Dikke Van Dale krijgt kleine broer
'Een lekker leven'
over jongeren van toen
Havenstaking
WOENSDAG 25 FEBRUARI 1987
PAGINA 9
Eindredactie Bert Paauw
Telefoon 071 - 144941, toestel 242
UTRECHT - De Dikke Van Dale
krijgt een broertje. Na twee jaar
van voorbereiding komt er begin
mei een kinderwoordenboek op
de markt, waarin bijna 26.000
woorden zijn opgenomen. Het
boek. dat officieel het Basis
woordenboek van het Neder
lands heet. is bestemd voor de
hoogste klassen van de basis
school en de eerste klassen van
de rgiddelbare school. Het werd
onlangs tijdens de Nationale On
derwijstentoonstelling in de
Utrechtse Jaarbeurs voor het
eerst gepresenteerd.
Twee jaar geleden is men bij
Van Dale met het project begon
nen, dat een investering bete
kent van vijf ton. Het woorden
boek wordt uitgegeven door de
educatieve uitgeverij De Ruyter
uit Gorcum. Het boek is samen
gesteld onder verantwoordelijk
heid van Monique Huijgen (29)
en Marja Verburg (32). beide
Neerlandici die samen de hoofd-
- Beeld van de Merwehaven in Rotterdam met stapels containers op de voorgrond.
ACHTERGROND
Na jaren van betrekkelijke rust
wordt er sinds ruim een maand
er grootscheeps gestaakt in de
Rotterdamse haven. Inzet is de
vraag of er wel of niet 350 haven
arbeiders ontslagen moeten/mo
gen worden in het 'stukgoed'
omdat het in die sector slecht
gaat. Al sinds jaar en dag worden
steeds minder goederen 'los' ver
zonden, en sturen steeds meer
bedrijven hun handelswaar in
containers over de wereld. Dat
werkt sterk kostenbesparend,
want het laden en lossen gaat
veel gemakkelijker. Containers
kunnen zo van het schip op een
trein of vrachtwagen worden ge
zet en verder worden vervoerd.
Leuk voor de handel, maar niet
mor de haven. De opkomst van
de container betekent de onder
gang van het 'stukgoed', de be
drijven die de 'losse goederen' la
den en lossen. Flink wat van die
bedrijven schakelden over op de
containeroverslag, maar kwa
men toen wel met veel overbodi
ge mensen te zitten. Dat beteken
de ontslagen en er heerste grote
onrust in de haven.
Als voorzitter van de Rijnmond-
raad en oud-burgemeester van
Rotterdam ging André van der
Louw met werkgevers en bon
den om de tafel zitten. En daar
rolde een akkoord uit waarom
het nu allemaal draait: de werk
gevers beloofden in het Van-der-
Louw-akkoord in ruil voor een
aantal tegemoetkomingen van
de vakbonden om tot 1991 nie
mand te ontslaan. En daarmee
leek de zaak gered.
Leek, want amper twee jaar na
het akkoord gaat het veel slech
ter in het stukgoed dan iedereen
had verwacht. Zo slecht, zeggen
de werkgevers, dat we tientallen
miljoenen guldens verlies lijden
en dat veel bedrijven failliet gaan
als we ons aan het akkoord hou
den (en dus niemand ontslaan).
Concreet: er moeten 350 haven
arbeiders de laan uit.
En dat pikken de bonden niet.
Afspraak is afspraak, zeggen die,
of dat de werkgevers nu goed uit
komt of niet. Bovendien verden
ken ze de werkgevers ervan dat
die de verliezen veel te hoog
voorspiegelen om hun zin te krij
gen. Via korte stakingen probe
ren de bonden nu al wekenlang
te bereiken dat de werkgevers te
rugkomen op hun ontslagplan
nen. De spanningen zijn zo hoog
opgelopen dat vorige week de
minister van sociale zaken. De
Graaf, met beide partijen om de
tafel is gaan zitten. Maar dat le
verde niet veel op.
En inmiddels speelt er nog een
nieuwe zaak. Het grootste contai
neroverslagbedrijf ter wereld, de
ECT met 1400 werkneme^. heeft
dc afgelopen maanden twee hele
grote klanten verloren. Dat kost
het bedrijf vele miljoenen gul
dens en de directie heeft vorige
week de bonden voor de keus ge
steld: óf de werknemers leveren
20 miljoen gulden in, óf er wor
den 250 mensen ontslagen. Ook
dat heeft tot grote woede bij de
bonden geleid. Na een weigering
om zelfs maar met de ECT-direc-
tie te gaan praten, zijn de bonden
maandag toch maar om de tafel
gaan zitten. Komende vrijdag
gaan ze verder praten, zo hebben
ze besloten.
Maar daarmee is de rust in de
haven nog niet terug. Aan de te
rugloop van het stukgoed veran
dert immers niets en daarmee
blijft de dreiging van ontslagen
ook de komende tijd boven de
havenwerkers hangen.
SJAAK SMAKMAN
redactie van het kinderwoorden
boek vormen.
Het meest gebruikte woorden
boek op de basisschool tot nu toe
is Het Schoolwoordenboek van
uitgeverij Dijkstra in Groningen,
in de volksmond „de Dijkstra
Daarnaast was er de „kleine Koe
nen" en tot verrassing van de
hoofdredactie van de kleine Van
Dale verscheen er vlak na de
start van het project het Basis
schoolwoordenboek van uitge
verij Wolters-Noordhoff. Deson
danks is het project bij Van Dale
doorgezet.
Tijdens het marktonderzoek
voor het Van Dale kinderwoor
denboek bleek volgens Verburg
en Huijgen dat er nogal wat on
vrede bestond over de bestaande
boeken. „De klacht op scholen
over de Dijkstra was. dat de kin
deren nogal eens mis grepen,
omdat veel woorden, ook heel
gewone als tafel en kruk, er niet
in stonden. Bovendien geven zij
geen omschrijving, maar een
voorbeeldzin die wordt ver
klaard. zodat je een heel beperk
te betekenis krijgt", aldus Marja
Verburg.
Hoewel beide hoofdredacteu
ren toegeven wel even te zijn
„geschrokken" van het verschi j
nen van Wolters' uitgave, hebben
zij ook daar wel iets op aan te
merken, namelijk de beknopte
omschrijving en de vele synonie
men. „Zo staat er bij huwelijk als
verklaring echtvereniging, ter
wijl dat woord niet wordt ver
klaard", aldus Monique Huijgen.
Proefopzet
Bij de samenstelling van de
kinder-Van Dale is gebruik ge
maakt van het bestand van het
vorig jaar verschenen heden
daagse woordenboek. Gepro
beerd is om zoveel mogelijk om
schrijvingen en voorbeelden te
vinden die aansluiten bij het taal
gebruik en de belevingswereld
van kinderen van 10 tot 14 jaar.
Om dat te bereiken hebben de
beide hoofdredacteuren stapels
De hoofdredactie van het Van L
Huijgen en Marja Verburg.
kinderboeken 'verslonden'. Maar
het verschil met het 'grote' woor
denboek is dan ook aantoonbaar,
bijvoorbeeld bij het woord para
noia. Het gewone woordenboek,
geestesziekte, die gekenmerkt
wordt door een stelsel van waan
ideeën, waarbij de verstandelijke
vermogens onaangetast blijven.
Het kinderwoordenboek: ziekte
van de geest waarbij je steeds
denkt dat je achtervolgd wordt
Met een proefopzet van de let
ter E zijn de hoofdredacteuren
naar scholen gegaan, om de reac
tie van leraren en leerlingen te
krijgen. De leerlingen waren heel
duidelijk: of de woorden konden
worden worden weggelaten om
dat ze bekend waren, of omdat ze
te moeilijk waren. Een reaktie op
het woord elf: „als je kunt tellen
weet je dat echt wel". Over eier
wekker: „het is geen kookboek"
De leraren kwamen met m
zinvolle opmerkingen, als gevolg
waarvan er 1500 Vlaamse woor
den zijn toegevoegd, geselec
teerd dour een Vlaamse redak-
teur. Enkele daarvan: bolwas-
sing voor standje, droogzwierder
voor centrifuge en duimspijker
voor punaise. Zelfs na twee jaar
werken aan het boek halen Ver
burg en Huijgen de voorbeelden
nog grinnikend aan.
Vieze woorden
Een ander probleem vormden
de 'vieze' woorden, door Verburg
en Huijgen diplomatiek 'vlóéken
en vulgaire woorden' genoemd.
„De uitgever wilde ze weglaten,
uit angst dat sommigen het boek
er niet om zouden kopen. Het
moet tenslotte ook acceptabel
zijn voor christelijke scholen.
Maar wij vonden het bock zon
der die woorden incompleet
Daarom hebben we nieuwe defi
nities gemaakt van woorden als
godverdomme en flikker, waar
van wij vonden dat ze erin hoor
den. Deze definities hebben we
voorgelegd aan een adviescom
missie, die ze praktisch allemaal
heeft goedgekeurd", aldus Ver
burg.
Momenteel wordt het woor
denboek gedrukt en in mei volgt
de presentatie op de J. H. van
Daleschool in Sluis, waar de
naamgever van de woordenbo.
ken geboren is en gewerkt het
als onderwijzer. De leerling»
van de school hebben al een be
zoekje gebracht aan Van Dale in
Utrecht en verheugen zich op die-
dag, waarbij ook de onderwijs
ministers van Nederland en Bel
gië aanwezig zullen zijn. Na de
presentatie wordt er aan de aan
wezigen een drankje aangebo
den in het plaatselijke hotel, dal
'De Dikke Van Dale' heet
HELM A COOLMAN
VRAAG 1 Wie is dit?
o Bukman
Ruding
Deetman
VRAAG 5 Welk woord staat hier?
to
mo
list
bi
'Onhygiënisch,
zeggen ze? Ik
durf er van de
te eten'
tafel
grond
vloer
VRAAG 2 Welke strip is dit?
VRAAG 6 Wie gaat er schuil
acnter deze naam?
TRlfPEL
Simone van Driel
Ruud Paauw
Nico Scheepmaker
rellen op middelbare school
bioscoopfilm voor jeugd
scene uit televisieprogramma
VRAAG 3 Wie is dit?
Josef E
Anatoli Sjtsjaranski
Andrei Sacharov
VRAAG 7 Welke sport is dit?
VRAAG 10 Dit is reclame voor een
autoverzekering
o autoschadebedrijf
ambulancebedrijf
VRAAG 4 Wie heeft dit gezegd?
•ST GAAT STEEDS BETER
Hein Vergeer
Johan Cruijff
Hilbert van der Duim
OPLOSSING
1 Letter 2
2 Letter 2
3. Letter 1
4 Letter 4
5. Letter 1
8. Letter 4
9. Letter 7
10. Letter 2
11 Letter 10
i vraag 7
t vraag 2
t vraag 8
t vraag 3
i vraag 1
i vraag 5
i vraag 4
n vraag 9
i vraag 4
t vraag 6
i vraag 10
de Kits-redactie in samenwerking met de
Stichting Krant in de Klas.
Het antwoord op de kwis van vorige
week was 'wereldkampioen'. Uit de goe
de inzendingen werd een winnaar geloot
en dat werd Ralt van de Wiel uit Zoeter-
woude. Hij krijgt zijn prijs één dezer da
gen thuisgestuurd
De oplossing van de kwis van van
daag kun je vóór 2 maart sturen naar het
Leidsch/Alphens Dagblad, Kits-redactie,
postbus 54, 2300 AB Leiden. Onder de
inzenders van de juiste oplossing wordt
een platen- ot boekenbon verloot ter
waarde van 25 gulden. Schrijf even bi| de
Volwassenen zijn ook eens jong
geweest en denken daar soms
met weemoed aan terug. Vooral
mensen van tussen de 30 en 40
jaar die zijn opgegroeid in de ja
ren zestig, de 'magische flower
power tijd'. De jongeren van nu
zegt dat geen bal. Hoezo jaren
zestig, was dat dan iets bijzon
ders? Je zou haast denken van
wel, als je bedenkt dat vele jon
geren uit die tijd er nu nog over
zwijmelen.
Er zijn er zelfs die hardnekkig
vasthouden aan het sfeertje van
toen, hun ogen sluiten voor de
werkelijkheid van 1987 en rustig
doorgaan met stickies roken en
het haar in een staartje dragen.
Wat was er dus in vredesnaam
voor bijzonders aan die tijd?
Lees eens het boekje 'Een lek
ker leven' van Theodor Holman,
waarin deze dertiger zijn herin
neringen aan zijn middelbare
schooltijd in de jaren zestig heeft
opgeschreven. Er zit veel her
kenbaars in: experimenteren
met seks en drugs, wilde feesten,
en tussendoor muziek maken in
een bandje. Toegegeven, het
klinkt niet echt spectaculair alle
maal.
Toch is 'Een lekker leven' een
aardig boek omdat het heel goed
de sfeer in die tijd oproept: ieder
een was optimistisch, vrolijk,
deed niet moeilijk of al te se
rieus. Vrijheid, blijheid. En da's
wel een heel verschil met nu: al
dat gezeur over bezuinigingen,
wel of geen uitkering, wel of
geen werk en de atoombom be
dreigend boven je hoofd. Ver
geet het even met Holmans ver
makelijke herinneringen.
Geschreven op de jongere van
vandaag is de eigentijdse verha
lenbundel 'Lefgozers' van Valen
tine Kalwij. Ook in dit boek zit
veel herkenbaars: verliefdheid,
huiswerk, het bij de groep willen
horen of je heel eenzaam voelen,
leraartje pesten of door de leraar
gepest worden.
Situaties die vaak genoeg voor
komen. Maar wat een verschil
met Holman. Die vertelt rottige
gebeurtenissen zo dat je er nog
een beetje om kunt glimlachen.
Houd de moed er maar in, toch'.'
Maar bij mevrouw Kalwij valt
niks te lachen: alles is somber,
treurig en verdrietig. Je kikkert
niet bepaald op van zo'n boek.
Bovendien heeft de schrijfster
de vervelende gewoonte om aan
het begin van een verhaal voor
uit te lopen op wat er gaat gebeu
ren. Zo houd je de spanning er
natuurlijk niet in.
Tot slot een boek dat spannend
is en vlot leest: 'De verborgen
steeg' van Johan Diepstraten en
Sjoerd Kuyper. Het is een soort
avonturenverhaal dat zich af
speelt in een afbraakbuurt. Tij
dens de sloop van twee huizen
komt uit een nis een lijk tevoor
schijn. Dat vormt het begin van
allerlei verwikkelingen, waarbij
een aantal jongeren voor detecti
ve speelt. Tussendoor gebeurt er
nog het nodige op het gebied van
de liefde en ontstaat een gevecht
tussen buurtbewoners en politie.
Ondanks dat laatste een gezellig
boek met een heel gemoedelijk
sfeertje om in één ruk uit te 1<-
zen. Bovendien is het een van de-
weinige boeken voor jongeren
waarin tekeningen staan
MARGOT KLOMPMAKER
Een lekker leven, Theodor Hol
man, uitg. Bert Bakker;
Lefgozers. Valentine Kalwij, uitg.
Holland;
De verborgen steeg. Sjoerd Kuy
per en Johan Diepstraten, uitg. Bert
...woGsfeec/5 hdt lefcM vook
7\n sdrolexMien efl m t<jd
ofti aai de telefoon te tonen
maai versaal-hef wel
wordt vervolgd
