Holland Festival 87meer
kwaliteit minder experiment
Mary Dresselhuys viert
tachtigste verjaardag
Balletgala op hoog peil
Robuust pianospel OKvia Krenek
Wim de Haas speelt
afscheidsrol bij
de Haagse Comedie
DONDERDAG 22 JANUARI 1987
KUNST
PAGINA 21
Met nieuw Nederlands blijspel
AMSTERDAM (GPD) Mary
Dresselhuys viert vandaag haar
tachtigste verjaardag. Maar het
feest begon gisteravond al met de
première van het blijspel 'Een bij
zonder prettig vergezicht', dat spe
ciaal voor haar werd geschreven
door Paul Haenen. Het stuk, waar
in zij wordt geflankeerd door Leen
Jongewaard en haar dochter Petra
Laseur, is tot en met 1 februari te
zien in het Nieuwe de la Mar-thea-
ter in Amsterdam. Daarna gaan de
spelers op tournee. Voorlopig dus
nog geen rustige oude dag voor
Mary Dresselhuys, die in tevreden
heid terug kan zien op 57 jaar
toneelervaring en zo'n 150 uiteen
lopende rollen.
Haar eerste rol speelde zij in 1930
bij het Rotterdam Hofstadtoneel.
Daaraan vooraf gingen drie jaar to
neelschool. Eert opleiding die door
haar ouders geenzins werd goedge
keurd. Vader en moeder Dressel
huys, woonachtig in Tiel, zagen de
theaterwereld als een poel van ver
derf en protesteerden heftig toen
hun dochter kenbaar maakte dat ze
naar die beruchte school wilde.
DEN HAAG (ANP - Vrienden van
de Haagse Comedie hebben voor
de vijfde keer hun prijzen, een oor
konde en duizend gulden, toege
kend. Ze zijn voor: Jules Royaards
voor zijn rol van Michael Trent in
,Eind van de Wereld' van Arthur
Kopit, Anne-Wil Blankers voor
haar Claire in ,In Wankel Even
wicht' van Edward Albee en Wim
van den Heuvel voor Jéróme in ,De
Maar de jonge Mary Dresselhuys
trok zich daar niks van aan en deed
toelatingexamen. Ze werd aange
nomen en had, zou ze later zeggen,
een heerlijke tijd.
Op de toneelschool leerde zij
Joan Remmelts kennen, met wie
zij na het eindexamen trouwde.
Remmelts debuteerde in hetzelfde
stuk als zijn vrouw: 'Men trouwt
geen meisjps zonder geld'. Na twee
jaar spelen in Rotterdam werd het
echtpaar gecontracteerd door het
Amsterdamse gezelschap Het Cen
traal Toneel. Daar ontmoette Mary
Dresselhuys de regisseur Cees La
seur, die haar tweede man zou wor
den. In 1934 traden zij in het huwe
lijk.
De band met Laseur was artis
tiek zeer hecht. Samen hielde zij
,,de eigen troep" draaiende. Dat
hield in: stukken uitzoeken, voor
stellingen plannen, salarissen uit
betalen, noem maar op. Dat duur
de tot vlak na de oorlog. Toen gin
gen ze scheiden en vertrok Dres
selhuys naar een ander gezelschap,
de Nederlandse Komedie. Ze
kwam terecht in talloze blijspelen,
Schommelstoel' van Jean-Claude
Brisville.
De stukken werden alle vorig
seizoen uitgebracht. De prijswin
naars zijn aangewezen door leden
van de Vereniging Vrienden van
de Haagse Comedie. De prijzen
worden 28 januari uitgereikt na de
voorstelling van .Hooikoorts' in Di-
ligentia in Den Haag
zoals het grote succes 'De man, de
vrouw, de moord'. Zij was natuur
lijk de vrouw. De man werd ge
speeld door een andere gigant: Ko
van Dijk.
Halverwege de jaren '60 had Ma
ry Dresselhuys genoeg van de Ne
derlandse Komedie. Ze ging spe
len bij Ensemble. Ook Ko van Dijk
maakte die overstap. In de periode
die volgde stonden Dresselhuys en
Van Dijk dikwijls samen op het to
neel. Het bleek een combinatie die
„klikte". Hun samenwerking zette
zich voort in de vrije sector, die
Mary Dresselhuys op een gegeven
moment had verkozen boven een
vaste aanstelling. In 1977 bundel
den zij hun krachten in 'Herfst in
Riga'. Deze voltreffer leverde Dres
selhuys de Theo d'Or op, de hoog
ste onderscheiding in de Neder
landse theaterwereld.
Gesteund door haar derde echt
genoot, de vorig jaar overleden A.
Viruly, wist Mary Dresselhuys zich
wonderlijk goed te handhaven in
de vrije produktiesfeer. Ze had (en
heeft) een prima neus voor stuk
ken waar het publiek massaal op
afkomt. Een kleine greep: 'Slip
pers', 'De gouden vijver', 'Harold
en Maude', 'De sprong'. Haar voor
keur heeft altijd duidelijk bij de
komedie gelegen.
De stukken die Mary Dressel
huys in de loop der jaren uitkoos
vertaalde zij meestal zelf. Voor
haar nieuwste produktie was dat
nu eens een keer niet nodig. Omdat
in het buitenland niets geschikst te
vinden was, werd op aanraden van
haar dochter Petra contact gezocht
met de schrijver Paul Haenen (ook
bekend als Margreet Dolman). Het
is voor Mary Dresselhuys de twee
de keer in haar carrière dat zij in
een Nederlands toneelstuk staat.
De eerste keer was in 1965, toen
speelde zij in 'En ik dan' van Annie
M.G. Schmidt.
Ze maakte zich overigens zorgen
over het gebrek aan goede rollen
voor vrouwen van haar leeftijd.
Materiaal voor oudere actrices is
dungezaaid. Ze houdt nog wel in
de gaten wat er allemaal uitkomt in
Parijs. Londen en New York. Echt
moeilijk is dat niet want, zo zei ze
onlangs in een interview: „Overal
is er nog maar eentje zo oud als ik".
AMSTERDAM (GPD)
„We zijn bezig de Stichting
voor Bijzondere Kunstma
nifestaties, zoals we eigen
lijk heten, om te vormen in
een facilitair bedrijf. De
naam Holland Festival
wordt in het vervolg uitslui
tend gebruikt voor het festi
val in de maand juni. We
hebben namelijk gemerkt
dat het verwarring oproept
als we de naam Holland
Festival gebruiken zodra
we bijvoorbeeld betrokken
raken bij de organisatie van
andere manifestaties, zoals
momenteel bij Amsterdam
Culturele Hoofdstad van
Europa het geval is".
Van 1 tot en met 30 juni van dit jaar
presenteert Ad 's-Gravesande de
39ste editie van het Holland Festi
val in het 40ste levensjaar van de
Stichting voor Bijzondere Kunst
manifestaties. Directeur 's-Grave
sande spreekt daarom van een
'beetje jubileren'. Een speciaal
door Jan Blokker geschreven en
bij de Staatsuitgeverij te publice
ren boekwerk zal de eerste vier de
cennia van Nederlands belangrijk
ste internationale podium 'in zijn
maatschappelijk-culturele context
plaatsen'.
's-Gravesande heeft de eerste
twee jaar van zijn contract besteed
om de toekomst van zijn festivalor
ganisatie te verzekeren. Hij kreeg
van WVC en de gemeente Amster
dam tamelijk harde garanties en
wist de sponsorgelden (in novem
ber werd een meerjarig contract
met de KLM getekend) aanzienlijk
te verhogen.
Bij de programmering voor het
komende festival valt op dat 's-
Gravesande het festival zich be
wust zoveel mogelijk op één plaats
(Amsterdam, al zijn er minieme
uitlopers naar Utrecht en Den
Haag) laat afspelen. En dat hij ook
anderszins zoveel mogelijk zoekt
naar topkwaliteit. Vooral in de sec
tor muziek, waarvoor 's-Gravesan
de uitsluitend verantwoordelijk
heid draagt, valt het exclusieve ka
rakter op.
Voor artistiek risico en experi
menten lijkt in het Holland Festi
val niet zoveel plaats meer te zijn.
Dat verklaart ook waarom het eve
nement zich in toenemende mate
op de grote hoofdstedelijke podia
(Muziektheater, Concertgebouw
en Stadsschouwburg) concen
treert. De relatie met het tweede
circuit (Shaffy, Mickery, Paradiso,
Melkweg, Frascati, Brakke Grond,
BIMhuis) ontbreekt met uitzonde
ring van activiteiten in de IJsbre
ker vrijwel geheel, 's Gravesande:
„Dit seizoen is het Muziektheater
er bijgekomen. Daar willen we ons
op richten. Het zal niemand verba
zen dat daar ook de meeste gelden
mee gemoeid zijn".
Het Holland Festival beschikt
dank zij de extra fondsen die het
rijk en Amsterdam ter beschikking
van de manifestatie Culturele
Hoofdstad van Europa (die het he
le jaar duurt) over meer geld dan in
andere jaren het geval is geweest.
Maar ook anderszins heeft die con
nectie doorgewerkt, als is de uit
wisseling met andere Europese
landen niet beperkt gebleven tot
de EG.
Zo zijn er dank zij afspraken met
'het buitenland' vooral afspraken
gemaakt over artistieke presenta
ties uit Hongarije (vooral composi
ties van György Kurtag en Peter
Eötvós), Oostenrijk (Wiener Burg
theater onder Claus Peymann),
West-Berlijn (Schaubühne am
Lehniner Platz onder Luc Bondy),
West-Duitsland (Ensemble Mo
dern der Jungen Deutschen Phil-
harmonie: Philharmonische
Staatsorchester Hamburg. Ballet
der Stadtische Bühnen Frankfurt),
België (Nationale Opera uit Brus
sel onder Guy Mortier), Ierland
(Gate Theatre), Frankrijk (twee
jonge dansgroepen: De Hexe Pro
duction en Compagnie l'Esquisse),
Portugal (jeugdtheater) en Italië
(Orchestre e Coro del Teatro Com
munale die Bologna onder Riccar-
do Chailly, met wie meerjaarlijkse
afspraken zijn gemaakt).
Zeer veel aandacht heeft het HF
opnieuw voor Amerikaanse heden
daagse muziek. Behalve een com
positieopdracht naar de Duits-
DEN HAAG (ANP) - Acteur Wim
de Haas wordt binnenkort 61 jaar
en gaat met de vut. Hij speelt bij de
Haagse Comedie ten afscheid in
Spoken' van Henrik Ibsen in de
regie van Peter te Nuyl. Na de pre
mière op 4 maart in de Koninklijke
Schouwburg in Den Haag, volgt
een reeks reprises in hetzelfde
theater en aansluitend tot en met
14 mei een tournee door het hele
land. De Haas was niet alleen te
zien en te horen op het toneel, hij
vervulde ook tal van rollen voor de
televisie en in films.
Behalve Wim de Haas spelen in
Ibsens tragedie: Lies Franken, Ju
les Royaards, René van Asten en
Gusta Gerritsen.
Willem Frederik de Haas werd in
1926 in Den Haag geboren, volgde
de Toneelschool in Amsterdam en
speelde achtereenvolgens bij on
Hongaarse componist Peter Eot-
vös ging er een naar Morton Feld-
man. welk stuk bij het Schönberg
Ensemble in première zal gaan.
Daarnaast is er speciale aandacht
voor werk van de bijna 80-jarige
grootmeester Conlon Nancarrow
en voor Elliott Carter. Steve Reich,
Todd Brieff, John Cage, Johna
Adams, Carla Bley en anderen. De
vierde editie van het Gala voor de
Nieuwe Nederlandse Muziek zal
hoogtepunten uit het werk van Ot
to Ketting, Kees van Baaren. Ru-
dolf Escher, Peter Schat, Matthijs
Vermeulen, Ton de Leeuw en Tris
tan Keuris omvatten zulks om
dat Donemus (de Nederlandse uit
geverij bij uitstek) ook veertig jaar
bestaat.
der meer De Schouwspelers en Het
Masker, vele jaren bij de Haagse
Comedie, verder bij Ensemble,
Studio, Nederlandse Comedie,
Nieuwe Komedie, Amsterdams
Toneel en Podium om in 1974 te
rug te keren bij de Haagse Come
die. Bekende rollen van hem wa
ren Agag in Saul's Dood van Herz-
berg, Platus in Esmoreit.
Hij speelde in Den Haag in onder
andere De Gelaarsde Kat van Lud-
wig Tieck, De Biechtvaders van
Vincenzo di Mattio, De Kersentuin
van Tsjechov en in de laatste jaren
de rol van Harko in Prettige Feest
dagen van Ayckbourn, die van
Kreon in Medea van Euripides en
van Theseus/Oberon in Midzomer-
nachtsdroom van W. Shakespeare.
Hij staat ook in De Storm van Sha
kespeare, waarin Eric van Ingen
dit seizoen afscheid neemt van het
toneel en de Haagse Comedie.
De programmeringsstaf van het
HF bestaat naast 's-Gravesande uit
Mare Jonkers (dans) en Arthur
Sonnen (theater).
Zij zijn gedrieen
ook van hoge eisen uitgegaan voor
wat het Nederlandse aandeel be
treft. Zo dirigeren Leonard Bern
stein en Chailly bij het Concertge
bouworkest, studeert de Neder
landse Opera Strauss' Die Fleder-
maus in onder Johannes Schaaf en
Nikolaus Harnoncourt, werkt Ge-
rardjan Rijnders in het ad hoe ge
zelschap Voorheen ADM aan De
dood van Empedokles van Frie-
drich Hölderlin en komen het Na
tionale Ballet (Van Dantzig en Van
Manen) en het Nederlands Dans
Theater (Nacho Duato) met gloed
nieuw werk.
Wim de Haas (foto gpdi
De Haas was op de beeldbuis te
zien in o.m. Hoffmans Vertellin
gen, Arsenicum en oude kant, ver
halen van Roald Dahl, De Lem
mings, De Weg en Sanne. Hy speel
de voorts in films als „10 punt 32"
van Arthur Dreifuss, Keefman van
Wouter van Leeuwen, Vandaag of
morgen van Roeland Kerbosch en
Plus Echo van Adri Boon,
Koor Concert
gebouworkest
zelfstandig
AMSTERDAM (ANP) - Het koor
van het Concertgebouworkest gaat
zelfstandig door als Nederlands
Concertkoor. Een woordvoerster
van het koor heeft dat gisteravond
na afloop van een vergadering
meegedeeld.
Het bestuur van de Nederlandse
Orkest Stichting zegde op 16 de
cember vorig jaar de samenwer
king met het Concertgebouwor
kest op uit bezuinigingsoogpunt
en omdat het koor op artistiek ni
veau niet aan de verwachtingen
zou voldoen.
De leden van het koor hebben nu
besloten hun activiteiten zelfstan
dig voort te zetten. Het nieuwe
koor telt 140 leden en richt zich op
een negentiende- en twintigste-
eeuws repertoire. In de nieuwe op
zet is het Nederlands Concertkoor
beschikbaar voor engagementen
met verschillende Nederlandse
orkesten.
Een aantal orkesten heeft vol
gens de woordvoerster al belang
stelling getoond. „Er blijken voor
onafhankelijk opererende semi-
professionele koren in Nederland
voldoende bestaansmogelijkheden
te zijn", aldus de woordvoerster
Ten aanzien van de rechtsvorm
en het artistieke en zakelijke beleid
is een aantal commissies gevormd
die het koor zullen adviseren. Yard
van Nes, A. van Dantzig, S. van dei-
Linden, B. Haitink en H. Vonk
hebben volgens de woordvoerster
toegezegd in het comité van aanbe
veling van het koor zitting te ne
men.
Toneelpedagoog F. Sterneberg overleden
Op 86-jarige leeftijd is overleden de
acteur Ferdinand Sterneberg. Ster
neberg is 22 jaar als leraar werk
zaam geweest aan de toneelscho
len in Arnhem en Amsterdam. Hij
verwierf een grote faam als toneel-
en is onder meer verbonden ge
weest aan het Hofstad Toneel, het
Nederlands Volkstoneel, Ensem
ble en Theater. Tijdens de Tweede
Wereldoorlog speelde hij een rol in
het kunstenaarsverzet. Hij wordt
vrijdagmiddag om 15.30 uur gecre
meerd in het crematorium West-
Sterneberg debuteerde in 1921 gaarde in Amsterdam.
Pianorecital door Olivia Krenek met werken van Men
delssohn, Beethoven en Chopin. Gehoord op 21 januari
in de Kapelzaal van K&O.
LEIDEN - Felix Mendelssohn-Bartholdy is onder
meer bekend door zijn voorliefde voor de muziek
van J.S. Bach en hij zorgde er als jongeman in 1829
voor dat de Mattheüspassion voor het eerst na pre
cies honderd jaar weer werd uitgevoerd. Ook in
Mendelssohns vele pianostukken is Bachs invloed
te bespeuren, getuige de vele preludes en fuga's die
hij componeerde. De meeste hiervan zijn vergeten,
maar gisteravond liet Olivia Krenek twee preludes
(op. 35 nr. 1 en op. 104 nr. 1) horen.
De zangerige thema's doen denken aan de Lieder
ohne Worte waarvan Mendelssohn er vele voor pia
no en ook een voor cello en piano gecomponeerd
heeft. Olivia Krenek, die in Joegoslavië opgroeide
en zich later in Nederland vestigde, liet de vleugel
zingen in de vloeiende melodieën zonder dat het
zwijmelig werd.
Een heel ander karakter heeft Beethovens
"Waldsteinsonate" op. 53. die begint met stugge re
peterende akkoorden. Het weerbarstige karakter
werd door de pianiste overtuigend gedemon
streerd, alleen het lyrische tweede thema van het
eerste deel had ik graag zachter gehoord. Dit gold
voor de meeste zachte passages in het programma
voor de pauze, die nogal fors werden aangepakt.
Het was jammer dat het geheugen de pianiste
twee keer in de steek liet, in het laatste deel van
Beethoven en in het eerste stuk na de pauze, de
ballade op. 38 in F van Chopin. Ze wist zich er wel
uit te redden, maar de concentratie viel toch weg.
Voor de zekerheid speelde ze de laatste twee stuk
ken van blad.
Gaandeweg klonk haar pianospel weer zekerder
en ook meer genuanceerd. Klonk de impromptu
op. 29 van Chopin nog wat onrustig, de vier etudes
van dezelfde componist die ze speelde waren hel
der en evenwichtig. De etude op. 25 nr. 12 in e klein
met zijn drieklanken over de hele piano kwamen er
briljant uit, terwijl toch de melodische lijn naar vo
ren kwam.
Het meest overtuigend vond ik Chopin's scherzo
op. 31 in bes met zijn grillige uitbarstingen en
schrijnende akkoorden. Olivia Krenek trok de ene
keer virtuoos, de andere keer gepassioneerd alle
registers van de vleugel open. Een korte toegift van
Villa-Lobos zorgde voor een lichtvoetig slot.
FRANK DEN HERDER
Ondanks ziekte
Balletgaia Dansersfonds '79, met
Het Natioanel Ballet, Dansproduk-
tie, Alexandra Radius en Han Ebbe-
laar, Alessandro Molin en Matz
Skoog, Francesca Sposi en Raffaele
Paganini, Wim en Jan Broeckx e.a..
Gezien op 21 januari in het Muziek
theater, Amsterdam.
AMSTERDAM - Het gala van het
Dansersfonds is dit keer door
pech achtervolgd. Carla Fracci
en Gheorge Iancu, sterren van
het Ballet van de Scala in Milaan,
moesten door ziekte van Fracci
verstek laten gaan. Een waardige
vervangster leek gevonden in
Sylvie Guillem, een jonge prima
ballerina van de Opera uit Parijs,
maar ook zij werd ziek. En dat
voor een gala dat deels ten doel
heeft geld in te zamelen voor de
omscholing van dansers die om
gezondheidsredenen voortijdig
hun loopbaan moeten beëindi
gen.
Dit vierde gala had mede daar
door een wat ander karakter dan
eerdere afleveringen. Het zwaar
tepunt lag niet op de vorige
eeuw, maar op werk van tijdge
noten met een lyrische inslag.
Zonder het geflonker van virtuo
ze pas de deux uit de oude doos
oogde het programma wat min
der feestelijk, maar de inhoude
lijke kwaliteit had er niet onder
te lijden. Bovendien: het op z'n
paasbest geklede publiek flon
kerde zelf al genoeg.
Francesca Sposi en Raffaele
Paganini van het Ballet van de
Opera in Rome waren nu de eni
gen die voor klassiek vuurwerk
zorgden. Ze brachten 'Le Corsai-
re' naar Petipa en gaven een zeer
robuuste interpretatie ten beste.
In de pas de deux leek het wel
alsof een zeerover er met een
Barbie-pop vandoor wilde gaan.
In de solo's toonde Paganini zich
een Rambo van het klassieke
ballet, terwijl zijn partner met
duidelijke tegenzin leek te dan
sen. Een show die om cijfers
smeekte. Your votes please
techniek een negen, rolopvatting
een twee.
Heel wat belangwekkender
was de dans van de Belgische ge
broeders Broeckx, van wie de
één bij het Nationale Ballet danst
en de ander bij het Ballet der
Deutsche Oper in Berlijn. Met de
haren strak achterover geplakt
waren ze bijna inwisselbaar. Ze
gaven aan de pas de deux van
Roland Petit een spanning en' fa
natisme mee, die je bij deze
Fransman niet voor mogelijk zou
houden. Opvallend was dat het
programma nog een tweede dans
voor twee mannen bevatte: de
'Lieder eines fahrenden Gesel
len' van Maurice Béjart, uitge-
het
In 'Les Sylphides' werden so
listen van het Nationale Ballet
bijgestaan door een uit leerlin
gen van het Haagse Koninklijke
Conservatorium bestaand corps
de ballet. Solisten en leerlingen
kweten zich naar behoren van
hun taak, al was er weinig inter
actie en was de uitvoering aan de
trage kant. Alexandra Radius en
Han Ebbelaar - initiatiefnemers
van het Dansersfonds - brachten
het dramatische 'La Notte' uit
hun programma met choreogra
fieën van Nils Christe.
De twee leukste stukken wa
ren voor het eind bewaard. Pauli
ne Daniëls heeft Dansproduktie
inmiddels verlaten, maar voor
één keer stond ze weer samen
met Beppie Blankert en Bianca
van Dillen op de planken om 'In
Concert' te brengen, dat Hans
van Manen voor hen maakte. Zo
viel drie vroedvrouwen van de
moderne dans in ons land, die
aan de wieg van de loopbaan van
veel andere dansers hebben ge
staan, terecht de eer te beurt om
als eerste moderne dansgroep in
het Muziektheater op te treden.
'In Concert' is zeker niet het
meest bevlogen werkstuk van
Van Manen, maar de door Harry
de Wit gemaakte glas- en slag-
Koningin Beatrix woonde gisteravond het vierde balletgala van de Stichting Dansers Fonds '79 bij in
het Muziektheater in Amsterdam. Tijdens de pauze werd zij voorgesteld aan de solisten Jan en Wim
Broeckx (links). Coleen Davis (midden) en Robert Marcherndl (rechts). (f0to anpi
harp maakte bijna alles goed.
Het instrument klonk fabuleus
in deze ruimte. Alleen al daarom
is het jammer dat 'In Concert'
niet meer te zien zal zijn.
De uitsmijter van de avond
was het weerzien met 'Vier letzte
Lieder' van Rudi van Dantzig,
dat vele jaren niet kon worden
gebracht omdat de erven van Ri
chard Strauss niet toestonden
dat diens muziek werd uitge
voerd. Dat verbod is sinds kort
gelukkig opgeheven, want 'Vier
letzte Lieder' is een absoluut
hoogtepunt in het oeuvre van
Van Dantzig, waarin hij een roe
rend evenwicht tussen hart
stocht en helderheid heeft weten
te bereiken.
ARIEJAN KORTEWEG
Vriendenprijs voor Royaards,
van den Heuvel en Blankers
