou ja, ze zeggen wel eens: 'van een huwelijk komt een huwelijk', maar ik geloof echt dat het waar is. Na elke klant komen er later nog wel zo'n stuk of zes. Ze vertellen het aan elkaar door en komen soms van heinde en ver zelfs uit Delfzijl en ik heb er wel uit Duitsland en België. Waarom? Blijkbaar omdat ze daar niet kunnen slagen, hoewel ik vind dat ze daar toch ook schit terende winkels hebben". „Tja, wat de prijzen betreft. Ik heb wel advertenties gezien van jurken tot zesduizend gulden. Bij mij valt dat, denk ik, reuze mee. Het begint bij zevenhonderd gul den en eindigt bij drieduizend, dat is echt de grens. Maar voorop staat dat wat ik maak uniek is. Een trouwdag is nu eenmaal een unie ke dag en dan moet je er uniek uit Bij een bezoek aan de Frankfurter Messe, Europa's toonaangevende beurs op het gebied van huishoud- waren enz., zagen we een presenta tie van nieuwe produkten van onze eigen Nederlandse kunststoffen- producent Curver die een reeks van baby-verzorgingsprodukten lanceerde, vijftien in getal. Het kinderzitje met po heeft een vervolg gekregen in de kindertoi letzitting, plaatsbaar op de toilet pot. Een warmwaterbord houdt voor traag etende kleintjes de hap lang genoeg warm, een drinkbeker met grote oren maakt morsvrij melk of limonade lebberen makke lijk, voor uitstapjes is er een handi ge babyreiskoffer, kortom, een complete set die het sanitaire ge beuren voor mensjes van nul tot pakweg vijf jaar begeleidt. CARIN, auto-informatie systeem van de toekomst Een schets van het dashboard in de toekomst-auto. Compact-discspeler en autoradio hebben een belangrijke rol. Verder de boordcomputer die ook doormiddel van een afstandsbediening door de passagier kan worden bediend. Op een beeldbuis verschijnt een detailkaart van de omgeving. (foto gpd> door Hugo van der Heem Het heeft lang geduurd voordat de elektronica doordrong in de auto. Relatief laat ging de industrie de elektronische ontsteking toepas sen en ook vrij laat zag men de voordelen van het elektronische display. Verder zijn er de LED's: licht uitstralende diodes, die in ve le kleuren te krijgen zijn, geen gloeidraad hebben en dus vrijwel niet stuk kunnen gaan. Tegen woordig zijn de auto-dashboards en achterlichten geen kabelwirwar meer, maar afgeleid van het prin ted circuit, de 'gedrukte bedra ding'. Sommige auto's hebben zelfs een 'boordcomputer', zoals men dat trots noemt, maar als het aan Philips ligt, is dat allemaal nog niet genoeg. De nationale elektro nica industrie laat in het projecten centrum Geldrop (van het Natuur kundig Laboratorium) uitzoeken hoe auto's voorzien kunnen wor den van een elektronisch naviga- tie-systeem. CARIN noemt men dat en het was onlangs op de Auto- Rai te zien. CARIN staat voor Car Informa tion en Navigation System. Het is een buitengewoon ingewikkeld ap paraat, dat pas in de jaren negentig op de markt zal komen. Het sys teem voorziet in een 'elektronische co-piloot' die op elk moment de po sitie van de auto weet, beschikt over de bijzonderheden van de om geving en aanwijzingen over de te rijden route kan geven. Het ligt voor de hand dat in de toekomst ook 'boordcomputer' functies zullen worden geïnte greerd in het systeem. Er kunnen waarschuwende woorden gespro ken worden als er benzine moet worden getankt, olie bijgevuld, wanneer de temperatuur te hoog oploopt of de accu leeg raakt. Inbreng Dat dit zeer geavanceerde sys teem niet in Silicon Valley of Ja pan maar juist in Nederland wordt ontwikkeld, is geen toe.val. Neder land heeft twee troeven op dit ge bied. De grootste daarvan vindt men bij Philips. Het bedrijf ont wikkelde, grotendeels op eigen kracht, de compact-disc en recent het computer-zusje van de 12 cm grote plaat. De Compact Disc Read Only Memory heet in de wandeling CD-ROM. In feite een gigantische opslagplaats van computer-gege- vens op een heel handzaam plaatje. Verder is Philips betrokken bij het Radio Data Systeem (RDS) dat in de toekomst wel eens heel belang rijk zal kunnen worden. Een ander Nederlands bedrijf, dat een belangrijke rol bij CARIN kunnen spelen is Tele-atlas in Den Bosch. Dit bedrijf, brengt op een zeer vooruitstrevende manier Eu ropa in kaart via de computer. Het bedrijf heeft daarvoor steun ver worven vanuit het Europese tech nologische samenwerkingsver band ESPRIT. Om alle kaartgege vens handzaam kwijt te kunnen bracht men de 'vectoren', waaruit die kaart is opgebouwd, onder op het CD-ROM. Wat moet CARIN allemaal gaan doen? Allereerst moet op elk mo ment bekend zijn waar de auto is. Daar zijn verschillende technische oplossingen voor. Op korte termijn zal vermoedelijk het elektronisch kompas de rijrichting van de (vracht)auto bepalen. Vanuit een vast vertrekpunt kan men lengte en breedtegraden invoeren en aan de hand van de afgelegde kilome ters de positie bepalen. Dat doet de boordcomputer. Omdat zich onderweg nogal eens storingen in het aardse magneet veld voordoen zoals viadukten, ij zermassa's en passerende vracht wagens (met containers bijv.) is de ze methode niet bijzonder nauw keurig. Met behulp van de compu ter vallen de tijdelijke fouten wel te compenseren. Satelliet-navigatie Op wat langere termijn verwacht Philips gebruik te kunnen maken Er zijn elektronicabedrijven die al le disciplines binnen de muren hebben. En bij de ontwikkeling van de techniek blijkt de noodzaak dat verschillende afdelingen, die eigenlijk een heel ander produkt maken, gaan samenwerken. Een voorbeeld van zo'n ontwik keling vinden we in de telefoon techniek. De voorheen afzonderlij ke tak van dienst voor spraakover- dracht heet nu Integrated Service Digital Network (ISDN). Deze tak is daarmee de sleutel tot kantoorautomatisering aan het worden. Siemens is een van die be drijven die is overgestapt op zo'n geintegreerde aanpak. Van huis uit levert de firma veel materiaal aan de PTT. Telefoons, telexen, telefooncentrales, facsimi- le-apparatuur, viewdata en compu ters. Al die disciplines met uiteen lopende technieken, moeterf nu zo wel letterlijk als figuurlijk met el kaar kunnen communiceren. De telefoonlijnen, nu nog apart van het telexnet, krijgen in het nieuwe concept tal van andere functies. Over diezelfde verbindingen moe ten computers met elkaar kunnen van het wereldwijde Amerikaanse Global Positioning System (GPS) NAVSTAR. Met het niet militaire deel van NAVSTAR zal men tot op ongeveer tien meter nauwkeurig kunnen bepalen waar men is, op elk moment van de dag. Dat komt door de veelheid van satellieten, die op zo'n 20.000 km hoogte in zes verschillende banen regelmatig rond de aarde draaien. Op dit mo ment zijn al negen testsatellieten in hun baan gebracht en eind 1991 zouden dat er mogelijk al twaalf kunnen zijn, wanneer het ruimte vaart programma van de Amerika nen niet meer achterstand oploopt. Verkeersveiligheid Bij het ontwerpen van CARIN heeft de verkeersveiligheid cen traal gestaan. De rij-adviezen (links, rechts, rechtdoor enz.) wor den kenbaar gemaakt doormiddel van gesproken woord. De spraak synthese-chip maakt dat mogelijk, zonder de automobilist te veel af te leiden. Een andere voorziening is een beeldkaart, die kan worden ge raadpleegd wanneer men stil staat. De informatie komt allemaal van het CD'tje, dat men tevoren in de speler heeft gestopt. Vervolgens kan men de speler praten en zal men kleurenplaatjes moeten kunnen zien op een beeld/ videotex terminal. Vroeger dacht men dat naast de telex een nieuwe norm, rond het teletex-apparaat, zou ontstaan. Te- letex werd keurig gestandaardi seerd. De teletex toestellen zouden de vervanger worden van de telex. Te letex schijnt het echter niet te ha len, al is de standaardisering niet tevergeefs. De internationale ISO- standaards en CCITT-aanbevelin- gen kunnen ook in andere appara tuur worden verwerkt. Met name in de bureaucomputer, die met een goed tekstverwerkings- en com municatieprogramma en super-te- letex toestel is. Het mechanische telex-apparaat zelf is trouwens duur. Helemaal de soort telexen die in feite tekstver werkers is. Daarom ligt veel meer voor de hand om de goedkope kan toorcomputer ook als telex te ge bruiken. Als ie toch een comDUter gebruiken voor het afspelen van muziek, onderbroken eventueel door de stem die aanwijzingen over de rijrichting geeft. Uiteraard moet eerst de bestemming worden ingetoetst: plaats, straatnaam, eventueel nummer, voordat het systeem aan de slag kan. Vervol gens bepaalt de computer de beste route. Voor vrachtverkeer kan dat een behoórlijke besparing beteke nen, zeker op lange afstanden. Hoe de ontwikkeling verder zal gaan valt vermoedelijk af te lezen uit de luchtvaart. In de nieuwste vliegtuigen worden geen afzonder lijke metertjes meer ingebouwd, maar beeldschermen. Die tonen de belangrijkste gegevens van het moment automatisch. Gecombi neerd met CARIN kan men in de auto denken aan een beeldbuis 'snelheidsmeter' in het dashboard, die afwisselend een detailkaart van het gebied waar men rijdt toont of wel motorgegevens. Toekomstdroom Misschien komt zelfs een tijd dat men het head-up-display uit de mi litaire straaljagers in de auto zal toepassen. Men kijkt dan gewoon op de weg. In de ruit ziet men de gegevens als snelheid, km-stand. hebt voor de boekhouding, tekst verwerking waarom dan ook niet een die zich als telex gedraagt? Vaak is een schakelkastje tussen de computer en het telexnet vol doende. Voor het communiceren (brief schrijven) en het uitwisselen van programmatuur en (reken)gege- vens tussen computers onderling zijn ook al telefoon- en data-net werken gemaakt. Het gaat om 'elektronische post'. Speciale de len van het telefoonnetwerk heb ben zo'n elektronische brievenbus- functie gekregen. Memocom van PTT is er een voorbeeld van, maar er zijn ook particuliere maatschap pijen die zich ermee bezighouden, zoals General Electric en andere Amerikaanse maatschappijen. Nog steeds is het de vraag of Vi ditel (de Nederlandse toepassing van Viewdata) zich staande zal kunnen houden. Niet specifiek de Nederlandse toepassing daarvan, maar viewdata of - videotext zoals oliedruk en de detailkaart van de omgeving: ingespiegeld! Prachtig zou het zijn als ook het Radio Data System (RDS) zou gekoppeld wor den aan de boordcomputer. Dit systeem voorziet onder meer in het onhoorbaar meezenden van ver keersinformatie via de radio-zen ders. Afhankelijk van het gebied waar men rijdt is de informatie aangepast, omdat steeds een ande re (FM-)zender wordt gebruikt. Daarmee zouden automatisch fi les, wegopbrekingen en zelfs glad de wegen gemeld kunnen worden. De boordcomputer zou dan uit een aantal alternatieven kunnen kiezen (eventueel geadviseerd door RDS) en men zou nooit meer onverwacht voor een wegopbreking komen te staan. heeft in het laboratorium proeven gedaan om via het ISDN (Integra ted Services Digital Network - de communicatie net van de toe komst) ook beelden over te bren gen. Dit is het kader van de 'beeld telefoon'. Beeldóverdracht echter eist ongelofelijk meer 'informatie ruimte' dan spraak. Het beeld is dus niet over te brengen via een ge woon twee-aderig telefoondraadje. Daarom gebruikt men voor video camera's of beeldverbindingen normaal altijd de aanzienlijk duur dere coaxiaal (TV-)kabel. De proeven van AEG houden juist met deze samenhang ver band. Men deed uitvoerige beelda nalyses. Via een systeem - met de naam 'Codec' - slaagde men erin het beeld als het ware 'samen te drukken' wat de informatie aan gaat. Ook wordt het veel trager overgebracht als een tv-beeld. De aardigste vondst was een beeld op te bouwen em vervolgens alleen die zaken over te seinen die veran deren. Dat 'spaart' enorm veel in formatie. men soms zegt - in het algemeen. De groei van Viditel is sterk achter gebleven bij de verwachting. Er zijn nu zo'n 20.000 abonnees, maar het merendeel is computerbezit- ters, die hun computer zo program meren dat hij zich als Viditel- of viewdata-apparaat gedraagt. In de tussentijd heeft de groei van recht streekse computercommunicatie wel een gigantische vlucht geno men. Zo zelfs dat sommige tele foonnetten op spitsuren dichtzit- ten door de extra belasting. Een buitenbeentje in de kantoorautomatisering is en blijft de facsimile apparatuur. Zeker met Japanse en Arabisch zakenleven verloopt de communicatie over zulke apparaten. Ook bankbedrij ven hebben er graag een bij de hand. Fax-en is gelijk aan fotoco- pieeren op afstand: met briefhoof den en handtekeningen. En met Arabische, Japanse of Chinese ka rakters. Het lijkt dat de computer deze toepassing niet makkelijk zal vervangen. Netwerkarchitectuur en gede tailleerde (technische) afspraken zijn vooral nodig waar computers niet meer via een traditioneel mo dem (modulator-demodulator: het apparaat dat de digitale signalen omzet in toontjes die via de tele foonlijn kunnen worden overge dragen) met elkaar 'praten'. Dan gaat het om de overdracht van ge weldige stromen gegevens en ken nis, die op zeer hoge snelheid wor den overgedragen. Een razend in gewikkelde techniek waarbij men zoveel gegevens moet overbrengen dat het onmogelijk op een tele foonlijn kan. Men kiest dan voor 'gestapelde' telefoonlijnen, coaxia le kabel (zoals van het tv-kabelnet) of zelfs voor glasvezel-verbindin gen. Beeldoverdracht Een andere Duitse firma. AEG.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 11