Irak verkeert in kritieke situatie Schandaal met ontwikkelingsgeld werkt als boemerang Val van Basra lijkt onafwendbaar Sowjet-Uuie zou SALT ook schenden Geheime VS-oefening in geval kernongeluk Nicaragua wil nieuw overleg met Washington Ex-kanselier Kreisky voelt zich bedrogen Vechtpartij in Israëlisch parlement DINSDAG 20 JANUARI 1987 BUITENLAND PAGINA 5 TEL AVIV (GPD) - De Golfoorlog verkeert in een kritieke fase. Zo luidt het commentaar van militaire experts in het Midden Oosten, nu de Iraanse revolutionaire gardes de bui tenwijken van de Zuidirakese stad Basra zijn genaderd en de Irakese luchtmacht die dreiging vergeldt met een dagelijkse golf van aanvallen op Iraanse steden. Ontstellend is de slachting onder de militairen en burgers aan weers zijden. Volgens schattingen zou den bij het al elf dagen durende of fensief meer dan vijftigduizend soldaten zijn gesneuveld, onder wie veertigduizend Iraniërs. Cij fers over burgerslachtoffers zijn niet bekend. Radio-en televisiestations in het WASHINGTON (Rtr/UP^) - De Sowjet-Unie heeft twee nieuwe on derzeeërs in gebruik genomen en heeft daarmee het in het SALT II- akkoord vastgelegde plafond voor de strategische bewapening over schreden. tenzij het twee oude on derzeeërs uit de vaart neemt. Dit heeft een Amerikaanse regerings functionaris gisteren gezegd. Volgens de functionaris, die ano niem wilde blijven, hebben de Ver enigde Staten twee nieuwe Sowjet- onderzeeërs gesignaleerd. Het gaat om een onderzeeër van de Ty- phoon-klasse en één van de Delta-4 klasse. De Amerikaanse functionaris zei dat de Sowjet-Unie met de inge bruikneming van de twee onder zeeërs de limiet overschrijdt die in het SALT Il-akkoord uit 1979 aan de kernarsenalen van de VS en de Sowjet-Unie wordt gesteld, tenzij Moskou twee andere onderzeeërs uit de vaart neemt. De Verenigde Staten doorbraken de SALT-limieten vorig jaar toen zij de 131ste met kruisraketten be wapende B-52 aan hun luchtmacht toevoegden. Hoewel de Verenigde Staten het SALT Il-akkoord nooit hebben ondertekend, hielden bei de landen zich aan de overeen komst. Maar vorig jaar besloot de Amerikaanse regering zich niet meer aan de SALT-limieten te hou den, omdat Moskou het akkoord geschonden zou hebben. Witte Huis Het Witte Huis heeft een jaar lang waarschuwingen tegen wa penverkopen aan Iran in de wind geslagen, zo blijkt uit een geheim rapport van de Senaatscommissie voor inlichtingenzaken. De New York Times citeerde gisteren het rapport waarin staat dat verschei dene hoge functionarissen er bij de regering-Reagan herhaaldelijk op hadden gewezen dat de geheime wapenverkopen waren gestoeld op verkeerde informatie, afhingen van onbetrouwbare tussenperso nen en zeer waarschijnlijk niet de beoogde doeleinden dichterbij zouden brengen. Moord In de door onrust geplaagde In diase deelstaat Punjab is gisteren oud-minister Joginder Pal Pandey doodgeschoten. Pandey was lid van de regerende Congrespartij van premier Gandhi. De daders zijn vermoedelijk extremistische Sikhs. Volgens het persbureau UNI werd de auto van de politicus in het centrum van de industrie stad Ludhiana door terroristen on der vuur genomen. De oud-minis ter en zijn lijfwacht kwamen bei den om het leven. Midden-Oosten meldden gister avond dat hevige gevechten aan het zuidelijke front nog gaande wa ren. Iraanse artillerie bombardeer de onophoudelijk Iraks tweede stad Basra, met een miljoen inwo ners, terwijl in het nabijgelegen moerassige grensgebied en rond om de eilandjes in de Shat al-Arab waterweg Irakese commando's soms in een lijf-aan-lijf gevecht met massa's slecht bewapende en getrainde Iraanse jeugdige revolu tionairen de door Teheran bevolen opmars probeerden tot staan te brengen. Gewoontegetrouw maak ten beide partijen gisteren gewag van overwinningen. Maar dat hoort bij de waanzin van deze in 1980 uit gebroken oorlog, die hoofdzakelijk draait op de goed geoliede propa gandamachines van de dictaroriale regimes in dit conflict. Hoe de strijd er echter precies voorstaat, is nauwelijks vast te stel len. Aan beide fronten zijn journa listen of andere waarnemers taboe En legercommunique's staan vol leugens. Niettemin waren er giste ren twee aanwijzingen die iets meer zeiden over de toestand bij Basra. De oorlogsverslaggever van de Washington Post, Patrick Tiber, was er blijkbaar toch in geslaagd de belegerde stad te bereiken en deed van zijn tragische bevindin gen verslag aan de BBC. Naar zijn waarnemingen lag de stad onder hevig vuur en trok de bevolking massaal weg. De tweede aanwij zing dat het voor de Iraki's mis dreigt te gaan, was het urenlange staf- en regeringsberaad dat de Ira kese president en opperbevelheb ber Saddam Hoessein in Bagdad hield. De daarvan uitgezonden te levisiebeelden in Jordanië voor spelden weinig goeds: de anders zo fier en met een ijzeren koelbloedig heid kijkende Hoessein had dit keer zeer zorgelijke trekken op het gezicht. En daar heeft de militiare dicta tor vermoedelijk alle reden toe. Als de interpretaties van de Ameri kaanse waarnemer ter plaatse juist zijn, dan kan het niet lang meer du ren of de zeer belangrijke haven stad aan de Perzische Golf zal in handen vallen van de Iraanse strijdkrachten. Patrick Tiber sprak over een „exodus'. Basra lijkt op een zojuist verlaten decor in Holly wood na een vechtscène", zei hij over de telefoon. „De stad brandt en de granaten blijven vallen. De omliggende dorpen zitten tjokvol met vluchtelingen die allemaal richting Bagdad trekken", aldus de Amerikaanse verslaggever. De „kritieke fase' waarover mili taire deskundigen de afgelopen da gen repten, heeft niet alleen be trekking op een onafwendbaar lij kende val van het economisch en strategisch zo belangrijke Basra, maar ook op de Iraanse militaire plannen voor de weken en maan den na de belegering of verovering van de stad. Want, zo is de vraag, is operatie „Karbala-5" (de Iraanse benaming voor deze aanval) het vo rig jaar door Teheran met veel tam tam in het vooruitzicht gestelde slotoffensief, of is dit slechts een taktische manoeuvre die de beoog de eindoverwinning inluidt? Westerse militaire waarnemers houden het er-nog op dat de „fina le" pas na het Iraanse nieuwjaar, op 21 maart, zal worden gelan ceerd. Dan regent het vaak en is de lichtbewapende en daardoor veel flexibeler Iraanse infanterie in het voordeel boven de met veel zwaar der schiettuig, maar daardoor veel statischer, uitgeruste Irakese troe pen. Tot die tijd. zo voorspellen de deskundigen, zal Iran met een se rie kleinschalige aanvallen probe ren Irak uit balans te houden. WASHINGTON/LONDEN (AP) - De Verenigde Staten, Groot-Brit- tannië en Australië zijn drie jaar geleden begonnen met geheime gezamenlijke oefeningen in de af handeling van ongelukken met kernwapens en in het optreden te gen terroristische bedreigingen van nucleaire objecten. Dit is giste ren meegedeeld door William Ar- kin, een medewerker van het Insti tuut voor Beleidsstudie die is ge specialiseerd in nucleaire kwes ties. Arkin heeft zich de laatste jaren toegelegd op de verzameling van informatie op grond van de Ameri kaanse wet op Vrijheid van Infor matie. Hij baseert zijn mededelin gen op een document dat hij vorige week op grond van deze wet in handen heeft gekregen. Het bewuste stuk, dat dateert uit 1984, is het eerste van een serie jaaroverzichten die door de Ameri kaanse ministeries van defensie en energie worden opgesteld ten be hoeve van de president. Het rap port beslaat ongeveer 100 bladzij den, waarvan volgens Arkin de helft om veiligheidsredenen niet is vrijgegeven voor publicatie. Uit de stukken die wel zijn vrij gegeven blijkt echter dat de autori teiten zich ernstige zorgen maken over de openbare veiligheid en over de manier waarop met kern wapens wordt omgesprongen. Uit het rapport blijkt dat de Verenigde Staten en Groot-Bnttannië zijn be gonnen met gezamenlijke oefenin gen van speciale teams die in geval van calamiteiten moeten optreden. Voor dit doel zijn Amerikaanse zo genaamde NEST-teams (Nuclear Emergency Search Team) in West- Duitsland en op het eiland Guam aktief geworden. Met drie bondgenoten zijn ak koorden gesloten om de mogelijk heden van stralingsmeting en het stellen van diagnoses te verbete ren, zo blijkt uit het rapport. Eén van de drie bondgenoten wordt om veiligheidsredenen in het rapport niet genoemd, maar de andere zijn Groot-Brittannië en Australië. Uit het rapport blijkt ook dat er gens in de loop van 1981 een Ame rikaans NEST-team is gemobili seerd. nadat een onbekende groe pering had gedreigd in het Harrah Hotel in Reno in de staat Nevada een hoeveelheid plutonium te la ten exploderen. Het team heeft het hele hotel doorzocht, maar nooit plutonium gevonden. Arkin heeft het rapport eerst be sproken met het Britse dagblad The Independent, dat gisteren als eerste melding maakte van gehei me oefeningen. Het blad citeerde een anonieme functionaris van het Britse ministerie van defensie, die zei dat er plannen bestaan voor „een breed scala" van onvoorziene gevallen waarbij de openbare vei ligheid gevaar loopt. Het Britse ministerie heeft nooit iets willen loslaten over het onge luk op 10 januari bij Salisbury in het zuidwesten van Engeland, waarbij een legertruck op de spie gelgladde weg kantelde. Na dit on geluk werd de weg afgezet, het ter rein werd omsingeld door de poli tie, en andere weggebruikers die het ongeluk hadden zien gebeuren werden korte tijd vastgehouden voor ondervraging. Deze ongeken de veiligheidsmaatregelen hebben velen tot de conclusie gebracht dat de legerauto, die deel uitmaakte van een konvooi, kernkoppen ver voerde. Volgens The Independent zou een Brits team speciaal zijn opge leid om in het geval een dergelijk ongeluk slechter afloopt de omge ving te reinigen. Het rapport van Arkin maakt on der meer gewag van een oefening „Cinder" uit 1981. waarbij het ver mogen van Britse opsporings teams werd getest om in het geval van een terroristische dreiging een kernbom op te sporen. Een andere reeks oefeningen met de code naam Premiere Task stond onder supervisie van de Amerikaanse Chefs van Staven. Hierbij werd ge test hoe een ongeluk met in Groot- Brittannië opgestelde Amerikaan se kernwapens zou worden afge handeld. Volgens Arkin vermeldt het rap port geen conclusies naar aanlei ding van de oefeningen; The Inde pendent meldde echter uit niet na der genoemde bronnen te hebben vernomen dat de Amerikanen niet erg onder de indruk waren van de stralingsopsporingsteams van de Britten. dan onverminderd doorgaan, de soldaten, zoals deze Irakees. WENEN (AFP/DPA/Rtr) - Ex- kanselier Bruno Kreisky van Oostenrijk heeft gisteren ge zegd dat hij definitief breekt met de mede door hem opge richte socialistische partij van Oostenrijk (SPÖ), nu die een 'grote coalitie' is aangegaan met de conservatieve Oosten rijkse Volkspartij (ÖVP). Voor de radio verklaarde Kreisky, die deze week 76 wordt en met griep in een Weens ziekenhuis ligt, dat hij geen woord terugneemt van de uitspraken in het weekblad 'Profil'. Daarin beschuldigt hij zijn opvolger als kanselier, Fred Sinowatz die tegenwoor dig voorzitter van de SPÖ is, er van dat hij hem bedrogen heeft in de coalitie-onderhandelin gen. Kreisky kan het niet ver kroppen dat de ÖVP in de per soon van haar voorman Alois Mock het voor het zeggen krijgt op het ministerie van buiten landse zaken. Bruno Kreisky - breuk met door hem opgerichte SPO- ifotoAPi presidentschap bij de verkie zingen voor dat ambt die in 1986 gehouden zijn. Kreisky is bang dat Mock zich als minister van buitenlandse zaken zal in spannen om het blazoen op te poetsen van Waldheim. die vanwege zijn duistere oorlogs verleden uit binnen- en buiten land scherpe kritiek naar het hoofd gekregen heeft. Uit protest tegen het feit dat de ÖVP de minister van buiten landse zaken mag leveren in de nieuwe regering, bedankte Kreisky vorige week al voor het erevoorzitterschap van de SPO. die hij ooit zelf hielp oprichten. Ook bedankte hij voor een aan tal functies die hij nog binnen de partij bekleedde. Sinowatz. die van 1983 tot 1986 kanselier was, heeft ge zegd dat men Kreisky op diens levenwerk moet beoordelen en hem niet hard moet vallen om uitspraken die hij op emotione le gronden doet. Kanselier Vra- nitzky achtte het verstandiger er het zwijgen toe te doen. MANAGUA (AP) - De Nicara guaanse president Daniel Ortega heeft opgeroepen tot hervatting van het rechtstreekse overleg tus sen zijn regering en die van de Ver enigde Staten. Ortega kwam giste ren met een vredesvoorstel tijdens een ontmoeting met tien Zuidame- rikaanse diplomaten. Ortega zei dat Nicaragua verdra gen wil sluiten om tegemoet te ko men aan de „legitieme veiligheids belangen" van de Verenigde Sta ten in Midden-Amerika.De rege ring Reagan schortte alle verdere contacten met Managua op in ja nuari 1985, na negen ontmoetin gen. Washington eiste en eist dat Managua onderhandelt met de Contra's. Managua weigert dat en wil alleen onderhandelen met Was hington, omdat de Contra's zonder Amerikaanse steun niet zouden kunnen bestaan. De Latijnsamerikaanse diploma ten begonnen hun korte rondreis door het gebied gisteren in Pana ma en Costa-Rica. waar president Oscar Arias opriep tot een wapen stilstand en vrije verkiezingen in Nicaragua. Gisteravond overnachtten de di plomaten in Guatemala, vandaag zouden ze doorreizen naar El Sal vador en Honduras. Morgen gaan zij naar Mexico om te overleggen over de resultaten van hun reis. Ortega wil ook in overleg treden met Honduras, waar naar schatting 12.000 Contra's hun bases hebben. Die besprekingen zouden moeten leiden tot garanties voor de veilig heid en onschendbaarheid van de grenzen tussen beide landen. Orte ga vroeg ook Costa Rica met Nica ragua te praten en riep alle vijf Middenamerikaanse landen op een internationaal verdrag te sluiten. Daarbij zouden afspraken moeten worden gemaakt over non-inter ventie en een verbod op het steu nen van ongeregelde troepen in el- kaars landen. Geschillen zouden moeten wor den uitgevochten voor het Interna tionaal Hof van Justitie in Den Haag, zei Ortega. Costa Rica en Honduras, twee trouwe volgelin gen van Washington, willen niet met Nicaragua onderhandelen, aangezien Managua beide landen in Den Haag heeft aangeklaagd omdat de Contra's vanaf hun grondgebied opereren. Ortega herhaalde dat Nicaragua bereid is alle rebellen die zich over geven amnestie te geven en alle Ni caraguaanse vluchtelingen uit Honduras en Costa Rica weer op te nemen. De Contadora-landen - Panama, Mexico, Venezuela en Colombia - begonnen vier jaar geleden te werken aan een vredesverdrag voor Midden-Amerika. Contadora wordt gesteund door Argentinië, Brazilië, Peru en Uruguay. Het oorspronkelijke vredesplan van Contadora liep op het laatste moment stuk toen de bondgenoten van de VS weigerden in te stem men met een verbod op buiten landse inmenging in het gebied. Toen die clausule uit het verdrag werd gehaald weigerde Nicaragua te tekenen. JERUSALEM (AP) - Voor het oog van een Russische delegatie heb ben leden van het Israëlische par lement een meningsverschil letter lijk uitgevochten. Vier leden van de nationalisti sche Tehiya en de religieuze Mo- rasha Partij gingen in het restau rant van het parlementsgebouw met een bord voor de Russen staan waarop de tekst stond dat de Rus sen niet gewenst waren. De Russen, leden van het Vre- descomité, waren vergezeld van enkele linkse parlementariërs on der wie de communist Charlie Bi- ton. Biton, geërgerd door het op treden, verscheurde daarna een van borden die de afgevaardige van Tehiya, Geula Cohen, bij zich had. Aldus meldde de Israëlische radio over de aanleiding van de vechtpartij. Een woordvoerster van de Communistische Partij had echter een andere lezing. Volgens haar stond Biton op een paar meter afstand toen de ruzie begon en heeft hij Cohen niet aangeraakt. Wel gaf Biton toe dat hij het bord had verscheurd. Andere afgevaar digden gingen zich ermee be moeien toen de protestborden wer den verscheurd. De ordedienst van het parlement kwam er bij om de gemoederen te bedaren. Op dat moment achtte de ex treem-rechtse afgevaardigde Meir Kahane de tijd rijp zich in het ge woel te mengen en begon driftig Biton met zijn vuisten te bewer ken. Kahane en Biton werden uit el kaar gehaald en volgens de radio werden de Russen bleek en ge schokt uit het parlement geleid. Franse minister Pasqua wilde socialisten in diskrediet brengen Paspoort Milovan Djilas, de prominente dissident van Joego-Slavië, heeft na 17 jaar wachten een paspoort gekregen. Hij is van plan op korte termijn een bezoek te brengen aan zijn zoon Aleksa dié in Londen woont. De 75-jarige Djilas was ooit de naaste medewerker van wijlen president Tito. Tito, die in 1980 overleed, schoof hem in 1954 terzij de nadat hij openlijk kritiek had geleverd op diens beleid. Luchtvaartboycot De Amerikaanse ex-ambassa- deur bij de VN. Andrew Young, wil een algehele luchtvaartboycot te gen Zuid-Afrika. "Die strafmaatre gel zou de blanke regering even af hankelijk maken van zijn buurlan den als de buurlanden van Zuid- Afrika", verklaarde Young in de Zimbabwaanse hoofdstad Harare. Geen enkel vliegtuig zou op Zuid- Afrika mogen vliegen en elk vlieg tuig dat dat wel doet, zou moeten worden geweerd van de luchtha vens in Afrika, Europa en de Ver enigde Stalen, aldus Young. PARIJS - Minister van binnen landse zaken Charles Pasqua blijft ontkennen dat hij ook maar iets te maken heeft met het duistere schandaal dat zich in Frankrijk de laatste maanden aan het ontwikke len is. Gisteren wees hij een door de hoofdverdachte voor de rechter van instructie afgelegde verklaring als onwaar van de hand, dat hij, Pasqua, ooit met deze verdachte een gesprek onder vier ogen zou hebben gehad. Het gaat om Yves Chalier, de vroegere kabinetschef van de laatste socialistische minis ter voor ontwikkelingssamenwer king Nucci. Chalier wordt er van beschuldigd regeringsgelden achterover te hebben gedrukt. door Rudolph Bakker Het schandaal-Chalier, ook wel genoemd naar de organisatie 'Car- refour du developpemcnt', die door Chalier en zijn achterban als financiële melkkoe was uitgemol ken, zag er eerst uit of het louter de toen pas door de kiezers naar huis gestuurde socialistische regeeer- ders in discrediet zou brengen. Tenslotte hadden de socialistische regeerders hun banden met name met het Franssprekende Afrika hoog aangeslagen. En nu zouden ze plotseling te kijk staan als ont- vreemders van ontwikkelingsgeld. Uit de miljoenen francs die voor deze Frans-Afrikaanse contacten waren bestemd, en waarvoor mi nister Nucci de uiteindelijke ver antwoordelijkheid droeg, was ech ter toch te veel in privé-zakken ver dwenen dan dat de malversaties onopgemerkt konden blijven. De eerste die er ruchtbaarheid aan gaf was Nucci's opvolger in het con servatieve kabinet-Chirac, de hui dige minister voor ontwikkelings hulp Michel Aurillac. De waarschijnlijke aanstichter van de malversaties is Nucci's ka binetschef Yves Chalier. Hij vluchtte dan ook naar Zuid-Ameri- ka toen het hem op het thuisfront te warm onder de voeten werd. Het Carrefour-drama raakte echter in een geheel nieuwe en nog krachti ger stroomversnelling toen bleek dat Yves Chalier naar Zuid-Amcri- ka had kunnen reizen op een offi cieel paspoort waarin hij onder een andere naam voorkwam. Dit pas poort was hem - zo bleek tijdens het politie- onderzoek - gegeven door de DST, de geheime dienst die buitenlandse spionnen op Frans grondgebied in de gaten houdt. Sterker nog: dit paspoort was hoogstwaarschijnlijk afgegeven door Jacques Delebois, de chef van de afdeling 'internationale techni sche politie-samenwerking'. Dele bois heeft zich meteen achter zijn ambtsgeheim verscholen, alhoe wel hij door de rechter van instruc tie officieel aan de tand is gevoeld. En ook de directeur van de DST, Bernard Gerard, werd gehoord, omdat zijn dienst tenslotte het pas poort voor de vluchtende ex-kabi- netschef had geproduceerd. Deze personages bevinden zich echter op een dermate hoog niveau dat het steeds onwaarschijnlijker be gon te worden dat minister Pasqua van al deze duistere transacties niet op de hoogte zou zijn geweest. Minister Pasqua heeft vanaf het begin iedere wetenschap ontkent en iedere verantwoordelijkheid van de hand gewezen. Maar toen Chalier genoeg kreeg van zijn op gejaagd bestaan in Brazilië, gaf hij een op vreemde manier tot stand gekomen interview aan het week blad 'Paris Match' en begon hij meteen met het strooien van be schuldigingen aan het adres van hooggeplaatste Franse ambtena- Intussen is Yves Chalier op even geheimzinnige manier naar Frank rijk teruggekeerd als hij vertrok ken was. Hij meldde zich bij de Pa- rijse rechter van instructie. Jean- Pierre Michau, in de hoop snel weer op vrije voeten te komen. De autoriteiten zouden immers uit angst voor een nieuw schandaal er alles voor over hebben de kwestie in de doofpot te stoppen, zo meen de Chalier. Deze vlieger ging ech ter niet op. Een verzoek van zijn advocaat om vrijlating werd vorige weck van de hand gewezen. Kennelijk door deze teleurstelling gèinspi- reerd, onthulde Chalier daarop aan rechter Michau het verhaal dat hij kort voor zijn vlucht een gesprek had gehad met minister Pasqua in de 'Club 69' aan de Parijse Avenue Montaigne, waar tussen twee haak jes de huidige minister voor ont wikkelingshulp Auillac de uitbater van is. Het gesprek Pasqua-Chalier zou op 15 april van het vorig jaar hebben plaats gehad, dus maar een paar weken nadat de regering-Chi- rac was aangetreden. Volgens het dagblad 'le Monde' zou minister Pasqua alleen vragen over 'Carrefour' aan Chalier heb ben gesteld. Om hem daarna door te schuiven naar de in de club aanwezige Jacques Dele bois. Volgens 'Liberation' zou de kersverse minister van hinnen- landse zaken de vroegere kabi netschef voor ontwikkelingshulp hebben gevraagd „documenten te verzamelen die ertoe zouden kun nen leiden dat het socialistische bewind en met name het bewind van de vroegere socialistische mi nister voor ontwikkelingshulp in een kwaad daglicht kon worden gesteld". Minister Pasqua heeft gisteren in een televisie-interview verklaard dat hij Chalier nooit heeft gespro ken, dat hij geen lid is van de 'Club 69' en dat hij er nooit een voet over de drempel heeft gezet. De rechter van instructie moet nu kiezen tussen de mogelijkheid dat Yves Chalier een fantast is. dan wel minister Pasqua een leuge naar. De kwestie is intussen zo ge compliceerd geworden, dat het de vraag is of de waarheid ooit aan het licht zal komen. Wat niet weg neemt dat binnenkort oud-minis ter Nucci opnieuw in de vuurlinie zal komen te liggen in verband met het verduisteren van gelden. En dat de situatie voor minister Pas qua steeds onaangenamer wordt omdat door het publiek onvermij delijk wordt aangenomen dat er ook wel vuur zal zijn, waar het schijnbaar alleen maar rookt. r Minister Pasqua - leuge

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 5