Er is
zoveel moois
te zien...
oo van der
V&WIEL
Nirwana-flat is nog
steeds modern gebouw
IMD
WONEN
Dekbed heeft lakens
en dekens overwonnen
Gratis koelkast onder de vloer
Eerste flat van Nederland staat in Den Haag
DINSDAG 10 FEBRUARI 1987
Slapen onder een dekbed is tegen
woordig de populairste manier om
onder zeil te gaan. De meeste Ne
derlanders hebben lakens en de
kens afgezworen en leggen zich ter
ruste onder een licht en luchtig
dekbed.
Nu is er in dekbedden veel ver
schil, in samenstelling en in prijs.
De echte liefhebbers vinden het
pas echt slapen als het dekbed
voor vrijwel honderd procent ge
vuld is met zuiver dons, waar dan
zo'n twee procent veertjes tussen
mag zitten. 'Halfdons' bestaat al
tijd nog uit 85 procent veertjes en
15 procent echt dons. Wat er hier
op de markt aan 'half dons' ver
kocht wordt, is zo'n 65 procent
dons en 35 procent veertjes. De fa
brikanten zijn verplicht om op het
dekbed-label te vermelden wat er
precies in zit. Hoe meer dons, hoe
groter de 'warmteklasse' van het
dekbed. Dons heeft namelijk een
groter volume dan de vullende
veertjes. De verhouding tussen
dons en veertjes speelt natuurlijk
behalve in de warmteklasse ook
wel een belangrijke rol in de prijs
klasse.
Het ideale dekbed (dat overigens
altijd licht van gewicht is) zou in de
Dit hoekbad van Albatros heeft een
paar foefjes die het baden veraan
genamen. Het bassin is zo gevormd
dat de gebruiker genoeg schouder
en armruimte heeft tijdens het ba-
den. Bovendien zit de afloop in het
midden, zodat bijvoorbeeld twee
kinderen tegelijk in het bad kun
nen, zonder dat er een op een pijn
lijke plaats zit. In de hoek is een
speciaal zitje gemaakt, waarop
men, gerieflijk zittend, de voeten en
benen kan verzorgen. Het bad kan
met en zonder ommanteling en ook
als whirlpool worden geleverd. In
formatie Handelsonderneming
Veltman, tel. 03488-567.
winter lekker warm en in de zomer
lekker koel moeten zijrrt Een goed
dekbed komt aardig in die rich
ting. Om zomer- en wintergebruik
te kunnen wisselen, hebben de fa
brikanten de duo-dekbedden uit
gevonden, die ook wel sandwich-
dekbedden worden genoemd. Ze
bestaan uit twee helften die met
lintjes, drukknoopjes of klitteband
met elkaar verbonden zijn. In de
winter gebruik je het dubbele pak,
's zomers haal je er één laag af.
De fabrikanten hebben daar al
weer een derde dimensie op be
dacht. Dat is het combi-dekbed, sa-
mengesteld uit twee helften van
verschillend gewicht. Die slimme
combinatie biedt keus uit drie
warmtegradaties, om ook in voor
jaar en herfst precies de gewenste
en persoonlijk aangepaste warmte
graad te bereiken.
Slapen onder dons is lekker,
maar je eigen behoefte aan warm
te, de tegenstand aan gewicht op je
lijf. ook het verschuiven van zo'n
dekbed, dat zijn allemaal dingen
die het slaapgenot toch kunnen
verstoren.
Vulling
De prijzen van dekbedden lopen
sterk uiteen. Zuiver dons is duur,
en als je een voordelige aanbieding
tegenkomt, met een label die echt
dons garandeert, kan het zijn dat
de vulling niet nieuw is, maar uit
gebruikt materiaal komt.
Sommige mensen, die bijvoor
beeld astmatisch zijn, kunnen het
met dons moeilijk krijgen. Voor
hen is er een alternatief in de vorm
van een dekbed met polyestervul
ling. Dat is ook een stuk goedkoper
dan dons; een nadeel is wel dat dit
kunststofmateriaal geen vocht kan
opnemen. Daar staat dan weer te
genover dat een dekbed met kunst
stofvulling makkelijk wasbaar is.
Daarnaast bestaan er ook nog
dekbedden met een volledig
scheerwollen vulling. Het kan tot
wel 40 procent van zijn eigen ge
wicht aan vocht opnemen zonder
klam aan te voelen. Die eigenschap
wordt wel eens uitgelegd als een
soort geneeskrachtige werking ten
behoeve van reumapatiënten; he
laas is dat niet overeenkomstig de
waarheid.
Een wolgevuld dekbed is ook
wat zwaarder dan een donzen of
polyester exemplaar. Voor slapers
die graag wat 'gewicht' op zich voe
len is dit dan juist weer een aan
trekkelijk punt. De juiste keus ma
ken, waarbij ook de ruimte in de
portemonnee een rol speelt, is niet
zo eenvoudig. Deskundig advies
van de leverancier is dan ook on
misbaar.
De oudste voorganger van on
ze moderne koelkast is de al in
de prehistorie uitgevonden on
dergrondse ruimte waarin
voedsel op vrijwel gelijkblij
vende temperatuur kon wor
den bewaard. Zo deed men dat
al vele duizenden jaren gele
den over de hele wereld.
Hengelsporters, bezitters van klei
ne plezierbootjes enz. kennen dit
principe ook: ze hangen een zak of
plastic box aan een lijntje onder de
waterspiegel, en het pilsje of iets
sterkers is op elk gewenst moment
lekker koel opvisbaar.
Ook in huis (zelfs in de tuin) is de
traag wisselende temperatuur van
de bodem bruikbaar om produk-
ten die wel koel, maar niet tot of
onder het nulpunt opgeslagen
moeten Worden om vers te blijven,
gedurende een niet al te lange pe
riode voor bederf te behoeden.
Graaf je tot zo'n 60 cm diep, dan
kom je op een punt waar een tus
sen de 8 en 12 graden schommelen
de temperatuur (Celsius plus) na
genoeg constant blijft. Genoeg om
frisdranken, verse groenten e.d.
een tijdie koel en fris te houden.
Plaatsen waar zo'n gratis koel
kast gemaakt kan worden: mis
schien de watermeterput, als die
groot genoeg is; de kruipruimte
onder het luik in de begane-grond-
vloer; een in het tuinterras uitge
stoken put. Heel wat stacaravan-ei
genaars, bezitters van kleine
vakantiehuisjes en andere recrean
ten hebben volgens dit principe al
een vrijwel niets kostende koel-
bergruimte gemaakt. Het kan in
een gewoon huis ook.
Let er bij het bouwen van zo'n
gratis koelruimte op dat de put
diep genoeg is om de bovenkant
van de opgeslagen spullen op mini
maal 60 cm onder het maaiveld te
houden, in de praktijk dus onge
veer een meter diep.
Stort een betonnen bodempje en
bekleed de wanden met materiaal
dat ongevoelig is voor vocht. Dub
belzijdig met aluminiumfolie be
kleed noppenmateriaal, slechts 1
cm dik, is daarvoor heel goed
bruikbaar. Werk met dergelijk iso
latiemateriaal ook de onderkant
van het putdeksel af. De thermi
sche afsluiting is dan van dien aard
dat de drank- en voedselvoorraad
zijn oorspronkelijke temperatuur
Hoge gebouwen ontwerpen en
bewonen staat opnieuw in de
belangstelling. Voorstanders
van hoogbouw vinden dat het
flatgebouw de ideale woning
kan zijn voor verstedelijkte ge
bieden. Een pleidooi dat lijkt
op dat uit de jaren twintig, toen
de eerste flat van Nederland
werd gebouwd.
door Ronald Zoetbrood
Aan de andere kant bestaat er
nog steeds terughoudendheid. Te
genstanders associëren hoogbouw
met sociale problemen. Niet zon
der redenen. Met name de flatge
bouwen van vlak na de oorlog ble
ken van slecht gebouwd. Betonrot,
leegstand en een algehele verpau
pering maken wijken met flats on
aantrekkelijk om in te wonen.
Getroffen woningbouwvereni
gingen zien zich genoodzaakt om
gebouwen met een paar etages te
verlagen. Of flats te slopen omdat
lang vasthoudt. Dus moet je ze er
wel in koele toestand inzetten. De
natuurlijke isolatie kan immers, als
je er een warme hap in zou plaat
sen, ook als 'broeikist' werken.
Een voordeel van op deze manier
ingekoelde etenswaar en dranken
is ook dat ze wel lekker koel, maar
niet 'ijskast-koud' zijn. Een glaasje
fris uit de ondergrondse valt dan
ook niet zo gemeen koud op de in
gewanden. De berging, makkelijk
zelf te maken voordat het volgende
voorjaar invalt, ontlast ook de nog
al beperkte ruimte in de keuken
koelkast. In gebieden met hoog
grondwaterpeil moeten wel maat
regelen tegen doorsiepelen van
vocht worden genomen, om het in
wendige droog te houden.
De inhoud van de in gebruik
kosteloze koelkist kan, als je even
de mouwen opstroopt voor het
graafwerk, makkelijk de bergcapa-
citeit van een royale koelkast even
aren. Kun je er de kruipruimte on
der de vloer voor benutten, dan is
er zelfs zonder al te veel werk nog
meer ruimte voorhanden. Zorg er
dan echter wel voor dat het toe
gangsluik groot genoeg is om de
hele inventaris zonder al te veel
moeite te kunnen bereiken.
groot onderhoud niet te betalen is.
Bij koopflats doen zich andere
problemen voor. Ook al zijn ze
goed onderhouden. Iemand die in
de dure tijd een flatje kocht, kreeg
mede als gevolg van de economi
sche crisis, te maken met ontwaar
ding van zijn bezit. De prijs van
sommige woningen daalde met 50
procent. Hoewel de huizenmarkt
aantrekt, zal er waarschijnlijk nog
geen verbetering optreden. Want
algemeen is bekend dat het prijs
herstel bij koopflats achterloopt
vergeleken met andere sectoren
van de markt.
Flats worden over 't algemeen
gezien als een bedreiging voor his
torische binnensteden. Zowel het
gevelbeeld als het grondplan leve
ren problemen op. Al deze bezwa
ren verhinderen niet het enthou
siasme voor woontorens. Op pa
pier is het taboe uit de jaren zeven
tig al lang doorgebroken. Ontwer
pers en stedebouwkundigen wor
den weer geboeid door het feno
meen hoogbouw. Grote architec
ten als Weeber, Quist, Dam en
Koolhaas ontwierpen kortgeleden
indrukwekkende torengebouwen.
Er zijn veel 'papieren' bouwwer
ken bij. Een enkel plan wordt ver
wezenlijkt.
Het pleidooi voor hoogbouw is
gebaseerd op de toenemende be
hoefte aan stedelijk leven. De
symptomen zijn er, zegt men. Hoge
woongebouwen, gepland in de bin
nenstad, zouden aantrekkelijk zijn
voor bepaalde categorieën van de
bevolking. Gedacht wordt aan één-
en tweepersoonshuishoudens of in
ieder geval andere woonvormen
dan gezinshuishoudens. Deelname
aan de stedelijke cultuur staat cen
traal, zowel bij jong als oud.
Wat deze ontwikkeling betreft, is
er sprake van een internationale
trend. Grote steden als Londen,
Parijs en New York, zo bleek uit
een onderzoek, kennen een econo
mische elite, die zich elke voorkeur
kan veroorloven. En al jarenlang
worden voor deze groepen hoog-
bouwprojectenverwezelijkt. Het is
de vraag of de behoefte aan luxe
flats in ons land zal groeien. Wel
staat vast dat wij dezelfde verande
ringen kennen op het gebied van
de huishoudensopbouw.
Met een vergelijkbaar pleidooi
voor luxueus wonen, kwam het
eerste hoge woongebouw van ons
land tot stand: de Nirwana-flat aan
de Benoordenhoutseweg in Den
Haag. Het werd destijds een apart-
menthouse genoemd naar Ameri
kaans idee. Flats van alle gemak
ken voorzien, gebouwd als ideale
woningen en vooral bestemd voor
een elite-groep.
De 'woontoren' van zeven ver
diepingen ontstond tussen 1925 en
1930, ontworpen en gebouwd door
de ingenieurs J. Duiker en J. G.
Wiebenga. Het project was opgezet
als een commerciële onderneming.
Bewoners kochten namelijk een
aandeel in de gelijknamige NV.
Duiker en Wiebenga, zij prezen
hun flat aan met de slogan: „Wij al
len dromen ons een woning, waar
in wij volkomen vrij kunnen zijn"
Een economisch ingerichte wo
ning met veel comfort maakt een
eind aan de 'huisslavernij', was
hun standpunt. Ieder appartement
kreeg speciale voorzieningen, zoals
centrale verwarming, een vuilstort-
koker, een wasgoedkoker en een
goederenlift. Ook werd de plaat
sing van een centraal stofzuigsys-
teem (buizen met vacuümappara-
tuur overwogen.
De flats zijn per verdieping ver
schillend en komen uit op een cen
traal ontworpen trappenhuis met
een lift. De lift stond tevens in ver
binding met de garage onder het
gebouw.
Nirwana was, zeker voor die tijd,
verbluffend modern. Het comfort
dient de' ontplooiing van de mens,
stelden de ingenieurs Duiker en
Wiebenga: „Vruchtbare deelname
aan genoegens, stadsleven, uitgaan
enz., moet zonder bezwaar moge
lijk zijn, ook als men kinderen
heeft.
Het gehele bouwwerk werd op
getrokken uit beton. De bouw ver
liep moeizaam. Een groot pro
bleem was het verkrijgen van een
bouwvergunning. Het oorspronke
lijke plan voor de gedroomde flats
moest telkens worden aangepast.
Het eerste ontwerp bestond uit vijf
bouwblokken. Later werden dat er
drie en tenslotte één. Na de voltooi
ing van de flat waren er al binnen
enkele jaren veranderingen nodig.
De indeling van de apartementen
werd gewijzigd en de glazen liftko
ker moest worden ommuurd. Ge
leidelijk aan verdween het oor
spronkelijke beeld.
Desondanks is het gebouw
Nirwana nu een monument van de
moderne architectuur.
Het adres met een overwel
digend vakmanschap
Optometrie en contactlens
specialisten. Een schitterende
montuur-collectie.
En bovendien een uitgebreid
assodiment verrekijkers en
barometers, loepen en
microscopen.
COMPLEET UNIEK.
ANVC-CONTACTLENSSPECIALIST
OPTOMETRIST OV.
Nieuwe Rijn 62, Leiden. Tel. 071-12.41.08.
BOLLETJES
