Kerncentrales kunnen niet
veiliger worden gebouwd
Prostitutie in De Pijp breidt zich uit
Reportage
Kema: 'inherent veilig' geen wondermiddel
Wereldraad vraagtRome9 bij conferentie over vrede
PAGINA 2
MAANDAG 26 JANUARI 1987
GRONINGEN (GPD) - "Het is bijna een modekreet. 'Inherent vei
lig'. Er is bijna geen fabrikant of hij hangt dat etiket aan zijn ont
werp voor een kerncentrale. Maar inherent veilige kerncentrales
bestaan niet". Deze uitspraak komt niet van een anti-kernenergie-
activist. maar van ir. B. Th. Eendebak van de NV tot Keuring van
Elektrotechnische Materialen (Kema), het hart van de sterke kern
energielobby in ons land.
Hij voegt er de waarschuwing aan toe, dat het hoogst onverstan
dig zou zijn met uitbreiding van kernenergie in Nederland te wach
ten op die 'inherent veilige' kernreactoren, het energiebeleid te
baseren op ontwerpen-op-papier en op reactortypen, waarmee nog
Hoe veilig zijn kernreactoren?
Die brandende vraag beheerst na
Tsjernobyl de discussie over
kernenergie. Het probleem van
het radio-actieve afval blijft on
opgelost, maar is naar de achter
grond gedrongen. Het probleem
van de 'proliferatie' (steeds meer
landen krijgen via kernenergie
toegang tot een technologie, die
ook tot kernwapens leidt) is een
beetje uit de actualiteit verdwe
nen.
door
Kees Wiese
Het is opmerkelijk dat de anti-
kernenergiebeweging vóór
Tsjernobil (zelfs na Harrisburg)
de kernreactoren beschouwde
als de meest veilige schakel in de
kernenergiecyclus. Dat leidde
tot de roep het reeds ontstane
hoogradio-actieve afval maar op
te slaan binnen de 'veiligheids
omhulling' (de 'koepel', het 'con
tainment', de 'insluitconslruc-
tie') van de bestaande kerncen
trales: de veiligste plek. Natuur
lijk had de anti-kernenergiebe-
weging daarmee de bijbedoeling,
dat de kerncentrales dan zouden
moeten worden stilgelegd. Dat
de elektriciteitsproduktie door
kernenergie zou stikken in het
eigen vuil.
De veiligheidsomhulling werd
pas een omstreden onderwerp
door de Tsjernobyl-ramp. De
Russische reactor had wel een
insluitconstructie. Maar het dak
van de reaclorhal bleek onvol
doende sterk en met gasdicht.
Een met staal beklede, betonnen
veiligheidskoepel over het ge
heel heen, ontbrak, net als bij ve
le Westerse reactoren (Dode-
waard) overigens.
Was de Russische reactor wel
voorzien geweest van zo'n 'Wes
terse' constructie (dat het jonge
re type Russische reactor er wel
een heeft wordt te vaak verge
ten), dan had die de eerste explo
sie kunnen weerstaan, denkt ir.
L. G. J. Jansen (Energie-onder
zoek Centrum Nederland ECN).
Hij durft echter geen soortgelijke
uitspraak aan over de tweede ex
plosie in de Tsjernobylreactor en
gaat ook niet in op het feit dat de
bestrijding van de grafietbrand
en kernsmelting door de kern
van uit helikopters te bombarde
ren met klei, lood en zand niet
mogelijk zou zijn geweest als een
(falende) koepel .in de weg had
gezeten.
Maar ook de sterkste veilig-
heidskoepel kan bezwijken. Een
grote stoomexplosie in het reac
torvat zal de stalen deksel van dit
vat als een projectiel dwars door
de koepelwand jagen. De kans
op zo'n ongeluk, waarbij binnen
enkele seconden (net als in Tsjer-
opgedaan. De huidige reactoren zijn volgens hen
Dat inzicht heeft geleid tot pogingen 'inherent veilige' kernreac
toren te ontwerpen. Reactoren, waarvan de veiligheid wordt ge
waarborgd door passieve systemen (werkzaam zonder ingrijpen
van mens of computer) en natuurwetten. Minder compacte reacto
ren: tenslotte is het basis-ontwerp van de huidige reactoren afge
leid van die voor een duikboot. Minder complexe reactoren: in een
moderne kernreactor zitten nu zo'n 40.000 grote en kleine afslui
ters, die alle kunnen falen.
nobyl) een deel van de radio-ac-
lieve inhoud van de reactor naar
buiten wordt geblazen, wordt in
een Amerikaanse veiligheidsstu
die van 1975 nog geschat op één
op honderd. Tegenwoordig
houdt men het op één op dui
zend tot één op tienduizend.
De schade die aan de veilig
heidskoepel zal ontstaan als alle
waterstof, dat zich in de reactor
kan vormen, ook wordt gevormd
en explodeert is, aldus ir. Jansen,
nog niet helemaal duidelijk. Bo
vendien kan een veiligheidskoe
pel ook nog bezwijken omdat de
druk. die langzaam in de reactor
wordt opgebouwd (bijvoorbeeld
als de gloeiende kern door de
fundering brandt), te groot
wordt.
Koelwater
Nog groter blijkt in deze stu
dies de kans. dat de inleiding tot
dat koelwaterverlies geen pijp-
breuk of falen van kleppen is -
zoals werd aangenomen - maar
het uitvallen van de stroomvoor
ziening in de kerncentrale zelf.
Bij een 'station-black-out' valt de
koeling van de afdichtingen van
de koelwaterpompen weg, waar
door lekkage optreedt. Binnen
twee tot zes uur komt dan de
kern droog te staan en smelt. Als
men dat proces niet onder con
trole krijgt, is er al gauw sprake
van een catastrofe.
Een aantal druk water- reacto-
Veiligheidskoepel en nood-
koelsystemen van de huidige
kernreactoren zijn ontworpen
met het oog op het gevaar van
een kernsmelting, veroorzaakt
door het plotseling wegvallen
van een groot deel van het koel
water (een 'guillotinebreuk' in
een hoofdtoevoerleiding). Dat
werd een wel zeer zeldzame ge
beurtenis geacht. Ook vesti-
gingsplaatskriteria zijn daarop
gebaseerd, recente studies leren
echter, dat de kans dat een reac
torkern smelt door een klein ver
lies aan koelwater veel groter is.
een sproei-in-
stallatie bovenin, waarmee bij
een kernsmelting de stoom kan
worden gecondenseerd en
radioactieve stoffen in de atmo
sfeer binnen de veiligheidskoe-
pel kunnen worden 'uitgere
gend'. Een nadeel van zo'n instal
latie blijkt nu te zijn het toene
men van de kans op waterstofex
plosies. In andere reactoren zijn
(na Harrisburg) ontstekers aan
gebracht om het waterstof aan te
steken voor het zich kan opho
pen. Nu wordt ernstig betwijfeld
of die ontstekers wel zullen
werken in de zeer vochtige,
agressieve atmosfeer in het reac
torgebouw.
-jrr-
->w
In Frankrijk en Zweden is re
cent besloten als extra veilig
heidsvoorziening de mogelijk
heid te openen via filters in de
veiligheidskoepel 'af te blazen',
opdat de druk in de koepel niet
te hoog wordt. Zo wordt voorko
men dat een langzame drukop-
bouw de oorzaak kan vormen
van het bezwijken van de veilig-
heidskoepel en de radio-actieve
splijtstof alle kanten op vliegt.
Terecht steldt Jansen dat daar
bij de vraag blijft op welk mo
ment zo'n afblaassysteem in wer
king moet worden gesteld. Doet
men het te vroeg, dan verspreidt
men onnodig radio-actieve stof
fen (met name edelgassen) in de
omgeving. Doet men het te laat,
dan wordt 'ongecontroleerde
verspreiding van splijtingspro-
dukten' niet voorkomen.
Tegen een grote stoomexplosie
in het reactorvat, die de deksel
daarvan dwars door de wand van
de veiligheidskoepel slingert, is
geen kruid gewassen. Dan im
mers is er geen sprake van een
'langzame drukopbouw', maar
bezwijken alle veiligheidssyste
men ogenblikkelijk. De zoge
naamde 'brontermdiscussie'
(over de vraag welk deel van de
radio-actieve inhoud van het
reactorvat bij een kernsmelting
in de omgeving terecht komt)
woedt onverminderd voort.
Maar iedereen is het er over
eens, dat hoe langer de veilig-
heidskoepel intact blijft, hoe
kleiner een ramp zal zijn. Dat is
en blijft het essentïele verschil
tussen Harrisburg en Tsjernobyl.
Duidelijk is echter ook, dat geen
veiligheidskoepel absolute vei
ligheid geeft.
Deze pretentie kan dus ook de
'inherent veilige' constructie niet
waarmaken. De Zweden pro
beerden het met de Pius-reactor,
een ontwerp waarin een reactor
geplaatst in een reusachtige bak
geboreerd water, dat de kerns
plijting stopt en de kern koelt zo
dra er iets mis gaat. 'Inherent vei
lig' heten ook de hoge-tempera-
tuur gasgekoelde reactor
(HTGR) en de 'niet-kwekende'
natriumgekoelde reactor (Kal
kar).
Maar ook deze reactoren zijn
niet ten aanzien van alle aspec
ten veilig: de HTGR heeft grafiet
als moderator en grafiet is brand
baar. De natriumgekoelde reac
tor heeft een brandbaar en ui
terst agressief koelmiddel. De
Pius-reactor gebruikt de stan
daard-splijtstof, die met zircaloy
is bekleed: boven de 1250 graden
Celsius reageert zirconium met
water, waardoor de temperatuur
stijgt en waterstof ontstaat met
het risico op een explosie. Dit
vernietigende oordeel, uitge
sproken door ir. Eendebak
drs. W.J. Oosterkamp van Kema,
bevestigt eens te meer dat nie
mand momenteel een veiligere
kerncentrale kan bouwen
Bewoners verwijten gemeente te afwachtende houding
AMSTERDAM - Bewoners van de
Amsterdamse volksbuurt de Pijp
zijn flink kwaad op de gemeente.
Zo kwaad, dat ze een paar dagen
geleden zelfs tijdelijk een pand van
een ambtelijke projectgroep bézet
hebben gehouden om de burge
meester te spreken te krijgen. De
wortel van het kwaad is het ge
meentelijke prostitutie-beleid in
deze negentiende-eeuwse wijk
waar volop gerenoveerd wordt.
door
Huub Klompenhouwer
"De bordelen zaaien zich hier als
een besmettelijke ziekte uit over
de buurt. Dat pikken we niet meer.
De gemeente kijkt machteloos toe.
Alleen de kraakbeweging hier in
de buurt onderneemt nog wat.
Maar we zijn toch mooi klaar als
we die moeten vragen om hier het
werk op te knappen?", aldus een
woedende bewoner
Genoemde kraakbeweging
maakte in de buurt goede sier. toen
op eigen wijze een projectontwik
kelaar werd belet een woning in
een bordeel om te zetten. Na het
pand gekraakt te hebben, werd het
op last van de rechter tegen de wil
van de buurt weer ontruimd. Maar
de kraakbeweging voorkwam toch
dat het alsnog een bordeel werd.
De Amsterdamse Pijp is een
buurt met een heel gemengde be
volking. Autochtonen en krakers,
studenten en buitenlanders. Een
grote mate van tolerantie is lange
tijd kenmerk van deze buurt ge
weest. De enkele raamprostituées
in de omgeving van de Ruysdaal-
kade werden probleemloos geac
cepteerd.
Toen de gemeente ernst maakte
met de renovatie, kwam ook het lot
van de prostitutie ter tafel. Een ge
dogen van de prostitutie betekent
ook dat er in de gerenoveerde pan
den prostitutie mogelijk moet kun
nen zijn. Een ambtelijke project
groep is omzichtig aan de slag ge
gaan de buurt op grote schaal te la
ten inspreken.
Daaruit kwamen vier plannen
naar voren om die prostitutie in de
wijk, strikt beperkt tot zestien 'be
drijfjes', te huisvesten. Die vier
plannen verschilden onderling in
de plaatsen waar die prostitutie
dan gedoogd zou worden. De be
woners mochten zich erover uit
spreken en daarmee leek de zaak
uiterst democratisch en correct
met de buurt rondgemaakt. Dat
was vorig jaar zomer. In het gebied
Govert Flinckstraat/Ruysdaelkade
zouden zestien bordelen worden
gedoogd.
Zware jongens
De klacht van de buurt is dat het
vriendelijke imago, dat de klein
schalige prostitutie in het verleden
in de wijk had, inmiddels verdwe
nen is. "De prostitutie hier heeft,
sinds dat gemeentelijke beleid be
kend geworden is, juist zware jon
gens van de Wallen aangetrokken,
die nu kost wat kost proberen om
hier een prostitutiebedrijf op te
zetten. Ze gokken erop dat al die
bordelen dan straks vanzelf door
het gemeentebestuur worden geac
cepteerd", aldus een buurtbewo
ner. "Er zijn nh zeker al 20 borde
len, waarin de kamertjes soms niet
groter zijn dan een cel. Een bed en
een wastafeltje. Meer plaats is er
niet".
De bordeelbazen, pooiers dus,
gaan brutaal te werk. Op het mo
ment dat de gemeente de uitspraak
deed dat de bestaande bordelen
een gedoogstatus kregen, werden
de betrokken panden natuurlijk
ook meteen geld waard. Want voor
een huur van amper vierhonderd
in de maand kan er per prostituée
duizend gulden en meer per dag
verdiend worden. Een woonruimte
wordt in het weekeinde omge
bouwd. Het aantal kamers per eta
ge verdubbeld, warm en koud wa
ter in ieder kamertje, dat nog wel.
Een bordkartonnen schotje ver
deelt het raam aan de voorkant in
tweeen en van dat moment af zijn
er ineens twee dames actief voor
het raam.
Officieel zitten er dan slechts
twee of vier meisjes voor het raam.
maar ondertussen wordt er 24 uur
per dag door veel meer meisjes ge
werkt. De deur van het trapportaal
naar eenhoog moet open blijven en
of de buren op dezelfde trap er nu
wel of niks mee te maken hebben,
ze moeten alle overlast van prosti-
tutieklanten maar slikken.
Imago
Is die prostitutie nu echt veel
agressiever geworden, is de vraag
aan Hein von' der Fuhr, contact
ambtenaar in De Pijp. "Ik denk dat
het vooral het imago is. Want of de
prostitutie als zodanig nu zoveel
anders is als voorheen, waag ik te
betwijfelen. Ik denk dat de mensen
nu wat meer inzicht krijgen in de
gang van zaken rond die prostitu
tie en ook dat kan een andere kijk
op de zaak geven".
Von der Fuhr: "Dat we als ge
meente machteloos staan, kan ik
niet zeggen. Aan de andere kant
kan ik me de gevoelens van de
buurt wel voorstellen. Zij zien
steeds meer bordelen en het lijkt
wel alsof de gemeente niks doet.
Maar het is echt balanceren. De ge
meente wil wel maar mag bijna
niks".
"Als iemand een rood lichtje
voor bet raam heeft, een beetje veel
van zichzelf etaleert; vreemden
ontvangt en zichzelf overgeeft aan
vleselijke lusten, zelfs al is het te
gen betaling, dan is het toch heel
moeilijk om, als het in ha^r eigen
woning gebeurt, daar als gemeen
te. met de bouwverordening in de
hand, bezwaar tegen te maken.
Burgers hebben ook hun rechten.
Als we nu zouden optreden tegen
alles waar we het als gemeente niet
mee eens zijn, zal de rechter toch
een heel eigen -oordeel vellen. En
dan zijn we weer bij af'.
Zonder dralen geeft Von der
Fuhr toe dat de gemeente bij de in
spraak misschien wel wat te veel
beloofd heeft. Het in de hand hou
den van het aantal bordelen, de
strikte beperking tot zestien, is
moeilijk waar te maken. Vooral
omdat er nog altijd geen echt pros-
tititiebeleid mogelijk is, zolang die
zelfde prostitutie via de wet niet is
gelegaliseerd en dus ook niet gere
geld kan worden. Nu moet het be
leid met min of meer oneigenlijke
middelen gehandhaafd worden.
En het doel van een goed prostitu-
tiebeleid - veilige en goede werk
ruimten bijvoorbeeld - kan al hele
maal niet gehaald worden.
"Ik denk ook niet dat hier in de
Pijp de acceptatie van de prostitu
tie in gevaar komt", meent de amb
tenaar. "Veel eerder willen de
buurtbewoners dat die prostitutie
op een schone en correcte manier
in hun wijk gebeurt. Er gaan nu ge
ruchten over gedwongen prostitu
tie in sommige bordelen. Dat soort
zaken zet kwaad bloed".
Von der Fuhr: "Nogmaals, het is
niet zo dat de gemeente niets doet
en nog minder waar is de kreet dat
ambtenaren niet inventief zouden
zijn. Maar het is wel een gegeven
dat de juridische middelen waar
mee we kunnen optreden een stuk
geringer zijn dan we aanvankelijk
dachten. En dat maakt een
slagvaardig beleid inderdaad heel
moeilijk".
De Wereldraad van Kerken
heeft de Rooms-Katholieke Kerk
uitgenodigd om samen de confe
rentie van 1990 over vrede, ge
rechtigheid en het behoud van de
schepping voor te bereiden. Het
centraal comité (algemeen be
stuur) besloot daartoe zaterdag
in Genève met vrijwel algemene
stemmen.
Secretaris-generaal dr. Emilio
Castro hoopte, dat de kerk van
Rome, evenals de lid-kerken van
de Wereldraad en andere kerken,
op zo breed mogelijke wijze aan
de voorbereiding zouden deelne
men. "Het Vaticaan moet uiter
aard zelf beslissen, maar ik zou
me een encycliek of speciale bis
schoppensynode kunnen voor
stellen", zei hij. De Wereldraad
verwacht, dat de Rooms-Katho
lieke Kerk - die zo spoedig mo
gelijk de schriftelijke uitnodi
ging krijgt - op korte termijn zal
antwoorden. Pas dan zal worden
beslist welke niet-lid-kerken en
eventueel andere godsdiensten
zullen worden gevraagd.
De Raad van Kerken in Neder
land zal de conferentie van 1990
internationaal voorbereiden in
samenwerking met de Bond van
Evangelische Kerken in de DDR
(Oost-Duitsland) en nationaal
met een volgend jaar te houden
landelijke kerkendag.
- Bij de Wereldraad komt een
studiefonds om jonge mensen de
gelegenheid te geven zich op een
leidende rol in de oecumenische
beweging voor te bereiden. Aan
dat fonds wordt de naam van de
eerste secretaris-generaal van de
Wereldraad, dr. W. A. Visser 't
Hooft, verbonden. Hij leefde van
1900 tot 1985. Een van de familie
leden van Visser 't Hooft zal zit
ting nemen in het bestuur van
het fonds.
Aan de slag
Secretaris ds. W. R van der
Zee van de Raad van Kerken in
Nederland is gistermiddag opti
mistisch uit Genève terugge
keerd. Hij woonde daar do verga
deringen bij van het algemeen
bestuur van de Wereldraad.
"Voor mij is de bestuursvergade
ring geslaagdzei hij. "Het cen
traal comité heeft vier verklarin
gen aangenomen waarmee ik in
Nederland aan de slag kan"
Van der Zee verwees naar de
verklaringen over Zuid-Afrika
en de wapenwedloop, het stuk
over de ziekte Aids (waarover de
Nederlandse Raad van Kerken
dit voorjaar een beraadsdag zal
houden) en het definitieve be
sluit over de conferentie 'vrede,
gerechtigheid en het behoud van
de schepping' in 1990.
Wel hadden alle Nederlandse
deelnemers zich geérgerd aan de
vele uren die aan bestuurlijke za
ken waren besteed. "We waren
meer met de organisatie bezig
dan met problemen in de we
reld". zei een van hen.
Dr. R. J. Mooi. secretaris-gene
raal van de Hervormde Kerk.
sprak van een groeiende invloed
van de orthodoxe kerken (Rus
sisch en Grieks) in de Wereld
raad. "Daaraan zit zowel een po
sitieve als negatieve kant. Posi
tief omdat ze ons dwingen dieper
na te denken over ons kerk-zijn,
negatief omdat ze met hun plei
dooi voor meer invloed een rem
mende werking op de Wereld
raad kunnen hebben
"De Wereldraad is gelukkig
méér dan het centraal comité",
zei de Amerikaan dr. Paul Crow
"Die gedachte behoedt mij voor
depressiviteit, waartoe de verga
dering helaas vaak aanleiding
gaf. We moeten niet vergeten, dat
de Heilige Geest wel degelijk in
de activiteiten van de Wereld
raad doorwerkt".
Half miljoen. In 1985 is het
anti-racismefonds van de We
reldraad de jaarlijkse bijdrage
van een half miljoen gulden van
de Nederlandse regering misge
lopen omdat het Interkerkelijk
Vredesbesraad (IKV) de aan
vraag te laat had ingediend bij
het ministerie van ontwikke
lingssamenwerking.
De regeling dat IKV-secretaris
Faber de correspondentie met
het ministerie verzorgt dateert
uit de tijd dat hij ook secretaris
was van het Interkerkelijk Vor
mingswerk Ontwikkelingssa
menwerking (Ikvos). Als zodanig
was hij bestuurslid van de Ne
derlandse steunvereniging van
het anti-racismefonds. 'Betaald
Antwoord'.
Faber bevestigde, dat er 'admi
nistratieve misverstanden' zijn
geweest. Alsnog zal worden ge
probeerd, het half miljoen via de
begroting van 1987 of 1988 bin
nen te krijgen, zo deelde drs. G.
Boer, bestuurslid van het anti-ra-
cismeprogramma, mee. Minister
P. Bukman van ontwikkelings
samenwerking - die vorige week
de Wereldraad bezocht - ver
klaarde, dat er geen enkele aan
leiding voor hem is om de bijdra
ge aan het - min of meer omstre
den - fonds te beëindigen.
Trouwen
Sinds 1940 hebben in Frank
rijk 3500 rooms-katholieke pries
ters hun ambt neergelegd om te
trouwen. Het record van pries
terhuwelijken lag tussen 1970 en
1974. Dal vermeldt pater Julien
Potel in zijn boek 'Zij trouwde-
nen toen?' Hij putte zijn gege
vens uit een schriftelijke enquête
onder priesters.
De uitgetredenen werken
vooral in het onderwijs, de para
medische zorg en sociaal en cul
tureel werk. De meesten wonen
regelmatig de mis bij en hebben
hun kinderen laten dopen. Een
op de drie echtgenotes is actief in
kerkewerk Een op de tien was
vroeger lid van een religieuze or
de
Hulp. Afgevaardigden van
kerkelijke gemeenten die in hun
kerkgebouw bescherming heb
ben geboden aan asielzoekers en
vluchtelingen, besloten zaterdag
op een tweedaags beraad in Drie
bergen een nationaal en interna
tionaal netwerk van hulpverle
ners op te zetten. Het beraad was
georganiseerd om vooral de
theologische, juridische en poli
tieke kanten van deze hulpverle
ning te bespreken.
De deelnemers toonden zich
bezorgd over het 'steeds beperk
ter overheidsbeleid ten aanzien
van azielzoekers'. Dat heeft ge
leid tot opvang van vluchtelin
gen in kerken, onder andere in
Groningen.
Hervormde Kerk: beroepen
te Bodegraven L. Terlouw 't
Woud (bij Delft), te Stolwijk E.
M. Bakker Nijkerk; aangenomen
naar Nieuwendijk kandidaat L.
H. Voschezang Epe, naar Berli-
kum (Fr.) A. Groeneveld Kerken-
veld; bedankt voor Streefkerk A.
P. Voets Kootwijk.
Gereformeerde Kerken: aange
nomen naar Midwolda kandidaat
C. W. Hoek Nijkerk, naar Biltho-
ven (verzorgingstehuizen) me
vrouw A. C. Houtkoop-Faber al
daar; beroepen te Delft H. Vaar
tjes Winschoten.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Waddinx-
veen J. H. Ulehake Zoetermeer.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te Bunscho
ten T. M. Hofman Ouderkerk aan
de Amstel.
Feminisme. De stichting Nij
meegs Universiteitsfonds heeft
in het kader van de bijzondere
leerstoel 'Feminisme en theolo
gie' aan de Katholieke Universi
teit een tijdelijke onderwijsop
dracht gegeven aan mevrouw
drs. M. van Baest. De leerstoel
werd tot eind vorig jaar bezet
door professor dr. Catharina Hal-
kes.
Marieke van Baest is 35 jaar.
Zij werkt bij de vakgroep 'Ge
schiedenis van kerk en theolo
gie' van de theologische faculteit
in Tilburg.
Het vriendelijke imago dat de kleinschalige prostitutie
i de Amsterdamse Pijp hadis inmiddels verdwenen.
het verleden
(foto GPDl
