Doodstraf in VS
gruwelijke loterij
Bittere strijd tegen de klok in Argentinië
Reagan heft sancties tegen Polen op
Volgens Amnesty International
Nancy Reagan negeert
chef staf Witte Huis
Voorstel in
Senaat voor
stopzetting
hulp Contra's
Syrië dreigt met
ingrijpen in Libanon
Carrell biedt
Iran zijn
excuses aan
Nog enkele dagen voor aanklachten tegen militairen
DONDERDAG 19 FEBRUARI 1987
BUITENLAND
PAGINA 5
NEW YORK - De doodstraf in de Verenigde Staten is een gruwelijke loterij waarbij
lokale politiek, geld en ras allemaal een eigen rol spelen. Dat zei de internationale secreta
ris-generaal van Amnesty International, Ian Martin, gisteren aan het begin van een cam
pagne van zijn organisatie tegen de doodstraf in de VS.
- autoritair - «foto ap>
NEW YORK (GPD) - De vrouw
van de Amerikaanse president,
Nancy Reagan, praat al sinds de
cember niet meer met de chef staf
van het Witte Huis, Donald Regan,
omdat zij vindt dat hij moet aftre
den. Dat staat in de Washington
Post van gisteren.
Het bericht werd gisteren direct
tegengesproken door zowel de
woordvoerder van Regan als de be
langrijkste woordvoerder van het
Witte Huis, Marlin Fitzwater. Vol
gens Fitzwater staat Regan in vrij
wel dagelijks contact met de
vrouw van de president.
Al enige keren eerder zijn in
Amerikaanse kranten berichten
verschenen volgens welke de 'First
Lady' de chef staf van het Witte
Huis persoonlijk verantwoordelijk
stelt voor de problemen waarin
haar man als gevolg van de Iran-
affaire is terechtgekomen.
Die berichten zijn door de per
soonlijk woordvoerster van Nancy
Reagan nooit echt overtuigend
ontkend, hoewel ook nimmer be
vestigd. Zeker is wel, dat president
Reagan zelf tot dusver geen aan-
stalte heeft gemaakt zijn chef staf
de laan uit te sturen.
Volgens de Washington Post van
gisteren echter is het niet ondenk
baar dat Regan niettemin besluit
binnen enkele weken op te stap
pen als hij het gevoel heeft, dat dat
de president zou helpen.
De algemene stemming in het
Witte Huis, zo stelt het artikel, is
dat het vertrek van Regan onver
mijdelijk is, omdat alleen dan de
broodnodige veijonging van de
staf op het Witte Huis doorgang
kan vinden.
Zolang de buitengewoon autori
taire Regan er nog zit, is het zelfs
Nancy Reagan
- Regan moet weg - (foto ap>
een probleem geweest vacatures
op te vullen. Zo is er nog niemand
gevonden die bereid is politiek di
recteur van het Witte Huis te wor
den, een hoge post die enkele we
ken geleden vrijkwam.
Op een persconferentie in New
York zei Martin dat de campagne
in Amerika juist nu nodig is, gezien
"het grote aantal mensen dat in
Amerikaanse dodencellen wacht.
Het gaat om een totaal van 1838 ge
vangenen, meer dan ooit tevoren.
door
Henk Dam
In geen ander land ter wereld,
met uitzondering van Pakistan, is
het aantal mensen dat ter dood
wordt veroordeeld zo hoog als in
de VS, aldus Martin, die er verder
op wees dat de laatste jaren het
aantal 'executies' in de VS sterk
gestegen is, van 57 in de laatste
drie jaar tegen 11 in de zeven jaar
daarvoor.
WASHINGTON (AP) - De Senaats
commissie voor buitenlandse be
trekkingen in de VS heeft gisteren
ingestemd met stopzetting van de
hulp aan de Nicaraguaanse Con
tra's.
De stemming verliep in grote lij
nen volgens de partij verdeling tus
sen Republikeinen en Democra
ten. De laatsten hebben een meer
derheid in de Senaat en het Huis
van Afgevaardigden.
Het is zo goed als zeker dat als de
Senaat en het Huis van Afgevaar
digden besluiten het advies van de
commissie op te volgen, president
Ronald Reagan zijn veto zal uit
spreken.
Het voorstel houdt in dat de
Amerikaanse hulp aan de Contra's
wordt stopgezet en een aantal Cen-
traalamerikaanse landen, Hondu
ras, El Salvador, Guatemala en
Costa Rica, kunnen rekenen op 300
miljoen dollar steun.
De stemming in de commissie
volgde een dag nadat de voorzitter
van de gezamenlijke stafchefs, ad
miraal William Crowe, had gezegd
dat de VS door moeten gaan met
hulp aan de Contra's, ondanks de
moeilijkheden waarmee het verzet
tegen de Sandinisten heeft te kam
pen.
Twee weken geleden liet de
voormalige commandant van de
Amerikaanse troepen in Centraal
Amerika, generaal b.d. Paul Gor
man, weten dat de Contra's niet in
staat zijn om de Sandinisten mili
tair te verslaan..
Buitenland kort
Betoging
In de Surinaamse hoofdstad Pa
ramaribo is gisteren opnieuw be
toogd tegen het militaire bewind
van legerleider Bouterse. Honder
den Surinamers gingen de straat
op en eisten weer het vertrek van
Bouterse. Ook riepen de betogers
leuzen tegen de nijpende voedsel
schaarste. "Wij hebben honger", zo
schreeuwden ze. Onder de demon
stranten bevonden zich veel scho
lieren en leerkrachten. De minister
van onderwijs waarschuwde dat
tegen hen streng zal worden opge
treden.
Gratie
De Sowjet-autoriteiten hebben
gratie verleend aan de joodse acti
vist Josef Begoen, die een gevan
genisstraf van zeven jaar moet uit
zitten wegens anti-Sowjet propa
ganda. Een Russische functionaris
deelde mee dat de gratieverlening
is ondertekend door president
Gromiko of één van diens plaats
vervangers. In dissidente kringen
werd gisteren gemeld dat er nog
geen nieuws over Begoen is bin
nengekomen. Begoens zoon acht
het waarschijnlijk dat zijn vader
wordt vrijgelaten.
Waldheim
De in verband met zijn oorlogs
verleden omstreden Oostenrijkse
president Waldheim zal in septem
ber van dit jaar geen bezoek bren
gen aan het kunstfestival Europa-
lia in Brussel. Het tweejaarlijkse
kunstfestival is dit jaar aan Oosten
rijk gewijd. De Belgische regering
had Waldheim enige tijd geleden
laten weten dat hij niet welkom is
bij de opening vanwege de 'politie
ke en diplomatieke complicaties',
Waldheim heeft sinds zijn verkie
zing tot president nog geen offi
cieel bezoek in het buitenland af
gelegd.
Amnesty International zal in de
komende maanden door middel
van een reeks persconferenties, le
zingen en dergelijke in en buiten
de VS de aandacht trachten te ves
tigen op de weer in toenemende
mate populair geworden doodstraf
in Amerika.
Recente opiniepeilingen wijzen
erop dat 86 procent van de Ameri
kanen voorstander is van het toe
passen van de doodstraf in geval
len van moord. Meer dan 50 pro
cent vindt dat ook op verkrachting
de doodstraf moet staan.
Woordvoerders van Amnesty In
ternational zeiden gisteren dat dat
hoge cijfer mede moet worden ver
klaard uit onbekendheid van het
Amerikaanse publiek met allerlei
gegevens rond de doodstraf.
In een gisteren voor publikatie
vrijgegeven rapport worden tal van
voorbeelden gegeven die erop wij
zen dat de doodstraf vaak arbitrair
wordt gegeven, en dat bovendien
de uitvoering van die doodstraf
vaak tot buitengewoon gruwelijke
taferelen leidt.
Het rapport maakt duidelijk dat
aan het geven van de doodstraf on
der meer racisme te pas komt: niet
alleen is 40 procent van de ter dood
veroordeelden zwart, statistisch
onderzoek heeft uitgewezen dat 90
procent van de ter dood veroor
deelden schuldig was bevonden
aan het vermoorden van een blan
ke, terwijl er net zoveel blanke als
zwarte slachtoffers zijn.
In tegenspraak met een aantal in
ternationale verdragen heeft Ame
rika ook gevangenen tot de dood
veroordeeld die hun misdaad
pleegden toen ze nog minderjarig
waren. Drie van hen zijn inmiddels
ter dood gebracht, en meer dan 30
zitten er in de dodencel, onder wie
vier die pas 15 jaar waren toen ze
hun misdaad pleegden.
De VS overtreden verder regels
van de Verenigde Naties waar het
gaat om het ter dood veroordelen
van zwakzinnigen. In de staat Vir
ginia bijvoorbeeld werd anderhalf
jaar geleden een boerenknecht ter
dood veroordeeld die door de psy
chiater een 'paranoide schizofreen
met een geestelijke leeftijd van 8
jaar' werd genoemd.
Amnesty schreef in het rapport
ten slotte een aantal voorbeelden
van zeer gruwelijke doodvonnis
sen. Zo wordt het voorbeeld ge
noemd van William Vandiver, die
in 1985 tot de elektrische stoel
werd veroordeeld. Het duurde 17
minuten voor hij dood was.
Ook executies met behulp van
gas of dodelijke inspuitingen heb
ben lang niet altijd een snelle dood
ten gevolge. Menigmaal is daar
meer dan tien minuten mee ge
moeid.
BEIROET (UPI/DPAyAFP) - Syri
sche troepen hebben gisteren ver
geefs geprobeerd de rust te herstel
len in het westelijke stadsdeel van
Beiroet waar sinds drie dagen zwa
re gevechten woeden tussen de Li
banese sji'itische Amal en linkse
milities. Syrië heeft gedreigd meer
troepen naar Beiroet te sturen om
een staakt-het-vuren af te dwingen.
Bij de gevechten zijn volgens de
politie sinds maandag 56 doden en
meer dan 200 gewonden gevallen.
De Libanese premier Rasjid Kara-
mi, een soenniet, dreigde gisteren
zijn ontslag in te dienen als de par
tijen de strijd niet staken.
De chef van de Syrische militaire
inlichtingendienst in Libanon, bri
gadegeneraal Ghazi Kenaan, gaf de
Amal, de Druzische PSP-militie en
de Libanese Communistische Par
tij (PCL) het bevel binnen 24 uur
de wapens neer te leggen. Anders
zou Syrië versterkingen naar Bei
roet sturen om een wapenstilstand
af te dwingen, zo dreigde Kenaan.
Volgens militiefunctionarissen
h'ebben de Syriërs ten oosten van
Beiroet een groot aantal tanks sa
mengetrokken.
Inwoners van West-Beiroet
noemden de gevechten de zwaar
ste sinds de Israëlische invasie in
Libanon in 1982. De gevechten wa
ren grillig en breidden zich over
heel West-Beiroet uit. „Wij kunnen
de milities niet meer uit elkaar
houden. Wij weten niet meer welke
militie welke straat in handen
heeft", aldus een inwoner.
De Amal hief gisteren de blokka
de rond het Palestijnse kamp
Bouij el-Barajneh op. Maar vol
gens ooggetuigen kregen slechts
enkele tientallen vrouwen toe
stemming het al vier maanden be
legerde kamp te verlaten om voed
sel en medicijnen in te slaan. Maar
Amal liet geen voedselkonvooien
van de Verenigde Naties tot het
uitgehongerde kamp toe. „Dat
hebben zij niet nodig aangezien zij
eruit kunnen en zelf inkopen kun
nen doen", aldus een Amal-func-
tionaris.
- de Westduitse ambassade uit protest tegen
BONN (GPD) - De Iraanse rege
ring heeft uit woede over de tv-
grap van Rudi Carrell over ayatol
lah Chomeini gisteren het West
duitse culturele Goethe-instituut
in Teheran gesloten. Deze stap
volgde nadat dinsdag twee West
duitse diplomaten werden uitge
wezen en maandag de Iraanse con
sulaten in de Bondsrepubliek wer
den gesloten. De Iraanse premier
Moesavi kondigde verdere econo
mische, politieke en culturele
strafmaatregelen aan wegens de
'racistische en fascistische poli
tiek' van Bonn.
Rudi Carrell gaf gisteren een ver
klaring uit, waarin hij stelt dat het
niet zijn bedoeling was religieuze
gevoelens te kwetsen. „Als het
toch zo is overgekomen, dan bied
ik daarvoor mijn verontschuldigin
gen aan", aldus Carrell. Hij zei later
voor de Westduitse televisie dat hij
dit gedaan heeft voor zijn familie.
Hij zou zijn bedreigd. De politie be
waakt nu zijn huis.
Ook de directeur van de West
duitse tv-zender WDR probeerde
in een gesprek met de Iraanse am-
bassadeur Djawad Salari duidelijk
te maken dateer geen opzet in het
spel is geweest.
De Westduitse regeringswoord
voerder Ost, die de traditioneel
goede banden tussen Iran en de
Bondsrepubliek benadrukte,
hoopt dat er geen verdere stappen
volgen. „Voor beide partijen hoop
ik dat de zaak zich niet verder uit
breidt", aldus Ost.
De voorzitter van de commissie
buitenlandse zaken van het West
duitse parlement, Stercke (CDU)
eiste echter dat Teheran de uitwij
zing van de twee diplomaten onge
daan maakt. Volgens hem is de pa
rodie van Carrell bepaald niet ori
gineel, maar hij vindt de Iraanse
reactie overdreven.
Bonn overweegt nog geen diplo-
(foto CP)
matieke stappen tegen Iran. De re
gering hoopt verder door aanvul
lende uitleg aan de Iraniërs even
tuele extra problemen rond de
twee in Libanon gegijzelde West
duitsers te voorkomen.
Op de vraag of er mogelijk een
samenhang bestaat tussen een
Westduits schip dat met een lading
wapens op weg was naar Iran,
maar de reis heeft onderbroken, en
de scherpe Iraanse maatregelen na
Carrells uit de hand gelopen grap
zei woordvoerder Ost: „Dit is zo
speculatief, dat we het niet in onze
overwegingen hebben opgeno-
Waar de Duitse vrachtvaarder nu
is, wist geen enkele departementa
le woordvoerder te vertellen. Wel
werd bekend dat de Portugese re
gering de reder van het schip toe
stemming heeft gegeven in de
buurt van Lissabon wapens te la
den. Portugal heeft geen wapen
embargo tegen Iran ondertekend,
maar omdat het schip onder West
duitse vlag vaart is een Westduitse
vergunning nodig. En die heeft
Bonn niet afgegeven.
NEW YORK (GPD) - De Ameri
kaanse president Reagan zal een
eind maken aan de economische
sancties tegen Polen als reactie op
de recente hervormingen in dat
land. Dat hebben bronnen binnen
de Amerikaanse regering gisteren
gezegd.
De Verenigde Staten gingen eind
1981 tot strenge sancties over na
dat de Poolse leider generaal Jaru-
zeiski met harde hand was gaan
optreden tegen de vrije vakbewe
ging Solidariteit.
De sancties hielden in, dat er een
eind kwam aan de grote Ameri
kaanse handelskredieten, en dat
voor Poolse goederen aanzienlijk
hogere importtarieven dan nor
maal van kracht werden.
Bovendien werden de visserij
rechten voor Poolse vissers in de
Amerikaanse wateren opgeschort,
en verloren de Poolse vliegmaat
schappijen hun landingsrechten,
twee maatregelen die inmiddels al
weer ongedaan zijn gemaakt.
De Amerikaanse regering zal nu
alle nog overgebleven sancties ook
opheffen. Dat volgt onder meer op
de vrijlating van bijna alle politie
ke gevangenen in Polen in septem
ber vorig jaar.
De opheffing van de sancties zal
vermoedelijk niet erg goed vallen
bij de leiding van Solidariteit. De
leider van deze thans illegale vak
beweging, Lech Walesa, heeft er bij
de Amerikanen op aangedrongen
pas tot opheffing over te gaan als
ook de laatste twintig politieke ge
vangenen vrijkomen, en als Solida
riteit door de Poolse regering als
vakbeweging wordt erkend.
De opheffing van de sancties
volgt op een bezoek dat de Ameri
kaanse staatssecretaris Whitehead
(buitenlandse zaken) eind januari
aan Polen bracht. Het feit alleen al,
dat dat bezoek plaatsvond, bete
kende aanzienlijke dooi in de
Pools-Amerikaanse betrekkingen.
Sindsdien zijn de twee landen
ook overeengekomen binnenkort
,te gaan praten over technische en
wetenschappelijke samenwerking.
Voorts zal binnen enkele weken
een Poolse parlementaire delegatie
een bezoek aan de VS brengen.
Een stralende Charles Haughey wordt in de Ierse hoofdstad Dublin
gefehciteerddoor zijn supporters na het vernemen van de eerste uitslagen
van de verkiezingn die dinsdag werden gehouden. Haughey. de afgelopen
jaren leider van de oppositionele Fianna Fail-partij, wordt naar alle
waarschijnlijkheid de nieuwe premier van Ierland. Zijn partij zou veruit
de grootste worden met ongeveer 80 zetels. In het 166 zetels tellende parle
ment zou dat echter vier zetels tekort zijn voor de absolute meerderheid.
De huiaige Ierse premier FitzGerald heeft gister avond.voor de tv toege
geven de verkiezingen te hebben verloren. De definitieve uitslag wordt
overigens pas in de loop van vandaag verwacht.
BUENOS AIRES (IPS) - De Ar
gentijnen hebben nog een paar da
gen de tijd om klachten in te die
nen tegen militairen die onder de
dictatuur (1976-1983) de mensen
rechten geschonden hebben. In de
nacht van zondag op maandag aan
staande zet de regering van Raul
Alfonsin een „punto final", een de
finitief punt, achter de periode.
De militairen tegen wie voor
maandag geen met bewijzen ge
staafde klacht is ingediend, kun
nen opgelucht ademhalen. Zij heb
ben niets meer te vrezen van be
wijsmateriaal dat later boven tafel
komt. Eind december keurde het
parlement de 'punto-fïnal'-wet
goed. Sindsdien zijn mensenrech
tengroepen en rechtbanken
koortsachtig in de weer om zoveel
mogelijk zaken aanhangig te ma
ken.
Volgens mensenrechtengroepen
moeten er maandag zo'n duizend
zaken bij de rechtbanken liggen
voor onderzoek. Zij eisen dat justi
tie al die zaken ook daadwerkelijk
behandelt en dreigen via het parle
ment het ontslag van nalatige rech
ters te bewerkstelligen. In de eer
ste drie jaar onder een burgerrege
ring kwamen slechts dertig zaken
voor. Sinds december werken de
rechtbanken zich echter uit de
naad en schorten zelfs de vakanties
op.
Onder druk van de militairen
wilde Alfonsin de slepende, uit
zichtloze kwestie versnellen en
binnen afzienbare tijd de wereld
uithelpen. Punto final is echter he
vig omstreden. Tegenstanders vin
den dat teveel misdadigers uit de
tijd van de 'smerige oorlog', toen
naar ruwe schattingen 9.000 men
sen verdwenen, de dans dreigen te
ontspringen.
Mensenrechtengroepen zeggen
nog zeker 250 zaken in portefeuille
te hebben, maar de identiteit van
de militairen achter de codenamen
is nog een raadsel. Zij schatten dat
het aantal militairen dat zich op de
een of andere manier aan schen
dingen van de mensenrechten
schuldig heeft gemaakt rond de
4.000 ligt.
Begin deze maand verklaarde de
procureur-generaal dat de openba
re aanklagers zich moeten concen
treren op de zaken waarvoor al dui-
ap> delijk bewijsmateriaal beschikbaar
is. Aangeklaagden die op verant
woordelijke posten zaten of per
soonlijk wandaden hebben begaan
krijgen prioriteit. Daaruit maakten
mensenrechtengroepen op dat de
lagere militairen, die zich achter
bevelen van hogerhand kunnen
verschuilen, vrijuit gaan.
De president heeft zich met de
regeling niet geliefder gemaakt bij
de familieleden van de slachtoffers
van de smerige oorlog. In de Per
manente Vergadering voor de
Rechten van de Mens gaan zelfs
stemmen op om Alfonsin, een van
de oprichters, uit de organisatie te
zetten. De president zou zijn ver
kiezingsbelofte, („de schuldigen
zullen boeten") hebben gebroken.
Schoonmaak
Alfonsin heeft ook te maken met
ontevreden geluiden in het leger.
Een grote schoonmaak in de gele
deren van het leger, waarbij dui
zenden militairen in het beklaag
denbankje zouden belanden, kan
hij zich niet veroorloven. Niet al
leen zou het leger leeglopen, de on
vrede zou gevaarlijke vormen kun
nen i
Het gemok in het leger neemt toe
naarmate de definitieve streep na
dert. Juan Carlos Pugliese, voorzit
ter van het parlement en vooraan
staand lid van Alfonsins Radicale
Burger Unie (UCR), toonde zich
onlangs ongerust over de groeien
de kadaverdiscipline onder militai
ren. De 'algemene onvrede' leidt
tot een 'corpsgeest', van soldaten
die elkaar beschermen en het ver
zamelen van bewijsmateriaal be
moeilijken met het punto final aan
de horizon.
Vorige week laaiden de gemoe
deren weer eens op, dit keer rond
de marteling van en moord op twee
geestelijken, Carlos Muria en Ga
briel Plongevillie in juli 1976. Twee
weken later werd bisschop Anto
nio Angenelli van de provincie
Rioja, die een onderzoek naar de
moorden had geëist, om het leven
gebracht.
Vorige week werd bekend dat
generaal buiten dienst José Mala-
gamba en luchtmachtcommandant
Luis Estrella moeten terechtstaan
voor de moorden. Estrella stak zijn
woede niet onder stoelen of ban
ken en maakte de regering-Alfon-
sin uit voor een 'door en door mar
xistisch regime'. De luchtmacht
sloot hem vervolgens in.
Veel militairen vinden dat zij ten
onrechte aangeklaagd worden. Dat
een aantal 'hoofdschuldigen' be
straft wordt, is veel minder omstre
den. Een van die 'grote vissen' is
oud-generaal Carlos Guillermo
Suarez Mason. Hij werd vorige
maand in de Verenigde Staten op
gepakt en zal naar algemene ver
wachting weldra worden uitgele
verd.
Suarez Mason kreeg begin 1984
een arrestatiebevel aan zijn broek
wegens ontvoering, marteling,
moord en fraude. Hij dook vervol
gens onder. Het leger liet hem val
len en ontnam hem zijn rang. De
ex-generaal zou ook betrokken zijn
geweest bij een complot van ex
treem rechts, dat de regering vorig
jaar oprolde.
Het lijkt erop dat Alfonsin het
hoofdstuk van de gruwelen van de
smerige oorlog met een aantal
spraakmakende processen als te
gen Suarez Mason wil afsluiten.
Maar het is de vraag of dat vol
doende is om de diepgewortelde
pijn van de Argentijnse bevolking
weg te nemen. Sommige tegen
standers van de verzoening heb
ben al gedreigd met een rechtszaak
tegen de staat. Punto final zou in
strijd zijn met de grondwet die
wetsgelijkheid voorschrijft. Alfon
sins streep onder het verleden stelt
de duizenden schuldige militairen
buiten die grondwet, menen zij.
