Verkapte oorlog Israël in Libanon onvermijdelijk Reportage RARAWAT IS HET WUM RACISME: Laatste twee verdachten ontvoering Heineken en Doderer voor de rechter Zondag in Rijnsburg over gevangenen PAGINA 2 VRIJDAG 16 JANUARI 1987 AMSTERDAM - Ruim driejaar de spectaculaire ontvoering van biermagnaat Freddie Heineken en diens chauffeur Ab Doderer ko men de laatste twee verdachten voor de rechter. Op 22 januari be gint de rechtszaak tegen Cor van H. (29) en zijn maat Willem H. (28). Hun maatjes. Jan B. (34), Frans M. (36) en Martin E. (23) zijn in het na jaar van 1984 al veroordeeld. B. en M. kregen elk twaalf jaar gevange nisstraf. E., die volgens de rechter een kleiner aandeel in de ontvoe ring had, moet negen jaar zitten. door Weert Schenk Direct na de ontknoping van de ontvoeringszaak in november 1983 werden twee hoofdverdachten gearresteerd. Een derde, Frans M., meldde zich een maand later, tij dens de kerstdagen, vrijwillig bij de politie. Hij verkeerde in over spannen toestand. Twee maanden daarna konden ook de andere verdachten Cor Van H. en Willem H. in Parijs worden opgepakt. Rechercheurs hadden de wegen van de vriendin van Cor van H. gevolgd en opgemerkt dat ze regelmatig via een bepaalde te lefooncel belde. Die telefoon werd afgeluisterd en dat bracht de poli tie op het spoor van het ontvlucht te tweetal. Met hun aanhouding dacht de Amsterdamse recherche alle ontvoerders in huis te hebben. Uitlevering De uitlevering door Frankrijk van de twee misdadigers verliep echter trager dan de Nederlandse justitie had gehoopt. De advocaten van de ontvoerders, mr Moszko- wicz en mr De Vos, hadden ont dekt dat het uitleveringsverdrag uit 1895 niet van toepassing was op ontvoering (wederrechtelijke vrij heidsberoving en afpersing). Er ontstond een langdurig gevecht over de rechtmatigheid van de uit levering. Terwijl hun makkers tot langdu rige gevangenisstraffen werden veroordeeld, hadden Cor en Wil lem, die in de beruchte Sante-ge- vangenis in Parijs verbleven, nog geen reden om te denken dat ze de dans konden ontspringen. Hun be zwaren tegen het uitleveringsver zoek van Nederland werden door het gerechtshof, de Hoge Raad en de Franse regering verworpen. Pas in december 1985 stelde de Franse Raad van State de twee ont voerders in het gelijk. Dit college verbood de uitlevering op grond van het uit de vorige eeuw stam mende verdrag. Alleen voor "schriftelijke bedreiging met de dood" mochten ze naar Nederland worden gestuurd. Nederland trok daarop het uitleveringsverzoek in. Op schriftelijke bedreiging staat n-straf van vier jaar. Een veroordeling op die grond 2 een ernstige rechtsongelijkhêid met de andere ontvoerders tot ge volg hebben. Frankrijk kon niet anders doen dan de twee vrijlaten. Maar waar moesten ze heen? Nederland had naar alle landen een aanhoudings verzoek verstuurd. Hen over de grens zetten, zou toch een verkapte uitlevering betekenen. Caribisch gebied Cor en Willem werden onderge bracht in hotels in de buurt van Pa rijs, waar ze een soort huisarrest opgelegd kregen. Lijfwachten van Heineken gingen ook logeren in het hotel om het duo dag en nacht in het oog te houden. Bedoeling was niet alleen om te voorkomen dat de twee plotseling verdwenen, maar ook om er achter te komen welke contacten ze maakten. In februari vorig jaar dacht Frankrijk de oplossing te hebben gevonden. Cor en Willem werden op het vliegtuig gezet naar het Franse eiland Guadeloupe. Een ernstige misrekening. De plaatse lijke bevolking kwam in opstand. Er volgde een zwerftocht langs an dere eilanden in het Caribisch ge bied, maar nergens was er een har telijk welkom. Uiteindelijk keer den ze weer terug in Frankrijk, als of ze slechts op vakantie waren ge weest. Niet lang daarna moesten ze het verblijf in luxe hotels weer verwis selen voor hetgrimmiger logement in de gevangenis. Nederland had opnieuw een uitleveringsverzoek op basis van een Europees uitleve ringsverdrag dat net in Frankrijk van kracht was geworden. Vanaf dat moment zagen Cor en Willem verder af van juridische procedures. Vol heimwee wilden ze zo snel mogelijk terug naar Ne derland. In oktober vorig jaar werd dat verlangen gerealiseerd en sindsdien wachten ze in de Bijl merbajes. in elk geval een. stukje Amsterdam, op hun proces. Brein Het is de vraag of de rechtszaak veel nieuwe feiten over de Heine- ken-ontvoering zal opleveren. Cor en Willem hebben weliswaar te genover de politie weinig willen zeggen over de ontvoering, maar hun aandeel is bij de berechting van de andere verdachten groten deels bekend geworden. Hun staat een gevangenisstraf van maximaal 12 jaar te wachten. Het is nog steeds niet duidelijk geworden wie het brein was achter de ontvoering en de touwtjes in handen had. Freddie Heineken, een van de rijkste mannen van Ne derland, werd op 9 november op het Tweede Weteringplantsoen in de hoofdstad .ontvoerd door vijf met bivakmutsen gemaskerde Ab Doderer, de chauffeur de zakenman, die in een auto had zitten wachten, schoot te hulp, maar werd in elkaar geslagen en ook meegenomen. De ontvoerders bleken met deze mogelijkheid rekening te hebben gehouden. Ze hadden niet een, maar twee cellen gebouwd en met vakmanschap weggewerkt in een loods op het industrieterrein in het Westelijk Havengebied van Am sterdam. Hoofdinspecteur Siets- ma, leider van het rechercheteam dat na de weken Heineken en Do derer bevrijdde, zei dat de twee mannen in "middeleeuwse om standigheden" vast zaten. De man nen waren apart van elkaar opge sloten in onverwarmde en geluid- dichte cellen, vastgeklonken aan in de muur verankerde ketens. Losgeld Van meet af aan was het overdui delijk dat de ontvoerders geld wil den. Pas op 27 november kon het geëiste geld, 34 miljoen gulden, worden overgedragen op een via duct bij Breda. Het gebrekkige contact met de ontvoerders had verhinderd dat eerder te doen. Al een dag of tien na de ontvoe ring was de politie dankzij een tip op het spoor van de daders geko men. Toch durfde de politie hen niet te arresteren om het leven van Heineken en Doderer niet in ge vaar te brengen. Men had ook geen vermoeden dat het tweetal in de loods gevangen zat. Vandaar dat toch steeds aan de eisen van de ontvoerders werd voldaan. Na de overdracht van het geld lieten de kidnappers niets meer Van zich horen. Inmiddels had de politie het sterke vermoeden ge kregen dat Heineken en Doderer zich ook op De Heining bevonden. Een van de kidnappers had in een chinees restaurant twee maaltijden gehaald en naar de loods gebracht. Na lang aarzelen besloot de poli tie een inval te doen. Op woensdag trof men daar achter een blinde muur de bierbrouwer en zijn chauffeur aan in erbarmelijke om standigheden, maar ze waren ge zond. Direct werden in heel Noord- Holland 24 mensen van hun bed gelicht, bijna een hele familie. Twee 'hoofdverdachten bleven De daders van de Heineken-ont- voering zijn steeds in het nieuws gebleven. De juridische strijd over de uitlevering van Cor van H. en Willem H. aan Nederland was niet h^,t enige. Frans M. vluchtte na zijn veroordeling uit het Psychiatri sche Observatie Kliniek in Utrecht, waar hij ter observatie was opgenomen. Sindsdien is hij spoorloos. Jan B. was betrokken bij een ontsnappingspoging uit de gevangenis in Scheveningen en Martin E. liet van zich horen bij een massale vechtpartij in de Alk- maarse gevangenis. Rijnsburg. Zondagmorgen gaat in alle drie gereformeerde kerken van Rijnsburg een predi kant voor die werkt bij het ge vangeniswezen. In de Petrakerk ds. J. Spoor uit Utrecht, in de Im- manuelkerk kandidaat J. Eer beek uit Den Haag en in de Mara- nathakerk ds. J de Waard uit Schiedam. De plaatselijke diakonie heeft hen daartoe uitgenodigd. "Om zo een tipje van de sluier op te lich ten over het werk dat deze predi kanten dag in dag uit bezig houdt". schrijven de diakenen in hun toelichting. "Het is niet ge makkelijk om telkens met ont wrichte mensen te worden ge confronteerd en deze mensen goed op te vangen en te begelei den. Vandaar ook dat het zo no dig is als kerken achter deze zaak te staan en ons bescheiden aan deel daaraan te leveren, want het gaat tenslotte om mensen voor wie ook wij verantwoordelijk heid dragen" Oegstgeest. Volgende week vrijdag, 23 januari, wordt vanuit drie kerken in Oegstgeest (her vormd. gereformeerd en rooms- katholiek) een plaatselijke voet tocht gehouden in het teken van eenheid en dienst. De tocht houdt verband met de gebeds week voor eenheid tussen de kerken (van 18 tot 25 januari) en de landelijke diakonale actie 'Ga ven delen, wereldwijd'. De lopers - iedereen van jong tot oud is welkom - vertrekken om 7 uur 's avonds van het Ge meentecentrum aan de Lijtweg naar de Pauluskerk Warmonder- weg. Vervolgens naar de gerefor meerde kerk aan de Mauritslaan en de Sint Willibrorduskerk en vandaar terug naar het Gemeen tecentrum. Op elke plagts wordt het orgel bespeeld en is er een korte meditatie. Het geheel wordt afgesloten met een spel en wat drinken. Met betrekking tot de kerk aan de Mauritslaan kan nog worden gemeld, dat de gereformeeerde kerkeraad die een naam wil ge ven. Het is de enige kerk in Oegstgeest zonder naam. Er wordt wel eens gesproken van 'Mauritskerk', maar dat slaat ner gens op. Wie een naam weet, moet dat vóór 1 maart aan de ker keraad melden (G. van der Horst, Oude Rijnzichtweg 22, 2342 AV Oegstgeest). Oegstgeest. Ds. K. Vegter, gereformeerd predikant in Oegstgeest, is met de vut gegaan, maar blijft in Oegstgeest - waar hij ruim 21 jaar heeft gewerkt - wonen. Ter afsluiting van zijn werk zal op zondagmorgen 25 ja nuari om 10 uur een dienst van dankbaarheid worden gehou den, waarin dr. D. Bakker, rector van het Hendrik Kraemer-insti- tuut (zending), en de plaatselijke predikant H. R. Plomp voorgaan Dr W. van der Zwaan (Leiden) gaat in de wijk Zuid waar ds. Vegter werkte pastorale bijstand verlenen. Rijnsburg. De hervormde- predikant G. J. van den Bogerd te Rhoon gaat met pensioen. Van 1974 tot 1979 werkte hij in Rijns burg. Op zaterdag 24 januari is er in Rhoon een afscheidsreceptie De afscheidsdienst is de zondag daarop om 10 uur. Wassenaar. De dienst van komende zondagmorgen half 11 van de Wassenaarse Protestan tenbond (Lange Kerkdam 46) is een 'bezinningssamenkomst'. Gast is professor dr. A. Quispel. emeritus-hoogleraar biologiea van de Leidse universiteit. Hij zal spreken over de wetenschap pelijke en filosofische kanten van het denken over de oor sprong en ontwikkeling van het leven op aarde. Na afloop is er gelegenheid tot napraten. Ook wordt een boe kentafel ingericht. Vluchtelingen Secretaris ds. W. R. van der Zee van de Raad van Kerken in Nederland presenteerde in Amersfoort een nota over vluch telingen. 'Voor vluchtelingen partij kiezen' is de titel. De Raad van Kerken pleit daarin voor een ruimhartig beleid. De overheid houdt, volgens de raad, te veel rekening met de als negatief ervaren gevolgen voor de eigen bevolking. Het asielbe leid moet steunen op de mensen rechten. De raad vraagt de rege ring meer asielzoekers in Neder land toe te laten. Uitwijzing. De Wereldraad van Kerken vraagt in een brief aan de Zwitserse minister van buitenlandse zaken terug te ko men op de uitwijzing van 32 Ta mils. De regering in Bern besloot deze mensen naar Sri Lanka te rug te sturen. Volgens de Wereld raad zijn de omstandigheden daar voor vluchtelingen te ge vaarlijk. Priesters. De priesterraad van het bisdom Den Bosch gaat de komende tijd extra aandacht besteden aan de zorg voor het welzijn van de priesters. Al op de oprichtingsvergadering van de raad werd duidelijk, dat door het toenemende tekort de priesters overbelast raken. Aan de oprichtingsvergade ring ging een gebedsdienst voor af. In tegenstelling tot de vorige priesterraad zitten in de nieuwe raad geen pastorale werkers en werksters. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt: beroepen te Bruns- sum-Treebeek G. Zomer Heeren veen Gereformeerde Gemeen ten: beroepen te Leerdam A. Bac Bodegraven. Zielzorg In de DDR (Oost-Duitsland) zijn marxistische wetenschap pers positief over de zielzorg door predikanten van de Evan gelische Kerk in ziekenhuizen, vooral wat de stervensbegelei ding betreft. Tegengestelde op vattingen van marxisten en christenen over de dood mogen niet langer de samenwerking van artsen en predikanten bij een 'menselijke stervensbegeleiding' verhinderen Dat schrijven docenten van een artsenopleiding in het Oost- berlijnse tijdschrift 'Zeilung fur klinische Medizin'. Zij waarde ren de pogingen van de Evange lische Kerk om een stervensbe geleiding te ontwikkelen die op de behoeften van de patiënt is gericht. De docenten noemen hel christelijk geloof'een houvast bij het onafwendbare sterven'. Verslaafden. Naar Canadees voorbeeld heeft ds. Hugh Willie van de Presbyteriaanse Kerk van Schotland in Hamilton een tele fonische hulpdienst opgezet voor familie en vrienden van ver slaafden. Met hulp van een des kundig bureau zijn vijftig casset tebanden gemaakt met informa tie over een bepaalde soort ver slaving. Nummers en titels wor den gepubliceerd, zodat de ano niem blijvende opbeller alleen het nummer hoeft te vermelden van de band die hij of zij wil ho- Dominee Willie was onder de indruk gekomen van het feit dat verslaafden zelf allerlei hulp krij gen, maar dat familie en vrien den vaak hulpeloos in de kou blijven staan. Voor zijn projekt is iemand in volledige tijd bezig, bijgestaan door zes deeltijdwer kers. Klok. Het verlicht blijven van torenklokken heeft voorkeur boven energiebesparing. Dat was het resultaat van heftige de batten in de dertig leden tellende dekenale raad van rooms-katho- liek Luzern (Zwitserland). Aanleiding tot het beraad was het besluit van de gemeenteraad om geen korting van 75 procent op de stroomrekening meer te geven voor verlichte torenuur werken. Dat voordeel bestond sinds 1935 omdat toen lang niet iedereen over een horloge be schikte. Vooruitstrevenden pleitten uit een oogpunt van energiebespa ring voor een donkere klok, maar de meerderheid van de gezamen lijke parochieraden wilde daar van niet weten. Die zag een ver lichte klok als een symbool voor de wijk. Het wijkbewustzijn, zei een vrouwelijke afgevaardigde, is voor mij belangrijker dan het milieubewustzijn. TEL AVIV - Het Israëlische leger raakt steeds meer betrokken bij vijandigheden in Zuid-Libanon. te land, ter zee en in de lucht. Alleen al dit jaar vlogen Israëlische ge vechtsjagers en -helikopters er ten minste zeven keer op uit - een le- gerwoordvoerder maakt niet alle gevechtshandelingen bekend - om verschillende doelen met bommen en raketten te bestoken. Maar ook de marine kwam verschillende ke ren in actie. Vorige week werd zelfs een Cypriotische veerboot op verdenking Palestijnse strijders aan boord te hebben, gedwongen naar de thuishaven Larnarca terug te keren. En op de grond kwam het Israëlische leger maandag in con frontatie met de vredesmacht van de Verenigde Naties (Unifil) waar bij volgens de lezing van Jeruza lem „per ongeluk" een Ierse VN- soldaat in de slaap door een tank- granaat werd opgeblazen. De verhoogde paraatheid en toe neming van militaire operaties hebben tweeërlei oorzaken: de naar buiten getreden zwakte van het Zuidlibanese legertje (SLA) van de christen-generaal Lahad die met diens huurlingen Israël helpt bij de bewaking van de veiligheids zone langs de Israëlische noord grens en de hergroepering van PLO-gevechtseenheden dicht bij die zone en rondom de ten noorden daarvan gelegen Zuidlibanese ste den Tyrus en Sidon. Vorige maand en begin dit jaar werden de scheuren in het gepant serde imago van de SLA goed zichtbaar. De door Iran en de PLO gesteunde sji'itische fundamenta listen van Hezbollah (Partij van God) voerden met succes aanval len uit op SLA-posities iets ten noorden van de veiligheidsstrook. De menselijke en materiële verlie zen waren groot. Dit falen onder mijnde nog eens extra dit al zo ge demoraliseerde legertje. Want de prijs voor de collaboratie met Is raël was tot nu toe hoog. Sinds de terugtrekking van de Israëlische troepen uit Libanon in mei 1985 sneuvelden 101 SLA-soldaten en raakten er 200 gewond. Ten gevol ge hiervan hebben sinds septem ber vorig jaar 250 SLA-soldaten het voor gezien gehouden en te vrezen valt voor Israël dat de leegloop zich in een stroomversnelling zal voort zetten. Generaal Lahad comman deert op dit moment nog slechts 2500 over het algemeen slecht ge trainde en pover bewapende recru- ten. door Taco Slagter Er is in het kader van de SLA nog een ander probleem. De ten gevolge van Israëlisch vuur gedo de Ierse VN-soldaat heeft de slui merende frictie tussen Unifil en Je ruzalem weer aangescherpt en daarmee het conflict met de Veilig heidsraad sinds de legering van de vredesmacht in Zuid-Libanon ruim acht jaar geleden. Volgende week maandag beraden de leden van die raad zich in New York over een verlenging van het mandaat, maar onder de huidige omstandig heden is de kans groot dat Ierland - dit land verloor de afgelopen ja ren 21 van haar soldaten - in navol ging van Frankrijk vorig jaar het leeuwendeel van haar troepen zal terugtrekken of in het geheel er de brui aan zal geven. Een domino-ef fect bij de andere landen kan het gevolg zijn. Brutaal Het aangepaste mandaat van Unifil - Israel weigerde vanaf het begin de VN-troepen tot aan de noordgrens te dulden - strekt zich uit over een gebied dat aan de vei ligheidszone grenst en die deels overlapt en waarbinnen de SLA met steun van Israël positie bezet. Onder druk van Jeruzalem zijn de VN-militairen dan genoodzaakt de vaak in het wild rondschietende en brutaal optredende SLA-soldaten ongemoeid te laten, maar daardoor is de lichtbewapende vredesmacht wel een schietschijf voor de huur lingen van Lahad. Volgens Unifil- woordvoerder Goksel zijn VN-po- sities sinds 22 december vorig jaar 60 keer door SLA-eenheden be schoten. Uit verontwaardiging over deze incidenten en de zoveelste dode onder zijn troepen eiste Unifil- commandant generaal Gustav Haglund deze week ontmanteling van alle SLA-posities binnen het mandaatgebied en verzekerde hij Israël dat de terughoudende poli tiek met betrekking tot terugschie ten bij aanvallen op de vredes macht zal worden herzien. Ferme en te billijken taal, want het valt sterk te betwijfelen of Israël daar van onder de indruk is. Omwille van wat Jeruzalem als een veilig heidsplank ziet, zijn al eerdere di plomatieke en politieke confronta ties met de bij de vredesmacht be trokken landen en de VN op de koop toe genomen. Zeker is dat volgende calamiteiten in Zuid-Li banon, waarmee de SLA of Israël direct te maken hebben, tot een rel op internationaal niveau zullen lei den. zorgwekkender voor Israels mi litaire strategen is dat de dreigende ineenstorting van de SLA gelijktij dig verloopt met een herlevende vijandigheid van de sji'itische ge meenschap en een omvangrijke te- rugkeer van PLO-strijders naar hun bases waarvan zij tijdens de Is raëlische invasie in 1982 waren ver jaagd. De recente kampenoorlog tussen de sji'itische Amal-militie en de PLO rond de Palestijnse vluchtelingenkampen in Beiroet, Sidon en Tyrus heeft de taaiheid en de vastberadenheid van de Pa lestijnse nationalisten bewezen. Met bommen, raketten en kanon vuur van marineschepen probeert Israël de herbouw van die militaire infrastructuur opnieuw te vernieti gen. Gelijktijdig worden tijdens de luchtaanvallen ook doelen van Hezbollah meegenomen. Arafat Maar met de Libanese sji'iten is nog iets anders aan de hand. Het fragiele evenwicht van een jaar ge leden tussen de verschillende mos limgroeperingen van Libanon is r landen overwegen om zich terug te trekken uit de VN-vredesmacht in Libanon. Generaal Lahad en zijn 'privé-le gertje' krijgen steeds minder greep op de situatie aan de grens met Is raël. «foto ANP) danig uit balans geraakt. Behalve de gruwel voor de gematigde sji'i ten van Amal dat PLO-leider Yas ser Arafat weer kans heeft gezien een stevige poot aan de Libanese grond te krijgen - dit keer met hulp van de eens zo gehate christe nen in Beiroet - is Hezbollah erg actief de doelstellingen van de Amal-militie te ondermijnen. Deze fundamentalisten stoken met mo rele en financiële ondersteuning van Iran de Amal-militieleden te gen elkaar op en krijgen daardoor in samenwerking met de PLO in Zuid-Libanon steeds meer invloed. Israël ziet met lede ogen toe hoe steeds meer jeugdige sji'iten zich voelen aangetrokken tot de ideolo gie van Hezbollah die na de SLA te hebben verslagen naar Jeruzalem wil oprukken om ,,de heilige stad van de satan te bevrijden". Israëls militaire politiek ten aan zien van Zuid-Libanon was tot voor kort die van een zo min moge lijk militaire betrokkenheid. De les van driejaar guerrilla tegen de sji'i ten ten tijde van het onverantwoor de militaire avontuur in Libanon was het belangrijkste motief dat daar achter stond. Maar nu de SLA onder het vuile werk dreigt te be zwijken, Unifil misschien opstapt en de militaire kracht van Hezbol lah en de PLO aanzienlijk is ver sterkt, vergroot dat de zuigkracht op het Israëlische leger. Er moet met grotere vuurkracht aan het Li banese front worden geopereerd. Tenzij Jeruzalem alsnog pro beert de gematigde en de PLO vij andige sji'iten in 2uid-Libanon - nog altijd een overgrote meerder heid - voor zich te winnen, de mili taire aanwezigheid in het gebied tot een minimum verkleint en be reid is de onvoorwaardelijke steun aan de SLA los te laten. Een gerede kans op een dergelijke interim-op lossing is er in het verleden meer dere malen geweest, maar Israëls eisen en militaire en politieke doc trine voor Zuid-Libanon hebben een poging tot een vreedzame rege ling altijd in de weg gestaan. Een verkapte kleinschalige uit puttingsoorlog in Zuid-Libanon lijkt voor Israël dit jaar onvermij delijk.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 2