'Het is nu even
een goudmijntje'
Israël 'bestormt' berg Hermon voor dagje skiën
Reportage
Nederlandse bedrijf Viking enige f ull-tiiiie^ schaatsen! abiikaut van Europa
Tien docenten voorlopig niet bij priesteropleiding
DINSDAG 3 FEBRUARI 1987
Viking-direc
teur Jaap Haver-
kotte: "Als u me
kunt vertellen hoe
hard het de ko
mende winter
gaat vriezenweet
ik hoeveel schaat
sen ik moet ma
ken". (fotoGPD)
voor vrouwen en veteranen, zou
sneller zijn dan de conventionele
schaats. Het rijdt veel makkelij
ker omdat je een soort loopeffect
hebt. "Ik kan er vrede mee heb
ben dat de schaats nog niet ge
bruikt mag worden bij wedstrij
den. Je zou rijders, die over de
klapschaats kunnen beschikken
aanmerkelijk bevoordelen".
Om de technische grenzen van
wedstrijdschaatsen af te tasten
heeft Viking vrij recent een on
derzoek laten uitvoeren door
TNO. Dit technologisch instituut
maakte desgevraagd enkele zeer
hoogwaardige 'proefstaaltjes'
met meer glijmogelijkheden dan
de huidige wedstrijdschaatsen.
Het onderzoek kostte 20 mille en
dat is voor Havekotte nog wel te
doen. De produktie van dergelij
ke geavanceerde glij-ijzers zou
handenvol geld kosten en pro-
duktiplannen heeft hij dan ook
nog niet..
Ook uit sportieve overwegin
gen voelt de Viking-directeur er
niets voor om superschaatsen te
gaan maken. "Nü heeft iedereen
dezelfde handicap. Aan wie moet
ik zo'n superschaats gwen. Aan
de Nederlanders? D; zijn de
Russen kwaad en andersom. We
moeten voorkomen dat in het
schaatsen, evenals in de auto-ra-
cerij, het materiaal belangrijker
wordt dan de menselijke inzet.
Laat Hein Vergeer maar flink
werken voor z'n kampioenschap.
Van mij krijgt hij geen super-
schaats".
overuren, de 38-urige werkweek
in hun cao (voor de kleinmetaal)
ten spijt. Geen vakbond, die er
wat van zegt. "Een vakbond",
roept Havekotte uit, "wat is dat?
Wij hebben werknemers die
meedenken. Mensen die niet
meedenken moeten niet in een
seizoenbedrijf gaan werken. Die
overuren halen we in de zomer
wel weer in. Daar moet je geen
strakke regels voor hanteren".
Goudmijntje
Het bedrijfsresultaat van Vi
king staat of valt met het weer.
Wanneer de winters een aantal
jaren achtereen zacht zijn, dan is
er sprake van flinke verliezen.
"Nu is het weer een goudmijntje,
maar je kunt er donder opzeggen
dat binnen afzienbare tijd het
weer minder is. Gemiddeld is de
rentabiliteit laag, net genoeg om
je hoofd aardig boven water te
houden".
Van de totale produktie wordt
eenderde in Weesp gemaakt. De
rest komt uit Japan en Roeme
nië, waar Viking-schaatsen in li
centie worden gemaakt. Uit deze
landen komen vooral de goedko
pere Viking-noren (rond de 150
gulden). Weesp legt zich toe op
het 'duurdere spul. tot zo'n 950
gulden. "Een schaats is eigenlijk
een produkt dat in de verdom
hoek zit. De consumenten ver
wachten leren schoenen, die be
ter zijn dan loopschoenen en wil
len er ook nog eens een eerste
klas schaats onder hebben voor
weinig geld. De loonkosten moe
ten zo sterk worden beperkt dat
een Nederlandse werknemer
voor dat geld ze niet eens op zou
willen tillen. Daarom moet je
voor de goedkopere schaats naar
andere landen uitwijken", aldus
Havekotte
Ondanks het feit dat interna
tionale kampioenschappen op de
400-meterbaan deelnemers uit
tal van landen aantrekken, is de
buitenlandse markt voor sehaat
sen zeer beperkt. "Het is Holland
en nog eens Holland", verzucht
Havekotte, die overigens zelf een
liefhebber is van toertochten.
"De Russen hebben hun eigen
schaats, behalve de nationale se
lectie, die rijdt Viking. In Noor
wegen zie je geen mens op de
kunstijsbaan. In de winter loopt
daar iedereen op latten door de
bossen en dat kan ik me goed
voorstellen. En in de Verenigde
Staten heb je helemaal geen
schaatscultuur. Daar vinden ze
het kijken naar schaatswedstrij
den net zo spannend als het kij
ken naar groeiend gras". Viking
voert jaarlijks hooguit 2000 paar
schaatsen uit
Gewoon
De sfeer bij het Weesper be
drijf is informeel. De organisatie
is 'plat': weinig hiërarchie en ze
ker geen 'dure jongens' op niet-
produktieve afdelingen. Ieder
een doet van alles. Ook Havekot
te. Tijdens een rondgang door
het bedrijf praat hij met een ver
koopleider over bestellingen, en
beoordeelt vrijwel tegelijkertijd
een kapotte schaats die een klant
heeft gebracht.
Het produkt schaats verandert
nauwelijks, of het nu om Friese
doorlopers gaat of om noren.
Voor innovatief ondernemer
schap lijken de marges klein. Be
drijfseconomisch is het ook wei
nig aantrekkelijk om veel geld in
research te st.eken. "We verko
pen ongeveer 5000 dure schaat
sen aan wedstrijdrijders en fer
vente liefhebbers. Moetje nou in
zo'n beperkte markt tonnen in
vernieuwing gaan steken? De
massa interesseert het geen moer
of je met een nieuw type schaats
een seconde sneller op de tien
duizend meter kunt rijden. De
mensen willen gewoon een goe
de schaats met een schoen die
makkelijk zit. Dat wil overigens
niet zeggen dat we stilzitten. De
schaats is natuurlijk geen achter
lijk produkt zoals wel eens wordt
beweerd. Maar het zal altijd een
dun staaltje blijven dat over het
ijs glijdt"
Klapschaats
Een revolutionaire vinding,
overigens niet van Viking, is de
klapschaats waarmee Havekot-
te's bedrijf- druk aan het experi
menteren is. De klapschaats, die
verboden is in de marathons
voor A-rijders en in wedstrijden
WEESP - Als er een branche afhankelijk is van de conjunctuur van het weer, dan is
het wel de schaatsenmakerij. Bij strenge vorst slurpt de afzet in rap tempo de jaar-
voorraad op. Maar o wee, als het een kwakkelwintertje wordt. Er zijn niet veel
ondernemers die tegen een dergelijke grillige markt bestand zijn. "Het wemelt in
Nederland van de managers, die zeggen te weten hoe je een schaatsfabriek moet
runnen. Maar het feit dat wij de enig overgebleven schaatsfabriek in Europa zijn,
zegt genoeg zegt directeur Jaap Havekotte van de Viking Schaatsenfabriek in
Weesp.
Viking heeft in de loop der jaren
een ijzersterke positie op de
schaatsmarkt veroverd. Het be
drijf, vlak na de oorlog opgezet
door Havekotte's vader, destijds
een topschaatser, heeft vrijwel
een monopoliepositie als het
gaat om de 'betere noren'. Op een
enkeling na rijden alle topschaat-
sers in de wereld op Viking. Alle
wereldrecords zijn gebroken op
de in Weesp vervaardigde
schaatsen. De verklaring van Ha
vekotte: "We passen bepaalde
grappen toe waardoor onze
schaatsen sterker zijn dan ande-
door
Harry Meijer
De schaatsenfabrikant heeft
dit seizoen bepaald geen klagen.
Als gevolg van de strenge vorst
vlogen de schaatsen de afgelo
pen weken de winkel uit. Viking
verwacht dat deze winter een re
cordverkoop van 80.000 paar no
ren. Vorig jaar waren dat er
73.000 en in '85 60.000. Voor eind
dit jaar wordt gerekend op een
omzet van 90.000 paar schaatsen.
De produktie strekt zich uit over
het hele jaar. "Maar deze handel
blijft enorm weergevoelig. Als u
me kunt vertellen hoe hard het
komende winter gaat vriezen,
dan weet ik hoeveel schaatsen ik
moet maken".
Reparatie
In de winter, wanneer er druk
geschaatst wordt, ligt het accent
op reparatie. Zelfs de sterkste
schaatsen zijn niet bestand tegen
scheuren in het ijs. Het streven is
erop gericht om iedereen dezelf
de dag nog te helpen: "Je kunt
moeilijk zeggen: kom over twee
weken maar terug, want dan is
het seizoen misschien al weer
voorbij".
Het grote knelpunt voor Have
kotte is dat hij, terwijl het weer
zich nog geen week van tevoren
laat voorspellen, zijn produktie
ruim steeds anderhalf jaar voor
uit moet plannen. "Voor de pro
duktie van 80.000 schoenen heb
je duizenden koeien nodig. Dat
leer kun je niet een week van te
voren bestellen".
Viking is de enige fabriek in
Europa, die alleen schaatsen pro
duceert. Andere bedrijven ma
ken schaatsen als bijprodukt. In
Weesp werken twintig man, alle
maal gekwalificeerde krachten.
Het personeelsbestand is altijd
vrij constant gebleven. "Ervaren
schaatsenmakers pluk je niet
van de straat. We hebben nauwe
lijks verloop. Je komt hier men
sen tegen die al dertig jaar bij de
zaak zijn".
In tijden van een 'lauwe' markt
- er zijn.jaren geweest dat Viking
slechts een paar duizend schaat
sen verkocht - probeert Have
kotte vervangende opdrachten te
krijgen. Bijvoorbeeld stanswerk
voor andere metaalbedrijven.
Meestal lukt het wel om de ma
chines aan de gang te houden. In
de winter is het topdrukte. Het
personeel maakt dan heel wat
Drukte op de Does bij Hoogmade. Tot genoegen van Haverkotte rijdt het merendeel van de schaatsers op
zijn merk Viking. (foto Wim Dijkman)
Zoals een Amsterdammer zich op
een zomerse zondag klem kan rij
den tussen Haarlem en Zandvoort,
zo moesten tal van Israëli het afge
lopen weekeinde uren doorbren
gen in een kilometers lange file
voor de berg Hermon. Niet op zoek
naar zee en strand, want dat kan
praktisch het hele jaar, maar ver
langend naar de sneeuw. Maar
liefst zestienduizend zich per auto
door
Taco Slagter
voortbewegende skifanaten ver
stopten niet alleen de smalle we
gen in Noord-Galilea, maar prop
ten zich ook vast voor de enige ski
lift in het gebied. Zo hoog liepen
zelfs de emoties op om slechts één
afdaling te maken, dat de politie
vijf keer in de lucht moest schieten
om de met skistokkende zwaaien
de en met ellebogen in magen por
rende menigte tot orde te manen.
Er was ook heel iets bijzonders
aan de hand. Sneeuwstormen had
den de 2000 meter hoge berg op de
grens met Libanon en Syrië ruim
een week geleden geteisterd en
voor een pak sneeuw van maar
liefst anderhalve meter gezorgd.
Dik genoeg dus voor uniek skiple
zier in een land, waar je aan de
zuidelijk punt op hetzelfde mo
ment in de zon kunt bakken. Maar
omdat iedereen op dezelfde ge
dachte kwam, draaide het voor
duizenden uit op een dagje file rij
den, al dan niet met schade door
kop-staart-botsingen. De meegeno
men boterhammen moesten zij
noodgedwongen in de berm nut
tingen tussen de nu al bloeiende
boterbloemen op de Golanhoog-
vlakte in plaats van in de papperi-
Dat op de berg Moriah in Jeruza
lem ooit de tempel van de joden
heeft gestaan, dat het nu een heili
ge plaats voor de moslims is en dat
Jezus in Nazareth heeft gewoond,
zijn bekende feiten voor de wereld
burger. Maar dat je in het heden-
Israël ook kunt skiën is
het algemeen een fenomeen
ar weinigen hebben
gehoord. Dat werd ook pas moge
lijk na de Zesdaagse Oorlog van
1967. Toen veroverde Israël ten
koste van zeer grote verliezen de
berg Hermon op de Syriërs. Jaren
later vestigde zich in de buurt van
de berg een moshav (een agrari
sche coöperatie) die wel brood zag
in de exploitatie van een deel van
dit gebergte als wintersportgebied.
Maar daar ging een lijdensweg
aan vooraf en nog zijn de proble
men nog niet opgelost. Ten eerste
is de berg militair terrein en moet
de moshav zich onderwerpen aan
de regels die defensie heeft be
paald. Verder zijn de sneeuwcondi-
ties niet elk jaar zo goed dat er kan
worden geskied. Gemiddeld zijn er
per winter slechts tussen de dertig
en negentig geschikte dagen. Het
laat zich al raden: vanwege de
zachte winters van de afgelopen ja
ren was de enige piste te weinig in
gebruik geweest om de bedrijfs
voering rendabel te houden. Kort
om de moshav leed grote verliezen
en was genoodzaakt het gebied de
afgelopen twee jaar gesloten te
houden.
Maar aan Israels enige winterver
maak was een te groot prestige ver
bonden om de zaak voor altijd op
te geven. Via leningen en bezuini
gingen op de accomodatie werden
vorige jaar voorbereidingen getrof
fen om het wintersportoord weer
te openen. En de weergoden waren
de moshavnikken gunstig gezind.
Vanwege de onbekendheid met de
heropening van de piste kwamen
aanvankelijk maar weinig Israëli's
opdagen, maar daaraan kwam deze
maand een einde toen de via de ra
dio melding werd gemaakt van de
sneeuwval op de Hermon.
Wie gewend is in Europa de win
tersport te bedrijven zal op de Her
mon bedrogen uitkomen. Maar
toch is de enige piste lang en soms
zelfs voor de geoefende skier moei
lijk genoeg om de aardse beslom
meringen even als sneeuw voor de
zon laat verdwijnen. Dat laatste
was zondag trouwens letterlijk het
geval. Want de warme woestijn
wind, in het Midden Oosten „gam-
sien' genoemd, die aan de voet van
de Hermon voor 25 graden boven
nul zorgt, miste zijn effect op de
piste niet. Een t-shirt was nog te
warm om je door de. veel energie
kostende papperige sneeuw te per-
In de lift, die er een kwartier over
doet om de top de bereiken, is on
der een brandende zon ook even
tijd voor een overpeinzing. Wantje
realiseert je dat niet ver van dit
drielandenpunt tot de tanden toe
bewapende Israëlische en Syrische
legers tegenover elkaar staan, op
voet van oorlog. Je zit met een
Druus in die stoeltjeslift. Een aar
dige jongen, behorende tot een
moslimsekte en van oorsprong een
Syriër. Maar sinds de annexatie
van de Golan en de Hermon is hij
met een Israëlische identiteits
kaart opgescheept.
Toch vindt hij dat niet erg; nu
kan hij ongestoord skiën. Met Is
raëli's. ..Magpatli', zegt hij in
vloeiend Hebreeuws, „wat maakt
mij dat uit'. En vlak voordat we
moeten uitstappen voegt hij er in
gebrekkig Engels aan toe: „Oorlog
is maar niks". Hij zoeft weg, valt
even verderop vanwege een al te
gedurfde, krabbelt weer overeind
en grijnst breed.
Een dergelijke conversatie in een
stoeltjeslift, mijmer je nog even,
moet toch ook eens mogelijk zijn
'tussen een Israëlische en een Syri
sche soldaat. Ook zij skiën. Maar
op voor ons onzichtbare pistes aan
de andere kant van de Hermon. En
niet ter ontspanning, maar ter
voorbereiding van het onverhoop
te gevecht op deze voor beide le
gers zo uiterst strategische, moei
lijk in te nemen berg.
Tien docenten van de Katholie
ke Theologische Hogeschool in
Utrecht mogen voorlopig geen les
geven aan de niet-academische
priesteropleiding van het aarts
bisdom Utrecht en het bisdom
Groningen. Eerst moet worden
nagegaan of zij voldoen aan de
Vaticaanse normen voor docen
ten aan priesteropleidingen. Zo
mogen vroegere priesters die
geen dispensatie van de celi-
baatsgelofte hebben gekregen
niet aan een priesteropleiding
doceren.
Mr. E. Tnetsch, secretaris van
de Katholieke Theologische Ho
geschool Utrecht, kreeg van kar
dinaal Simonis een mededeling
hierover. De niet-academische
priesteropleiding voor mannen
zonder vwo is een onderdeel van
de priesteropleiding van het
aartsbisdom en het bisdom Gro
ningen. De meeste colleges wor
den sinds 1985 verzorgd door do
centen van de genoemde hoge
school.
Om problemen met het studie
rooster te voorkomen, vroeg het
bestuur van Simonis duidelijk
heid over de vraag of ook ande
ren aan de opleiding les mochten
geven. Daarop is aan 10 van de 35
docenten van de Katholieke
Theologische Hogeschool voor
lopig een doceerverbod opge
legd. Simonis zal de komende
tijd in persoonlijke gesprekken
zelf nagaan of de betrokkenen
voldoen aan de kerkelijke nor
men. Zij kunnen aan de Utrecht
se hogeschool les blijven geven.
President-curator professor dr.
A. G. Weiier voorspelde al twee
jaar geleden, dat de samenwer
king tussen de hogeschool en de
niet-academische priesteroplei
ding spanningen zou geven. Veel
zou afhangen van de bereidheid
van hogeschool-docenten om
aan de priesteropleiding les te
geven. De hogeschool zelf wacht
nog altijd op kerkrechtelijke er
kenning als priesteropleiding.
Vraag aan Simonis
Naar het oordeel van de
stichting 'De Kringen' heeft kar
dinaal Simonis met zijn uitlating
over het al of niet verhuren van
woonruimte aan homofielen zich
schuldig gemaakt aan 'morele
discriminatie', ook al omzeilt hij
in zijn letterlijke tekst de 'wette
lijke strafbaarheid'.
'De Kringen' is een landelijk
verband van 30 kringen voor on
geveer 450 homoseksuele men
sen. Het werd in 1963 opgericht
als een pastoraal initiatief van de
predikanten A. Klamer en A.
Brussaard (beiden overleden).
Veel mensen met een godsdien
stige achtergrond zijn lid van
zo'n kring, maar het verband
staat open voor iedereen. Advi
seur is de Nijmeegse gerefor
meerde predikant H. Lugtigheid.
Het lijkt op een 'offensief,
"vooral gericht tegen hen die tot
de Rooms-Katholieke Kerk be
horen", zegt het verband in zijn
reactie op Simonis' woorden.
Vraag aan de kardinaal: "Hoe
kan het juist ontgaan wat tal
van homo- en heteroseksuelen,
christenen en met-christenen
niet ontgaat, namelijk dat u een
weg inslaat die met veroordeling
begint maar waarvan het einde
niet is te voorzien?" "Lijkt het u
niet nuttig gesprekken te voeren
die kunnen leiden tot betere in
formatie en tot een standpunt
dat getuigt van meer helderheid,
inzicht en Godsvertrouwen?"
- 'De Kringen' vraagt zich af hoe
Simonis als aartsbisschop kan
functioneren als hij de homosek
sualiteit zo duidelijk beschouwt
als een bedreiging voor de sa
menleving, "terwijl die samenle
ving gezond genoeg is om uw
aanvallen te doorzien". "De sa
menleving zal eerder de woorden
van de kardinaal zien als een be
dreiging. Ze doen denken aan de
begin deze eeuw gepropageerde
volledige en onvervalste toepas
sing van de kerkelijke leer op al
le terreinen van het leven".
Brief bisschoppen
over oecumene
In een vandaag verschenen
brief over 'onze oecumenische
opdracht' blijven de rooms-ka-
tholieke bisschoppen van Neder
land de toelating van niet-rooms-
katholieken tot de eucharistie af
wijzen. "Wij moeten - in gewone
omstandigheden - eerst tot vol
doende overeenstemming in ge
loven en tot voldoende kerkelijk
samenleven komen om samen de
blijdschap van de ene tafel met
onze broeders en zusters in ande
re kerken en kerkelijke gemeen
schappen te kunnen genieten".
Volgens de rooms-katholieke
richtlijnen kunnen individuele
leden van reformatorische ker
ken, zoals de Hervormde Kerk
en de Gereformeerde Kerken, al
leen in een situatie van 'grote
geestelijke nood' tot de eucharis
tie worden toegelaten. Maar ge
woonlijk staan rooms-katholie-
ken slechts een paar mogelijkhe
den voor gezamenlijke diensten
ter beschikking, met name ge-
beds- en woorddiensten.
De bisschoppen keren zich
ook tegen het 'interkerkelijk' of
'oecumenisch' doopsel. "Door
het doopsel wordt men opgeno
men in een concrete kerk als in
een geestelijk thuis. Een kerk die
de grenzen van de verdeeldheid
overstijgt is er nog niet".
Uitgebreide aandacht beste
den de bisschoppen aan het ge
mengde huwelijk. Het enig mo
gelijke is, dat de partneers el-
kaars kerkelijke binding in alle
opzichten respecteren. Ouders
zijn zelf verantwoordelijk waar
hun kind het doopsel zal ontvan
gen. "Maar gemengd gehuwden
moeten rekening houden met
het voorschrift voor de katholie
ke partner dat hij of zij al het mo
gelijke doet om de kinderen in
de Rooms-Katholieke Kerk te la
ten dopen en op te voeden".
De bisschoppen houden prin-
cipieel vast aan de katholieke
school. "Als echter het voortbe
staan van zo'n school door ge
brek aan leerlingen in gevaar
komt, ligt oecumenische samen
werking voor de hand". De bis
schoppen waarschuwen dan wel
voor een 'gemeenschappelijk mi
nimum'. De katholieke kinderen
moeten vertrouwd worden ge
maakt met de katholieke prak
tijk, vooral van de 'sacramentele
geloofsbeleving'.
Hervormde Kerk: beroepen
te Leeuwarden-Huizum en Gou-
tum-Swichum M. ter Haar Wol-
vega; aangenomen het beroep
voor geestelijke verzorging in de
Van Mesdag-kliniek te Gronin
gen kandidaat G. H. Bouwman
aldaar, naar Zwartebroek A. P.
Voets Kootwijk.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Zuidwolde (Gr.)
kandidaat L. Kramer Wilsum.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: beroepen te Enschede J.
Kruidhof Hardenberg. Christe
lijke Gereformeerde Kerken:
beroepen te Broek op Langedijk/
Alkmaar J. Plantinga Leeuwar
den, te 's-Gravenzande R. van
Beek Veenendaal; bedankt voor
Vlaardingen J. Brons Urk
- In Oosterbeek is, 49 jaar oud,
de gereformeerde predikant dr.
L. Oranje overleden. Hij was
sinds mei 1983 als industriepre
dikant in dienst van de interker
kelijke stichting 'Evangelie en
Industrie' in Gelderland.
Paardenrennen. De raad
voor maatschappelijke vragen
van de Kerk van Engeland zal
zich verzetten tegen mogelijke
invoering van paardenrennen op
zondag met mogelijkheid tot
gokken. De belangenorganisatie
van paardenliefhebbers heeft
voor de zoveelse keer gepleit
voor het toestaan van rennen op
zondag. De Anglicaanse Kerk is
tegen elk voorstel dat wedden
schappen op zondag mogelijk
maakt.
