Pre-Neanderthalers waren
slim als mensen tegenwoor
zo
dig
Leidse basisscholen in problemen
door wachtdagenregeling ziekte
Leids onderzoeker over Belvedère-groeve:
Vrouw (59)
in coma
na ongeval
Werkgroep Dienstweigeren boos
over tarief Juristen Collectief
Celstraf geëist wegens ontucht met Idnderen
ZATERDAG 31 JANUARI 1987
LEIDEN - De prehistorische mens
wordt steevast afgebeeld bij een
zojuist gevelde mammoet; een jaagd, op jonge dieren, neushoorns
groepje jagers met aapachtige ge
zichten is bezig het dier van zijn
huid te ontdoen.
door
Annemiek Ruygrok
Een foute weergave van de
werkelijkheid van 250.000 jaar ge
leden, vindt Wil Roebroeks, ar
cheoloog aan de Leidse universi
teit. Opgravingen in de zogenaam
de Belvedère-groeve ten noorden
van Maastricht wijzen uit dat de
prehistorische mens nog helemaal
LEIDEN - Een 59-jarige vrouw uit
Leiden is gistermorgen zwaar ge
wond geraakt bij een verkeerson
geval op de kruising Koningstraat/
Willem de Zwijgerlaan. De vrouw
reed op haar fiets op de Konings
traat en trachtte het kruispunt over
te steken. Ze zag daarbij een auto
op de Willem de Zwijgerlaan over werk ging". Maar hedendaagse
het hoofd.
De bestuurder van die wagen,
een 30-jarige man uit Leiden, kon
de fietster niet meer ontwijken en
schepte haar. De vrouw is met nog
onbekende verwondingen opgeno
men in het Academisch Zieken
huis. De politie meldde gister
avond dat ze nog steeds in coma
ligt.
De Belvedère-groeve is al jaren
het domein van geologen en ar
cheologen. Enkele weken geleden
deden Leidse archeologen een op
zienbarende vondst: er werden
tientallen kilo's vuurstenen ge
bruiksvoorwerpen gevonden. "Al
lemaal mooi gefossiliseerd, omdat
de rivier daar geleidelijk buiten
zijn oevers is getreden. Alles is met
slib afgesloten".
Uit de vondst blijkt dat de pre-
Neanderthaler, zoals de mens uit
deze tijd wordt genoemd, al wist te
plannen. Hij ging niet zomaar op
jacht, maar wist zich steeds verze
kerd van jachttuig. Roebroeks:
"Bij de vuurstenen zitten speer
punten en schaven, stenen dus die
voor een speciaal doel werden be
werkt. Maar er zitten ook werktui
gen bij van andere kwaliteit. Ste
nen waarvan stukken zijn afgesla
gen om zoveel mogelijk snijvlak te
krijgen en ze te gebruiken voor een
doel dat op dat moment noodzake
lijk was. Multifunctionele werktui
gen zou je ze kunnen noemen".
Vroeger werd door archeologen
gezegd: "Kijk naar hoe de huidige
Eskimo's jagen en de mensen in
Afrika. Daaruit valt af te leiden hoe
de jager in de prehistorische tijd te
cheologen vinden dat de vondsten
niet naar onze visie moeten wor
den uitgelegd. "Dat verhaal van die
mammoet heeft meer te maken
met de romantische ideeën van
sommige archeologen. Bovendien
wordt vaak de conclusie getrokken
dat de werktuigen bij de botten
van een dier wel gebruikt zullen
zijn om dat dier te doden. Dat hoeft
natuurlijk niet. Dieren gaan ook op
natuurlijke wijze dood".
Frame
De Belvedère-groeve is daarvan
een duidelijk bewijs. Omdat de
kampementen daar in een vrij kor
te periode met slib zijn overdekt,
valt het jaaggedrag goed af te lei
den. En uit de vondsten blijkt dat
de jagers slechts op kleine dieren
afgingen.
Roebroeks vindt overigens datje
als archeoloog nooit echt stellig in
je conclusie kunt zijn. "Ik spreek
liever over vermoedens". Maar de
Belvedère-groeve is zo doorgespit,
niet alleen door archeologen, maar
ook door geologen, dat de conclu
sies van het onderzoek vrij zeker
gesteld kunnen worden. De geolo
gen hebben daar een 20 meter hoge
wand onderzocht en kunnen bepa
len hoe oud alle afzettingen (lagen)
zijn. "Dan krijg je een frame. Het is
een van de best onderzochte geolo
gische plekken van West-Europa.
In de lagen tref je dan ook resten
van menselijke activiteiten aan die
gemakkelijk in een geologisch ka
der kunnen worden geplaatst. De
oudheid van de vondsten is zo
goed te bepalen".
Niet alleen is de vondst belang
rijk vanwege de enorme en goed
geconserveerde hoeveelheid. Van
belang is ook dat het vermoeden
dat de pre-Neanderthalers geen
primitieven waren, maar mensen
met dezelfde intellectuele capaci
teiten als de hedendaagse mens,
wordt bevestigd. Overigens zegt de
vondst niets over de plek waar zij
vandaan kwamen. Volgens Roe
broeks trokken zij langs de loop
van de rivier op zoek naar vruchten
en jachtgebied.
De opgraving ten noorden van
Maastricht kan worden gerekend
tot de 'top vijf van Europa. Voorlo
pig mogen de archeologen er nog
vijf jaar hun werk doen. Dan is het
over en stort de gemeente Maas
tricht de groeve vol met het huis
vuil van de stad.
Schatten
Het werk wordt bekostigd door
de universiteit en door het Maas
trichter stadsbestuur. Maar bin
nenkort zal de 'Stichting Belvedè
re' worden opgericht om sponsors
aan te trekken, opdat het werk in
elk geval nog vijf jaar kan worden
gefinancierd. Roebroeks: "Hope
lijk kan dan een stukje van de wal
overeind blijven om te laten zien
hoe die geologisch is opgebouwd".
Het liefst zou er een museumpje bij
moeten komen, waarin een aantal
van de vondsten te bezichtigen zal
zijn.
Roebroeks: "Je kunt je natuur
lijk altijd afvragen: wat is de waar
de van de archeologie? In Maas
tricht kunnen we in elk geval een
afgerond onderzoek doen. Maar op
honderden plekken in Nederland
moet het volzitten met overblijfse
len uit prehistorische tijden. Daar
kom je als archeoloog nooit bij. In
Zweden is dat anders. Daar betaalt
de 'vervuiler'. Dat wil zeggen: wan
neer iemand daar een braaklig
gend stuk grond wil bebouwen,
moet hij ervoor zorgen dat archeo
logen eerst onderzoek kunnen
doen. Want het is toch jammer dat
er zo weinig wordt vastgelegd. Ik
vind het ontzettend dat indertijd
dat schilderij 'Red, yellow en blue'
is beschadigd. Maar dat is tenmin
ste nog op honderden foto's ver
eeuwigd. Terwijl hier in Nederland
een schat aan archeologische
vondsten in de bodem zit, die nooit
tevoorschijn zullen komen. En die
ook helemaal niet fotografisch zijn
vastgelegd".
De opgravingen in de Belvedère-groeve: drie meter onder het loopvlak werden vuurstenen van i
250.000 jaar OUd gevonden. (foto Jan Pauptit, Instituut voor Prehist
Het kantoor van het Leids Juristen Collectief aan de Wassenaarseweg.
'350 gulden voor gratis procedures'
LEIDEN - De bemiddeling van het
Leidse Juristen Collectief is zak-
kenklopperij. Dat is de mening van
de Leidse Werkgroep Dienstweige- voldoen". Seedorf noemt het
ren. Het juristencollectief houdt beeld van een bedrijf dat
zich bezig met het adviseren over
vrijstelling en uitstel van militaire
dienst. Voor een advies van het ju
ristencollectief moet 350 gulden
neergeteld worden.
Volgens de werkgroep zijn er in
de meeste gevallen echter geen
kosten verbonden aan de procedu
res omtrent uitstel en vrijstelling.
De werkgroep geeft zelf gratis juri-
dienstweigeren. "Een ieder moet
in principe aan zijn wettelijke
plicht om dienstplicht te vervullen.
misbare medewerker in dienst
heeft. In dit soort gevallen is vol
gens hem een taak voor het juris
ten collektief weggelegd.
Het doel van de stichting is vol
gens Seedorf en Luikinga volko
men ideëel. De doelstelling van de
stichting zoals die in de statuten is
opgenomen, luidt: academici
dische bijstand bij dienstweige- aankomende academici ervaring te
ringsprocedures.
laten opdoen in het recht. Volgens tencollectieven die in de sociale
De Stichting Leids Juristen Col- ^an ook^ binnenkort advocatuur actief zijn
lectief is sinds 1 november in Lei- °ori
den gevestigd in een kantoor aan
de Wassenaarseweg. Sinds die tijd
adverteert de stichting in regiona
le- en landelijke dagbladen.
Een
stichting
LEIDEN - Een aantal Leidse scho
len is in grote problemen gekomen
door wachtdagenregeling van mi
nister Deetman van onderwijs. De
ze maatregel houdt in dat de eerste
twee dagen geen vervanger voor
een zieke leerkracht mag worden
opgeroepen. Op verschillende ma
nieren trachten scholen dit onge
mak te verhelpen.
Tijdens het directeurenberaad
openbare scholen dat deze
week is gehouden is volgens het
hoofd directie onderwijs, Pedro
Peters, gebleken dat de situatiê 'er
barmelijk slecht' is. Getracht is om
alle scholen op één lijn te krijgen,
maar dat is maar ten dele gelukt.
Peters hoopt dat het bestuurlijk
overleg tussen de openbare en bij
zondere scholen op 9 februari meer
oplevert. Hij vindt het belangrijk
dat naar het ministerie toe een dui
delijk antwoord komt op de maat
regelen van Deetman.
Peters kan wel begrip opbrengen
voor de tegenmaatregel die door de
Lorentzschool is gënomen, maar
kan het uit hoofde van zijn functie
niet goedkeuren. In overleg met de
medezeggenschapsraad en ouder
raad heeft deze school besloten om
kinderen in noodgevallen naar
huis te sturen. Als het door interne
verschuivingen niet lukt een zieke
leerkracht te vervangen, dan geldt
voor de leerlingen uit de onder
bouw (groepen een tot en met vier)
dat de ouders 's morgens vroeg
men er uit het hele land klachten worden opgebeld met het verzoek
over het tarief van het Leidse col- de kinderen thuis te houden. Daar
lectief. "Op zich gebeurt er niets il- is een speciaal systeem voor ont-
legaals. Ons bezwaar is dat er grof wikkeld. Ouders krijgen lijsten
geld wordt verdiend aan deze naar huis en het gezin dat boven-
dienstverlening die door ons gratis aan staat belt de nummer twee,
wordt verricht. In Bennekom zit nummer twee belt nummer drie,
een bureau dat 1500i gulden rekent enzovoorts,
voor een advies en nog eens 1500 Als het te laat is om te bellen,
gulden rekent wanneer de bemid- krijgen de ouders op school te ho-
deling slaagt. Ook het ministerie ren dat de leerkracht ziek is en mo-
van defensie waarschuwt tegen dit gen ze de kinderen vervolgens
soort bureaus. Het flauwe is boven- weer naar huis meenemen. Als ou-
dien dat men de naam 'collectief ders niet voor opvang kunnen zor-
gebruikt. Daardoor kan naamsver- gen, bijvoorbeeld omdat ze
warring ontstaan met de advoca- werken, dan zorgt de school voor
geïmproviseerde opvang. Voor
met acht) geldt dat de groepen over
andere klassen worden verdeeld.
Is er sprake van twee of drie zieke
leerkrachten, dan zullen ook deze
groepen naar huis worden ge
stuurd.
Directeur E. Filemon, die nu ook
ziek is, weet dat bovengenoemde
maatregelen van zijn school wette
lijk niet zijn toegestaan. Hij vindt
echter dat hij hiertoe is gedwongen
door het ministerie. "We zijn tot
het uiterste gegaan, maar ik weiger
nog langer een wissel op de leer
krachten te trekken. We hebben
klassen van gemiddeld 33 kinde
ren en ik kan daar onmogelijk nog
eens zes of zeven kinderen bijdoen
als een leerkracht ziek is. Laat
Deetman daar maar eens een op
lossing voor vinden".
Filemon vindt het handelen van
zijn school heel zuiver. "Sinds de
kerstvakantie kamp ik met zieke
leerkrachten en nu zitten we in een
noodsituatie. Daarom proberen we
het allemaal zo soepel mogelijk te
laten verlopen voor zowel de kin
deren als de ouders". Wat de laat
ste aangaat, hoopt hij dat deze eens
bij Deetman gaan klagen. "Na de
vieijarigen maatregel is de wacht-
dagenmaatregel ook een absurde
oplossing waar het onderwijs niet
bij gebaat is", aldus Filemon.
Peters stelt dat wat de Lorentz
school doet niet volgens de regels
is. Alleen de onderwijsinspectie
kan in noodgevallen kinderen naar
huis sturen. Met de openbare scho
len is voorlopig afgesproken dat ze
nu eerst naar directie onderwijs
bellen alvorens de kinderen naar
huis te sturen. Zo'n situatie heeft
zich bijvoorbeeld gisteren voorge
daan bij De Morskring aan de
Damlaan. De school had vrijdag te
kampen met maar liefst zeven zie
ke leerkrachten. Na overleg met
Peters heeft directrice J.M. van de
Boogaart toestemming gekregen
om van de drie onbemande groe
pen twee te verdelen over de
school en er één (groep acht) naar
huis te sturen. De naar huis ge
stuurde kinderen hebben een brief
de bovenbouw (groepen
rtote
Luikinga stelt dat in principe wel
350 gulden betaald moet worden
voor de bemiddeling van het col-
de oprichters van de lectief. Iemand die dat bedrag niet
Menno Luikinga. Hij kan opbrengen, zal echter een la-
studeerde rechten en theologie in ger bedrag in rekening worden ge-
Leiden en is nu predikant in Hil- bracht. Luikinga: "Het is zeker niet
versum. Luikinga was tijdens zijn onze bedoeling aan onze activitei-
studie een van de oprichters van de ten te verdienen. De mensen moe-
Leidse wetswinkel. Hij zegt dat het ten maar kiezen; of de gratis hulp-
niet de bedoeling is dat het Leids verlening of ons bureau. Men moet
Juristen Collectief zich alleen be- daar heen gaan waar men denkt
zig houdt met dienstplichtzaken, het beste geholpen te worden. On-
De juristen van het collectief advi- ze bedoelingen zijn goed. Als we
seren ook op andere delen van het nu beticht worden van zak-
administratief recht, bijvoorbeeld kenklopperij dan zal ik me nog
over arob-procedures. eens bedenken verder medewer
king aan het juristencollectief te
Volgens een van de bestuursle- geven",
den van de stichting, mr. A. See
dorf, verstrekt het juristen collek- Volgens een medewerker van de
tief juist geen adviezen omtrent Vereniging Dienstweigeraars ko-
DEN HAAG/LEIDEN - Één keer
werd een jongetje zelfs door zijn
ouders naar zijn kamer gestuurd.
Zij geloofden niets van de verhalen
die het ophing. Toen echter uit
kwam dat ze op waarheid berust
ten, ging er een golf van onrust
door de wijk. Onrust die heftige
vormen aannam toen de man, na
dat hij op vrije voeten was gesteld,
direct naar zijn ouderlijke woning
ging. Het was een komen en gaan
bij de politie van ouders met jon- zelfs met onder toezicht van de r
Maar de officier van justitie bij
de rechtbank in Den Haag kon ook
goede berichten laten horen over
de 21-jarige Leidenaar die na zijn
ontuchtige handelingen met jon
getjes naar Noordwijk is verhuisd.
De psychiater die een rapport over
zijn gedrag samenstelde, noemde
hem genezen.
getjes in de leeftijd van rond de
tien jaar. Ik kan me die onrust goed
voorstellen. Tenslotte is er een vol
wassen knul met je kinderen aan
het rotzooien geweest".
classering te plaatsen. Toch eiste
de officier acht maanden gevange
nisstraf, waarvan vier maanden
voorwaardelijk en een proeftijd
van twee jaar. De officier zei er
geen bezwaar tegen te hebben als
er een verzoek tot alternatieve straf
wordt ingediend.
Zelf zei de Leidenaar over de ge
pleegde feiten: "Ik ben ontzettend
dom geweest. Echt, ik had er geen
idee van waarmee ik bezig was. En
als het weer eens was gebeurd, dan
kon ik mezelf wel voor m'n hoofd
slaan. Gelukkig voel ik me sinds
een halfjaar niet meer tot jongetjes
aangetrokken. Ik heb nu een vrien
din en ga met mensen van mijn ei
gen leeftijd om. Van mijn vroegere
vriend, met wie ik vier jaar ben om
gegaan, ben ik helemaal los. Onder
de scheiding van die vriend en van
m'n moeder, heb ik erg geleden.
Dankzij de hulpverlening ben ik er
weer helemaal bovenop. Ik kom nu
weer bij m'n ouders thuis sinds ze
zijn verhuisd".
De advocaat van de Leidenaar
stelde de rechtbank een voorstel
tot alternatieve straf in het vooruit
zicht. In eerste instantie vroeg hij
om ontslag van rechtsvervolging.
Hij baseerde dit verzoek op het
feit, dat de man genezen was ver
klaard. De officier van justitie voel
de niets voor ontslag van rechts
vervolging.
De rechtbank doet 13 februari
uitspraak.
meegekregen de noodsituatie aan
de ouders wordt uitgelegd.
Het hoofd van De Morskring
vindt dat door het ministerie roof
bouw op het onderwijs wordt ge
pleegd. "Met het huidige beleid is
er steeds meer sprake van afbraak-
onderwijs. Het is diep treurig dat
er misbruik wordt gemaakt van het
feit dat onderwijzers hart voor de
zaak hebben. Telkens vinden wij
de oplossingen voor de maatrege
len en het ministerie klopt zich op
de borst".
Leerplicht
Een andere school die ervoor uit
komt dat de maatregel voor erntsi-
ge problemen kan zorgen is de Lu
cas van Leydenschool. Een leer
kracht zegt dat er nog geen kinde
ren naar huis zijn gestuurd door
ziekte van onderwijzers. Tot nu toe
zijn er groepen verdeeld over de
rest van de school. Mochten er
eens verschillende leerkrachten te
gelijk ziek zijn, dan is ook voor de
Lucas van Leydenschool het naar
huis sturen van kinderen onver
mijdelijk.
Peters van directie onderwijs
vraagt zich af of gemeenten nu
weer voor de problemen moet op
draaien. In de Volkskrant werd
door een directeur van een basis
school uit Bakel het idee geopperd
om het geld dat met behulp van de
wachtdagenregeling bezuinigd
moet worden, ergens anders van
daan te halen. Gemeentebesturen
moeten samen met het onderwas
nagaan of ten koste van bijvoor
beeld schoolzwemmen, schoolbe
geleidingsdiensten en computer-
onderwijs geld vrij gemaakt kan
worden, waarmee de vervangers
kunnen worden betaald.
"In de eerste plaats is het duide
lijk dat door de maatregel van
Deetman de zaak fout loopt. Er
moet dus een oplossing komen.
Aan de andere kant is het voor de
gemeente een gigantische klus om
400.000 gulden, want dat levert de
bezuiniging in Leiden op, ergens
anders vandaan te halen. En als je
er in slaagt om de scholen te hel
pen, dan heeft de gemeente het
weer voor Den Haag opgeknapt.
Dat is nu al zo vaak gebeurd", al
dus Peters.
Peters legt uit waarom door de
maatregel op allerlei manieren on
derwijskundige belangen in het ge
drang komen. "Als je kinderen
naar huis stuurt staat het onder
wijsproces geheel stil, dan leren ze
helemaal niets. Voeg je echter de
groep van de zieke lerkracht bij
een andere, dan krijgen twee groe
pen bijna geen onderwijs. Een leer
kracht die naar 60 kinderen moet
kijken kan ze alleen maar bezig
houden met bijvoorbeeld video of
spelletjes". Peters zegt dat "hele
vreemde situaties kunnen ontstaan
als ouders beslissen - en geef ze
eens ongelijk - om hun kind thuis
te houden. Want dan wordt de leer
plicht ontdoken en moet een amb
tenaar er achteraan".
