'Afzien van status kernmogendheid' Bezemkast Londen erg in trek Demjanjuk geeft schuld aan Russische KGB Gorbatsjov in rede tot vredesforum: Redder van wil en dank baby tegen verwend Hezbollah ontkent Waite vast te houden DINSDAG 17 FEBRUARI 1987 BUITENLAND PAGINA MOSKOU (AFP/DPA/Rtr/ANP) - De Sowjet-Unie is bereid af te zien van haar 'status van kernmogendheid' en de ove rige bewapening tot een 'zinvol minimum', te beperken. Dit heeft de Russische partijleider Michail Gorbatsjov gis teren verklaard. Gorbatsjov hield een toespraak tot de honderden deelnemers aan een internationaal vredesfo rum in Moskou. Om het land te vervolmaken heeft de Sowjet-Unie 'duur zame vrede, berekenbaarheid en een constructief stelsel van internationale betrekkingen' nodig, zei Gorbatsjov. De partijleider verklaarde zich een tegenstander van de leer van nu cleaire afschrikking en kritiseerde opnieuw het Amerikaanse Strate gische Defensie Initiatief SDI. De militarisering van de ruimte werkt ontwrichtend en veroorzaakt een crisissituatie, zei Gorbatsjov. Het gevaar dat er per ongeluk een oor log uitbreekt zal 'drastisch' worden vergroot. De zogeheten 'ruime in vulling' van het ABM-verdrag het verdrag over een verdediging te gen ballistische raketten, voert tot het einde van dat verdrag, voegde hij eraan toe. Bij een dergelijke in vulling krijgen de Verenigde Sta ten verregaande mogelijkheden om het 'Star Wars' plan te beproe- De Sowjet-Amerikaanse top in Reykjavik noemde Gorbatsjov 'geen mislukking, maar een door braak'. Maar nu moet de strijd wor den gevoerd om de daar gesigna leerde mogelijkheden te benutten voor een aanzienlijke beperking van de nucleaire bewapening en een daaropvolgende vernietiging van kernwapens. In haar streverj voor werkelijke ontwapening zal de Sowjet-Unie verder aandringen op een strikt systeem van controle en ondertekening, aldus de partij leider. Gorbatsjov zei dat de samenwer king op humanitair gebied moet worden uitgebreid om menselijke Alarmerend Standrechtelijke en willekeurige executies zijn het afgelopen jaar wederom op alarmerende schaal voorgekomen. Volgens een verslag van de Verenigde Naties dat giste ren is verschenen hebben slechts 11 van de 21 landen, die over derge lijke schendingen van mensen rechten zijn aangeschreven, gerea geerd. De meeste executies zouden hebben plaatsgevonden in Liberia, Iran, Irak en Zuid-Afrika. Geen van deze landen heeft gereageerd. Het verslag is samengesteld door de Keniaanse jurist S. Amos Wako in opdracht van de VN-Commissie voor de Rechten van de Mens. Ontkomen Bazel en omgeving zijn afgelo pen 1 november, bij de brand in een opslagplaats van het chemi sche bedrijf Sandoz op het nipper tje aan een levensgevaarlijke situa tie ontkomen. Op hetzelfde terrein waar de brand woedde stonden na-' melijk pakhuizen met onder mer voorraden fosgeen of mosterdgas en chloorgas. Voorkomen kon wor den dat de brand naar deze gebou wen oversloeg en dat de ramp di rect tot verliezen aan mensenle vens leidde. Aids Enkele West-Afrikanen die in West-Duitsland wonen dragen een nieuw Aids-virus dat met de mees te nu bekende bloedproeven niet kan worden aangetoond. Het nieu we virus zou zich nog niet hebben verspreid en wordt op dezelfde ma nier als het bekende virus overge bracht. Het heeft eveneens dezelf de effecten. Onderzocht wordt of de huidige bloedtests voor aids aangepast moeten worden om de nieuwe vorm te kunnen ontdek ken. Pastoor In zijn pastorie in Verrens Arvey bij Albertville in het Franse depar tement Savoie is gisteren het aan het gezicht verwonde stoffelijk overschot gevonden van de in de streek zeer bekende, 88-jarige pas toor Jean Fressoz. Omdat het huis overhoop was gehaald, vermoedt de politie dat de pastoor door in brekers werd vermoord. Sporen van braak waren er niet, want Fres soz sloot zijn voordeur nooit af. Instorting In de Indiase stad Nawanshahar in de noordelijke deelstaat Punjab zijn gisteren twaalf kinderen en twee onderwijzers levend begra ven en omgekomen, doordat het dak boven twee klaslokalen is in gestort. Tenminste 40 kinderen werden verwond, onder wie 23 ern stig. Meer dan 85 kinderen zaten in het puin vast. Het dak van de open bare school „Tagore" kwam naar beneden terwijl de lessen aan de gang waren. voorwaarden voor de vrede te scheppen. Volgens Gorbatsjov is de 'brede democratisering' in de Sowjet-Unie een onomkeerbaar proces, maar, zo voegde hij eraan toe, "de veranderingen hebben plaats op basis van onze opvattin gen over socialistische waarden, zij worden gemeten met een socialis tische meetlat". Tijdens een directe uitzending vanuit de conferentiezaal in het Kremlin bracht de televisie enkele malen ook de dissidente Nobel prijswinnaar Andrei Sacharov in beeld. Het was voor de eerste maal dat Sacharov sinds zijn terugkeer uit zijn ballingschap in Gorki op de Russische televisie te zien was. De Pravda maakte melding van de toespraak die Sacharov zaterdag tijdens het forum heeft gehouden. De partijkrant liet Sacharovs op merking dat „ontwapening hand in hand moet gaan met democratise ring" echter achterwege. De nieuwe benadering op huma nitair gebied is volgens partijleider Gorbatsjov niet het gevolg van „druk uit het Westen, of van onze wens geliefd te zijn terwijl wij ge heime bedoelingen hebben". ..Nee, dat is niet het geval. Het is het re sultaat van het nieuwe denken". Gorbatsjov verklaarde verder dat zijn land zich zo snel mogelijk uit Afghanistan wil terugtrekken. „Maar dat probleem is alleen op te lossen met medewerking van de Verenigde Staten en de buurlan den van Afghanistan In de Verenigde Staten is met lichte teleurstelling gereageerd op de rede van Gorbatsjov. Ameri kaanse regeringsfunctionarissen zeiden dat de rede op het gebied van wapenbeheersing niets nieuws bevatte. Volgens diplomaten had de Amerikaanse regering gerekend op mogelijke nieuwe initiatieven van Moskou. PARIJS - In de strenge koude van begin januari vindt Ramdane Khorchef een pas geboren baby in de sneeuwvelden rond Amiens Ramdane is een clochard. Hij komt uit Algerije, heeft er aan Franse kant gevochten en komt later in Frankrijk voor tien jaar in de bajes. door Rudolph Bakker Als Ramdane de baby vindt, dicht bij een bevroren vijver, in een plas tic zak gewikkeld, nog door haar placenta omgeven, bedraagt haar lichaamstemperatuur 24 graden. Ramdane brengt het baby'tje in veiligheid. Het is nu bij een pleeg moeder en heet niet langer Violet te. Ze is in de anonimiteit opge gaan. Randame Khorchef werd na zijn winterse daad van de ene dag op de andere de 'chouchou', de lieveling, van Frankrijk en met zijn anonimi teit was het gedaan. Dat betekende dat huismoeders de 53-jarige clo chard jassen en broeken begonnen te sturen en huisvaders geld. Het betekende dat de media over hem heen vielen en van hem wilden we ten hoe het allemaal precies was gegaan. Randame verscheen in het populairste zondagmiddagpro gramma op de televisie en werd er door televisiechouchou Patrick Poivre d'Arvor aan de tand ge voeld. Op de applausmeter bereikte Randame de hoogste score en hij mocht onder de schijnwerpers zij aan zij staan met de bekende Fran se filmster en zangeres Mariene Jo- bert. Als hij weer terug is in Amiens vertelt hij zijn weinige vrienden in een triest café achter het station: „Ohlala, ik zag haar dij en. je hebt geen idee. En ze gaf me na afloop ook nog een zoen". Randame slaapt niet langer meer buiten onder een paar onduidelijke stukken karton en gewikkeld in de vodden. Hij woont buitengewoon keurig in het Hotel Jules Verne in Amiens en dat voor de spotprijs van omgerekend twintig gulden per nacht. De eerste maand van zijn verblijf in 'Jules Verne' was voor rekening van de politie-pre- fect. Maar hij kan dat nu zelf net zo goed betalen, want op zijn bankre kening is al zo'n vijftigduizend francs door bewonderaars gestort. dat is omgerekend zo'n vijftiendui zend gulden. Wat Randame met al dat geld moet beginnen is hem volslagen onduidelijk. Op een avond had hij besloten met vrienden eens een keer rijk naar de hoeren te gaan, maar de taxichauffeur had niet kunnen lezen en na een nachtelijke rit zonder eind waren ze niet in Pa rijs. maar in Cambrai terecht geko- Randame vocht voor Frankrijk ook al in Indochina. Hij verloor er een stuk van zijn oor. De tien jaar in de bajes hebben hem het meeste getekend, al werd hij er als een mo del-gevangene beschouwd. Toch .moet je voor tien jaar gevangenis straf wel wat gedaan hebben, maar hierover wordt door de media niets onthuld want dat past niet in het 'plaatje'. Randame noemt zijn ka mer in het 'Hotel Jule Verne' zijn 'cel'. Hij strijkt er met zijn handen langs de muren, is er bang voor ge luiden en licht. Hij is ook steeds banger voor mannen die hem kwaad zullen doen. Als clochard was Randame gewapend met een gasmasker en een mes. Als ze hem wilden vergas sen. zette hij het gasmasker op en zwaaide hij met het mes. Het mes heeft de politie maar afgenomen, het gasmasker is in de opwinding van de laatste weken verloren ge gaan. Over zijn jaar in een psychia trische inrichting praat hij zelden. Alle goedwillende Fransen, die Randame van de ene dag op de an dere als hun 'chouchou' beschouw den, vragen zich met angst in het hart af hoe lang de rijk geworden clochard het in zijn nieuwe leven zal uithouden. Alle broeken die hij kreeg zijn te lang. Op zijn pasge- kochte transistor-radio doet hij niet anders dan zoeken naar sta tions die Arabische muziek uitzen den. Van de twee bedden in zijn kamertje kiest hij iedere nacht het kleinste. Hij gooit de dekens er af en slaapt onder de vodden. Zijn grootste rijkdom zijn ,de keuken rollen die hij gekregen heeft. Hij deelt er aan iedereen van uit: keu kenrollen en kleenex, dat is de lu xe die hij aan kan. Soms wordt Randame waarge nomen met Paris-Match. Het be roemde sensatieweekblad met de grote oplaag heeft twee volle pagi na's aan de redder van Violette ge wijd. Randame kijkt daar dan met grote aandacht naar. Maar hij kan lezen noch schrijven. PIET RETIEF - Dit blanke meisje springt uit een pantserwagen van de Zuidafrïkaanse politie waarmee ze naar school is gebracht. Een dergelijk 'transport' is tegenwoordig een normale zaak in de noordelijke provincie Transvaal waar de bevolking beducht moet zijn voor landmijnen van guerrillastrijders die het apartheidsbe wind in Zuid-Afrika bevechten. Kranten hebben gemeld dat door explosies van landmijnen al enkele zwarte kindéren zijn gedood die, in tegenstelling tot de blanke kinderen, te voet naar school moeten. (foto api LONDEN AP/GPD) - In een flat gebouw tegenover het Londense warenhuis Harrods, in de chique wijk Knightsbridge, is een schoonmaakkast omgebouwd tot een woning. Het mini-appartement moet een bedrag van 36.500 pond (bij na 115.000 gulden) opbrengen, zo deelde makelaar Richard Evans mee. Voor die prijs kan vrijwel overal elders in Groot-Brittannië een heel huis gekocht worden. Niettemin is de belangstelling voor de mini-woning groot. „Het is een adres in Knightsbridge en voor deze prijs kun je daar ver der niets vinden," zei hij. De wo ning is niet geschikt voor „een uit de kluiten gewassen per soon" en de bewoner zal buitens- Een makelaar toont de Londense huis moeten eten. Het een-kame- bezemkast die ruim een ton moet rappartement heeft een afmeting opbrengen. (foto ap» van 1,6 bij 3,3 meter, kleiner dan de meeste Britse gevangeniscel len. De woning is gestoffeerd en heeft een raam dat uitkijkt op een parkeerplaats. Buiten het ap partement is een toiletruimte van driekwart vierkante meter met wastafel en douche. Inmiddels heeft Grace New- bold een optie op het apparte ment genomen. Zij is het heen en weer reizen tussen het centrum van Londen en haar woning in Milton Keynes, 72 kilometer van Londen, meer dan beu. Hoe groot de aantrekkings kracht van Londen als woon plaats is, blijkt uit de prijzen voor woningen elders in den lan de. In Schotland staat een land huis te koop op ruim 70 km af stand van Edinburgh voor de prijs van 170.000 pond (533.000 gulden). Rond het huis ligt een eigen terrein van 16 hectaren met een verwarmd zwembad, een sauna en een overdekte tennis baan. Met het landgoed verwerft de eigenaar tevens een vergun ning voor de fazantenjacht in een gebied van 445 hectaren rond het eigen terrein. In schrille tegenstelling hier mee staat de geringe belangstel ling onder Britten om te verhui zen naar de Falklandeilanden, waarvoor Thatcher indertijd zo verbitterd heeft gevochten met Argentinië. Door middel van lok kertjes in de vorm van een gratis vliegreis enkele reis voor het he le gezin, financiële hulp bij ver koop van het huis in Engeland en hoge prioriteit bij het verkrij gen van een rijkswoning op het eiland wordt geprobeerd de ani mo voor de Falkland eilanden te vergroten. Helaas zonder veel BEIROET (AP/GPD/ANP) - De sji- 'itische ondergrondse organisatie Hezbollah in de Libanese hoofd stad Beiroet heeft ontkend dat zij de gezant van de anglicaanse kerk Terry Waite vasthoudt. Zondag had de Druzenleider Walid Joem- blatt gezegd dat Waite in handen was van de Hezbollah. De 47-jarige Waite verwdeen op 20 januari. Hij zou toen gaan onder handelen met de ontvoerders van een aantal Amerikanen. De Pro gressieve Socialistische Partij van Joemblatt had zich garant gesteld voor de veiligheid van de Brit. In een verklaring van Hezbollah die werd afgegeven aan de krant An Nahar wordt de bewering van Joemblatt ontkend en zegt de orga nisatie dat Joemblatt „terdege be seft dat wij net zoveel weten als hij over de ontvoerders die zouden gaan onderhandelen met de angli caanse gezant." De secretaris-generaal van de in New York gevestigde Nationale Raad voor Islamitische Aangele genheden, Mohammed Mehdi, heeft gisteren tijdens een bezoek aan West-Beiroet opgeroepen tot een Amerikaans initiatief voor een wapenembargo voor landen in het Midden-Oosten. Met zijn oproep neemt Mehdi afstand van het op wapenhandel gerichte beleid van president Reagan, met name de po ging om via wapenleveranties aan Iran de vrijheid van Amerikaanse gegijzelden te bewerkstelligen. Mehdi is in Beiroet om een bijdra ge te leveren aan de vrijlating van de 26 buitenlandse gegijzelden, on der wie acht Amerikanen. Ondertussen liet de Libanese president Amin Gemayel in Lon den weten dat de vrijlating van Terry Waite z'n hoogste prioriteit is, maar twijfels zijn er wel over de macht en invloed van de Libanese president, die niettemin op het hoogste niveau in Londen is ont vangen. Hij had niet alleen een uitvoerig onderhoud met de minister van buitenlandse zaken sir Geoffrey Howe, maar ook met premier Mar garet Thatcher. Het feit dat zij daarvoor een uur had vrijgemaakt, gold als aanwijzing voor het grote belang dat de Engelse regering hecht aan de goede contacten die Amin Gemayel onderhoudt met het Syrische bewind in Damascus. Met dat land heeft Engeland de di plomatieke betrekkingen verbro ken als gevolg van de Syrische be trokkenheid bij de poging van een Palestijnse terrorist om een tijd bom te smokkelen aan boord van een Israëlisch verkeersvliegtuig op Heathrow Airport. De voedselsituatie in Palestijnse vluchtelingenkampen wordt lang zaamaan beter. Nadat zondag de bevolking van het Palestijnse vluchtelingenkamp Rashidiyeh toestemming had gekregen om te gaan winkelen in de nabijgelegen zuidelijke havenstad Tyrus, kregen gisteren ook de bewoners van twee kleine kampen in de omgeving, Boess en Bourj el-Shamali, gele genheid voedsel in te slaan. Intus sen arriveerden voedselzendingen in deze door hongersnood geteis terde kampen. De gedeeltelijke opheffing van het beleg rond de kampen leek on der andere bedoeld om te zorgen voor enige ontspanning tussen Pa lestijnse guerrillastrijders en de Amal. De omsingeling van de Pale stijnse kampen Bourj el-Bar^jneh en Chatilla bij Beiroet duurt echter voort. Een woordvoerster van de Verenigde Naties verklaarde dat Amalfunctionarissen weigeren meer voedsel tot deze kampen toe te laten. De ministers van buitenlandse zaken van de twaalf EG-landen de den gisteren in Brussel een beroep op de strijdende partijen in Liba non om de hulpverlening aan de Palestijnse vluchtelingenkampen niet te verhinderen. Weinig animo voor vredesplan SAN JOSÉ (AP) - De Costaricaan- se president Oscar Arias heeft zijn ambtgenoten uit El Salvador, Hon duras en Guatemala zondag niet kunnen winnen voor zijn vredes plan voor Midden-Amerika. Het plan van Arias bestond uit tien punten, en schreef 'democratise ring' en nieuwe verkiezingen voor in Nicaragua. Ook zou er een einde moeten komen aan de buitenland se militaire hulp aan opstandelin gen en regeringslegers in Nicara gua en El Salvador. De presidenten van Guatemala, El Salvador en Honduras vroegen hem om de Nicaraguaanse presi dent Daniel Ortega uit te nodigen voor een nieuwe bijeenkomst over drie maanden in Esuipulas in Gua temala om het plan te bespreken. Ortega ziet het initiatief van Arias als eerTpoging van de Verenigde Staten om Nicaragua politiek te isoleren. JERUZALEM - "Hata'oet". het Hebreeuws voor "een vergissing" roept de van oorlogsmisdaden ver dachte John Demjanjuk (67) met een zenuwachtige glimlach als hij uit de boevenwagen stapt. Gooit daarbij enthousiast de geboeide ar men omhoog. Alsof het pleit al is gewonnen. Even later, bij het bin nenkomen van de rechtzaal in Je ruzalem, toont hij opnieuw enige kennis van de landstaal: "Boker tov" (goede morgen) zegt hij luid tegen het publiek. En weer dat overwinningsgebaar met de ar- aoor Taco Slagter Omhelst vervolgens zijn Ameri kaanse verdediger Mark O'Conner, draait zich om naar zijn 21-jarige zoon John jr. en kust hem innig. Het zijn de enige woorden en blij ken van emoties die Demjanjuk op de eerste dag van het zonder twijfel maanden durende proces toont. Want het gezicht van de verdachte verraadt geen enkel gevoel wan neer openbare aanklager Yona Blatman de beestachtige slachtin gen onder ruim 850.000 joodse ge vangenen in het dodenkamp Tre- blinka in het kort schetst. Demjan juk, die volgens de dagvaarding "Iwan de Verschrikkelijke" was die onder meer de gaskamers in 1943 bediende, luistert er ogen schijnlijk naar alsof hij voor het eerst een college krijgt in de holo caust. Dat is anders met de slachtoffers. Op de bioscoopstoeltjes van Israels tot rechtzaal omgebouwde natio nale theater "Binyenei Ha'uma" zitten overlevenden van het con centratiekamp die zichtbaar moei te hebben de weer opwellende zie- lepijn, het verdriet en de haat of bitterheid onder controle te hou den. Een oude man met een uitzon derlijk diep doorgroefd gelaat kan zich aan het eind van de ochtend zitting niet meer in bedwang hou den, komt naar voren en schreeuwt het uit. Zijn hele familie stierf in de gaskamers van Treblinka. Het gedrag van de van oorsprong Oekrainer, die vorig jaar door de Verenigde Staten aan Israël werd uitleverd, is opmerkelijk. De rust waarmee hij de tegen hem inge brachte vreselijkste misdaden over zich laat komen, is nauwelijks te rijmen met diens stellige ontken ning de persoon uit de tenlasteleg ging te zijn. Voor Demjanjuk gaat het om een door de Russische KGB in scène gezette persoonsver wisseling. Hij is nooit in Treblinka of welk ander concentratiekamp geweest, zo was zijn verweer tij dens het gerechtelijk vooronder zoek. Voor advocaat O'Conner is de ontkenning van diens cliënt als psycologisch raadsel niet relevant. Voordat het proces in feite kan be ginnen, trekt hij op wat stuntelige wijze alle hem bekende juridische registers open om de rechtbank er van te overtuigen dat zij niet ont vankelijk is. Ellenlang is zijn be toog over de discrepantie in het uitleveringsdocument en de dag vaarding. De Amerikaanse rechter heeft Demjanjuk aan Israël uitgele verd op grond van moord. Daaren tegen rept de tenlastelegging van genocide (volkerenmoord) zoals dat in de zognaamde "nazi-wet" in Israël expliciet als misdaad tegen de mensheid is geformuleerd. En dat kan volgens de strafplei ter niet. De aard van de beschuldi gingen moeten hetzelfde zijn als die op grond waarvan de verdachte is uitgeleverd. O'Conner beroept zich met gevoel voor theater op in ternationale rechtsregels en wijst de rechtbank erop dat Israël als rechtstaat een flater zal slaan als zijn eis niet wordt gehonoreerd. Maar de rechtbank acht zich wel ontvankelijk. Naar het oordeel van de rechtbank was de Amerikaanse rechtbank op de hoogte van de Is raëlische wet die voor de berech ting van Demjanjuk zou gelden. Dat stond in het uitleveringsver zoek. In het uitleveringsdocument kon echter de aanduiding "genoci de" niet worden vermeld, omdat deze misdaad niet in het Ameri kaanse strafrecht voorkomt. Niet temin blijft de rechtbank erbij dat een moord een moord is en de Is raëlische wet ter vervolging van nazi-misdaden als zodanig naar de geest en niet naar het woordge bruik moet worden uitgelegd. Omdat de identiteit van Demjan juk als beul van Treblinka nog niet vaststaat, dringt de verdediging er bij de rechtbank op aan de openba re aanklager te verbieden in zijn openingsrede de in het concentra tiekamp begane misdrijven aan te roeren en die indirect of direct met de verdachte in verband te bren gen. Volgens O'Conner zal dat een bevooroordeling van zijn cliënt veroorzaken, die blijft volhouden onschuldig te zijn. Maar de president wijst dit ver zoek resoluut af. "De wet zegt dat bij een ontkennende verdachte de beschuldigingen moeten worden bewezen. En hoewel het om de ho locaust gaat en de feiten daarvan bekend zijn, mag niet worden ver ondersteld dat iedereen precies weet wat er in Treblinka is ge beurd", zegt rechter Levin. Wanneer om half zeven 'savonds de eerste procesdag ten einde is, schuifelen de enkele honderden toeschouwers naar buiten. Sommi gen zijn teleurgesteld. Juridische haarkloverij is niet spectaculair, saai zelfs, menen die belangstellen den. Enigzins schichtig en met een stapel dossiers op de armen verlaat John jr. enige tijd later het ge bouw. De hele dag heeft hij op het podium achter zijn vader mogen zitten. Verduidelijkte af en toe wat als de beëdigde vertaler naar het Oekrains het liet afweten. Dat mocht van de president. John kijkt wat verlegen als hem naar zijn er varingen van deze eerste dag wordt gevraagd. "De wereld zal altijd we ten dat mijn vader onschuldig is", zegt hij met een trillende bovenlip.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 5