Nieuwe kazen houden
zuivelindustrie aan top
Export blijft tegen verdrukking in toenemen
Jfag
T~
w, t
Werkgevers niet onder
de indruk van lange
rijrijden chauffeurs
Op paaszondag oog in oog met bisschop Ter Schure
PAGINA 2
WOENSDAG 4 MAART 1937
Interview
De alom aangeprezen "witte
motor" dreigt in zijn eigen
brandstof te verzuipen. Het
lijkt erop alsof boter inder
daad alleen nog maar ge
schikt is om aan de galg te
smeren. En dat melk zou
moeten is al helemaal een
boodschap geworden waarin
het eigenbelang van de zui
velsector verdacht hard door
klinkt. Voldoende afzetmo
gelijkheden zijn er niet of er
moet zoveel geld bij dat het
langzamerhand goedkoper is
de veelgeplaagde boer met
behoud van inkomen met
permanente vakantie te stu
ren.
Het Nederlands Instituut
voor Zuivelonderzoek (Nizo)
in Ede is al sinds de 50-er ja
ren op zoek naar nieuwe toe-
passings- en afzetmogelijk
heden. Met succes, gelet op
het feit dat Nederlandse zui-
velexport nog altijd, tegen de
verdrukking in, toeneemt.
Maar ook de Nederlandse
consument wordt vaker dan
hij het in de gaten heeft ge
voed met zuivel. Wat te den
ken van biscuits, borrelhap
jes als Wokkels en frisdran
ken als Djoez? Toonaange
vend is het zuivelinstituut
echter op het gebied van
kaas.
door
Jos van Rijsingen
Toen de toenmalige minister van
landbouw, Sicco Mansholt, in
1955 het gebouwencomplex van
het Nizo opende, leken de bo
men nog tot in de hemel te
groeien. Meer koeien, meer ex
port, meer welvaart. Met melk
meer mans! Inmiddels werken er
meer dan 200 mensen bij het in
stituut en directeur W. Aalbers-
berg constateert dat we er ern
stig rekening mee moeten hou
den dat de produktie per koe nog
flink omhoog zal gaan.
"Er zjjn indrukwekkende tech
nische mogelijkheden om de
melkproduktie verder op te voe
ren. Ondermeer door rasverbete
ring. Het aantal veehouders zal
op termijn fors minder moeten
worden. Uitgaande van 60.000
veehouders in Nederland zul je
toch rekening moeten houden
met een halvering in een periode
van pakweg twintig jaar. We
kunnen ons nog nauwelijks
voorstellen wat dat allemaal gaat
betekenen voor het platteland".
In de EG zelf zal de consump
tie van zuivelprodukten nog
slechts in zeer beperkte mate
toenemen. Als wij kans zien in
1987 de export naar EG-landen te
vergroten, is dat volgens Aal-
bersberg al heel mooi. "Op lange
re termijn gaat dat echter ten
koste van consumptie van zui
velprodukten die in die landen
worden gemaakt. Dat mag dan
leuk zijn voor de Nederlanders
maar het lost het EG probleem
niet op".
Er speelt nog mee dat andere
EG-landen, waar de landbouw
minder ver ontwikkeld is, extra
aandacht vragen voor de zoge
naamde bergboeren. Spanje en
Griekenland willen speciale
maatregelen voor die kleine vee
houders. "Je zag al dat Ierland
bij de EG-maatregelen werd ont
zien. Dat soort landen claimt
recht op een inhaalmanoeuvre.
En dat gaat dan weer ten koste
van ons aandeel. En in de niet-
EG-landen zie je dat ondermeer
door het dalen van de oliepro-
duktie de koopkrachtige vraag
stagneert. Bovendien wordt het
aanbod vanuit niet-EG-landen
groter".
"De wereldmarktprijzen gaan
naar beneden. Verkoop van bo
ter en melkpoeder vanuit de EG
in andere landen zal alleen met
grote subsidies kunnen. En juist
daar komt een rem op. Dat biedt
weinig perspectief. Er zijn eigen
lijk alleen groeimogelijkheden in
markten van derde landen waar
Nizo-directeur Aaldersberg: "Als je ziet h
subsidies niet spelen. Dat kan als
je iets specifieks brengt, bijvoor
beeld kaas. Die wordt niet gesub
sidieerd. En als je ziet hoe we de
produktie en export van kaas
hebben weten op te voeren, dan
is dat fantastisch. Zo hebben we
nog wel enkele pijlen op onze
boog".
Stropdas
De toepassingsmogelijkheden
van de grondstof melk zijn legio.
Zelfs textielachtige stoffen beho
ren tot de mogelijkheden. Zo
heeft de algemeen directeur van
het Nizo zich wel eens laten foto
graferen met een stropdas die
was gefabriceerd uit zo'n stof.
Maar Aaldersberg haast zich om
te hoge verwachtingen te tempe
ren.
"Dat lijkt aardig maar het zet
nog niet echt zoden aan de dijk.
De kostprijs is namelijk veel te
hoog. De chemische industrie
kan veel goedkoper grondstoffen
aanleveren, al spelen de prijs
voorstellen van Andriessen voor
'87 en '88 ons wel in de kaart.
Kleinschaliger toepassingen zijn
er wel, onder meer in de farma
ceutische industrie.
"Maar die lossen het probleem
van de melkplas niet of nauwe
lijks op. Wel dragen ze wel bij tot
verbetering van de rentabiliteit
van de zuivelindustrie. En dat is
natuurlijk ook van levensbelang
om onze concurrentiepositie ten
opzichte van het buitenland te
behouden. Als onze zuivelindus
trie en de Nederlandse veehou-
KAASEXPORT IN CIJFERS
1975 1980 1983 1984 1985 1986
totale kaasproduktie (x 1.000 ton): 368 435 477 507 513 524
waarvan voor export (x 1.000 ton): 224 275 326 339 356 372-
waarde export op totale kaas
produktie (in procenten): 60 63 68 67 69 71
ders het beter doen, is onze posi
tie toch sterker".
Kracht ontleent de zuivelex-
port in niet geringe mate aan het
ontwikkelen van nieuwe kaas
soorten. Eén van de eerste die in
Ede zijn ontwikkeld is de Kern-
hemkaas, een dessertachtige
kaas die tegenwoordig exclusief
wordt geproduceerd door Cober-
co. Van recenter datum is de
Maasdammer, by het publiek be
ter bekend als de Nederlandse
Emmenthaler.
Aaldersberg: "Die hebben we
ontwikkeld op verzoek van een
onderneming, Baars Kaasmaat
schappij (nu onderdeel van Wes-
sanen). Men wilde iets hebben
van een bepaalde signatuur. Wij
hebben de kaas ontwikkeld en
zij hebben zes jaar lang de exclu
sieve rechten gehad om deze
kaas op de markt te brengen".
Gatenkaas
Na vijf jaar bereikte de ver
koop van deze gatenkaas al een
"interessant volume". Inmiddels
is de Maasdammer acht jaar op
de markt en heeft hij, in verkoop
cijfers, de derde plaats bereikt.
Direct na de Goudse en Edam
mer kaas. Een groot aantal ande-
re ondernemingen maakt deze
kaas nu ook. "Dat is natuurlijk
fantastisch. Je ziet zelfs de afzet
groeien in Zuid-Duitsland, een
echt Emmenthalergebied en bin
nenkort krijgt ook de Italiaanse
consument de gelegenheid ga
tenkaas uit Nederland te kopen".
Een succesvol produkt onder
vindt belangstelling, ook uit het
buitenland, aldus Aaldersberg.
"Ze kijken eerst de kat uit de
boom. Als men ziet dat het uit
stekend gaat, krijgt het navol
ging. Dat hou je niet tegen. We
moeten dat ook niet proberen.
Mijn uitgangspunt is, dat we
kennis niet moeten monopolise
ren, niet op onze kennis moeten
gaan zitten. Wel moeten we pro
beren voorop te blijven lopen zo
dat onze kaas kwalitatief beter is
en goedkoper geproduceerd kan
worden".
Het ontwikkelen van
kazen is misschien nodig «««i
kop te blijven als zuivelland,
maar als er meer van de ene soort
wordt gekocht, blijft er van de
andere meer in de winkel liggen.
De overschotten verdwijnen er
niet mee. Aaldersberg: „Daarom
richten we onze aandacht tegen
woordig vooral op nieuwe deel
markten zoals kaas in de keuken
die in maaltijden gebruikt kan
worden, pizza-achtige toepassin
gen, allemaal in plaats van vlees.
Het kan inderdaad tot gevolg
hebben dat er vleesoverschotten
ontstaan maar dat is ons pro
bleem niet direct. Wij zijn inge
huurd om de belangen van de
zuivelindustrie zo goed mogelijk
te behartigen".
Tropen
De nieuwste' kaas uit de Nizo-
keuken is een "tropenkaas". Het
idee voor deze Edammer (maar
dan brosser en pikanter) is spon
taan ontstaan. "Ik was in het bui
tenland en zou een bezoek bren
gen aan de Nederlandse kolonie
in Koeala Loempoer", vertelt
Aaldersberg. "Toen ze hoorden
dat ik van een zuivelinstituut
was, werd er geklaagd dat er daar
bijna geen kaas te krijgen is en
als dat bij uitzondering wel mo
gelijk was dat die niet smaakte,
ging zweten, enzovoorts. Dat zet
te me aan het denken".
"We hebben in overleg met de
Nederlandse industrie die tro
penkaas ontwikkeld die in die
warme landen toel smaakt en
niet zweet. Nu zullen er niet di
rect enorme hoeveelheden van
worden afgezet maar het is wel
een nieuwe markt die niet ten
koste gaat van de bestaande. Dat
is een voorbeeld van onderzoek
dat we op eigen houtje zijn be
gonnen maar waar belangstel
ling voor bleek te bestaan bij de
zuivelindustrie. Daardoor heb
ben we toch weer een vorm van
samenwerking gevonden".
DEN HAAG De jongste cijfers
spreken van wantoestanden: de in
ternationale vrachtwagenchauf
feurs raken zo oververmoeid van
het,rijden dat een kwart van hen
soms achter het stuur in slaap valt.
Zeven procent heeft daardoor wel
eens een ongeluk veroorzaakt. Le
veren truckers meer gevaar op in
het verkeer dan bestuurders van
personenauto's?
Uit de ongevallencijfers van 1985
blijkt dat bij ongeveer een op de
acht ongelukken een vrachtwagen
betrokken is. Dat komt ruwweg
overeen met de aantallen perso
nenauto's (5 miljoen) en vrachtwa
gens (430.000), die in Nederland
rondrijden.
door
Weert Schenk
Niet uitgezocht is of verhou
dingsgewijs meer internationale
vrachtwagenchauffeurs te maken
hebben met ongelukken. Evenmin
geven de statistieken aan wat de
oorzaken zijn van ongevallen met
trucks. Kortom, uit de droge gra
fieken valt niet te lezen dat vracht
wagens een bovenmatig gevaar op
de weg vormen. De verzekerings
maatschappijen berekenen daar
om ook geen uitzonderlijk hoge
premies.
Ook de Algemene Verkeers
dienst van de Rijkspolitie in Drie
bergen durft geen uitspraken te
doen over de extra risico's van
vrachtwagens. In elk geval wordt
geen direct verband gezien tussen
het op grote schaal overtreden van
het rijtijdenbesluit en het in slaap
vallen achter het stuur.
"Veel hangt af wat de chauffeur
de avond tevoren heeft gedaan",
wordt gezegd. De woordvoerder
vindt het jammer dat de Groningse
universiteit, die een enquête onder
650 Europese truckers hield, geen
onderzoek organiseerde onder ver
tegenwoordigers of onder vakan
tiegangers naar Spanje. Volgens
hem zou dat ook schrikbarende ge
tallen opleveren over slapen achter
het stuur.
Woordvoerder H. Bergmans van
de Federatie Wegvervoer, het over
koepelende orgaan van werkge
versorganisatie in het beroepsgoe-
derenvervoer, maakt zich zelfs
kwaad over het onderzoek van
prof. dr J. F. O'Hanlon naar de ar
beidsomstandigheden in het weg
vervoer. "Komen ze met een waar
deloos verhaal over in slaap vallen.
Maar ja, wat had je anders kunnen
verwachten van die universiteit die
bekend staat als een broednest van
rode wetenschappelijke medewer
kers".
Bergmans verwijt de onderzoe
kers meer de sensationele kant te
hebben gezocht. Het was bij voor
baat duidelijk dat slapende chauf
feurs voor grote koppen in de kran
ten zouden zorgen. Ten onrechte,
meent hij. "Op 25" miljoen kilome
ter kan een chauffeur betrokken
raken bij een ongeval. Dan gaat het
om een op de'98 manjaren achter
het stuur: Ik vind dat weinig. Niet
verontrustend, dus".
Woordvoerder P. Romijn van de
EVO, de Algemene Verladers- en
Eigen Vervoer Organisatie, voegt
er aan toe dat de internationale
chauffeurs niet alleen zwaar belast
worden door de afstanden die ze
moeten afleggen. Ze hebben ook te
kampen met toenemende ver
keersintensiteit, wachttijden in fi
les en bij de grens, de verkeerscon
troles en de weersomstandighe
den. In dat licht bezien vindt ook
hij het aantal ongelukken alleszins
meevallen.
De werkgevers in het wegver
voer willen daar mee niet zeggen
dat het allemaal prima voor elkaar
is met de ry- en rusttijdenregelin
gen van de chauffeurs. Integen
deel. Ze zijn het er allemaal over
eens dat er iets moet veranderen.
De huidige regelingen zijn veel te
ingewikkeld. Voor de chauffeurs
valt er nauwelijks een touw aan
vast te knopen.
Er moet een eenvoudiger en m
de praktijk beter hanteerbaar sys
teem komen, zeggen de werkge
vers, waarbij uitgegaan wordt van
flexibele rijtijden en verantwoorde
rusttijden. Jarenlang is daar in Eu
ropees verband over gesproken,
maar het resultaat dat vorig jaar
werd bereikt, was voor de Neder
landse transportondernemingen
zeer onbevredigend.
Bergmans van de Federatie Weg
vervoer zegt dat de chauffeurs het
beste zoveel mogelijk kunnen rij
den on daarna uitrusten bij moeder
thuis, in hun eigen sociale omge
ving. Onderweg bijvoorbeeld 10
uur (met pauzes) op en 8 uur af. Als
een trucker zo vier etmalen rijdt,
spaart hij een extra vrije dag die hij
thuis kan doorbrengen.
Nu moet ook weer niet te snel ge
dacht worden dat de werkgevers
erg veel op'hebben met hun chauf
feurs. De bedrijfstak staat al lang
bekend om de ontduiking van de
cao-bepalingen, het werken met
zwart geld en het slecht uitbetalen
van overwerk. Maar ook de chauf
feurs werken om allerlei redenen
aan mee. Noodgedwongen, maar
ook omdat ze zich "vrije jongens"
voelen die lak hebben aan regels of
blij zijn dat ze een bepaalde truck
mogen rijden.
De chauffeurs knoeien, gewild of
ongewild, met de tachograaf. Ze lo
pen bij verkeerscontroles wel eens
tegen de lamp, maar vaker niet.
Volgens het onderzoek van de Gro
ningse universiteit is de controle
op naleving van de regels na België
in ons land het slechtst. De werk
geversorganisaties bepleiten bete
re handhaving van de wet.
De KNVTO, de Koninklijke Ne
derlandse Vereniging van Trans
portondernemingen, voegt daar
aan toe dat ook het beloningssys
teem wijziging behoeft. Volgens al
gemeen secretaris A. Reijnders is
het noodzakelijk dat de 30.000 Ne
derlandse chauffeurs die op het
buitenland rijden, niet meer per
uur worden betaald. Een vast ba-
sisloon verdient de voorkeur.
Nu heeft de Nederlandse chauf
feur er baat bij zijn uren op te voe
ren en ook extra lang te doen over
laden, lossen en wachten, aldus
Reijnders. Door het uurloon is de
Nederlandse chauffeur de minst
efficiënte van zijn Europese colle
ga's. De Nederlander besteedt 58
procent van zijn werkweek aan rij
den, terwijl de Italiaanse trucker
een percentage van 76 bereikt.
Er moet een eenvoudig systeem komen voor vrachtwagenchauffeurs
waarbij wordt uitgegaan van flexibele rijtijden en verantwoorde rusttij
den. Roto GPD)
Deze week worden naar rooms-
katholieke onderwijsinstellingen
en organisaties, COC-afdelingen
(voor homoseksuelen) en de me
dia zo'n 750 posters gestuurd met
als blikvanger een roze driehoek
met-oog, waarboven de woorden
'Oog in oog met de bisschop'. Ze
zijn op een drukkerij in Leiden
vervaardigd.
Initiatiefnemer is Floris Mi-
chiels in Amsterdam, student
Duits en kunstgeschiedenis, 29
jaar. Hij koos voor een persoon
lijke actie omdat actie via een or
ganisatie veel vergaderen met
zich brengt, en daar had hij geen
Het is een oproep aan 'alle ka
tholieke homoseksuele mannen
en vrouwen' om op paaszondag,
19 april, in de Sint Jan in Den
Bosch de mis van kwart over 10
bij te wonen. Daarin zal de bis
schop voorgaan. "Bisschop Ter
Schure is - evenals de Paus - van
mening dat 'praktizerende' ho
moseksuelen geen recht hebben
op het lichaam van Christus, de
Hostie", zo is op de poster te le
zen. "De actie 'Oog in oog met de
bisschop' wil hem op waardige
wijze confronteren met zichtbare
homoseksuele gelovigen".
De deelnemers wordt voorge
steld, kort vóór het ter commu
nie gaan een grote roze driehoek
op te spelden, voorzien van het
woord 'praktizerend'. "Als de
bisschop de Hostie weigert, blijf
dan rustig, maar demonstratief
voorin de kathedraal staan totdat
de mis is afgelopen".
Geadviseerd wordt, spandoe
ken en 'provocerende kleding'
thuis te laten. "Het gaat om een
subtiel maar indrukwekkend ge
baar". Tegelijk worden hetero
seksuelen en familieleden opge
roepen solidair te zijn en dit 'ge
loofwaardige gebaar' met woord
en daad te steunen. "Immers, ge
zinnen binnen de Katholieke
Kerk worden verscheurd en ver
deeld: Simonis wil ons dakloos.
Ter Schure broodloos". "Homo
seksualiteit is geen individuele
zonde, maar een collectief gege
ven, ook binnen de Rooms-Ka-
tholieke Kerk", zo besluit de pos
ter.
De actie is, naar Michiels toe
lichtte, vooral bedoeld voor ho
moseksuele katholieken "die een
daad willen stellen, maar er mis
schien nog over twijfelen of zij,
gezien de discriminatie van ho-'
mo's, als kerklid zullen bedan
ken". "Voor mensen die al een
losse band met de kerk hebben,
of ze die band niet helemaal moe
ten losmaken, en voor bewuste
kerkleden hoe ze die kerk van
binnenuit tot andere gedachten
kunnen brengen".
Of zijn eenmansactie iets los
maakt, is voor hem geen vraag.
"Er komt zeker respons op. Maar
het is beslist geen relschopperij.
Het past heel goed na alles wat er
de laatste weken op dit gebied is
voorgevallen".
Niet in de kou
Ouders van homoseksuele
kinderen hebben de rooms-ka-
tholieke pastores in Nederland
gevraagd hun kinderen niet in de
kou te laten staan, "hoe zwaar
ook de situatie zal worden nu u
als zielzorgers onder onverant
woorde morele druk wordt ge
zet".
In een open brief aan de pasto
raal werkenden van de stichting
'Landelijk overleg werkgroepen
ouders van homoseksuele kinde
ren' roepen zij de pastores op
zich niet door veroordelingen te
laten afschrikken en zich aan te
sluiten bij zielzorgers "die een
beter zicht hebben op homosek
sualiteit dan de congregatie voor
de geloofsleer in Rome en het
merendeel van de Nederlandse
bisschoppen".
De ouders voelen zich gegriefd
"doordat de congregatie hun kin
deren zonder enige reserve als
zondaars uit het volk van God
stoot, ook hen die in een eerlijke
en respectvolle verhouding met
hun partner leven".
Geen strafkamp
Het vonnis tegen de Russi
sche baptiste Sergina Joedintse-
va is nietig verklaard. Zij hoeft
niet voor twee jaar naar een straf
kamp. Dat heeft de organisatie
'Friedensstimme Nederland' ver
nomen.
Vorige week waren vrouwen
uit de gereformeerde gezindte bij
de Russische ambassade in Den
Haag om hun bezorgdheid te ui
ten over het lot van Sergina Joe-
dintseva, die was veroordeeld
omdat zij godsdienstige bijeen
komsten zou hebben georgani
seerd.
Een medewerker van de Russi
sche ambassade sprak toen al te
gen dat deze vrouw - moeder van
een grote kinderschaar - gevan
genisstraf zou moeten uitzitten.
'Friedensstimme Nederland'
heeft ook gehoord dat meer dan
tien leden van niet-geregistreer-
de evangelie- en baptistenge-
Hervormde Kerk: beroepen
te Veenwouden (Fr.) kandidaat
K. van Marrum Kollum.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Hoogvliet D. Deuze-
man Anjum.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Bergum
A. de Ruiter Ten Post-Garrels-
Leiden. In april zal in de
Hooglandse kerk weer een ten-
tonstelling worden gehouden
van werk van christen-kunste
naars, uitgaande van de werk
groep 'Aholiab', die is samenge
steld uit leden van Youth for
Christ, Ichthus, de Navigators en
de Evangelisatie Leidse Studen
ten (ELS). Een soortgelijke ten
toonstelling in 1983 - de eerste -
werd een succes, zowel wat be
treft het bezoek als de waarde
ring voor het ingezonden werk.
De opening is op zaterdag 28
maart van half 2 tot half 4. Daar
aan werken mee de dichter-pre-
dikant J. Zijlstra en de slagwer
ker Evert Gombert. Er zullen
werken zijn te zien van onder an
deren Janeric Johansson uit
Zweden, Henk Valstar, Libbe
Venema, Rienke Nijburg, Kees
Huigen, Flip van der Burgt, Cor
Fafiani en Mare de Klijn.
Afrikaanse kerk
Het zou goed zijn als wester
se missionarissen Afrika verlie
ten, opdat de Rooms-Katholieke
Kerk daar een echt Afrikaanse
kerk kon worden. Die bood
schap dragen twee Italiaanse
priesters - beiden werkend in
Lusaka - uit in een 187 pagina's
tellend boek dat deze week is uit
gekomen. Titel: 'Afrika, het
evangelie behoort ons toe'.
Volgens de schrijvers zou een
Afrikaanse raad van bisschop
penconferenties de inleiding
moeten zijn tot plannen om het
rooms-katholieke geloof in te
passen in de Afrikaanse cultuur.
Zij hebben kritiek op kerkelijke
en niet-kerkelijke ontwikke
lingswerkers, "die een paterna
listische houding aannemen,
waardoor de mensen om wie het
gaat worden gehinderd in hun
groeiproces".
Hoewel de twee priesters - van
wie er een ook hoogleraar is aan
een seminarie - lof hebben voor
vroegere missionarissen, zeggen
zij ook dat bepaalde congregaties
hun Afrikaanse missie aangrij
pen om zelf te overleven. Zij be
pleiten strikte controle op alle re
ligieuze orden die emplooi zoe-
ken in Afrika.
Dat zou ook voor ontwikke
lingswerkers moeten gelden. De
twee Italianen zijn ervan over
tuigd, dat de 'aanzienlijke tegen
woordigheid' van Europese vrij
willigers dodelijk is voor de op
bloei van Afrikaanse leken "die
nu wel degelijk de kans hebben
om dezelfde ontwikkeling en
technische vaardigheden op te
doen als waarover ontwikke
lingswerkers beschikken".
