WIEL
oo -
oo;
In Beiroet is iedere buitenlander vogelvrij
Rapport toont band
Iran-Contra's aan
Er is
zoveel moois
te zien...
North vurig pleiter voor Contra's
c>o van der
Maand gevangenisonderbreldng
ZATERDAG 31 JANUARI 1987
BUITENLAND
PAGINA 5
WASHINGTON (AP) - Het Witte Huis heeft gisteren erkend dat de geheime Amerikaan
se transacties met Iran zouden kunnen worden geïnterpreteerd als een ruilhandel van
wapens tegen gijzelaars, maar heeft daarbij benadrukt dat dit niet een door Reagan
goedgekeurd beleid betrof.
Presidentieel woordvoerder Larry
Speakes bracht een verklaring uit,
waarin werd gesteld dat Reagan
verheugd was over het feit dat in
een donderdag vrijgegeven rap
port van de Senaatscommissie
voor de inlichtingendiensten
wordt bevestigd dat hij noch toe
stemming heeft gegeven voor noch
op de hoogte is geweest van enige
doorsluizing van gelden naar de
Contra's.
In het rapport wordt de verant
woordelijkheid voor het idee van
de wapenverkoop-constructie gro
tendeels bij buitenlandse wapen
handelaren gelegd. De uitvoering
Happart weer
burgemeester
van Voeren
BRUSSEL (GPD) - Het Hap
part-circus wordt voortgezet.
Jose Happart is gisteravond
voor de derde keer in drie
maanden tot eerste schepen
(wethouder) en dus waarne
mend burgemeester van de
Belgische gemeente Voeren ge
kozen.
Happart werd vorige week
voor de tweede maal in die
functie geschorst door de gou
verneur van de provincie Lim
burg, omdat hij weigert Neder
lands te spreken. Maar de
franstalige meerderheid in de
Voerense gemeenteraad lapte
dat besluit aan haar laars.
Zoals al eerder trok de ge
meenteraad eerst het vorige be
sluit tot benoeming van Hap
part terug, zodat de reden voor
de schorsing door gouverneur
Vandermeulen wegviel. En
daarna kozen de tien franstali-
gen Happart doodleuk op-
In oktober werd Happart
door de Belgische Raad van
State afgezet als burgemeester
omdat hij geen Nederlands wil
spreken, hoewel Voeren offi
cieel tot de Vlaamse provincie
Limburg behoort. Maar Hap
part wenst zijn zetel niet op te
geven.
Gisteravond gingen de fran-
staligen die ijver voor aanslui
ting van Voeren bij de Waalse
provincie nog verder. Ze na
men een motie aan waarin de
gouverneur van Limburg
wordt beschuldigd van partij
digheid.
Het kabinet-Martens lijkt
niet in staat de Voerense im
passe te doorbreken, omdat de
Waalse christen-democraten
(PSC) Happart steunen.
Buitenland kort
Uitwijzing
De SPD heeft bij monde van
Hans-Jürgen Wischnewski, een
vooraanstaand lid van de Westduit-
se sociaal-democraten, gewaar
schuwd tegen uitlevering van de
verdachte vliegtuigkaper Moham
mad Ali Hamadi. De Libanees
wordt in de VS verdacht van mede
plichtigheid aan de vliegtuigka
ping van een TWA-toestel vorig
jaar. Wischnewski, een deskundige
op het gebied van gijzelingen,
vindt dat de regering in dit sta
dium geen enkele kaart uit handen
moet geven.
Censuur
De Zuidafrikaanse dagbladen
hebben gisteren geprotesteerd te
gen nieuwe censuurmaatregelen.
De regering heeft een nieuwe cen-
suurbevoegdheid toegekend aan
het hoofd van de politie. Die stelt
de politie in staat elke publicatie of
uitzending te verbieden. De maat
regel is toegevoegd aan de huidige
beperkingen van de persvrijheid,
de vrijheid van vergadering en me
ningsuiting. Het grootste dagblad,
The Star, noemde de jongste actie
van de regering 'misbruik van
macht'.
Vliegongeluk
Bij een ongeluk met een vlieg
tuig van het Liberiaanse leger zijn
gisteren zestien van de achttien in
zittenden om het leven gekomen.
Het toestel, een Cessna-208, stortte
in zee. Alle inzittenden waren Li-
berianen.
Gewetensgevangenen
De Russische minister van justi
tie, Boris Kravtsov, heeft gisteren
op een persconferentie in Wenen
verklaard dat in zijn land geen ge
wetensgevangenen of politieke ge
vangenen zijn, maar alleen onge
veer 200 gevangenen die zijn ver
oordeeld wegens misdaden tegen
de staat. Als misdaden tegen de
staat noemde Kravtsov hoogver
raad, spionage en terroristische ac
ties.
komt op naam van Israël, terwijl
een medewerker van het Witte
Huis, luitenant-kolonel Oliver
North, met zijn fanatieke steun aan
de Contra's en Reagan met zijn be
zorgdheid over de Amerikaanse
gijzelaars in Libanon de zaak draai
ende hebben gehouden, aldus de
bevindingen van het rapport.
Speakes zei dat in het rapport de
lezing van Reagan overeind blijft
dat de Amerikaanse contacten met
Iran bedoeld waren om een dialoog
te ontwikkelen met hooggeplaatste
functionarissen in een strategisch
belangrijk land.
"Zeker, het feit dat bij verschei
dene gelegenheden tijdens deze 15
maanden durende episode een ver
band is gelegd tussen de wapen-
verkopen en de vrijlating \ian gijze
laars zou kunnen worden geïnter
preteerd als een ruilhandel, maar
dit was niet het beleid dat door de
president was goedgekeurd", zei
Speakes.
De woordvoerder legde veel na
druk op een deel van het rapport,
waarin Oliver North, voormalig
staflid van de Nationale Veilig
heidsraad, werd geciteerd die ver
klaard heeft tegenover minister
van justitie Edwin Meese dat hij
niet geloofde dat Reagan op de
hoogte was van de doorsluizing
van de uit de wapenverkoop aan
Iran verkregen gelden na^r de
Contra's.
North, de man die verantwoorde
lijk wordt gehouden voor het idee
de gelden naar de Contra's over te
maken, werd in november van het
"vorig jaar, toen de affaire aan het
De recente serie ontvoeringen in
Beiroet heeft nog eens - ten over
vloede - het cynische gelijk van
een Franse diplomaat aangetoond:
de jacht op buitenlanders is perma
nent geopend.
door
Peter van Nuijsenburg
Minstens elf vreemdelingen zijn
deze maand gegijzeld. Over het lot
van de Engelse bemiddelaar Terry
Waite bestaat onzekerheid. In hun
geestdrift hadden de fundamenta
listische extremisten nog twee
mannen gegijzeld, maar deze kid
napping bleek een 'vergissing'. De
slachtoffers waren wel blond, maar
voldeden verder niet aan de pro
fielschets (westers, bij voorkeur
Duits). Deze Libanezen van Ar
meense herkomst zijn inmiddels
vrijgelaten.
De gijzelingen zijn het schrij
nendste symptoom van de Libane
se verloedering. Na het ineenstor
ten van het centrale gezag is gijze
ling van politieke tegenstanders in
Libanon weer een gangbare prak
tijk geworden om concessies af te
dwingen. Gijzeling behoort met de
bloedwraak nog steeds tot de tradi
ties van de Arabische wereld, maar
kwam tot de burgeroorlog van 1975
in Libanon, vergeleken met de in
dit opzicht rijke historie van ande
re landen in het Midden-Oosten,
betrekkelijk weinig voor.
De burgeroorlog heeft deze si
tuatie dramatisch gewijzigd. Alle
bevolkingsgroepen, Druzen,
(christelijke) Maronieten, Palestij-
nen en Moslims (Sunni en Shi'a),
hebben via hun (para)militaire or
ganisaties op grote schaal ontvoerd
en gemoord. Het zijn wapenfeiten
die met gepaste trots worden ge
presenteerd. Naar schatting zijn de
laatste tien jaar 4 a 5000 Libanezen
na ontvoering om het leven ge
bracht. Vindingrijkheid bij het se
lecteren van hun moordwerktui
gen kan de strijders daarbij niet
worden ontzegd: een cirkelzaag is
niet alleen handig voor het op maat
zagen van hout.
Aanvankelijk bleven buitenlan-
licht kwam. uit zijn functie ontsla
gen. John Poindexter trad toen af
als Reagans veiligheidsadviseur.
Speakes stelde voorts dat de ver
klaringen van Poindexter tegen
over Meese en stafchef Donald Re
gan van het Witte Huis de verkla
ringen van Reagan onderschrijven,
namelijk dat de president nooit
van het plan op de hoogte is ge
steld. Poindexter heeft gezegd dat
hij niet verder had gevraagd naar
de connectie met de Contra's om
dat hij 'medelijden' met de rebel
len had.
Volgens Speakes hoeft een ande
re uitspraak van North echter 'niet
noodzakelijkerwijs steekhoudend'
te zijn. Hij verwees naar Norths be
wering dat Reagan altijd over de
Iran-transactie sprak in verband
met het lot van de gijzelaars en
nooit als zijnde een strategische
opening.
Verder zei de woordvoerder dat
het Witte Huis nu niet kan bevsti-
gen dat de winsten van de wapen
leveranties inderdaad naar de con
tra's zijn gegaan. „Voor deze con
statering beschikken wij niet over
feiten", zei hij.
Inmiddels heeft de FBI een straf
rechtelijk onderzoek ingesteld om
vast te stellen wat er is gebeurd
met het merendeel van de 27 mil
joen dollar aan hulp aan de con
tra's, die in 1985 door het Congres
werd goedgekeurd, aldus een be
richt van de New York Times. Eer
der was uit een rapport van het Ge
neral Accounting Office van het
Congres gebleken dat ieder spoor
van het merendeel van dit geld ont
breekt.
TEL AVIV (Rtr) - In de onrustige,
door Israel bezette Gazastrook is
de vrees voor geweld toegenomen
nadat een door.de Israëlische para
militaire politie neergeschoten Pa
lestijnse jongen gisteren aan zijn
verwondingen overleed.
De 17-jarige Ahmed Al-Astal uit
Khan Younis in de Gazastrook
overleed aan zware verwondingen
aan de borst, ondanks een chirurgi
sche ingreep door Israëlische spe
cialisten. Dit verklaarde een
woordvoerder van het Soroka-zie-
kenhuis in Beersheba. De jongen
was donderdag door de Israëlische
politie neergeschoten toen hij
ATHENE (GPD) - De 31-jarige
Christos Roussos, die levenslang
uitzit wegens moord elf jaar gele
den op een oudere vriend die hem
zou hebben uitgebuit, heeft bij
rechterlijk besluit onderbreking
van zijn gevangenisstraf voor één
maand gekregen op grond van
'zeer zware aantasting van zijn ge
zondheidstoestand'. Hij blijft on
der bewaking in het ziekenhuis
waar hij de laatste weken zijn hon
gerstaking voortzette die 74 dagen
heeft geduurd.
Eerder deze week had president
Sartzetakis andermaal zijn verzoek
om strafvermindering, dat een
stemmig werd ondersteund door
de Commissie voor Gratiezaken en
de minister van justitie, afgewezen,
hetgeen enorme opschudding in
Griekenland verwekte. Vijftien be
kende intellectuelen begonnen
voor de universiteit een hongersta
king.
Publicatie van de argumentatie
van het besluit maakte het er voor
de president alleen nog maar erger
op. Het bleek een ongelooflijk, kil
en wraakzuchtig document, waar
in werd gesteld dat de betrokkene
Vrees voor
geweld in
Gaz a-strook
trachtte te ontsnappen nadat hij bij
een betoging was gearresteerd.
De onrust en protesten in de Ga
zastrook braken twee weken gele
den uit nadat een vermeende plaat
selijke guerrilla- en jongerenleider,
Muhammed Dahlan, door Israel
werd uitgewezen.
'nog slechts tien jaar' in de gevan
genis heeft doorgebracht en waar
in ook werd ingegaan op het ver
schil tussen de passieke en actieve
rol in de homo-erotische relatie.
Sartzetakis, in 1963 de moedige
rechter van instructie in de moord-
zaak-Lambrakis en tijdens de kolo
nelsjunta verzetsheld, later als pre
sident in toenemende mate op de
lachspieren werkend, is nu in een
positie gekomen waarin hij door
pech en publieke opinie vrijwel al
gemeen wordt verwenst als 'figuur
uit de middeleeuwen'. Slechts
twee kranten nemen het voor hem
op: de populistische, regeringsge
zinde Avriani (krant van morgen),
die verzucht: "Dat ontbrak er nog
maar aan, demonstraties voor een
homofiele moprdenaar". En de
kleine, juntagezinde Eleftheris Ora
(vrij uur) met de kop: "Bravo, me
neer de president".
Uit het buitenland kwamen op
roepen tot clementie van Edward
Kennedy, Yves Montand en Jean-
Louis Trintignant. Laatstgenoem
den hebben in de bekende film 'Z'
respectievelijk de rol van Lambra-
kis en Sartzetakis gespeeld.
ders bij deze acties buiten schot.
Maar als gevolg van de Iraanse re
volutie van 1979 zijn ook zij nu vo
gelvrij. Maart 1982 is in dit vërband
een cruciale datum in de geschie
denis van de terreur in Libanon. In
het voormalige Hilton-hotel in Te
heran werd een conferentie gehou
den over de 'ideale Islamitische re
gering'. De deelnemers, afkomstig
uit vrijwel de gehele Moslimwe
reld, konden hun hart ophalen aan
dit boeiende, maar vrij academi
sche onderwerp.
Het venijn vóór het westen zat in
het slotcommuniqué. Het Midden-
Oosten moest verlost worden van
de aanwezigheid en invloed van de
supermachten en andere staten
(met name Frankrijk). Voor de Sji-
'iten was, aldus de verzamelde
geestelijkheid, in deze onderne
ming een hoofdrol weggelegd.
Voor een redelijk begrip van de
verdere gebeurtenissen verdient
het aanbeveling deze destijds nau
welijks opgemerkte tekst letterlijk
te nemen. Ze markeerde het begin
van een ongekende terreurexplo-
sie. Met name het verscheurde Li
banon werd de proeftuin voor on
gebreideld Shi'a-terrorisme.
De Shi'itische gemeenschap in
Libanon was tot de Israëlische in
vasie in de zomer van 1982 nauwe
lijks een factor van belang. Deze
operatie. Vrede voor Galilea, had
als doel de Palestijnse Bevrijdings-
organidatie PLO uit Libanon te
verdrijven. Dat lukte, maar de in
vasie had een niet voorzien neve
neffect: de politieke kaart in Liba
non werd ingrijpend veranderd.
Am al
De Shia, de grootste bevolkings
groep in Libanon, werd zich van
haar macht bewust. De Amal-be-
weging van Nabih Berri eiste haar
rechten op. Berri werd minister
van justitie en begon krachtig
mee te roeren in de Libanese hek
senketel. Maar voor vele Shi'iten
was de Amal niet radicaal genoeg.
Minister Berri had een permanente
verblijfsvergunning voor de Ver
enigde Staten op zak. Dat bleek af
breuk te doen aan zijn geloofwaar
Al-Astal is de eerste Palestijn die
door de Israëlische veiligheidstroe
pen in de bezette gebieden is ge
dood, sinds in december bij hevige
onlusten vier Arabische jongeren
werden doodgeschoten. Het Israë
lische leger bevestigde pas laat de
dood van de jongen, kennelijk om
te trachten nieuwe betogingen op
de islamitische vrije dag te voorko
men. In veiligheidskringen werden
nieuwe ernstige onlusten gevreesd
als het nieuws bekend wordt. In de
Gazastrook leven 550.000 Palestij-
nen - de meesten vluchtelingen -
sinds de oorlog in 1967 onder Israë
lische bezetting.
Christos Roussos. (foto api
VERMOORD - Een hoge functio
naris van de Peruaanse sociaal-de
mocratische regeringspartij APRA
is gisteren in Lima op straat ver
moord. Cesar Lopez Silva, natio
naal secretaris van de partij, werd
door drie onbekende personen
vanuit een passerende auto neerge-
maaid.
digheid in de strijd tegen de 'Grote
Satan'.
Een afsplitsing van de Amal con
centreerde zich in de Bekaa-vallei.
Deze groepering vormde de kern
van de Hezbollah, de partij van
God. Samen met de schimmige Is
lamitische Jihad, de Islamitische
Heilige Oorlog, zijn de Hezbollahi
de belangrijkste en fanatiekste
stoottroepen van de fundamenta
listische terreur. Bang om hun le
ven te verliezen zijn ze niet, want
de martelaarsdood opent de poort
tot het paradijs.
De Hezbollahi putten hun inspi
ratie uit de Iraanse revolutie. Maar
dankzij het clericale netwerk kun
nen ze tevens rekenen op adviezen,
instructies en materiele steun van
hun Iraanse broeders. Met de me
dewerking van Syrië, dat in Liba
non vele dubieuze potjes op het
vuur heeft staan, worden de Hez
bollahi via de Syrische grensplaats
Zebdina bevoorraad.
Deze fundamentalisten bleken
bereid de verklaring van Teheran
naar de letter uit te voeren. De slag
zin 'Geen woorden maar daden' is
zelden overtuigender in de prak
tijk gebracht. De Amerikaanse'am
bassade werd het doelwit van een
autobomaanslag.
Nederlaag
De Franse en Amerikaanse troe
pen, die in Libanon de Palestijnse
aftocht dekten, werden letterlijk
weg gebombarbeerd. De super
macht erkende in februari 1984 zijn
nederlaag door de mariniers uit Li
banon terug te trekken. De hoop
een stabiliserende rol te spelen in
de Libanese mallemolen werd in
feite opgegeven. Op de balans
stonden ruim 300 doden: 241 mari
niers, 63 man ambassadepersoneel.
Hoewel de 'provocerende' aan
wezigheid van de Amerikaanse
troepen verdwenen was, beteken
de dat niet het einde van de Ameri
kaanse martelgang in Libanon. De
strijd ging zijn tweede fase in.
Amerikaanse en Franse burgers
werden het doelwit van gijzelings
acties. De vertegenwoordiger van
de CIA in Libanon, William
Irak valt
zeven steden
in Iran aan
NICOSIA (AP) - Irak heeft giste
ren bekend gemaakt dat zijn lucht
macht zeven Iraanse steden heeft
gebombardeerd. Iran maakte mel
ding van tientallen doden en ge
wonden onder de burgerbevol
king. Voorts verklaarde een Iraak-
se legercommandant dat het Iraan
se offensief ten oosten van Basra
op een mislukking is uitgelopen.
Het Iraakse staatspersbureau
INA berichtte dat Iraakse ge
vechtsvliegtuigen gisteren aanval
len hebben uitgevoerd op Bakhta-
ran, Dezfoel, Arab, Khorramabad,
Arak en de heilige stad Qom, De
aanvallen waren een vergelding
voor de aanhoudende beschietin
gen door Iraanse troepen op woon
gebieden en de Iraanse agressie in
het grensgebied.
Het Iraanse persbureau IRNA
bevestigde de luchtaanvallen en
berichtte dat daarbij tientallen bur
gers gedood of gewond zijn ge
raakt. Voorts meldde IRNA dat
Iraanse gevechtsvliegtuigen bom
bardementen hebben uitgevoerd
op militaire en industriële gebie
den in de stad Soeleymanieh, in
het noordoosten van Irak. Hierbij
zou veel schade aan de Iraakse
troepen zijn toegebracht.
Ook werden militaire en econo
mische doelen in Iraakse steden
aan de noord en oostgrens met ar
tillerievuur bestookt.
De Iraakse legercommandant
Abdoel Wahid Shnan verklaarde
dat Iraanse aanvallen ten oosten
van Basra vernietigend zijn afge
slagen. Volgens Shnan waren de
Iraniërs samengedreven op een
klein gebied dat vervolgens 'hun
kerkhof werd.
Het Iraanse offensief tegen Basra
werd drie weken geleden ingezet.
De Iraanse parlementsvoorzitter
Hashemi Rafsanjani zei gisteren
dat de Iraanse troepen de buiten
wijken van Basra tot op twee kilo
meter genaderd zijn, hetgeen bete
kent dat 25 Iraakse steden nu bin
nen schietafstand van de Iraanse
grondraketten liggen, aldus Raf
sanjani.
Drie ministers
VS gaan als
Re gan blijft
BOSTON (UPI) - President Rea
gan moet rekenen op ontslagaan
vragen van belangrijke ministers
als hij zijn invloedrijke stafchef
van het Witte Huis, Donald Regan,
niet de deur wijst. De Boston He
rald schreef gisteren dit van rege
ringszijde te hebben vernomen.
Onder de kabinetsleden die hun
ambtstermijn niet zouden willen
uitzitten als Regan aanblijft, zijn
volgens de krant de ministers van
buitenlandse zaken, George
Shultz; defensie, Caspar Weinber
ger; en financiën, James Baker.
De drie genoemde ministers ver
wijten Regan dat hij heeft toege
staan dat de Iran-affaire hun ge
loofwaardigheid op Capitol Hill
heeft geruïneerd en zij voelen zich
vernederd omdat hij enkele van
hun initiatieven in de kiem heeft
gesmoord en toegang tot president
Reagan beperkte.
Buckly, werd op 16 maart 1984 het
eerste slachtoffer. Hij werd door
langdurige martelingen gedwon
gen zijn geheimen prijs te geven.
Buckly overleed later aan zijn ver
wondingen.
Buckly was de eerste uit een aan
zienlijke rij gijzelaars. In de loop
der jaren werden niet alleen Ame
rikanen en Fransen, maar ook En
gelsen, Russen en nu Duitsers en
Saoedi's gevangen genomen. De
motieven verschillen per organisa
tie. Geld speelt in sommige geval
len een niet weg te poetsen rol. In
andere gevallen werden buitenlan
ders gegijzeld om gevangen strijd
makkers te bevrijden.
Zo willen de 'Ontrechten der aar
de' de zojuist ontvoerde Ameri
kaanse docenten van universiteit
van Beiroet en de Duitsers Cordes
en Schmidt waarschijnlijk ruilen
tegen de in West-Duitsland gear
resteerde Libaneze Shi'it Hamadei.
Hamadei zou betrokken zijn ge
weest b(j de kaping van een Boeing
van de Amerikaanse maatschappij
TWA in juni 1985. De Amerikanen
hebben om zijn uitlevering ge
vraagd.
Maar de gijzelingen worden
steeds meer gebruikt als instru
ment voor buitenlandse politiek.
Met name door de uit Teheran ge
leide Hezbollah. Dat is niet alleen
in overeenstemming met de ver
klaring van Teheran, maar wordt
ook door de machtige voorzitter
van het Iraanse parlement, hojato-
leslam Rafsanjani, en zijn 'verte
genwoordiger' in Beiroet, sjeik Fa-
ladlah, met zoveel woorden toege
geven.
Machtsspel
De gijzelaars worden niet als in
dividuele burgers gezien, maar als
'agenten' van Iran vijandige staten
Hun lot wordt derhalve de speelbal
van de luimen in Teheran. Het be
sef dat de westerse regeringen daar
niet voor kunnen zwichten, maakt
dat lot er alleen maar tragischer op.
Zolang Libanon het toneel blijft
van een macaber machtsspel, is het
vooruitzicht op verandering som
ber.
ADVERTENTIE
ANVC-CONTACTLENSSPECIALIST
OPTOMETRIST OV
Nieuwe Rijn 62, Leiden. Tel. 071 -12.41.C
Voor Griekse hongerstaker
Studenten van de universiteit in Beiroet lezen in het onafhankelijke
blad An Nahar het laatste nieuws over de gijzeling van twee docenten.
Het tweetal werd precies een week geleden ontvoerd. (foto ap>
