Concurrenten of bondgenoten?
Kabelkranten in de maak
De onduidelijke toekomst van Omroep Rijnland en Radio West
ZATERDAG 28 FEBRUARI 1987
EXTRA
PAGINA 21
Sinds 1 januari is op
de zender Radio 1 een
nieuwe regionale
omroep te horen:
Radio West. Tot nu toe
waren dat
proefuitzendingen,
maar vanaf morgen
krijgen ze een
definitiever karakter.
Waarmee de reeds
bestaande
streekomroep
Rijnland ongewild een
broertje heeft
gekregen. Hoe
verhouden beide zich
tot elkaar? En zal het
ooit tot samenwerking
komen?
Hoofdredacteur Piet van den Ende en een redactrice van Radio West: "Ik hoop dat dat clubgevoel ontstaat'
(foto Roland de Bruin/GPD)
Radio West? De klaar-over in haar
oranje poncho wijst met het stop
bord gedecideerd naar het school
gebouw. Eenmaal binnen voor de
zekerheid nog maar eens gevraagd.
Radio West? Ja, bevestigt de juf
frouw in het halletje.
door Bart Jungmann
Een moment later moet ze haar centra
le portierspositie verlaten om joelende
schoolkinderen weg te sturen. Tegelij
kertijd bestelt een medewerker onder
het toeziend oog van een op het raam
getekend eekhoorntje papier en linten
voor de ANP-telex. De symboliek is
kortom welhaast onontkoombaar: Radio
West staat nog in de kinderschoenen.
"Het is allemaal nog een beetje impro
viseren", zoals hoofdredacteur Piet van
den Ende het uitdrukt als we op weg zijn
naar de piepkleine studio op de eerste
etage. Hij wijst naar de toiletjes, nu om
gebouwd tot archiefruimte en disco
theek. Begin volgend jaar moet het be
lendende pand in Rijswijk zodanig zijn
opgeknapt dat Radio West wat ruimer in
het jasje komt te zitten.
Al improviserend onderbreekt Radio
West sinds 1 januari tussen de middag
het programma van Radio 1 op de FM-
band voor uitzendingen die gericht zijn
op een deel van Zuid-Holland. Tot en
met vandaag waren dat proefuitzendin"
gen, met ingang van morgen is Radio
West vaker en officieel in de ether. Door
deweeks zijn er 's morgens nieuwsuit
zendingen van kwart over zeven tot acht
uur en verder ieder uur korte bulletins.
In het weekeinde wordt uitgezonden
van elf tot één uur en 's avonds van zes
tot zeven uur. De nadruk ligt daarbij op
sport. Met ingang van 1 juni wil de om
roep op werkdagen ook van vijf tot zes
uur van zich later horen.
Daarmee heeft Zuid-Holland zijn
tweede radiozender. Rotterdam en om
streken beschikken al een paar jaar over
Radio Rijnmond. Met Radio West heeft
de rest van de provincie nu ook de mo
gelijkheid om regionaal nieuws via de
ether te vernemen. Het begrip regio
moet overigens wel ruim worden opge
vat. Van het Westland tot de bollen
streek; van Den Haag tot Leiden, Delft
en Alphen.
Minimaal
Om met al die uithoeken in contact te
komen is Radio West de afgelopen twee
maanden op pad geweest, of liever ge
zegd: verslaggever Thijs Lieffering is op
stap geweest. Met de microfoon in de
hand heeft hij wandelingen gemaakt
door de 58 gemeenten die Radio West
bestrijkt.
Piet van den Ende: "Ik ben destijds
opgebeld door Thijs. Hij vertelde dat hij
afkomstig was uit Den Haag en dat hij
het leuk zou vinden om die beginperio
de mee te maken. Ik dacht: dat is hart
stikke leuk. Hij kent het gebied, hij heeft
bij Radio Stad in Amsterdam ervaring
met regionale radio opgedaan en het om
gaan met mensen is juist zijn sterke
punt. Ik vind dat het ook leuk is uitge
pakt. Veel reacties op gehad. Hierna
blijft hij nog twee maanden om dat mid
daguur te presenteren en zo de continuï
teit te bewaren. Een bekend geluid is,
zeker in het begin, belangrijk".
Een heel ander geluid over die eerste
twee maanden komt uit de mond van
Paul van der Burg. "Op zich was het best
een leuke promotie en Radio West heeft
daardoor ook een aardige bekendheid
gekregen. Ik vind het alleen raar dat het
tot één uurtje beperkt bleef. Ik vind dat
nogal minimaal. Zeker als je bedenkt dat
het door een buitenstaander is gemaakt,
mag je spreken van een magere start".
Paul van der Burg is hoofdredacteur
van Omroep Rijnland, onder welke
naam honderd vrijwilligers al ruim twee
jaar streekradio maken met als stand
plaats Leiden. Zoals Radio West ook in
Delft, Gouda en Alphen soortgelijke
Paul van der Burg in de nieuwe studio vc
Leiden: weinig vertrouwen in Radio West.
zenders tegenkomt op de kabel. De LOA
(Lokale Omroep Alphen) verzorgt sinds
november vorig jaar elke zondag plaat
selijke radio. Concurrenten of bondge
noten, dat is de vraag. Anders gezegd:
wat is de toekomst van Radio West?
Weinig vertrouwen
Als die vraag aan Van der Burg wordt
gesteld, luidt het antwoord dat naar zijn
mening Radio West de kinderschoenen
nauwelijks zal ontgroeien. Hij heeft wei
nig vertrouwen in een regionale omroep
met zo'n grote en diverse basis. "Wij
hebben al moeite met de vijftien ge
meenten waarin wij uitzenden. Kun je
nagaan wat dat voor Radio West bete
kent met 58 gemeenten. Bovendien be
staat er tusssen die gemeenten geen en
kele samenhang. Iets over Alphen is ab
soluut niet interessant voor Hoek van
Holland. Dus wat zal er gebeuren? Radio
West verwordt tot een radio voor Den
Haag en omliggende gemeenten. Daar
van ben ik overtuigd".
William Dekker van de LOA wil dat
nog even afwachten ("Ik heb nog niet zo
veel van Radio West gehoord"), maar hij
deelt die vrees in feite wel. "Het is aan
vankelijk opgezet als een initiatief voor
Den Haag. Dat was ook het grote be
zwaar van de andere streekomroepen.
Het is even afwachten hoe dat uitpakt,
maar ik denk dat het voor Radio West
heel moeilijk zal worden om algemeen
aan te spreken".
Hele regio
Piet van den Ende geeft toe: "Het is
een groot gebied". Aan de andere kant:
"Het klinkt misschien arrogant, maar
mogelijk kunnen wij ertoe bijdragen dat
er een samenhang ontstaat. In feite is de
Randstad toch één geheel. Natuurlijk
bestaat er geen culturele binding zoals
in Friesland of Drente en is deze regio
ook geen stedelijke eenheid zoals'Rijn
mond of Amsterdam. Maar er is toch
meer eenheid dan je op het eerste ge
zicht zou denken, en dan vooral op eco
nomisch gebied. Dit deel van Zuid-Hol
land is georiënteerd op toerisme en land
bouw. Dat vraagt om een milieuvriende
lijk beleid en dat vind je ook terug in de
bedrijfsmatige opzet".
Omroep Rijnland aan de Niewe Rijn in
(foto Henk Bouwman)
"Voor de rest kan ik het alleen maar
toegeven. Historisch gezien is het geen
eenheid en in bestuurlijk opzicht is het
dat ook niet. Dat is een journalistiek pro
bleem en daarop moeten we goed letten.
Als je iets in Alphen doet, moetje steeds
beseffen dat het voor Naaldwijk ook in
teressant moet zijn. Niet schaatsen op de
vierkante centimetér".
"En even groot is inderdaad het ge
vaar dat je je beperkt tot een zender voor
groot Den Haag. Het is een erg belangrij
ke stad in deze regio, maar daarom mag
je de rest niet vergeten. Dat houd ik ie
dereen ook steeds voor. Het moet duide
lijk uit de programmering blijken dat we
ook een aantal kleine plaatsen bestrij
ken".
"De vraag is hoe je dat doet. We zullen
in elk geval niet voor de herkenbaarheid
de regio opdelen en elke dag aan een an
der gebied aandacht schenken. Dat kan
naar mijn mening niet. Zeker voor de
nieuwsprogramma's in de ochtend zul
len we uit de hele regio putten".
Daarbij zal, zo is althans de bedoeling,
ook een beroep worden gedaan op de
kennis en het materiaal van de kleine
streekomroepen. Als het woord, samen
werking in dat verband valt, wordt de al
eerder gestelde vraag actueel: concur
renten of bondgenoten? Bij de presenta
tie van Radio West presenteerde Van
den Ende zichzelf en zijn team van elf
journalisten als het eerste elftal. In een
soort clubverband zouden de streekom
roepen Radio West dus moeten beschou
wen als hun vlaggeschip.
Van een dergelijke visie is bij Omroep
Rijnland in elk geval geen sprake. Boter
bij de vis, zo luidt het standpunt van
Paul van der Burg over samenwerking.
"Ik wil daarover best praten", zegt hij
(en dat is afgelopen woensdag in*oriënte-
rende zin ook gebeurd). "Maar samen
werken zal niet voor niets gebeuren. Als
ze iets willen hebben over Drie October
of een primeur van ons, zal daar wel iets
tegenover moeten staan. Ik kan natuur
lijk vrijwilligers niet verbieden om iets
voor Radio West te doen. Maar ik waar
schuw ze wel: geen gebruik maken van
Rijnland-spullen en geen gebruik ma
ken van Rijnland-informatie. Ze moeten
dat verdomd goed weten te scheiden".
Bondgenootschap
"Als je het hebt over samenwerking,
denk ik dat dat niet anders dan finan
cieel kan worden geregeld. Of misschien
met het afstaan van hun apparatuur. Als
Radio West zegt: we kunnen in ruil tech
nici voor jullie opleiden, dan zeg ik: dat
kunnen we zelf ook wel. Wij denken dat
we een goed draaiende omroep hebben
en we zijn zo eigenwijs te denken dat
luisteraars eerder in ons dan in Radio
West geïnteresseerd zijn".
Inderdaad zegt Piet van den Ende
over de mogelijkheden van samenwer
king: "Ik kan me voorstellen dat ze eens
bij ons komen kijken, dat ze eens met
onze apparatuur kunnen werken". Naar
zijn mening kunnen bij de overdracht
van kennis en materiaal de beurzen het
best gesloten blijven. "Wij werken ook
maar met een beperkt budget en het is
niet de bedoeling dat we daarmee de fi
nanciële problemen van de streekom
roepen oplossen".
Hij benadrukt kortom het idee van
bondgenootschap. "In de stichting Ra
dio West zitten per slot van rekening ook
vertegenwoordigers van de lokale en de
streekomroepen. En ik heb er daarom
ook altijd een punt van beleid van ge
maakt dat de streekomroepen ons als
een bondgenoot zien. Weliswaar doen zij
het in hun vrije tijd, maar ze zitten in
hetzelfde vak. Daarom heb ik ook die
vergelijking met elftallen gemaakt. Ik
hoop dat dat clubgevoel ontstaat"
"Hoe die samenwerking er dan moet
gaan uitzien, weet ik ook nog niet. Dat
moet de praktijk uitwijzen. Er komen in
elk geval lijnverbindingen met de diver
se studio's van de streekomroepen, ook
die van Rijnland. En er is een jongen van
Radio Gouwestad die op zaterdag een
programma voor ons gaat maken. Zo'n
free lancer zal zeker een tegemoetko
ming krijgen. In hoeverre dat met de
streekomroepen moet gebeuren, wil ik
even afwachten".
Alphen
Voor de lokale omroep in Alphen is
deze discussie nog niet aan de orde.
Hoofdredacteur William Dekker: "Over
samenwerking is voorzover mij bekend
nog helemaal niet gesproken". Het be
staansrecht van de LOA, dat kan hij wel
zeggen, is met de komst van Radio West
niet ondergraven. Voorlopig wordt dat
nog elke zondag via de kabel bewezen.
De LOA heeft al een machtiging aange
vraagd voor uitzenden via de ether, maar
vooralsnog is daarvan geen sprake. Dek
ker: "Hoeft ook niet, want Alphen is zo
dicht bekabeld".
Van der Burg is daarover een andere
mening toegedaan. "Kabel is leuk, maar
er zijn minder mensen op aangesloten
dan wordt gedacht. Veel hebben alleen
maar een aansluiting voor tv en niet voor
de radio".
Binnenkort kan daarom bij het nieu
we pand van Rijnland aan de Nieuwe
Rijn in Leiden de vlag uit, want met in
gang van half maart is de omroep niet
langer aan kabels gebonden. Dan zijn de
uitzendingen ook via de ether te beluis
teren. Eigenlijk had dat morgen al moet
gebeuren, maar de strenge winter heeft
voor vertraging gezorgd. Van de Burg:
"Daarom heeft ook de verhuizing van de
Breestraat, waar we in het pand de
Stichting Welzijn zaten, naar de Nieuwe
Rijn langer geduurd".
Rijnland speelt met haar intrede op de
FM-band mee in een experiment van de
PTT. Om te horen of regionale stations
op een onderlinge afstand van veertig ki
lometer elkaar èn het luchtvaartverkeer
niet storen, mogen drie zenders voor een
periode van drie maanden via de ether
uitzenden. Landsmeer kan meteen aan
de slag op de FM-band, maar Utrecht
laat nog even op zich wachten, aldus
Van der Burg. "Daar functioneert nog
niet eens een lokale omroep".
Hoopvol
Volgens de hoofdredacteur van Rijn
land-radio is het niet zo dat zijn omroep
na drie maanden weer tot de kabel is
veroordeeld. "Ik ben ervan overtuigd
dat dat niet zal gebeuren. Dat blijkt wel
uit een schrijven van het ministerie van
wvc dat we hebben gekregen. De enige
voorwaarde is dat we geen beroep mo
gen doen op de omroeppot (dat zou vol
gens de huidige wet namelijk wel kun
nen, red.). Met andere woorden: we ko
men in de ether en we blijven in de
ether".
Dat stemt hem hoopvol. "Het biedt al
lerlei nieuwe mogelijkheden. Misschien
dat we nu voor de plaatselijke overhe
den interessant worden als service-appa
raat. De gemeentelijke advertenties die
nu in de dagbladen en de advertentiebla
den worden geplaatst, zouden ook via
ons kunnen worden uitgezonden".
Hij ziet die toekomst trouwens toch
wel zonnig in, met de eigenwijsheid van
iemand die meent een behoorlijk pro-
dukt te maken. "Natuurlijk kan het be
ter, maar over de inhoud ben ik redelijk
tevreden. We hebben regelmatig pri
meurs, we verzorgen de meest informa
tieve uren van alle streekomroepen in
Nederland en we hebben het voordeel
dat we een frequentie hebben die 24 uur
per dag beschikbaar is. Dat kunnen we
natuurlijk niet de hele dag vullen, maar
in geval van calamiteiten kunnen we er
meteen in".
Op de vraag hoeveel luisteraars daar
voor op Rijnland afstemmen, moet Paul
van der Burg teruggrijpen op een al wat
ouder onderzoek. Daaruit zou blijken
dat vijf procent van de radiobezitters
met kabelaansluiting geregeld luistert.
"Ik vind dat vrij veel. Hoeveel het zal
schelen als we ook via de ether gaan uit
zenden, durf ik niet te zeggen. Maar er
zit nog altijd groei in. Hoewel we al twee
jaar bezig zijn is de naamsbekendheid
nog niet optimaal".
Alle informatie ("Ik heb geen zin in
Zo geregeld als Rijnland van zich
laat horen, zo weinig laat deze
streekomroep van zich zien. Wim
Ploeg, hoofd van de afdeling tele
visie: "We hebben in een periode
van reorganisatie gezeten. Te
weinig schouders moesten te
veel last dragen. Daarin is nu ver
betering gekomen en over twee
weken hopen we weer op het
scherm terug te keren".
De tv-sectie is de laatste maanden
wel verantwoordelijk voor een kabel
krant die in het weekeinde op de zen
der België 2 wordt uitgezonden. Het
betreft hier proefuitzendingen, in af
wachting van een apart kanaal in het
systeem voor een kabelkrant.
De Gemeenschappelijke regeling
antennevoorziening voor Leiden en
omgeving (de verantwoordelijke in
stantie voor de kabel) heeft concrete
plannen in die richting. Secretaris G.
Noordermeer: "Per 1 juli worden de
kanalen opnieuw gerangschikt. Dan
komt er inderdaad een apart kanaal
voor een regionale zender. De ruimte
daarop moet worden verdeeld tussen
Omroep Rijnland en de exploitant
van de kabelkrant".
Kandidaten
Zoals het er nu naar uitziet zullen er
namelijk twee van dergelijke kabel
kranten komen. Wim Ploeg over het
verschil tussen die twee: "Onze ka
beltekst zal meer in de servicesfeer
liggen. Aankondigingen van allerlei
activiteiten. Daarnaast komt er een
commerciële kabelkrant. Die moet de
kijkers trekken met actualiteit en tus
sendoor mogen er reclamebood
schappen worden uitgezonden".
Voor die laatste mogelijkheid heeft
zich een aantal kandidaten aange
meld bij de kabelexploitant. "We zijn
echter het verst gevorderd met het
Leidsch Dagblad, omdat die krant
ook aan de regio is gebonden.,De an-
programma's met verzoekplaten")
wordt verzorgd door louter vrijwilligers.
"En dat heeft natuurlijk zijn nadelen. Je
kunt een technicus niet tegenhouden als
hij zegt: ik ga bij mijn moeder eten. jullie
bekijken het maar. Maar dat gebeurt ge
lukkig niet zo vaak. Alleen is het verloop
vrij groot en strekt de ervaring vaak niet
verder dan de schoolkrant. Ons grote
probleem is dus journalistieke inhoud
aan de programma's geven".
Twee poten
Rijnland staat voor wat die inhoud be
treft op twee poten. Enerzijds zijn er de
deelredacties (onderwijs, sport, minder
heden) die het hele gebied bestrijken,
anderzijds zijn er zes lokale redacties die
dus op de plaatsen zelf zijn gericht. Rijn
land heeft daarvoor met wisselend suc
ces een beroep gedaan op de diverse ge
meenten om zo'n redactie te kunnen op
zetten. Verder wil de omroep in finan
cieel opzicht niets te maken hebben met
de plaatselijke overheden. "Zo waarbor
gen we onze onafhankelijkheid".
Via vier sluizen komt het geld nu bin
nen. Bedrijven en instellingen kunnen
als het ware zendtijd kopen (Van der
Burg: "Al stellen we daaraan wel bepaal
de grenzen"). Voor de kosten van uitzen
dingen op lokatie laat Rijnland de des
betreffende opdrachtgever opdraaien.
Sponsors leveren een kleine bijdrage en
er zijn 900 leden die een tientje betalen.
Daarmee kunnen de eindjes aan el
kaar worden geknoopt, zij het met grote
moeite. Paul van der Burg: "We kunnen
de vrijwilligers geen vergoeding geven
voor gemaakte kosten en zo moeten we
steeds zuinig aan doen. Pas geleden is er
een bandrecorder gestolen. Voor hon
derd vrijwilligers zijn er nu maar twee
bandrecorders beschikbaar, dat is na
tuurlijk te gek. Ander voorbeeld: we zijn
toe aan een nieuwe naald voor de platen
speler. Kost al gauw zeventig gulden. Is
voor ons nauwelijks op te brengen. We
hebben kortom de grootste moeite om
overeind te blijven".
Hetgeen hem opnieuw doet twijfelen
aan het bestaansrecht van Radio West.
"Het geld dat daarvoor is vrijgemaakt
zou toch veel beter besteed zijn als het
was verdeeld onder de streekomroepen.
Dan zouden die één of twee beroeps
krachten kunnen aanstellen en betere
apparatuur kunnen aanschaffen".
Die discussie is al zo lang geleden ge
voerd, zegt Piet van den Ende, dat hij er
niet opnieuw mee wil beginnen. "Ik
vind zo'n verdunning van de middelen
ook niet zinvol. Dat geld moet je niet
versnipperen. En daarvoor heeft de poli
tiek destijds ook niet gekozen. Jammer
voor de streekomroepen dat het zo is ge
lopen, maar het is niet anders".
Groeien
Hoe denkt hij, met al het geld in de
knip, de zendtijd te gaan vullen? "In de
morgen een round-up van de belangrijk
ste gebeurtenissen. De body van die uit
zendingen is de actualiteit, 's Middags
onder meer een land- en tuinbouwru-
briek, ook omdat de landelijke rubriek
in dat uur wordt weggedrukt. We gaan
wel proberen die rubriek ook voor ande
ren wat aardiger te maken met bijvoor
beeld een receptje. Daarnaast een regio
naal weerbericht en aandacht voor cul
tuur in de regio met een voorstelling van
de dag".
"Verder staat het nog niet vast wat we
gaan doen. We hebben ook nog een opi
niërende taak en op zaterdag wil ik iets
substantieels doen met een lange repor
tage of discussie. Maar dat moet alle
maal nog groeien".
Bevestiging van de eerder ontdekte
symboliek: Radio West staat nog in de
kinderschoenen.
dere aanvragers niet", aldus Noorder-
Na aanvankelijk de ontwikkelin
gen op het gebied van kabelkrant met
reserve te hebben bekeken, haakt het
Leidsch/Alphens Dagblad nu dus in
op deze nieuwe mogelijkheid van
nieuwsvoorziening. "Televisie is toch
bij uitstek bedoeld voor bewegend
beeld", vindt directeur G. Koopman
nog steeds. "Maar kabelkrant begint
nu uit te groeien tot een volwaardig
medium en daar willen we graag bij
zijn".
Plan
De uitgeverij heeft bij de kabelex
ploitant een tamelijk vastomlijnd
plan ingediend. De kabelkrant zal
een paar uur per dag te zien zijn. Een
kleine redactie verzorgt daarvoor 18
regionale nieuwspagina's, hetgeen
moet worden bekostigd met 12 pagi
na's reclameboodschappen (een pagi
na is één tv-scherm).
Van eigen nieuwsgaring zal vol
gens Koopman geen sprake zijn. Er
wordt geput uit materiaal dat ook in
het dagblad staat. Hij denkt niet dat
de krant daarmee haar eigen concur
rent wordt. "Het medium televisie
maakt alleen erg korte berichten mo
gelijk. Het is soort carroussel en de
mensen hebben daarvoor geen einde
loos geduld. Ik denk daarom dat het
juist zal noden tot meer informatie in
het dagblad". Als een aantrekkelijke
kant van kabelkrant ziet Koopman de
mogelijkheid om sportuitslagen al in
het weekeinde te kunnen brengen.
Of het LD/AD inderdaad zijn intre
de op de televisie zal maken, lijkt
vooral af te hangen van het overleg
met Rijnland. "Die twee moeten het
éérst maar met elkaar eens zien te
worden over de vraag hoe ze hun ka
belkranten op elkaar gaan afstem
men", aldus Noordermeer. Daarna
moet overigens de algemene raad van
de Gemeenschappelijke regeling an
tennevoorziening in april nog een de
finitieve beslissing nemen.
