Jeugd was voor
overheid altijd
groot raadsel
Doodseskader opereert in Suriname
Reportage
Vage kreten als basis van jeugdbeleid
Federatie
in
Voorhout
WÈË
DINSDAG 13 JANUARI 1987
RIJSWIJK - "Ach, dat hele debat over
jeugdvandalisme....in Athene en Rome
werd ook al volop geklaagd dat de jeugd
opgroeide voor galg en rad. Terwijl het
daar toch echt niet om vernielingen op
grote schaal zal zijn gegaan. Ook in deze
tijd is er echt niet veel aanleiding tot pa
niek. Als je het aantal vernielde bus- en
tramhuisjes en bekladde muren zou op
meten, en dat vergelijken met de bericht
geving in de media, dan zou je snel zien
dat er veel overdrijving bij is".
'Jeugd in opspraak' heet de studie waar
op de bij de afdeling jeugdbeleid van
WVC werkzame Rutger Bremer onlangs
promoveerde. Hoe gaat de overheid met
'de jeugd' om en waarop is dat beleid ei
genlijk gebaseerd, luidden de centrale
vragen. Het onthutsende antwoord: bijna
nergens op. De mensen die het zouden
moeten weten praten elkaar maar zo'n
beetje na. Bedenkt iemand een aardig
klinkend stijlbloempje, dan gaat dat in
het beleidscircuit een eigen leven leiden,
en wordt het beleid er op een gegeven mo
ment zelfs op gebaseerd.
door
Sjaak Smakman
Bremer - die er inmiddels bijna 20
jaar in overheidsdienst op heeft zit
ten - stuitte al in het begin van de
jaren 70 op dat probleem. De dis
cussies over de jeugd van tegen
woordig laaiden eindjaren 60 - met
Provo, de Maagdenhuisbezetting
en anti-rookmagiër Jasper Groot-
veld - weer in alle hevigheid op. De
ministers krabten zich over de bol
en besloten maar een stuurgroep
op te richten om het 'jeugdpro
bleem' het hoofd te bieden. Bre
mer werd daar secretaris van.
Een ontluisterende ervaring.
"Zelfs ambtenaren en politici ble
ken geen notie te hebben van wat
er nu eigenlijk aan de hand was en
wat er moest gebeuren. Ze kwa
men steeds weer aan met wat ze in
de krant hadden gelezen en met
verhalen over 'mijn zoon, die....' of
'mijn zuster en zwager hebben een
tegenwoordig: geen maatschappij-
je eigen belang. Het einde van een
(foto Wim Dijkman)
zoon, en die...'. Ze putten vooral uit
privè-ervaringen en wat ze zo op
pikten. Zo ontstond langzamer
hand een heel jargon, een keur van
uitdrukkingen, een citeerkartel
waarin iedereen elkaar napraatte".
"Als er dan heel lang was gedis
cussieerd, besefte men natuurlijk
wel dat vage kreten en verhalen
over de eigen zoons of die van fa
milieleden geen beleidsargumen-
ten waren. Die moest de secretaris
er dan in zijn verslag maar bij be
denken. Toen ik in 1976 de leiding
kreeg van het studiebureau van de
Raad voor de Jeugdvorming kreeg
ik eigenlijk dezelfde taak: argu
menten bedenken om een bepaald
beleid te ondersteunen. Zo ont
stond gaandeweg steeds meer be
langstelling voor een onderzoek
naar de vraag hoe jeugdbeleid nu
eigenlijk tot stand komt. Dat moest
dus wel veel te maken hebben met
de eigen jeugdervaringen van men
sen en met de manier waarop ze de
jeugd van dat moment ervaarden"
En met ideeënarmoede?
"Misschien ook wel. ja"
Kreten
Aan het einde van de jaren 60 ge
beurde er veel. De jeugd leek in op
stand te komen tegen de gevestig
de orde, die zich ernstige zorgen
begon te maken. Het verdwijnen
van het arbeidsethos, het verzet te
gen de militaire dienstplicht, het
ontstaan van alternatieve leefvor
men, het drugsgebruik en de
jeugdwerkloosheid. Niemand wist
wat er moest gebeuren. Wel nam
iedereen kreten in de mond als 'al
ternatieve hulpverlening' en 'poli
tieke vorming'. Daar moest wat
aan gedaan worden 'ook al wist
niemand eigenlijk waarom', aldus
Bremer.
Maar omdat iedereen vond dat er
toch wel wat diende te gebeuren,
gingen de subsidiekranen open. Zo
ontstonden instellingen als de Jon
gerenadviescentra (JAC), Release,
de Sosjale Joenits, de sleep-in, het
Politiek Jongerenkontakt (tegen
woordig M50) en de stichting Bur
gerschapskunde. "Maar dat bete
kende natuurlijk allemaal niet dat
de jeugd ook inderdaad verloeder
de of dreigde te verloederen, al was
dat wel de motivering. Die over
drijving en de achtergronden daar
van. daar ging het me eigenlijk
Ideaal
Om dat 'jeugdbeleid' in perspec
tief te zetten heeft Bremer het om
gaan met de jeugd in de geschiede
nis onderzocht. Daarbij vallen,
stelt hij, grofweg drie fasen te on
derscheiden: het praten óver de
jeugd, tót de jeugd en mét de
jeugd. De Middeleeuwen en de tijd
daarvoor kenmerken zich vooral
tot een spreken over - en dan voor
al in klagende zin - en tot de jeugd.
Wie jong was moest vooral luiste
ren en zijn mond houden.
Pas rond de Verlichting en de
Romantiek aan het einde van de
18e eeuw kwam de kentering.
Vooral de Fransman Jean-Jacques
Rousseau zorgde met zijn romanti
sche visie op het kind als een onge
rept, zuiver wezen voor een revolu
tie in de opvoeding. Het kind werd
geïdealiseerd en de verering van
het jong-zijn en de jeugd bloeide
Die visie is volgens Bremer tot in
onze tijd maatgevend. In Neder
land kwam rond de eeuwwisseling
de jeugdbeweging van de grond.
Was tot aan de Tweede Wereldoor
log sprake van een heel geleidelij
ke ontwikkeling en trok de jeugd
nog onder luid gezang de paden op
en de lanen in onder leiding van
het de AJC (Arbeidersjeugdcentra-
le) en andere organisaties, de oor
logsjaren en de naoorlogse periode
zorgden voor een enorme versnel
ling in de richting van de emanci
patie van de jeugd.
"De oorlog zorgde voor een soort
niemandsland: alles kon en mocht
zolang het maar het lijfsbehoud
diende. Na de oorlog was er sprake
van een ware dijkdoorbraak, er
kwam van alles naar boven dat
voor die tijd alleen maar latent aan
wezig was geweest. De Amerika
nen en Canadezen brachten na een
periode waarin er weinig ontspan
ning was geweest dancings en bio
scopen, er kon weer werden ge
snoept - wat in de oorlog niet mo
gelijk was geweest, er waren siga
retten, er was alcohol. De jeugd
profiteerde daarvan zoveel ze kon
en doorbrak daarmee het idealise
rende beeld dat de ouderen van de
jongeren hadden, ©ie spraken van
zedenverwildering en kregen
spookbeelden van een slaafse
jeugd die vatbaar was voor alles
wat slecht was".
De jaren 50 werden, in de hoop
het tij te keren, gekenmerkt door
pogingen om de jeugd met zachte
hand weer in het gareel te krijgen.
Maar dat bleek niet te werken: in
de jaren 60 spoelde met de wel
vaart een nieuwe golf van 'revolu
tie' door Nederland en de rest van
de Westerse wereld. Opnieuw werd
uiterst zorgelijk over de jongeren
gepraat.
Applaus
Bremer vindt de zorgelijke woor
den echter zwaar overdreven en
heeft een uiterst opmerkelijke vi
sie: "De jaren 65-80 zijn een perio
de geweest waarin je ziet dat de
jeugd zich heeft ontworsteld aan
de beperkingen van de oorlog en
de nasleep daarvan. De jongeren
kwamen eindelijk vandaan onder
de druk van de ouderen en hun ui
terst disciplinerend omgaan met
de jeugd. De ouderen reageerden
op de manier waarop ze altijd al
hadden gereageerd: met idealisme.
De jongeren kregen de mogelijk
heid om idealistische leefwijzen te
kiezen en vormden daarmee een
scherp contrast met de materiële
leefwijze van hun voorgangers.
Oranje Vrijstaat en de hele Kabou
terbeweging waren daar voorbeel
den van".
"Achteraf kun je zeggen dat ook
het Rijk die idealistische revival ei
genlijk met instemming, met ap
plaus zelfs heeft begroet. De instel
ling van de Raad voor het Jeugdbe
leid. de directie Jeugdbeleid op
WVC, het zijn voorbeelden van de
vanzelfsprekende aanvaarding van
het jeugdgedrag. Het Rijk zei in fei
te: wij" moeten de bakens verzetten,
wij moeten luisteren naar de jeugd
en met ze in dialoog gaan".
"Inderdaad, je kunt ook zeggen
dat het in feite repressieve toleran
tie ('laat ze maar praten', red.) was
omdat de overheid ook nogal eens
aarzelend reageerde. Maar die kon
natuurlijk ook niet alle sluizen
openzetten: je kunt nu eenmaal
niet elke dag de gronawei v
ren omdat er in Almelo weer wat is
gebeurd. Ik vind het heel opval
lend dat - terwijl de jeugd toch
maar een fraktie van de bevolking
uitmaakt - de rijksoverheid zich
toch zoveel aan ze gelegen laat lig
gen".
No-nonsense
De jaren 80 geven een belangrij
ke kentering te zien. Bremer denkt
dat de idealiserende houding ten
aanzien van de jeugd op zijn eind
loopt. "In de jaren 60 waren de jon
geren pleitbezorgers van verande
ringen in de samenleving. Nu wor
den de jongeren beschouwd als on
derhandelingspartner, als partij in
het politieke gesprek over de ver
deling van de koek. Ze zijn van de
rol van wereldverbeteraars terug
naar die van pleitbezorgers van het
eigen belang".
De huidige klaagzang over de
jeugd en het jeugdvandalisme ver
klaart hij vooral uit het feit dat de
jeugd (weer) niet voldoet aan het
idealistische beeld dat de oudere
generatie nog altijd van de jonge
ren heeft. In werkelijkheid loopt
het allemaal best los, denkt hij. En
de toekomst? Met de aantekening
'dat je natuurlijk nooit verder kunt
kijken dan een paar jaar', zegt Bre
mer te verwachten dat de idealisti
sche" visie nog wel even zal over
heersen. Maar de slijtage van het
beeld van de jeugd als ideaal gaat
onmiskenbaar door. De idealisti
sche jongere ruimt het veld voor de
no-nonsense onderhandelaar die
voor zijn eigen belang belang op
komt.
1987: het Ik-tijdperk gaat echt
beginnen.
PARAMARIBO - In Paramaribo
bestaat een speciale commando
groep die als een doodseskader
opereert. Deze eenheid van militai
ren en militaire politie krijgt op
drachten om bepaalde mensen uit
de weg te ruimen. Genoemd wor
den met name de topmilitairen
Zeeuw, Rozendal, Neede, Toleud
en Graanoogst. Ook legerleider
Desi Bouterse zit in deze militaire
eenheid.
door
Elly Wempe
Het commando zou in totaal zo'n
200 manschappen omvatten. Voor
sommige taken gaan zij ook naar
Oost-Suriname. De afgelopen
maanden zijn vooral bosnegers in
Paramaribo willekeurig opgepakt
en standrechtelijk geëxecuteerd.
Volgens commandant Liew Jen
Tai, die het bevel voert over Fort
Zeelandia, gaat het om mensen die
'de bende van Brunswijk gesteund
hebben'. Kapitein Liew Jen Tai be
strijdt de verklaringen van geval
len die door de ambassadeur Van
Houten beschreven zijn.
De uitleg van commandant Liew
Jen Tai klopt echter niet met het
commentaar uit kerkelijke kring.
Van Houten noemt de gevallen van
Geldorp, Ravenburg. Hongerbron
en Kromopawiro. Volgens de offi
ciële militaire lezing hadden deze
mannen een roofoverval gepleegd.
Liew Jen Tai stelt, dat deze man
nen dood langs de kant van de weg
zijn aangetroffen. „Wij vermoeden
dat zij elkaar hebben afgemaakt bij
een onderlinge vete".
Uit kerkelijke kring in Paramari
bo is echter vernomen, dat de vier
mannen op een vrijdagavond zijn
opgehaald door gemaskerde man
nen. De vier slachtoffers waren op
de hoogte van de drugshandel door
militairen. Hun lijken werden ge
vonden op de Kennedy-highway in
de nacht van 17 op 18 oktober.
Dwang
Ewald Deel was een bosneger.
Hij was door de militaire politie op
gehaald in het kader van de recru-
tering. Deel werd onder dwang
meegevoerd door de militaire poli
tie, maar hij weigerde. Diezelfde
avond was zijn lijk op de Suri
naamse televisie te zien, als zou hij
een dode van de Brunswijk-groep
zijn.
Commandant Liew Jen Tai:
„Deel zat in militaire dienst. Hij
kwam 's nachts om twee uur thuis
en moest zich om zes uur 's mor
gens weer melden. Op weg naar
het werk is hij waarschijnlijk on
derschept door de vijand en op af
schuwelijke wijze afgemaakt".
Commentaar uit kerkelijke kring:
„Deel was een deserteur. Hij is
door de militaire politie vanuit de
wagen neergeschoten, terwijl hij
op de brommer reed".
Op 5 november reed Cornelis Jo-
beni over de brug bij Stolkertsij-
ver. Militairen hebben hem 'her
kend' als bendelid van Brunswijk,
zo stelt Liew Jen Tai. Jobeni zou
de volgende dag naar Paramaribo
gebracht worden, maar hij is-ge
boeid weggelopen. „Ondanks
waarschuwingsschoten is hij toch
doorgelopen", aldus Liew Jen Tai.
„De wacht heeft hem toen neerge
schoten".
In kerkelijke kring wordt echter
gesteld, dat Jobeni beslist niet op
de vlucht was. Hij is in Paramaribo
doodgeschoten en wel van korte
afstand.
André Blokland was op 10 en 11
november twee dagen niet thuis
verschenen; toen zagen zijn fami
lieleden zijn lijk op de Surinaamse
televisie.
Het zou om een Bruns-
wijk-aanhanger gaan. Volgens
commandant Liew Jen Tai negeer
de Blokland zijn stopteken bij
Stolkertsijver en reed hij met zijn
brommer door. „Toen heeft de
wacht gericht geschoten". In medi
sche kring stelt men echter, dat
Blokland gemakkelijk kon worden
aangehouden. Militairen zijn naast
hem gaan rijden en hebben hem
met hun mitrailleur 'als een konijn
afgemaakt',
Samen op weg'
De federatie van hervormden
en gereformeerden in Voorhout
is nu officieel geworden. In dit
dorp bestaat al van oudsher een
hervormde gemeente. De gere
formeerde inwoners vormen een
wijk van hun kerk in Sassen-
heim. De naam van de federatie
is: hervormd-gereformeerde
kerkgemeenschap Voorhout.
De kerkeraad stuurde ons een
persbericht. Daaruit dit: "In
Voorhout bestond al vele jaren
een uitstekende verstandhou
ding tussen beide kerken. Des
ondanks viel er voor deze federa
tie heel wat te regelen, bijvoor
beeld de financiële kant".
"Bijna drie jaar geleden ging een
commissie van drie hervormden
en drie gereformeerden aan de
slag. Zij inventariseerde de stand
van zaken, informeerde links en
rechts bij Samen op weg-ge-
meenten en stelde de vereiste
stukken op. Maar waar het in fei
te om gaat is, dat gereformeer
den en hervormden zich zodanig
in Christus verbonden voelen
dat ze als één gemeenschap ver
der willen leven".
Ter Aar
In Ter Aar zijn de twee ker
ken daar voorlopig niet aan toe.
blijkens een verklaring van de
hervormde predikant P. J. Stam
jr. in het kerkblad van deze
week. Na 'onze gereformeerde
broeders en zusters' te hebben
gelukgewenst met hun aanstaan
de nieuwe predikant (N. de Reus
uit Barendrecht), geeft hij van
hervormde kant 'wat duidelijk
heid' over de relatie hervormd-
gereformeerd, die in Ter Aar "ge
moederen, tongen en pennen in
beweging brengt"
"De gereformeerden willen in
meerderheid wel. De hervorm
den in grote meerderheid niet",
Schrijft ds. Stam. "Gesprekken
kunnen, indien zinvol, voort
gaan, maar van samenwerking
(gecombineerde diensten enz.)
kan in de huidige omstandighe
den geen sprake zijn". Achter
'huidige omstandigheden' zet ds.
Stam tussen haakjes: de liturgi
sche en praktische situatie, de
veelal historisch gegroeide en
diep verankerde onwil en het zo
genaamde oud zeer. "Duidelijk
geformuleerd: Samen op weg zal
de komende jaren in Ter Aar
geen gestalte krijgen".
Nu vindt ds. Stam dat ook
weer niet zó erg. "Want God
vraagt ons niet of we voor of te
gen Samen op weg zijn. Maar wel
of een ieder van ons op 'De Weg'
wandelt. Voor of tegen Christus,
dót is de vraag. En geloof me ge
meente, die scheidslijn loopt
dwars door hervormden en gere
formeerden heen. Hoe is het met
uw persoonlijk geloofsleven en
gebedsleven? Dat is oneindig
veel belangrijker dan uw en mijn
mening over Samen op weg".
Kerkgebouw
De historische Noorderkerk
in Amsterdam mag niet worden
gesloten. Dat heeft de algemene
commissie voor bezwaren en ge
schillen van de Nederlandse Her
vormde Kerk bepaald. Daarmee
lijkt een eind te zijn gekomen
aan een jarenlang meningsver
schil tussen de centrale kerke
raad en kerkvoogdij in Amster
dam en de wijkgemeente die van
de Noorderkerk gebruik maakt.
Deze gemeente draagt een gere-
formeerde-bondskarakter en
wordt pastoraal bediend door de
vroegere Woubrugse predikant
C. Blenk.
Centrale kerkeraad en kerk
voogdij wilden de Noorderkerk
afstoten en aan een stichting ver
kopen omdat het onderhoud fi
nancieel niet is op te brengen en
het gebouw ook niet past in de
nieuwe kerkelijke structuur van
een gezamenlijke hervormde ge
meente en gereformeerde kerk.
De kerkeraad van de Noorder
kerk was het daarmee geheel on
eens en ging in hoger beroep.
Begin vorig jaar al vernietigde
de provinciale commissie voor
bezwaren en geschillen het be
sluit van kerkeraad en kerkvoog
dij. Die tekenden toen beroep
aan bij de landelijke commissie.
Nu heeft ook deze commissie
zich uitgesproken tegen kerk
sluiting.
Hervormde Kerk: beroepen
te Katwijk aan Zee L. Wüllschle-
ger Den Haag. te Ede W. Arke-
raats Giessendam-Hardinxveld;
aangenomen naar Waarde (Z.)
kandidaat A H. Groen Apel
doorn. de benoeming tot staf
functionaris bij de commissie
'internationale zaken' van de We
reldraad van Kerken in Genève
vicaris F. Bouwen Den Haag
(Kloosterkerk), naar Elspeet D
J. Budding Néderhemert.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Dokkum P. Bein
tema Amersfoort (voorheen zen
dingspredikant).
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Leusden
H. Feenstra Berkel-Rodenrijs;
aangenomen naar Heemse (wijk
Noord) J. Slotman Enschede,
naar Bergschenhoek kandidaat
J van Benthem Kampen, die
daarmee bedankte voor onder
andere Lisse-Oegstgeest en
Rijnsburg (de laatste voor zen-
dingsdienst); bedankt voor
Heemse (wijk Zuid) C. J. Smelik
Capelle aan de IJssel, voor Preto
ria (Zuid-Afrika, Die Vrije Gere
formeerde Kerke) H. Jagersma
Bergentheim.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor 's-Gravenzande,
Kapelle-Biezelinge en Nieuwer
kerk (Z.) B. van der Heiden
Woerden, voor Berkenwoude en
voor Rotterdam-IJsselmonde J
C. Weststrate 's-Gravenpolder.
Jubilea
De Nederlandse Lutherse
Jeugdbond 'bestaat dit jaar een
eeuw. Onder het motto 'Hoopvol
met honderd' is een aantal activi
teiten georganiseerd ter viering
van dit jubileum, zoals een week
end in Bakkum voor jongeren
van 14 tot 18, een trainings-, ka
no- en pinksterweekend en een
twee dagen durend feest in sep
tember in en bij het luthers cen
trum 'Hoekelum'
Belangstellenden kunnen
meer inlichtingen krijgen bij het
landelijk centrum: Edeseweg
124, 6721 KE Bennekom, 08380-
39443 (dinsdag en donderdag van
10 tot 2 uur).
Rob Michel (31) uit Wagenin:
gen stelt op het ogenblik een on
derzoek in naar de behoefte aan
landelijk luthers jeugdwerk. Half
mei zal hij daarvan verslag uit
brengen.
- Het Evangelisatiecentrum
van de Gereformeerde Kerken
bestaat veertig jaar. Dat wordt op
zaterdag 14 maart gevierd met
een bijeenkomst (van 10 tot 4
uur) in de Joriskerk te Amers
foort. Thema: de toekomst van
de evangelisatie.
Sprekers zullen daar zijn ds. F.
H. Veenhuizen, voorzitter van de
Evangelische Alliantie, de gods
dienstsocioloog mevrouw dr. M.
Thung, de docent evangelistiek
dr. O. Jger en drs. H. J. Kouwen-
hoven, voorzitter van de gerefor
meerde synode. Verder muziek,
zang, informatie en ontmoeting.
Wie zich aanmeldt (Evangelisa
tiecentrum, postbus 203, 3830 AE
Leusden, 033-943244), krijgt tij
dig een programma toegestuurd.
De toegang is gratis en iedereen
is welkom.
Zwervers. Op persoonlijk
verzoek van de paus zal in de di
recte omgéving van het Vaticaan
een opvangcentrum voor zwer
vers worden gesticht. Het cen
trum zal ongeveer 20 zwervers,
die nu in de zuilengangen van
het Sint Pietersplein verblijven,
onderdak kunnen bieden.
Geschorst. Aartsbisschop
James Hickey van Washington
heeft de rooms-katholieke mo-
raal-theoloog professor Charles
Curran geschorst als hoogleraar
aan de Katholieke Universiteit in
de Amerikaanse hoofdstad. Dat
geldt totdat de uitslag van het
onderzoek naar bepaalde opvat
tingen van Curran bekend is. Vo
rig jaar augustus ontnam het Va
ticaan hem de kerkelijke leerbe
voegdheid. Oorzaak waren zijn te
ruim geachte gedachten over
seksuele ethiek.
Het Vondelpark, 25 maart 1972. Vanaf hun vaste bankje kijken deze vijf bejaarden naar de weer in groten getale opgekomen hippies. De
'jeugd van tegenwoordig' stelde ook toen menige oudere voor een raadsel. En de nodige somberheid. (foto Nationaal
