Hennv Oni:
Henny Orri: 'Ik ben altijd een
wat eigenzinnige vrouw geweest'
PODIUMBLIK
Veertig iaar aan het toneel
Componisten
zeggen
vertrouwen
in Donemus -
directeur op
DINSDAG 10 MAART 1987
KUNST
PAGINA 19
Redactie Pieter C. Rosier
LEIDEN - Toneel, cabaret, pop
pentheater en de muziekgroep
Flairck in de Leidse Schouw
burg, een filmweek in het LAK-
theater, een jongerenproduktie
in de Waag en een nieuwe Impe-
rium-produktie in het Microthea
ter. Volop keus derhalve deze
week.
Paul de Leeuw met zijn eerste
(solo) programma, woensdag
avond in de Leidse Schouw
burg. (foto Clemens Rikken)
Lichte lunch
De theaterweek begint met 'Een
lichte lunch' morgenmiddag als
lunchvoorstelling in de Leidse
Schouwburg. Het stuk is geschre
ven door Peter van Straaten en
wordt onder regie van Peter Ro
mer gespeeld door de Centrum
acteurs Ben Hulsman, Ingeborg
Elzevier en Lettie Oosthoek. In
deze eenakter halen twee zusjes
van middelbare leeftijd tijdens
een met veel drank overgoten
lunch in een restaurant van bete
re klasse herinneringen op en
raakt de ober ongewild in de con
fidenties van beide dames be
trokken. De voorstelling duurt
ongeveer drie kwartier. Aan
vang 12.45 uur.
Paul de'Leeuw
'Een nieuw humoristisch feno
meen', 'Een ongehoord komisch
talent', 'Een onmiskenbare thea
terpersoonlijkheid'. Deze vleien
de karakteristieken kreeg de jon
ge, aankomende cabaretier Paul
de Leeuw van een aantal recen
senten mee na vorig jaar zijn
programma 'Stel moeder niet te
leur' in diverse theaters te hebben
gebracht. Het betreft hier het eer
ste soloprogramma van Paul de
Leeuw, die in 1983 op het Came-
retten-festival in Delft de per
soonlijkheidsprijs alsmede de re
gie- en begeleidingsprijs won.
Paul de Leeuw schrijft zijn eigen
teksten en zijn eigen muziek. De
titel van zijn programma is niet
toevallig; de moederfiguur is de
rode draad, die door de gehele
voorstelling loopt. Een voorstel
ling, die de komiek, zoals Paul de
Leeuw door sommigen wordt ge
noemd, de gelegenheid biedt om
diverse personages op het po
dium te zetten. Personages zoals
Oom Bob en Tante Annie alsme
de Tante Tilly. Men kan ze mor
genavond aanschouwen in het
theater aan de Oude Vest. Aan
vang 20.15 uur.
Poppentheater
The Stuffed Puppet Theatre
komt na lange tijd weer naar
Leiden. De groep van Neville
Tranter treedt donderdagavond
in de schouwburg op met twee
nieuwe produkties, 'Manipula
tor' en 'Underdog', die samen een
tweeluik vormen over het thema
'macht en onmacht'. In 'Manipu
lator' wordt dit thema op speelse,
cartoon-achtige wijze gebracht
aan de hand van de machtsstrijd
tuisen poppen en poppenspeler.
In 'Underdog' wordt het publiek
op een dramatische manier, zo
laat de programmatoelichting
weten, meegesleurd in de beklem
ming van de onderliggende par
tij.
Neville Tranter is een Australi
sche poppenspeler, die zich aan
het eind van de jaren zeventig in
Nederland vestigde nadat hij
had deelgenomen aan het Festi
val of Fools in Amsterdam.
Sindsdien heeft zijn Stuffed Pup
pet Theatre een bekende klank in
binnen- en buitenland. Aanvang
20.15 uur.
Agnes van God
Linda van Dyck, Henny Orri
en Marie-Louise Stheins beklim
men zaterdagavond opnieuw het
podium van de Leidse Schouw
burg. Ze geven er een herhaling
van 'Agnes van God'. Om het ge
heugen even op te frissen: Linda
van Dyck speelt in dit stuk een
psychiater, wier opdracht het is
om de jonge non Agnes in het
kloosterna de vondst van een le
venloos kind, te onderzoeken. De-
Henny Orri (rechts) en Linda van Dyck in 'Agnes
dagavond in de Leidse Schouwburg.
Dawn Mastin in 'Enrico', zon
dagmiddag in het LAK-theater.
(foto Clemens Boon)
ze Agnes heeft klaarblijkelijk een
baby gebaard, die meteen na de
geboorte is gedood. Tijdens de be
handeling door de psychiater ko
men flarden van herinnerigen
bij Agnes. die aanvankelijk van
niets lijkt te weten, terug. Eén
grote analyserende terugblik va.n
de psychiater vormt het uit
gangspunt voor dit stuk, waarin
drie vrouwen te biecht gaan. En
waarin dus veel wordt gepraat.
Aanvang 20.15 uur. (Elders op
deze pagina een interview met
Henny Orri, die binnenkort 40
jaar aan het toneel is).
Concert Flairck
Het aparte -de formule is overi
gens ook alweer tien jaar oud- ge
luid van Flairck klinkt volgende
week dinsdagavond in de Leidse
Schouwburg. Een theaterconcert
dat met 'Magic Music' als motto
wordt gegeven en waaruit de be
langstelling van de groepsleden
voor magie in het algemeen en
goochelen in het bijzonder zou
moeten blijken. Deze belangstel
ling zal op een verrassende wijze
in de voorstelling worden gepre
senteerd, zo belooft de program
matoelichting. Verrassend of
niet, Flairck musiceert nog steeds
virtuoos. Zoals te horen is bij het
beluisteren van de lp 'Sleight of
Hand', waarvan een deel van de
muziek bij de samenstelling van
het programma is gebruikt en
welke titel staat voor de vinger
vlugheid in de goochelwereld.
Overigens: Peter Weekers
(dwarsfluit en panfluit) maakt
weer deel uit van de groep. Aan
vang 20.15 uur.
Jango Edwards
De Amerikaanse 'fooi' Jango
Edwards, die zaterdagavond
met veel succes op de planken
van de Leidse Schouwburg stond,
geeft vrijdagavond 13 maart een
herhaling van dit optreden. Het
is een extra ingelaste voorstel
ling, die wederom in het theater
aan de Oude Vest wordt gegeven.
Wij, koningin
'Wij, koningin der Nederlan
den' is de titel van de jongeren
produktie, die vorige week in de
Leidse Waag in première ging en
daar ook op woensdag-, donder
dag-, vrijdag- en zaterdagavond
nog is te zien. Een voorstelling,
waarin amateurs en professio
nals de handen ineen sloegen en
waarin op ludieke wijze vorm is
gegeven aan een paleisrevolutie.
Het stuk bestaat uit vele korte
wisselende scènes, die worden
verbonden door passende instru
mentale composities van Leide-
naar Warner van Es. Aanvang
20.30 uur.
AMSTERDAM (GPD) -
„Dat deel van mij dat ac
trice is, is zó belangrijk in
mijn leven, dat ik dat,
voor wie dan ook, niet
weg kan doen". In sep
tember is het 40 jaar gele
den dat Henny Orri (61) bij
het Vrije Toneel van Cor
Ruys haar eerste stappen
- op beroepsniveau - op
de planken zette. Sinds
dien is zij niet meer weg te
denken uit de Nederland
se theaters: „Ik heb in
mijn carrière zo verschrik
kelijk veel rollen ge
speeld, ik denk wel de
meest gevarieerde reeks
van alle collega's die ik
ken, van haast klucht tot
dramatische klassieke rol
len. En ondanks alle moei
lijkheden die in ieder le
ven en iedere carrière
voorkomen, zit er nog
steeds lijn in. Het is niet zo
dat ik die 40 jaar op het
nippertje heb gehaald".
Ter gelegenheid van haar jubi
leum speelt Henny Orri volgend
seizoen 'Mémoires' van John
Murell, samen met Willem Nij-
holt: „We hebben dit stuk uitge
kozen, omdat het gaat over het
bezig zijn met toneel. Sarah
Bernhardt schrijft daarin, samen
met haar secretaris, haar mémoi
res en dwingt hem af en toe in de
rol te stappen van Oscar Wilde,
van haar moeder of van de non
bij wie zij op kostschool is ge
weest. Het moet in februari in
première gaan, want 'Agnes van
God' spelen we nog door tot no
vember en heel misschien gaan
we daar ook nog even mee naar
de West, dat zou natuurlijk enig
zijn".
„Ik wilde gewoon iets uitdra
gen", vertelt Henny Orri, terug
blikkend op haar leven. Maar op
dat punt van haar verhaal is zij
nog heel jong en heeft dat 'uit
dragen' betrekking op haar wens
om dominee te worden: „De bij
bel was in mijn jeugd heel be
langrijk en op een gegeven ogen
blik wilde ik daar iets mee. Op
het gymnasium heb ik nog een
paar jaar Hebreeuws gedaan.
Maar op een goed moment heb ik
een vreselijke ruzie gehad met
mijn godsdienstleraar. Ik wilde
van hem weten hoe je het moet
inkleden, als iemand met proble
men bij je komt, om een bepaald
godsbeeld duidelijk te maken.
Hij stuurde mij dermate met een
kluitje in het riet, dat ik dacht,
dat kan mij later ook overkomen,
dat ik op een dergelijke manier
verstek moet laten gaan. Daarom
besloot ik er niet aan te begin-
Henny Orri droeg in die tijd
ook al veel voor en was actief in
de toneelclub van de school. Tij
dens een Vondel-herdenking,
waarbij zij 'Het graan' voordroeg
in de Amsterdamse Stads
schouwburg, kwam zij in contact
met leerlingen van de toneel
school: „Zij zeiden: je moet bij
ons komen. Oké, maar ik maak
eerst het gymnasium af. Dat heb
ik gedaan en op Dolle Dinsdag, 5
september 1944, deed ik toela
tingsexamen". Ze kreeg les van
onder anderen Johan Schmitz,
Vera Bondam, Frits Bouwmees
ter, Cees Laseur, Cor Ruys, Cor
van der Lugt Melsert en Johan
Fiolet. „Je kan van iedereen wat
oppikken, al was het alleen maar
dat je zegt: zo wil ik het nooit".
Na het eindexamen in 1947
kreeg Henny Orri een aanbie
ding van de Stadsschouwburg.
Met enige ironie zegt ze: „Ik
vond ook dat dat zo hoorde, want
ik zag mij alleen maar Phaedra
Henny Orri: 'Ik kan r
en Elektra spelen. Diny de Neef
en Ton Lensink, met wie ik eind
examen deed, hadden ook een
aanbieding. We komen daar en
August Defresne, die samen met
Albert van Dalsum de leiding
had van het Amsterdams Toneel
gezelschap (ATG), begon vrese
lijk tegen ons te praten, dat we
wel konden komen, maar dat we
dan wel moesten weten zus en zo
en dit en dat... Ik keek eens naar
Ton en Diny, toen stond ik op en
zei: meneer Defresne, we komen
net van de toneelschool, ik be
grijp niet waarom u op een der
gelijke toon tegen ons moet pra
ten".
„Dat was natuurlijk een beetje
stom van me - maar dat heb ik
nog lang volgehouden om wham
op een dergelijke manier alles te
zeggen - en ik werd dus niet aan
genomen. Het enige wat voor mij
overbleef, was Cor Ruys en ik
had iets van ja, zeg, met die blij
spelletjes... Dat was dus zo ont
zettend goed van Onze Lieve
Heer, want ik heb daar zeven fan
tastische jaren gehad en alles wat
e stukken de lichte noten aanbrengen
ik op de toneelschool geleerd
had, kunnen uitproberen".
„Ik heb van Cor zo verschikke-
lijk veel geleerd. Dat drama had
ik wel in huis, maar dankzij die
blijspelen kan ik nu zo makkelijk
in zware stukken de lichte noten
aanbrengen". In het begin van
haar loopbaan trouwde Henny
Orri met Ton Lensink en ze kre
gen een dochter Diaan, die in
middels ook al weer zo'n vijftien
jaar op de planken staat. Het hu
welijk liep echter spaak: „Als ik
bij Ton was gebleven, was ik niet
meer aan het toneel geweest. Hij
zei: laten we verder gaan, maar
dan moet jij ophouden met acte
ren. Oké, dat is goed, maar drie
weken later dacht ik, dat kan ik
niet. Ik heb erg veel van hem ge
houden, maar als actrice kon ik
niet naast hem bestaan".
Cuba-crisis
Na de dood van Cor Ruys in
1952 speelde Henny Orri onder
meer bij het Rotterdams Toneel,
Centrum en Theater. „Bij Cen
trum begon de samenwerking
met mijn huidige man, Theo
Kling, als regisseur. Zo deden we
'De meiden' van Genet, wat een
hoogtepunt was in mijn carrière.
Ik speelde dat samen met Karin
Haage en het grappige was, dat
we pas na de première merkten
dat de Cuba-crisis was geweest.
We hadden zo intensief gewerkt,
dat ons dat totaal was ontgaan".
Als andere hoogtepunten
noemt ze 'Angst en ellende van
het derde rijk' van Brecht, waar
in zij, onder regie van Walter
Kous, de joodse vrouw speelde
en 'Lief zijn voor Sloane' van Or-
ton, geregisseerd door Peter
Oosthoek. Maar het was niet alle
maal koek en ei: „De laatste ja
ren bij Theater zijn niet zo heel
prettig geweest, door alle moge
lijke persoonlijke toestanden.
Mijn man werd op een beetje
wonderlijke manier ontslagen.
Ik zou Arkadina spelen in 'De
Meeuw' van Tsjechov, in de regie
van mijn man. Maar men was het
opeens niet eens met zijn opvat
tingen en daar is alle heisa over
begonnen. Er kwam een andere
regiseur, Lo van Hensbergen -
God hebbe zijn ziel - en ik ben
toch Arkadina blijven spelen, on
danks de nare en moeilijke din
gen thuis. Dat is een periode
waarvan ik denk, die had ik over
willen slaan".
Een aantal jaren daarvoor
werd de Nederlandse Comedie
in de Amsterdamse Stads
schouwburg getroffen door de
Actie Tomaat, waarmee aanko
mende acteurs het traditionele
toneelsbestel omver wilden wer
pen. Henny Orri: „Ik heb die ac
tie niet aan den lijve ondervon
den, maar voelde mij natuurlijk
wel verwant met leeftijdgenoten
als Ellen Vogel en Han Benz van
den Berg. Ik zat toen bij Theater
in Arnhem. Het was de tijd dat
mijn man 'Kasper' van Handke
regisseerde. Bij de tweede voor
stelling van dat stuk zette hij to
maten op het toneel, want hij
dacht, als mij iets gebeurt, laat ik
Kaspar gewoon teruggooien".
„Degenen die de Actie Tomaat
ontketenden, hebben zich niet
gerealiseerd wat ze een hele
groep mensen daarmee aange
daan hebben. Natuurlijk kan ie
dereen die een hele tijd bezig is
vastlopen, je moet niet meteen
teruggrijpen naar je verworven
heden. Het kon helemaal geen
kwaad dat daar eens ernstig over
gesproken werd, maar of dat met
dergelijke hevige middelen
moest gebeuren, betwijfel ik".
Henny Orri heeft er altijd een
beetje nare smaak van in de
mond gehouden, al ziet zij het
wel als een lichtpuntje dat uit de
actie nieuwe gezelschappen zijn
voortgekomen.
Gouden plak
„Maar ja, na die tijd zijn er
weer zoveel heerlijke en mooie
dingen gebeurd". Henny Orri
denkt daarbij aan het stuk
'Wings' (over afasie), dat ze vorig
seizoen speelde. Een aantal jaren
geleden was zij er al weg van,
maar toen wilde het niet van de
grond komen: „Dat het dan later
toch weer naar je toe komt, dat is
fantastisch. En dat je er dan zo'n
voorstelling van maakt, met al
die mensen die bereid zijn om
een stapje terug te doen. Uiter
aard ik zelf ook, gewoon omdat
ik het zo de moeite waard vond.
Dat ik daar de Theo d'Or voor
heb gekregen, is natuurlijk enig,
mijn eerste gouden plak".
Henny Orri, sinds 1972 Ridder
in de Orde van Oranje-Nassau,
werd al meer onderscheiden.
Tweemaal kreeg zij de bronzen
Bouwmeesterpenning voor de
beste bijrol en na het seizoen
1963-1964 koos het publiek haar
als 'actrice van het jaar'. In 1977
werd haar de Colombina toege
kend voor haar rol in 'Deuren'
van Bernlef: „Dat was een rol
waar sommige actrices van zei
den, nou ja, ik zit de helft van de
avond in een kast. Dat vond ik
nou juist zo enig. Ik ben altijd
een beetje een eigenzinnige
vrouw geweest. Maar daarbij
moet gezegd worden, dat ik nu al
meer dan dertig jaar een enorme
steun heb aan mijn man".
„Eigenlijk zou iedereen die
lang aan het toneel is een eigen
leraar, een hoeder moeten heb
ben, een herder die af en toe even
met de slinger een steentje gooit:
pas op". Sinds 1974 is Henny Or
ri free-lance: „Als je een beetje
egocentrisch in de weer bent - en
ik vind dat dat mag, zeker als je
rond de vijftig bent en je denkt,
ik heb niet zo lang meer - kan je
in de vrije sector je talent zo goed
en zo plezierig mogelijk gebrui
ken. Je laat een stukje zekerheid
achter, maar dat heb ik er graag
voor over gehad".
Henny Orri speelt dit
en het begin van het volgende
samen met Linda van Dijck en
Marie-Louise Stheins het suc
cesvoile toneelstuk 'Agnes van
God', zaterdagavond a.s. in de
Leidse Schouwburg.
FRANS DOELEMAN
The Stuffed Puppet Theatre,
donderdagavond in de Leidse
Schouwburg. ifotoprt
Enrico
Wat zit er in het koffertje van
Enrico de Koning? Dat is de cen
trale vraag in de voorstelling
'Enrico', waarmee het KA-thea-
ter zondagmiddag naar het
LAK-theater komt. Hoe drie
schurken kans zien om op een
slimme manier het koffertje in
hun bezit te krijgen, daarover
gaat deze van zang, dans en spel
doortrokken kindervoorstelling.
Aanvang 15.00 uur.
Brokstukken
De Leidse toneelgroep 'Impe
rium' brengt zaterdagavond een
nieuw stuk uit, getiteld 'Brok
stukken'. Het is geregisseerd door
Kees Visser en Bert Dronkert.
'Brokstukken' is deze maand
steeds op vrijdag- en zaterdag
avond in Imperiums eigen Micro
theater te zien. Aanvang 20.30
AMSTERDAM (ANP) - Componis
ten verenigd in het Genootschap
van Nederlandse Componisten
(Geneco) hebben het vertrouwen
opgezegd in directeur R. Starre-
veld van de Stichting Donemus
(Documentatiecentrum en Uitge
verij van Nederlandse Muziek).
Met bijna algemene stemmen heb
ben zij dit weekeinde op een alge
mene ledenvergadering van Gene
co een motie van deze strekking
aangenomen. Dat is gebeurd als
gevolg van de hoeveelheid en aard
van de klachten die zijn binnenge
komen over de uitvoering van het
beleid van de Donemus-directie, zo
heeft deze vakbond van componis
ten meegedeeld.
In een andere motie wordt er bij
minister Brinkman van WVC op
aangedrongen externe deskundi
gen een onderzoek te laten instel
len naar het functioneren van Do
nemus, omdat het werk van deze
stichting van vitaal belang is voor
de Nederlandse componisten en
het Nederlandse muziekleven.
Donemus beschikt over een uit
gebreide documentatie op het ge
bied van composities. Nieuwe par
tituren worden in die documenta
tie opgenomen en ten behoeve van
onder meer orkesten en ensembles
vermenigvuldigd. Daarnaast heeft
de stichting een fonds van gedruk
te uitgaven en produceert zij gram
mofoonplaten.
De druppel die voor Geneco de
emmer deed overlopen, was een ar
beidsconflict dat acht maanden
heeft geduurd. Componist Cees
Luykenaar werd als gevolg daar
van gedegradeerd van hoofd van
de afdeling documentatie tot muzi
kaal eindredacteur van Donemus.
In zijn plaats en dus boven hem
werd een vrouw geplaatst die tot
dan zijn secretaresse was. Die
vrouw kan nauwelijks noten lezen,
aldus Geneco-voorzitter Theo Loe-
vendie in een toelichting op het be
sluit van de ledenvergadering.
Hongaar Kurtag
schrijft werk
voor Ned. Opera
AMSTERDAM (ANP) - De Hon
gaarse componist György Kurtag
(61) gaat een opera schrijven voor
de Nederlandse Opera. Hij krijgt
de opdracht van de Eduard van
Beinum Stichting en het Muziek
theater.
Het wordt de eerste opera van
György Kurtóg, die als hoogleraar
verbonden is aan de Muziekakade-
mie van Boedapest. Het ligt in de
bedoeling dat het werk in het sei
zoen 1990-1991 door de Nederland
se Opera in produktie wordt geno-
Kurtag is dit jaar de centrale
componist in het Holland Festival.
Er zullen enkele liederencycli en
kleine orkeststukken van hem
worden uitgevoerd.
Eerder verleenden de Eduard
van Beinum Stichting en het Mu
ziektheater aan de Franse choreo
grafe Maguy Marin een opdracht
voor een nieuw ballet dat het Na
tionale Ballet in februari 1989 in
het Amsterdamse Muziektheater
zal brengen. Voor opera- en balle
topdrachten is een budget van
120.000 gulden door de stichting
beschikbaar gesteld.
