GRATIS VOOR U KLAAR
zouden de kenners
dan toch gelijk
Buma/Stemra blijft kopiëren
muziek op consument verhalen
NAAR DE AUTO RAI?
DAARNA NAAR AUTO-HOME
17?9
13?5
Érn
Sj
16?5
-CONSUMENT*
De groenteman
Roggebrood liefst zonder conserveermiddel
Boekje over
naaimachines
'Gettovorming door plan kabinet'
Bij aankoop van een HYUNDAI mèt het RAI-entreebewijs in uw hand:
KRIJGT U HEM GRATIS MEE!!!!! Anlll'Home UMrt"' M
VERKOPER M/V
Nieuw bil Klerks!
Extra tip
Bacardi
Rum
literfles
wit
CM
6?S
PAGINA 11
WOENSDAG 11 FEBRUARI 1987
De prijzen van groente en fruit
roepen nogal eens vragen en
misverstanden op. Toch kun je
stellen, als je de cijfers van de
afgelopen twintig jaar bekijkt,
dat groente nauwelijks duur
der is geworden. Is groente dan
duur of goedkoop. Tja, niet
duur in vergelijking met wat?
In vergelijking met vlees of vis,
of in vergelijking met gisteren
of in vergelijking met het bui
tenland? Hel is vaak moeilijk te
accepteren dat de prijzen van
dag tot dag kunnen verande
ren. Die veranderingen in prijs
kunnen verschillende oorzaken
hebben, welke in ieder geval al
lemaal terug te voeren zijn tot
de verhouding van vraag en
aanbod. We hebben te maken
met dagprodukten, welke onder
invloed van het klimaat in be
paalde hoeveelheden op de
markt komen en ook afhan
kelijk van het weer bij de
consument al dan niet in de
smaak vallen. Een belangrijke
factor in de prijsstelling is de
vraag in binnen- en buitenland
maar ook de produktie in het
buitenland. Ons land is sterk
gericht op de export van groen
te en fruit en het kan voorko
men, dat wij plotseling voor be
paalde groente meer moeten be
talen. omdat de vraag naar dit
produkt in het buitenland zeer
sterk is. Omgekeerd kan ook
voorkomen. Stel dat het in
Duitsland 's zomers Slecht weer
is en de vraag naar salade-
groente valt weg. Dan kunnen
wij hier extra voordelig aan de
ze produkten komen. Al deze si
tuaties worden 'vertaald' op de
veilingklok. Hoe komt zo'n vei-
lingprijs tot stand. Daarvoor
neem ik u even mee naar de ba
sis: het afmijnlokaal van een
Nederlandse groente- en fruit
veiling. Daar heeft namelijk de
confrontatie plaats tussen het
aanbod aan verse Nederlandse
groente en fruit en de vraag
van de nationale en internatio
nale handel. De prijs voor par
tijen groenten wordt 'gemaakt'
op een kok. die een handelaar
door middel van een druk op de
knop kan laten stoppen. De wij
zer loopt van hoog tegen de
richting van de klok in naar
laag. Wie het eerst drukt, koopt
het produkt. Durft men lang te
wachten, dan koopt men mis
schien voordeliger. Het blijft
echter riskant, want de buur
man kan het produkt ook nodig
hebben en net even een cent
meer willen bieden. Hoe komt
het dan, dat de groente in de
winkel meer moet kosten dan op
de veiling? Na de veiling ont
staan nog meer kosten. De han
delaar moet de verpakking be
talen, hij moet het produkt soms
ompakken en transporteren
naar de groothandelsmarkt. De
uren die daarin gaan zitten,
zijn niet gratis. Hij berekent de
groothandel z'n marge of krijgt
commissie. De groothandelaar
verkoopt het op zijn beurt aan
de groenteman die voor die dag
komt inkopen op de groothan
delsmarkt. En ook die moet
brood op de plank krijgen.
Redenen
Toch vindt u, dat u voor som
mige groente in de winkel soms
veel moet betalen. Dit kan om
de volgende redenen:
U kiest een produkt, dat ei
genlijk nog geen seizoen heeft
en dus nog sporadisch wordt
aangevoerd of uit een ver warm
land moet worden geïmpor
teerd. Asperges eet je bijvoor
beeld in mei en juni. Wie ze nu
wil eten. koopt Zuidameri-
kaanse en betaalt dan veel geld.
U wilt een primeurprodukt
of een bijzondere nieuwe groen
te. Er is weinig van, dus is het
exclusief. De vraag is groter
dan het aanbod en u moet er
diep voor in de buidel tasten. U
leest dan in de krant, dat de
eerste aardbeien veertig gulden
per stuk kosten. Dit is dan meer
een stuntprijsje, dat de koper e
voor over heeft. Veelal gaat zo'n
produkt naar een exclusief res
taurant en de opbrengst naar
een goed doel.
U moet voor uw groente
tweemaal zoveel betalen als uw
buurvrouw gisteren neertelde
voor haar spulletjes. Zij heeft
misschien groente van een lan
gere kwaliteit gekocht.
Minimumprijs
Boterbergen en wijnzeeen
kennen we in de tuinbouw niet.
Maar om dit te voorkomen,
moet door ons allemaal wel een
bepaalde prijs worden betaald.
Het veilingsysteem kent mini
mumprijzen. die nog onder de
kostprijs liggen. Onder die
grens kan het produkt niet meer
worden verkocht. Ook niet de
volgende dag, want dat zou al
leen maar het verschuiven van
het probleem inhouden. Het uit
de markt nemen van groente en
fruit doet zowel consument als
teler pijn, maar je houdt op die
wel met elkaar de eco-
n het gareel.
PIETER HARCKSEN
In haar strijd voor de auteursrech
ten heeft de auteursrechtenorgani
satie Buma/Stemra, die begin dit
jaar een feestje ter gelegenheid van
het 50-jarig bestaan van Stemra
vierde, zich nooit veel gelegen la
ten liggen aan de consument. De
snelle ontwikkelingen op audio- en
videogebied van de laatste jaren
stelt de stichting voor veel proble
men, die zij meestal liefst op de
portemonnee van de consument
verhaalt.
Stemra behartigt voor de bij haar
aangesloten componisten, tekst
dichters en muziekuitgeverijen het
'mechanisch recht', dat wil zeggen
het recht van het vastleggen en
vermenigvuldigen van muziek. Ie
dereen die een werk kopieert moet
daarvoor geld betalen aan de ma- langspeelplaat gemiddeld vier keer
ker daarvan en Stemra controleert wordt gekopieerd op een andere
of dit ook werkelijk gebeurt.
Vaak is dit namelijk niet het ge
val. Veel mensen nemen thuis mu
ziek van platen of radio op ('home
tapen') en betalen daarvoor geen
cent aan de componist van het ge
kopieerde werk. Een onderzoek,
dat een paar jaar geleden is gehou
den, wees uit dat elke verkochte
afwasautomaat
wint terrein. De
afwas is voor veel
mensen nog steeds
niet de meest
aantrekkelijke
huishoudelijke
klus. Het feit dat
de
energieverslinde
nde apparaten,
die tot voor enige
tijd als enige
mechanische
hulpmiddel voor
de vaat
verkrijgbaar
waren, draagt
zeker bij aan de
groeiende
populariteit van
de vaatwasser. De
nieuwste
machines, zoals
de Miele op deze
foto, kosten (met
een volle lading)
elektriciteit nog
slechts tussen de
64 en 72 cent op
het normale
afwasprogramm-
a. Het
spaarprogramma
kost tussen de 47
en 55 cent.
geluidsdrager. Daarmee lopen de
leden van de Stemra jaarlijks zo'n
1,6 miljard gulden mis.
Dit probleem lijkt te worden op
gelost nu er een wetsvoorstel over
het home-tapen bij de Raad van
State ligt. Sjors Knops, hoofd pu
blic relations van Stemra, hierover:
"Vermoedelijk zal er een opslag
van enkele kwartjes op de prijs van
muziekcassettes komen. Wij heb
ben er daarbij rekening mee ge
houden dat niet alle bandjes ge
bruikt worden voor het opnemen
van muziek".
"Een deel wordt benut voor stu
die of gesproken brieven. Dat is
ongeveer één procent en die groep
is in zekere zin een beetje de dupe
van de opslag. Misschien komen er
wel uitzonderingen voor bepaalde
groepen mensen, maar hoe dat in
de praktijk uitwerkt, weten we nog
niet".
Hoe het duidelijk wel werkt.
merkt de consument wel aan de
hogere prijzen voor cassetteband
jes. Waarbij Buma/Stemra zich er
geen lor van aantrekt dat dat een
nieuwe elpee tegenwoordig al
gauw 25 gulden kost, toch een for
se prijs voor tussen de 35 en 45 mi
nuten muziek, zodat thuis kopië
ren vaak de enige mogelijkheid
biedt om geregeld nieuwe muziek
in huis te halen.
Digitale cassette
Intussen wordt Stemra met een
nieuw probleem geconfronteerd:
de Digitale Audio Tape (DAT). Met
DAT-apparatuur kan de consu
ment kopieën maken die niet on
derdoen voor het origineel. Stemra
en soortgelijke instanties in het
buitenland verzetten zich hevig te
gen de komst van de digitale cas
sette. hoewel dat niet veel lijkt te
helpen.
Overleg met de Japanse elektro-
nica-industrie om de produktie
van DAT-apparatuur uit te stellen,
heeft niets opgeleverd. Dat bete
kent dat rond maart de apparatuur
voor zo'n 2500 tot 3000 gulden in de
winkel zal liggen. Stemra heeft wat
vérgaande mogelijkheden bedacht
om het maken van vlekkeloze, di
gitale kopieën te vermijden. Een
plan was om een stoorelement in
de apparatuur te bouwen, zodat
het maken van een goede opname
niet mogelijk is, maar het perfect
afspelen wel.
Een tweede mogelijkheid die
Stemra ziet om wat tegen het ge
bruik van de DAT-apparatuur te
doen, gaat zelfs nog verder. Via de
Europese Commissie wil Stemra
bewerkstelligen dat het voorlopig
niet komt tot een import van de ta
pes. Knops: "Of dat juridisch en
technisch mogelijk is weten we
niet, dat moeten we maar afwach
ten". Als derde oplossing denkt de
stichting over de mogelijkheid om
de DAT-bandjes zo duur te maken,
dat het niet meer interessant is om
daarmee elpees of compact discs
op te nemen.
Onder redactie
van Conny Smits
en Raymond Peil
Ook zonder conserveermiddel kan
roggebrood lang goed blijven, mits
het in een afgesloten verpakking
wordt gepasteuriseerd. Dat blijkt
uit een in Koopkracht gepubli
ceerd onderzoek van Konsumen-
ten Kontakt naar 24 soorten rogge
brood. Wat smaak en geur betreft
bracht het onderzoek geen grote
verschillen aan het licht. Consu
menten kunnen hun keuze het bes
te laten bepalen door smaakvoor-
keur, prijs en de hoeveelheid con-
serveermidelen in het brood. Het
ene roggebrood kan ruim vier keer
zo duur zijn als het andere.
Konsumenten Kontakt onder
zocht 24 soorten roggebrood. Hoe
wel in geen van deze roggebroden
meer conserveermiddel werd aan
getroffen dan de Warenwet toe
staat, is conserveermiddel in rog
gebrood niet nodig. In het "natuur
zuiver" roggebrood van Bolletje zit
geen conserveermiddel, maar het
blijft toch maanden goed. Dat
komt omdat dit roggebrood in een
hermetisch afgesloten verpakking
wordt gepasteuriseerd.
Bij alternatieve broden, waar
geen conserveermiddel wordt toe
gevoegd, is schimmelvorming een
groot probleem. Binnen enkele da
gen zijn ze beschimmeld. Alterna
tieve bakker Paul Annee uit Am
sterdam gebruikte wel conserveer
midel, maar het brood was deson
danks nog geen maand houdbaar
Op de verpakking van het Bra
bants roggebrood van de Hema en
Ovis en het echt Fries roggebrood
van de ProFimarkt stond geen in
grediëntendeclaratie. Een kwalijke
zaak, vindt Konsumenten Kontakt.
Wat smaak en geur betreft consta
teerden de proevers geen grote ver
schillen. Wel werden grote prijs
verschillen geconstateerd. Per ons
droge stof kan de prijs variëren van
19 tot 88 cent.
De Algemene Vereniging van
Naaimachinehandelaren (AWN)
heeft een boekje het licht doen zien
voor iedereen die van plan is een
naaimachine te kopen of te vervan
gen. Onder de titel 'Naaimachines,
wat er voor u te koop is bij de er
kende vakhandel' informeert zij de
koper in spe hierover.
Het boekje raad de klant aan zich
van te voren goed af te vragen wat
zijn wensen en eisen zijn. Tussen
de simpelste (ongeveer 500 gulden)
en de computergestuurde machine
(3000 gulden) zit natuurlijk een we
reld van verschil. Bovendien is van
belang hoe men van plan is de ma
chine te gaan gebruiken. Aandacht
wordt ook geschonken aan de mo
gelijke aanschaf van een tweede
handsmachine en inruil van de ou
de machine op een nieuwe, moge
lijkheden die voor de prijsbewust
consument natuurlijk ook van be
lang zijn.
Eén duidelijke kanttekening
dient nog bij de boekje worden ge
plaatst: het belangrijkste en her
haaldelijk terugkerende advies dat
de AWN de lezer geeft is om te
rade te gaan bij de erkende vak-
handel, met andere woorden, de
vakhandel beveelt zichzelf aan de
consument aan. Terwijl het uiter
aard geen kwaad kan om informa
tie over naaimachines op te vragen
bij de Consumentenbond, die wel
eens over deze apparaten heeft ge
publiceerd.
'Het voorlichtingsboekje van de
AWN is gratis verkrijgbaar bij
verkopers van de naaimachine-
merken Elna, Husqvarna, Lewen-
stein, Pfaff, Riccar, Singer en
Toyota. Het secretariaat van de
AWN, postbus 143 2280 AC Rijs
wijk (tel. 070-992320) stuurt desge
wenst het boekje toe.
Volgens het plan zullen gemeen
ten meer mensen met lage inko
mens in goedkope huizen moeten
laten wonen. Daardoor kunnen ze
immers de uit te keren huursubsi
die beperken en daarmee ook hun
eigen uitgaven. Volgens KK zijn er
te weinig goede goedkope wonin
gen. De huursubsidie maakt het
juist mogelijk dat ook mensen met
lagere inkomens in wat duurdere,
betere, huizen wonen.
Het kabinetsplan werkt getto
vorming in de hand, zo meent KK.
Bij stadsvernieuwing zullen oor
spronkelijke bewoners gedwongen
worden naar andere, goedkopere
wijken te verhuizen.
De armste mensen in de slechtste
huizen van de oudste wijken. Die
situatie zal volgens Konsumenten
Kontakt (KK) een van de gevolgen
zijn van het voornemen van het ka
binet om gemeenten mee te laten
betalen (tien procent) aan de huur
subsidie. Een slecht plan, conclu
deert KK.
De Raad voor de Volkshuisves
ting en de Raad der Gemeentefi-
nanciën zullen het kabinet er zeer
binnenkort over adviseren. KK
spreekt in haar maandblad Koop
kracht de hoop uit dat die instan
ties de regering op andere gedach
ten zullen kunnen brengen.
Want daar staat een
HYUNDAI
-q Compact Disc
DEALER VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
- Touwbaan 2 - 2352 CZ
- Leiderdorp-tel. 071-899275
Het Halfords-assortiment is volledig afgestemd op
de fietser en automobilist. Met name op de doe-
het-zelvers. De adviesfunktie van onze verkopers is
daarom van groot belang. Vandaar dat interesse en
inzicht in techniek gewenst is
Wij zoeken een
(tot 24 jaar)
voor ons filiaal te Alphen a/d Rijn
U heeft ervaring in de detailhandel opgedaan, bij
voorkeur in een soortgelijke branche
Belangstelling voor deze funktie?
Stuur dan uw sollicitatie naar Halfords BV,
Accustraat 2, 3903 LX VEENENDAAL
T a v. de heer R. Brouwer.
In een onlangs gehouden proeverij
onder 16 bekende Nederlandse
biermerken werd het Limburgse Lindeboom
Piisener met overtuigende meerderheid
als beste aangewezen. Notoire bierproevers
beoordeelden alle bieren op kleur, reuk,
smaak, hop- en moutgehalte, schuimkraag en
helderheid. Lindeboom liet alle grote namen
ver achter zich.
Oordeel nu zelf. Wij van Klerks
konden er in ieder geval niet van afblijven...
Lindeboom Piisener kist a 24 pijpjes
Henkes Jonge Jenever
liter, normaal 18,65
Coebergh Bessenjenever
liter, normaal 15,95
Caston de Lagrange
Franse cognac, normaal 29,95
Clen Talloch Scotch whisky
normaal 18,45
in
y ||lp
.NFi i
Wijn van de maand
Chateau Courac 1985
appellation Cótes-du Rhóne controlée
mis en bouteille au Chateau
médaille d'argent 1986;
Een robuuste rode wijn van het
allerhoogste niveau uit het topjaar
1985. Bij deze op het kasteel
gebottelde wijn is gebruik Af
gemaakt van de klassieke y
vinificatie méthode
Winnaar van de médaille
d'argent 1986 op de wijnbeurs
van de stad Orange
per fles
doosje a
6 flessen 35.00
(liggend verpakt)
Leiden
Oegstgeest
Lisse
Katwijk aan zee
Aanbiedingen geldig van
12 t/m 18 februari 1987
