Trouwen met een buitenlander
kost stukje Nederlanderschap
'Ik geloof dat ik verslaafd ben aan Beiroet'
'Dan gaat de staat zich er plotseling mee bemoeien'
Laatste westerlingen weten ondanks de risico's van geen wijken
ZATERDAG 7 FEBRUARI 1987
EXTRA
PAGINA 29
Effie Deirkauf:
"Als je met een
Nederlander
trouwt word je
van alle kanten
gefeliciteerdmet
een buitenlander
is dat niet zo".
(foto's Roland de -
Bruin/GPD)
door Runa Hellinga
Trouwen of samenleven met een
buitenlander kost je als Nederland
se vrouw een stukje van je Neder-
landerschap. Familie, vrienden en
buren kijken je er op aan en opmer
kingen als 'Weetje zeker dat hij niet
al getrouwd is', 'Kon je niets beters
krijgen', 'Zijn Nederlandse jongens
niet goed genoeg voor je' en 'Pas
maar op, moslems slaan hun vrou
wen en sluiten ze in huis op" zijn
heel normaal.
En naast dat soort reacties krijg je ook
nog eens te m.aken met een heel stelsel
van wetten die alleen voor buitenlanders
bestemd zijn en waarvan je tot dan toe
geen weet had. Want de Staat der Neder
landen accepteert niet zomaar een rela
tie met een buitenlander, zeker een niet-
EEG-onderdaan. "Ze gaan ervan uit dat
je een schijnlijkhuwelijk hebt en het is
aan jezelf om te bewijzen dat dat niet zo
is", zegt Betty de Hart. Samen met Effie
Deirkauf werkt zij voor de Landelijke
Werkgroep Nederlandse Immigranten-
vrouwen (Lawine).
De werkgroep, die sinds vorig jaar juli
subsidie krijgt, zal de komende 2,5 jaar
onderzoek doen naar relaties tussen Ne
derlanders en buitenlanders. De werk
groep organiseert studiedagen, geeft in
formatie en is bezig met de oprichting
van een aantal regionale contactgroepen
in Enschede, Groningen, Den Haag en
Rotterdam. Dergelijke contactgroepen
bestaan al in Amsterdam en Brabant.
Schijnhuwelijk
De rechtspositie, van de partners in
een dergelijke relatie is een van de zaken
waarvoor Lawine zich sterk maakt. Ef
fie: "Als je samenleeft met een buiten
landse partner krijg je plotseling te ma
ken met een heel andere dimensie in je
leven. Dan gaat de staat zich er mee be
moeien".
Dan is er plotseling een vreemdelin
genpolitie die het recht heeft om te on
derzoeken of partners wel echt van el
kaar houden. Die liefdesbrieven wil
zien. Die ouders en familie gaat onder
vragen of de partners echt wel van el
kaar houden. Die vragen komt stellen
als "Hoe laat staat hij op". Betty: "En als
jij dan kwart over acht zegt, en hij half
negen, kan dat een bewijs zijn dat je el
kaar onvoldoende kent en je dus een
schijnhuwelijk hebt".
"Je moet, zeker in het begin als alles
nog geregeld moet worden, echt ieder
papiertje, iedere brief bewaren, zodat je
dat kan laten zien. En juist in het begin
denk je daar helemaal niet aan, weet je
niet hoe belangrijk dat is. Voor de staat
is je partner eerst buitenlander en dan
partner".
De regelingen zijn zo ingewikkeld dat
Lawine mensen altijd adviseert een goe
de, op dit terrein gespecialiseerde advo
caat te raadplegen. Want is de relatie
eenmaal erkend, dan ben je er nog niet.
Aan Nederlanders die samenleven wor
den geen eisen gesteld. Met een buiten
landse partner is dat anders. Voor een
verblijfsvergunning worden eisen ge
steld aan grootte van de woonruimte en
aan het inkomen van de vrouw. Dat
moet minstens 1490 gulden per maand
zijn.
Het land uit
Ook de duur van het huwelijk is wette
lijk geregeld. Als de echtelieden binnen
drie jaar op elkaar uitgekeken raken,
gaat de buitenlandse partner onherroe
pelijk het land uit, ook al zijn er kinde
ren. Duurde het huwelijk langer dan
drie jaar, dan krijgt de man, als hij geen
baan heeft, nog een jaar de kans om
werk te zoeken.
Lukt dat niet, dan gaat hij alsnog de
grens over. Betty noemt dat een van de
oorzaken dat kinderen naar het buiten
land worden ontvoerd. Erg cru is dat de
termijn van drie jaar ook wordt gehan
teerd, indien de vrouw in die tijd is
overleden en de man dus als weduwnaar
achterblijft.
De staatsbemoeienis zal nog veel erger
worden wanneer over enige tijd de
Vreemdelingenwet zal zijn veranderd.
Dan verandert die termijn van drie naar
vijf jaar. Bovendien worden de huisves-
tingseisen dan strenger. Betty: "Dan kan
de partner ook nog het land uitgezet
worden als je woonruimte tussentijds te
klein wordt. Stel, je woont goed en je
krijgt een tweeling. Dan loop je dus het
risico dat je man het land uit moet".
Wie de wettelijke obstakels heeft ge
nomen, is er nog niet. Want ook op een
ander front moet een gevecht geleverd
worden: in de eigen omgeving. Effie:
„Mensen reageren verschillend op een
relatie met een buitenlander, maar ze
staan zelden te juichen. Niemand zegt
ooit gewoon: hé, wat leuk. Als je met een
Nederlander trouwt word je van alle
Een ranzige opmerking als 'vrijen
ze nou echt beter?', dat is het
minste dat je als Nederlandse
vrouw kunt verwachten wanneer
je met een buitenlander trouwt. En
dat vooral als die buitenlander
geen Duitser, Engelsman of blanke
Amerikaan is, maar zijn vaderland
heeft in het
Middellandse-Zeegebied of een
Derde-Wereldland. Wie de euvele
moed heeft verliefd te worden op
een man die deel uitmaakt van een
etnische minderheid, komt terecht
in een web van afkeuring en
vooroordelen. Niet alleen familie,
vrienden en buren, maar ook de
Nederlandse staat blaast daarin
een toontje mee.
iten gefeliciteerd, met een buitenlan-
uer is dat niet zo".
Isolement
Betty bevestigt dat: "Er zijn ook ge
noeg mensen die niet negatief reageren.
Maar je relatie met je familie en vrienden
verandert geheid. Op een bepaald mo
ment ga je merken dat je veel dingen
niet meer kunt bespreken, je raakt in
een isolement en na verloop van tijd zie
je dat je je vrienden hebt verloren".
Als vrouw raak je een deel van je maat
schappelijke status kwijt. Door met een
buitenlander te trouwen word je in de
ogen van de Nederlandse omgeving ook
een beetje buitenlands en zak je op de
maatschappelijke ladder. Nederlandse
mannen die met een buitenlandse
vrouw trouwen, hebben dat probleem
minder. Betty: "De status van een vrouw
hangt af van de positie van haar man,
niet omgekeerd. In de ogen van Neder
landers gaat een buitenlandse vrouw
dus in status omhoog als ze met een Ne
derlandse man trouwt".
Niet alleen de Nederlandse omgeving
reageert negatief, maar de familie van de
buitenlandse vriend of echtgenoot staat
ook zelden te juichen aangaande de part
nerkeuze. Op den duur krijgen vrouwen
vaak het gevoel nergens echt bij te ho
ren. Betty: "Als je niet uitkijkt, kom je in
een positie terecht waarin je tegenover
Nederlanders alle buitenlanders loopt te
verdedigen en omgekeerd".
Datje nergens meer bij hoort, is vooral
duidelijk te merken op het moment dat
je in de problemen komt. De hulpverle
ning in Nederland is keurig opgedeeld
in hokjes: buitenlanders, Nederlanders,
mannen, vrouwen, slachtoffers van mis
handeling of incest, alcoholisten,
drugsverslaafden en nog wat catego
rieën. Maar een hokje 'Nederlandse
vrouwen van buitenlandse mannen' is er
niet.
Nee verkopen
Bij huwelijksproblemen worden echt
paren vaak door een gezamenlijke hulp
verlener geholpen. Maar bij huwelijks
problemen met een buitenlandse part
ner kan het gebeuren dat de een wel ge
holpen wordt, omdat hij als buitenlan
der net binnen het desbetreffende subsi
diekanaaltje past, terwijl de hulpverle
ner de andere partner nee moet verko
pen. Want helaas, hij wordt niet betaald
dat een relatie wel eens verkeerd kan
gaan, zoals dat bij huwelijken tussen Ne
derlanders ook gebeurt. Maar ze bena
drukken dat de culturele verschillen in
veel gevallen juist heel leuk zijn. Zij zijn
het absoluut niet eens met mensen die
vrouwen aanraden zich aan de cultuur
van hun man aan te passen, ze vinden
dat je juist moet profiteren van de cultu
rele verschillen door je ervan bewust te
zijn: "Als je allebei je eigen cultuur uit
diept, kom je in een sterke, gelijkwaardi
ge positie".
Verbaasd
"Je wordt je bewust van dingen die al
tijd heel vanzelfsprekend waren en die
toch heel cultureel bepaald blijken te
zijn. Je denkt er over na hoeveel woor
den voor regen we in het Nederlands
hebben. Of je merkt dat wat wij gezelüg
noemen - met z'n allen in huis zitten -
voor anderen niet gezellig is. In landen
waar het warmer is zoek je de gezellig
heid buiten. Of je ziet de verbaasde blik
ken over al onze planten in huis. Planten
horen toch buiten?"
Dat je je bewust moet zijn van je eigen
cultuur, betekent niet dat je geen reke
ning moet houden met de cultuur van de
ander. Betty: "Daar waar culturen met
elkaar botsen moet je compromissen
zoeken. En daarbij moet je kijken naar
de redenen waarom hij bepaalde eisen
stelt. Een Turkse man kan zelf best vin
den dat zijn vrouw naar het café mag,
maar hij zit in een gemeenschap die daar
anders over denkt. En je moet niet ver
geten, wij hebben veertien miljoen Ne
derlanders om op terug te vallen, maar
de Turkse gemeenschap is veel kleiner.
Het is voor hen belangrijk dat de contac
ten goed blijven".
Daarmee rekening houden betekent
niet per se dat je je eigen leven aan ban
den laat leggen. Het hangt ervan af hoe
je ermee omgaat. "Een van onze vrou
wen had dat heel goed opgelost. Hij had
bepaalde vrienden die beslist moeilijk
waren gaan doen als ze zijn vrouw met
een andere man op straat hadden zien
lopen. Daarom hebben ze afgesproken
dat zij die vrienden nooit leerde kennen.
Als ze haar niet kenden, konden ze haar
er ook niet op aankijken. Dat werkt pri
ma en daar zijn ze allebei heel tevreden
Betty de Hart:
"Je moet, zeker in
het begin als alles
nog geregeld moet
wordenecht ie
der papiertje, ie
dere brief bewa
ren, zodat je dat
kan laten zien".
è*-
om Nederlanders te helpen, daar zijn an
deren voor.
Betty en Effie vinden dat vreemd,
vooral omdat huwelijken tussen mensen
uit twee culturen in Nederland geen ver
schijnsel van de laatste jaren zijn. "Dat
kennen we in ons land al eeuwen. Vanaf
de joodse en protestantse vluchtelingen
voor de Spaanse inquisitie totaan de
komst van de mensen uit Nederlands-
Indië zijn er altijd grote groepen buiten
landers ons land binnengekomen en zijn
er onderlinge huwelijken geweest. Dus
je kunt niet zeggen dat de problemen die
kunnen ontstaan helemaal onbekend
zijn".
Ondanks die lange praktische erva
ring is er in Nederland maar heel weinig
geschreven over huwelijken met men
sen uit een andere cultuur. En als erover
geschreven wordt, is het meestal nega
tief en komen de buitenlandse partners
er vaak af als mannen die niets anders
doen dan hun vrouw slaan en ze in huis
opsluiten. Effie en Betty ontkennen niet
De ontvoering van vier hoogleraren uit dit gebouw op de campus van de
universiteit van Beiroet heeft voor Robert Foss de emmer doen overlopen.
(foto AP)
Ontvoerders, moordenaars en
gewapende overvallers, die de
straten van het islamitische
westen van Beiroet onveilig
maken, jagen de laatste
westerlingen weg die zich na 11
jaren van burgeroorlog nog bleven
vastklampen aan het vroegere
'Parijs van het Midden-Oosten'.
Volgens de politie verblijven er nog
geen 100 westerlingen meer in de islami
tische wijken van Beiroet na de jongste
golf van ontvoeringen waarin weer 11
buitenlanders worden vermist. Er be
staat ook gegronde vrees dat de Angli
caanse gezant Terry Waite, die op 12 ja
nuari in Beiroet aankwam voor een nieu
we missie om door middel van gesprek
ken met ontvoerders gijzelaars vrij te
krijgen, zelf het slachtoffer is geworden
van een gijzelactie.
Voordat in 1975 de burgeroorlog uit
brak woonden in Beiroet meer dan
100.000 buitenlanders, overwegend Eu
ropeanen en Amerikanen. De stad was
het belangrijkste zaken-, nieuws- en ver
maakscentrum van het Midden-Oosten.
Geschrapt
Er verblijven volgens cijfers van de
politie nu nog ongeveer twaalf Amerika
nen in West-Beiroet in gezelschap van
naar schatting 30 Fransen, 20 Italianen
en 15 Spanjaarden. Daarnaast nog wat
Zwitsers en Grieken, werkzaam op de
Zwitserse en Griekse ambassade, de eni
ge twee in West-Beiroet die niet gesloten
zijn. Buiten deze cijfers vallen personen
die naast de Libanese nog een andere
nationaliteit hebben. Sinds de kaping
van het Amerikaanse TWA-toestel in
1985 hebben alle buitenlandse lucht
vaartmaatschappijen voorts hun vluch
ten op Beiroet geschrapt.
Wat de resterende westerlingen in
geeft te blijven ondanks de beangstigen
de risico's, is een mengsel van nostalgie,
verslaving en toewijding. „Ik weet dat
we in de handen zijn van een hydra die
heel veel koppen heeft," zegt een Ameri
kaanse vrouw die in de Beiroetse wijk
Ras is blijven wonen en om veiligheids
redenen haar naam niet wil noemen.
„Maar ik woon hier al zo lang dat ik mij
hier thuis voel en niet kan besluiten om
te vertrekken."
„Ik heb altijd nog de hoop dat on
danks alles de goede, oude tijden weer
terugkomen," voegt zij daaraan toe. „Ik
geloof dat ik verslaafd ben aan Beiroet."
Zij is werkzaam aan de Amerikaanse
Universiteit in Beiroet, een van de meest
prominente academische onderwijsin
stituten in het Midden-Oosten. Maar
voor Robert Foss, de laatste Amerikaan
se docent aan de school voor de Ameri
kaanse gemeenschap aan de overkant
van het universiteitsgebouw, heeft Bei
roet definitief afgedaan na de laatste ont
voering van vier hoogleraren van het
Beirut University College op 24 januari.
„Ik ben er twintig jaar geweest. Ik heb
vrijwel elke evacuatie en terugkeer mee
gemaakt. Maar dit was echt de druppel
die de emmer heeft doen overlopen," be
toogt Foss nadat hij verleden week zijn
woonplaats verliet.
Niet weg
Twee Amerikaanse vrouwen dachten
er weer anders over. Zij zouden vorige
week met drie andere Amerikanen uit
Beiroet vertrekken, maar zagen daar op
de plaats van samenkomst op het laatste
moment van af. „Ik wil hier echt niet
weg," zei een van hen in tranen uitbar
stend terwijl zij in een auto onder escor
te van Druzen werd teruggereden naar
haar woning in West-Beiroet.
Tien vrouwelijke docenten van de
Amerikaanse Universiteit willen ook
van geen wijken weten. Een van hen, de
35-jarige Eileen Knight, legt uit dat zij
niet bang is, omdat naar haar zeggen de
militante sji'ieten, die verantwoordelijk
worden gehouden voor de meeste ont
voeringen, nog nooit een vrouw in gijze
ling hebben genomen. „Reden daarvoor
is hun geloofsovertuiging," zegt ze. „Ik
geloof niet dat zij zullen beginnen met
het ontvoeren van vrouwen."
Op de vraag waarom zij in West-Bei
roet blijft, hoewel haar echtgenoot, die
ook verbonden was aan de universiteit,
in september al is vertrokken na de eer
dere ontvoering van twee Amerikanen
reageert zij: „Ik ben hier nu negen jaar
en ik heb er altijd plezier in gehad. Ik
doe iets dat naar mijn gevoel nodig is. Ik
lever een bijdrage aan de samenleving.
Ik denk dat we een grote bijdrage leve
ren aan het onderwijs hier in Beirut."
Naar haar zeggen staat haar echtge
noot te popelen om terug te keren naar
zijn studenten. Maar hij durft die stap
pas aan wanneer er weer voldoende vei
ligheid heerst op de universiteit. Zij gaat
binnenkort zelf ook enige tijd terug naar
de VS om haar man te zien. Maar het
paar is vastbesloten om naar Beiroet te
rug te komen.
Vuurwapen
Andere buitenlanders menen er ver
standig aan te doen niet te veel buiten te
komen. Een Engelse vrouw van een sji'i-
tische zakenman vertelt op lichtelijk kla
gende toon dat zij van haar man met
meer het huis uit mag. „Ik blijf braaf in
mijn hoek, lees, schrijf brieven, luister
naar muziek en probeer er maar het bes
te van te maken," laat ze weten.
Felicita Wanginroth, een Westduitse
van een weerbaarder slag en echtgenote
van een Libanese hoteleigenaar, slaat
het gevaar van zich vry in Beiroet bewe
gen minder hoog aan. Zij weet zich dan
ook verzekerd van een vuurwapen dat
zij altijd in haar tas meedraagt. De West
duitse zal niet aarzelen het te gebruiken
tegen een ieder die te dicht in haar buurt
komt, verzekert zijap>
