'Met respect
voor de doden,
het is nu een
bergingsactie'
Veel emoties rond
rouwdienst voor
slachtoffers ramp
Achtergrond
9Gelijke behandeling zonder uitzonderingen
België revancheert zich
na kater Heizel-drama
PAGINA 2
DINSDAG 10 MAART 1987
ZEEBRUGGE - De emoties beginnen alweer plaats te ma
ken voor de zakelijkheid. In Zeebrugge doet weinig nog
herinneren aan de dramatische gebeurtenissen van het af
gelopen weekeinde. Alsof er geen ramp heeft plaatsgevon
den, wordt het werk in de haven, zoals na elk weekeinde,
weer normaal hervat. Veerboten vertrekken ook gewoon
of komen aan. Trouwens, de diensten van de pendelboten
zijn, met uitzondering van de Herald of Free Enterprise,
toch al nauwelijks ontregeld geweest.
door
Weert Schenk
Helemaal normaal is het leven
tuurlijk nog niet. Volgens
dewerker v
jakkeren de veerboten iets minder
de bocht in de haven om. Ramp
toeristen uit Nederland en België
vertoonden zich ook gisteren in het
havenplaatsje. Met verrekijkers
proberen ze de vage contouren van
de romp van het schip te zien, dat
kilometers uit de kust ligt.
Ook rijden er nog verslaggevers
rond, herkenbaar aan de dure au
to's met namen van radio- en tele
visiestations. Maar er is opvallend
weinig belangstelling voor het Ge
meenschapshuis van Zeebrugge
waar nog steeds ontroostbare na
bestaanden van de slachtoffers van
de gekapseisde veerboot arriveren
om hun mogelijk reeds geborgen
geliefden te identificeren. Een
rouwdienst, vooral bezocht door
autoriteiten, krijgt iets meer aan
dacht.
Maar het menselijke verhaal is
geschreven en ligt vanavond op de
stapel oude kranten. Oud nieuws.
Het gaat nu om de berging van het
rampschip, het gif aan boord, de
oorzaak van het kapseizen en de
schadevergoedingen. "Het was een
spectaculaire reddingsactie" .zegt
Mark Claus, hoofd van het Belgi
sche Loodswezen, „maar met alle
respect voor de doden, het is nu
een bergingsactie. Daarbij liggen
de prioriteiten anders".
scheepsagent Onduidelijkheid
In het schip bevinden zich nog
81 doden. De Nederlandse ber
gingsmaatschappij Smit-Tak
denkt dat afhankelijk van de
weersomstandigheden het nog
minstens twee weken kan duren
alvorens de lijken zijn geborgen.
Eerst moet de boot van Townsend
and Torensen (TT) worden recht
getrokken, zodat de duikers geen
groot gevaar lopen. Daarvoor zijn
twee trekbakken onderweg van
Rotterdam. Het is nog onzeker of
er heipalen in de kleibodem moet
worden gestampt om deze mon
stervaartuigen te verankeren.
Het is niet het enige waarover
onduidelijkheid bestaat. Vrijwel
niets staat vast. Persvoorlichting
komt vermoedelijk niet voor in het
rampenplan van Zeebrugge, dat na
de ondergang van de Herald of
Free Enterprise zo voortreffelijk
functioneerde. Voor de ongeveer
400 verslaggevers was zaterdag en
zondag in het crisiscentrum
slechts een telefoon beschikbaar,
ir het buitenland kon
De boegdeur van de gekapseisde Herald of Free Enterprise is door dui
kers inmiddels afgsloten met een net om te voorkomen dat vaten met che
micaliën in zee terecht komen (foto anp>
De 'Vereniging voor theologie
en maatschappij' (in 1983 opge
richt om het theologisch 'tegenge
luid' te versterken) pleit in een
verklaring voor een 'goede wet
Gelijke Behandeling zonder uit
zonderingsgevallen'. Die verkla
ring kwam na een congres van de
vereniging het afgelopen week
einde in Utrecht.
'Theologie en maatschappij'
betreurt het, dat het niet tot een
veroordeling van kardinaal Si-
monis is gekomen. "Blijkbaar
worden hoogwaardigheidsbekle
ders van de Rooms-Katholieke
Kerk nog steeds gezien als verte
genwoordigers van 'de' kerk. Zo
gezien is het al een hele vooruit
gang dat een aartsbisschop als
gewoon burger voor het gerecht
wordt gedaagd wanneer hij
maatschappelijk onaanvaardba
re uitspraken over homoseksue
len en vrouwen doet".
Het is voor 'Theologie en maat
schappij' de vraag of iemand die
onderworpenheid preekt het
recht heeft zich als vertegen
woordiger van de christenheid
op te werpen. "Feministische
theologes, die soms anoniem
worden geciteerd, homoseksue
len, die als een gevaar voor de sa
menleving worden gezien, en
theologiedocenten, die onge
schikt heten om aan priesterstu
denten les te geven, zij ontzeg
Progressieve theologen
gen iemand als Simonis het recht
om zo namens en over hen te
spreken".
'Theologie en maatschappij'
denkt bij het begrip 'kerk' niet
aan een met goddelijk gezag be
kleed instituut, maar aan een ge
meenschap zonder pretenties en
hoogwaardigheid. "Een gemeen
schap die werkt aan een ander
bestel dan de onrechtvaardige
maatschappij, die als enige rea
listische mogelijkheid wordt
aangeprezen".
T. en M. bundelt voorstanders
van een 'maatschappelijk be
trokken, progressieve theologie'.
Sinds 1984 heeft de sociale aca
demie 'De Horst' in Driebergen
een opleiding 'theologie en maat
schappij'. Het initiatief daartoe is
van deze vereniging uitgegaan.
Studentenpastores. Drs. P.
van Middelaar, studentenpastor
in Wageningen, is gisteren geko
zen tot voorzitter van het 'Lande
lijk beraad van rooms-katholieke
studentenpastores'. Hij volgt B.
Vredebregt uit Rotterdam op,
die zeven jaar voorzitter is ge
weest. Tweede voorzitter werd
drs. H. van Kreukelen, studen
tenpastor in Leiden.
Bij dit beraad zijn alle ruim
twintig rooms-katholieke pas
tores voor de universiteiten
aangesloten. Ze zijn betrokken
bij liturgische diensten, leer
huizen. catechesegroepen en ge-
sprekskringen rond geloof en
wetenschap. Daarnaast steken
zij veel tijd in persoonlijk be
zoek.
Boekje
De Leidse christelijke gere
formeerde predikant G. C. den
Hertog is een van de drie schrij
vers van het boekje 'Met elkaar
verbonden' (98 bladzijden) dat
bij J. H. Kok in Kampen is uitge
komen. De anderen zijn de predi
kanten G. L. Born en W. Steen
bergen.
In 1985 behoorden zü tot de on
geveer twintig ondertekenaars
van de brochure 'Verder in ver
trouwen', waarover binnen deze
kerk breed is gediscussieerd. De
drie predikanten werken in het
nu verschenen boeKje hun ge
dachten over enkele zaken die
ook in de brochure een rol speel
den nader uit»
Zij doen dat geheel pe rsoon
lijk. Hoewel ze alle drie lid zijn
van de 'studie- en bezinnings-
groep van christelijke gerefor
meerde predikanten en theolo
gen', is het boekje geen publika-
tie namens die kring.
De schrijvers stellen vast, dat
in het theologisch denken van
vandaag de papieren van de ge
reformeerde belijdenis niet hoog
genoteerd staan. Men ziet die als
een document uit het verleden,
waarmee de kerk van nu haar ge
loof niet meer belijden kan. An
deren blijven, uit reactie daarop,
trouw aan die belijdenis door
haar te handhaven als een vrij
wel onaantastbare grondslag van
een tijdloze theologie.
Het één noch het ander doet
recht aan het eigen karakter van
de belijdenis en de opdracht van
de theologie, zeggen de drie pre
dikanten. Zij willen duidelijk
maken, dat de belijdenis van be
tekenis was in de geschiedenis
toén en daér, maar dat ze zó ook
van kritische en fundamentele
betekenis is voor kerk en theolo
gie van vandaag.
De eenheid staat ook binnen
de Christelijke Gereformeerde
Kerken (uit 1834) onder grote
druk. Juist daarom willen de
schrijvers rekenschap geven van
hun denken over wat samen
bindt. Steenbergen maakt in zijn
opstel notities bij het 'belijden'
en de 'belijdenis' in het Nieuwe
Testament, Den Hertog schrijft
over de tijdbetrokkenheid van
Schrift, belijdenis en theologie,
en Born belicht de structuur van
het gebod en de draagkracht van
de gehoorzaamheid.
De Leidse predikant Den Her
tog komt aan het slot van zijn bij
drage tot de conclusie dat de tijd
betrokkenheid van Woord, belij
denis en theologie een deugd is
"wanneer en voorzover wij daar
in leven van Gods tijdbetrokken
heid".
De schrijvers hebben hun
boekje (f 14,90) opgedragen aan
professor dr. B. J. Oosterhoff (die
kort geleden in Apeldoorn af
scheid nam). "Die heeft ons ge
Moker
Morgenavond, woensdag,
van 7 uur tot half 8 verzorgt Mo
ker (Media Overleg van Kerken
in Rijnland) weer een radiopro
gramma op de kabel, 88.1 FM.
Vier punten: de tentoonstelling
'Met de dood voor ogen' in de
Leidse 'Lakenhal', de 'biddag
voor gewas en arbeid' (een ge
sprek met de Valkenburgse pre
dikant dr. Vermeulen), het pasto
rale werk van theologische stu
denten in de nieuwe wijk 'Ste
venshof in Leiden, en een ge
sprek met Joke Vermeulen, pas
toraal assistente in de Lisser Ma-
ria-parochie.
Overleden. In Wassenaar is,
68 jaar oud, de heer D. J. Bruijn
overleden. Hij was een bekend
man inde Vergadering van Gëlo-
vigen, de Maranatha- en evange
lische beweging.
In Leiden begon hij in 1974
met de series lezingen die nog
steeds in de Lokhorstkerk wor
den gehouden. Vele heeft hij er
zelf verzorgd, zoals hij ook tal
van spreekbeurten vervulde
voor de radio (EO, waarvan hij
bestuurslid was) en de Vergade
ring van Gelovigen.
De begrafenis is morgen om
half 4 op Nieuw Eik en Duinen
aan de Kamperfoeliestraat in
Den Haag, na een dienst in het
lokaal van de Vergadering aan de
Dunne Bierkade 15a die om 2
uur begint.
Overleden. In Katwijk aan
Zee is op 81-jarige leeftijd de her
vormde predikant W. Oost
overleden. Van 1944 tot 1947
werkte hij in Katwijk aan den
Rijn. Daar wordt hij donderdag
begraven, na een dienst om 11
uur in de Dorpskerk.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te Enschede
A. de Snoo Harderwijk.
Ondanks de ramp gaan de veerdiensten van rederij Townsend Thoresen gewoon door. Op de foto verlaat
veerboot de haven van Zeebrugge in de vroege ochtendmist. Aan de achterkant is duidelijk te
i het schip nog omhoog staat (f0to anp>
ZEEBRUGGE (AP) - Overlevenden en familieleden van slachtoffers van
,de omgeslagen Britse veerboot Herald of Free Enterprise hebben giste
ren een oecumenische rouwdienst in Zeebrugge bijgewoond. Bij de veer
boot, die met de bakboordzijde op een zandbank ligt, bereidden bergers
zich intussen voor op het lichten van de boot, waardoor de tientallen
lijken geborgen kunnen worden die nog aan boord van het schip zijn.
Gisteravond is een begin gemaakt met de repatriëring van de Britse do
den naar Dover.
De lijken lagen in rijen kisten in een provisorisch ingericht mortuarium
in een sporthal in Zeebrugge. De eerste identificatie was verricht op de
marinebases bij de haven. Gisteren kwamen nog meer familieleden aan
om hun verwanten te identificeren. De Vlaamse gouverneur Vanneste zei
dat tot nog toe 26 van de geborgen lijken waren geïdentificeerd en dat
overwogen werd een lijst vrij te geven met de namen van de slachtoffers
wier identiteit vast staat.
Als alle 81 mensen die nu nog vermist worden, inderdaad de dood
dat de bebben gevonden, heeft de ramp aan 134 mensen het leven gekost, de
hoogste tol die een scheepsramp in Het Kanaal sinds de oorlog heeft
worden gebeld. Gisteren werd een
dieptepunt bereikt. De autoriteiten
besloten onverwachts de deuren
van het centrum voor de media te
sluiten. Aan de poort staat een be
waker, die de verslaggevers terug
stuurt. Hij zegt niet te weten waar
informatie kan worden verzameld.
Een van de grote vragen blijft:
wat voor gif zit er nog in het wrak?
De stoffen oplosbaar lood, tolueen
en cyanide zijn zeker aanwezig.
Maar hoe staat het met het uiterst
giftige dioxine, dat in zeer kleine
hoeveelheden dood en verderf kan
De Belgische staatssecretaris
van leefmilieu zegt: geen dioxine.
De Nederlandse Rijkswaterstaat
gelooft dat niet helemaal. Smit-Tak
zei eerst: wel dioxine en daarom
geen duikers in het wrak. Vervol
gens wilde de berger de eerste me
dedeling bevestigen noch ontken
nen en werd verwezen naar de
woordvoerder van TT. Deze ver
wijst weer naar de mededeling van
de Belgische autoriteiten. Tot slot
zegt een Smit-Tak-woordvoerder
op het NOS-journaal toch ernstig
rekening met de aanwezigheid van
dioxine te houden.
De Belgen zijn zo gesloten als
een pot. Ook informeel beroepen
ze zich op hun zwijgplicht. Vrijwel
iedereen beroept zich op een zwijg
plicht. Ook al wordt hem vanwege
zijn deskundigheid op een bepaald
gebied zijn persoonlijke mening
gevraagd. Iedereen is bang later
Belachelijk
In dit opzicht maakt de kapitein
van de cutterzuiger Sanderus zich
het meest belachelijk, 's Morgens
is hij nog op zee en geeft via de ma
rifoon nog bereidwillig een verslag
van zijn optreden na het kapseizen
van de TT-boot. Hij is de enige oog
getuige van het ongeluk geweest.
Van hem kwam dan ook het alarm.
Hij vertelt dat hij vrijdag om
19.35 uur zat te eten. Zijn schip
vaart in de vaargeul bij Zeebrugge,
1200 meter voor de veerboot. De
eerste stuurman, die de wacht
heeft, ziet achter zich de ferry een
vreemde manoevre maken. Aan de
lichten te zien licht de veerboot
dwars in de vaargeul en koerst ver
moedelijk noordwaarts.
De stuurman waarschuwt de ka
pitein over het vreemde gedrag
van de veerboot. Deze loopt met
een de trappen op, 15 treden. De
stuurman geeft hem de verrekijker
en zegt: ik kan de lichtjes nog zien.
De kapitein ziet niets meer. De
ramp moet zich in 30 seconden
hebben voltrokken.
Over de marifoon maakt de kapi
tein de afspraak om later op de dag
aan wal verder te praten. Maar ken
nelijk ontstaat er paniek, doordat
andere schepen het gesprek heb
ben kunnen volgen. De rederij wei
gert verder contact te leggen met
de kapitein. In de haven komt ook
meteen iemand van het kantoor
om de verslaggever de toegang tot
het schip te ontzeggen.
"De autoriteiten laten zich niet uit
over de mogelijke de oorzaak van
de ramp. Ze verwijzen naar drie
onderzoekscommissies, een Britse,
een Belgische en een van TT. Het is
duidelijk dat de openstaande deu
ren van de veerboot mede-oorzaak
zijn geweest. Maar zeker niet de
hoofdoorzaak, want het was mooi
weer en de zee spiegelglad.
Het gespeculeer neemt steeds
grotere vormen aan. Waarom ligt
het schip 600 meter buiten de vaar
geul en ligt het met de steven rich
ting Zeebrugge, vanwaar het kort
tevoren vertrok? Is de Herald uit
het roer gelopen, of zijn er fouten
gemaakt, want waarom koerste het
schip de verkeerde richting op?
Gebeurde er iets tijdens het ver
pompen van ballastwater. Waar
om? Het antwoord zal voorlopig
niet van de autoriteiten in Zee
brugge komen.
In de St. Donaas Kerk, 400 meter van het provisorische mortuarium,
woonden zo'n 50 overlevenden en familieleden van slachtoffers een korte
rouwdienst bij, die werd opgedragen door de Anglicaanse bisschop van
Dover, Richard Third, en de katholieke bisschop van Brugge, Roger
Vanghelune. De Anglicaanse bisschop zei dat het een eenvoudige, maar
zeer emotionele dienst was geweest.
Journalisten en fotografen werden niet in de kerk toegelaten. Toen de
mensen die de dienst hadden bijgewoond, naar buiten kwamen, ontstond
even een duw- en trekpartij met de politie. "Jullie zouden je moeten
schamen," zei een politieman tegen fotografen. Een journalist die wel in
de kerk aanwezig was, vertelde dat de emoties sommige familieleden te
machtig werden. Een vrouw zeeg snikkend ineen en moest door mede
werkers van het Rode Kruis uit de kerk worden geholpen.
De 7.951 ton metende veerboot lag gisteren nog steeds op een zandbank
even buiten de pieren van de haven van Zeebrugge met in de nabijheid
de enorme kranen van de bergingsmaatschappij Smït Tak. Van een sleep
boot konden journalisten zien dat over de boeg en de achtersteven van de
boot netten waren gespannen om te voorkomen dat voorwerpen uit het
schip dreven. Smit Tak heeft verklaard dat het waarschijnlijk enkele
weken zal duren voor de boot is gelicht en naar de haven gesleept.
Peter Ford, de directeur van Townsend Thoresen, zei dat het lichten
van de boot waarschijnlijk de snelste methode is om de lijken te bergen.
Gisteren waren duikers in de boot nog steeds op zoek naar lijken, al was
er weinig kans dat die nog gevonden zouden worden zonder onverant
woorde risico's te nemen. Het werk van de duikers wordt bovendien
bemoeilijkt doordat sommige lijken bedolven liggen onder stukken van
de lading.
BRUSSEL (GPD) - Vrijdagavond,
rond elf uur. In het havengebouw
van Zeebrugge staan de Belgische
premier Wilfried Martens en de
Westvlaamse gouverneur Olivier
Vanneste voor het eerst de pers te
woord. Drie uur eerder verging de
Herald of Free Enterprise en de
journalisten willen de feiten.
De gouverneur, verantwoorde
lijk voor de coördinatie van de
rampenbestrijding, begint met uit
een te zetten dat de boot is gekap
seisd, dat er zeker 200 mensen ge
red zijn die zijn overgebracht naar
ziekenhuizen en opvangcentra in
de omgeving en dat het rampen
plan uitstekend heeft gewerkt.
Dan volgt een uiteenzetting over
dat rampenplan. Dat er na een
kwartier reeds een actiecentrum
was, dat binnen een half uur al der
tig ziekenwagens aanwezig waren.
Pas na tien minuten wordt, bijna
terloops, medegedeeld dat er in
middels zes doden zijn geteld.
Zaterdagmiddag geven Martens
en zijn overgevlogen Britse collega
Margaret Thatcher een persconfe
rentie. Alvorens te komen tot
werkelijke informatie roemt Mar
tens de reddingsdiensten en zegt
hoe belangrijk hfj het wel heeft ge
vonden om hier persoonlijk aan
wezig te zijn.
Het werd bijna een vertrouwd
beeld: persconferenties waarbij de
politici zich welhaast verdrongen
om op de tv te komen. De grote
persconferentie van vrijdagnacht
begon met het verzoek aan de jour-
nalisten om de eerste rijen stoelen
in het zaaltje vrij te maken voor de
hoge heren.
Gedurende het hele weekeinde
werd door de autoriteiten bena
drukt dat het rampenplan zo goed
had gewerkt. De Belgische kranten
staken gisteren niet onder stoelen
of banken dat België internatio
naal een goed figuur heeft gesla
gen, hoe raar dat bij zo'n ramp ook
klinkt. "Rampenplan trotseert Hei-
zel-kater", schrijft de Gazet van
Antwerpen.
Het Heizel-drama heeft de Bel
gen kennelijk met een groot min
derwaardigheidscomplex opgeza
deld. Een nieuwe ramp was nodig
om hen daar van te verlossen. De
trots van de autoriteiten, hoe mis-
wel verklaarbaar.
