STER: eerst gedoogd, later noodzaak
Rotterdam
vertoont
120 films
'Uitbreiding journaal
is niet verantwoord'
Vele verrassingen bij Van t Hek
ZATERDAG 10 JANUARI 1987
RAOIO-TV-KUNST
PAGINA 33
Twintig jaar Loeki op de tv
HILVERSUM (GPD) - „De
krant mag u niet missen, geen
dag". Dat was de boodschap
van de eerste televisie-recla
mespot, uitgezonden op 2 ja
nuari 1967. „De adverteerders
stonden destijds te dringen om
de eerste te zijn", herinnert di
recteur Chris Smeekes zich op
de 20ste verjaardag van 'zijn'
STER. „Maar wij dachten: er
zijn zoveel zoutjes en soepen,
maar we hebben maar één dag
bladorganisatie, vandaar".
Er is nogal wat veranderd in die
twintig jaar. De STER werd jaren
lang gedoogd. „Wij hebben er niet
om gevraagd", zeiden de omroep
bazen. Dat konden ze makkelijk
zeggen; er was geld genoeg. Maar
de tijden veranderden. De op
brengsten uit de STER-reclame
gingen een wezenlijk onderdeel
uitmaken van de omroepbegro
ting.
De overheid had steeds minder
trek in het verhogen van de om
roepbijdrage terwijl de program
makosten voortdurend stegen.
Buitenlandse series zijn niet voor
een appel en een ei te koop, alle
omroepen storten zich op het
schaarse aanbod. Ze mogen er dan
niet om gevraagd hebben, de 300
miljoen gulden die de omroepen
jaarlijks uit de STER-pot ontvan
gen, maken inmiddels 30 procent
uit van de totale begroting.
Van ongevraagd douceurtje tot
noodzakelijke bron van inkom
sten. Chris Smeekes maakte het al
lemaal mee, aanvankelijk als ad
junct-directeur en alweer 18 jaar
als directeur van de STER. De ja
ren hebben zijn enthousiasme voor
het vak niet ingedamd, in tegen
deel. Praten over ether-reclame is
zijn liefhebberij.
De opbrengst van de STER is on
misbaar geworden voor de in
standhouding van het omroepbe
stel. Valt de reclame daarom te be
schouwen als een noodzakelijk
kwaad?
„Vroeger heerste de gedachte
dat reclame simpelweg vervelend
was. Die houding is veranderd. In
toenemende mate realiseren de
mensen zich dat reclame deel uit
maakt van ons economisch sys
teem en zien ze de samenhang met
de werkgelegenheid".
Smeekes tilt zwaar aan het eco
nomisch aspect van reclame. „Ik
sta, met mijn economie-studie als
achtergrond, het dichtst bij de on
dernemerskant. Slagvaardigheid,
snel maar gefundeerd handelen,
dat trekt me. Ik reken nauwkeurig
voordat ik een knoop doorhak,
maar als de risico's eenmaal zijn
uitgebannen, handel ik heel snel"
ROTTERDAM (ANP) - In Rotter
dam begint op 30 januari het 16de
Film Festival. In theaters op en
rond de Kruiskade zullen tot en
met 8 februari meer dan 120 door
de organisatoren als 'belangwek
kend' omschreven films uit 25 lan
den te zien zijn.
Naast dit programma organiseert
het festival tal van nevenactivitei
ten, zoals de inmiddels bekend ge
worden 'klimaatdiscussies', de uit
reiking van de Rotterdamse Film
prijzen en een filmmarkt waar pro
ducenten en cineasten elkaar kun
nen ontmoeten. Op het komende
festival wordt ook weer 'de nacht
van de krant' georganiseerd. De ge
zamenlijke Nederlandse filmpers
kiest dan het beste uit het Festival-
programma, dat in de nacht van za
terdag 7 op zondag 8 februari in al
le deelnemende theaters vertoond
zal worden.
De capaciteit van het festival is
dit jaar volgens de organisatoren
belangrijk uitgebreid tot 265.000
stoelen. De zalen bevinden zich op
loopafstand van elkaar. Het pu
bliek kan terecht in de vier zalen
van Lumiere, in Thalia. Corso. Os
car en Luxor. Dit laatste theater is
gereserveerd voor de grote premie
res en de speciale projecten.
Gedurende het festival zorgt een
laserinstallatie voor een 'dak van
licht' boven de Kruiskade.
Als één van de hoogtepunten van
het festival noemen de organisato
ren de vertoning op 5 februari van
de Frans-Russische filmklassieker
'Casanova' uit 1927, begeleid door
het Rotterdams Philharmonisch
Orkest onder leiding van filmcom
ponist Gecjrges Delerue, die de mu
ziek bij deze film schreef.
Niet alleen door vergroting van
de capaciteit, maar ook via een
aantrekkelijke programmering
probeert het festival een breder pu
bliek te trekken. Filmmakers uit
China, Rusland en Amerika komen
ruim aan bod. Zo zal de Volksrepu
bliek China vertegenwoordigd zijn
met negen films: vier klassiekers
en vijf meer recente films van een
nieuwe generatie filmmakers. Op
het festival zullen voorts drie films
te zien zijn van de bekende Russi
sche cineast Aleksej German.
Andere door de festival-leiding
aangekondigde 'toppers' zijn: Ro
berto Benigni (hoofdrolspeler in
Down bij Law van Jim Jarmusch),
die met twee films naar Rotterdam
komt. Verder 'True Stories' van
Talking Heads-zanger David Byr
ne, 'That's life' van Blake Edwards
met Jack Lemmon in de hoofdrol.
Jim McBride's 'The Big Easy' gaat
in Rotterdam in première als af
sluiting van een retrospectief van
zijn werk
Journaal-hoofdredacteur Peter Brusse.
Hoofdredacteur Peter Brusse:
HILVERSUM (GPD) - Het is on
verantwoord om met ingang van 1
oktober zonder extra geld en men
sen de veranderingen bij de NOS-
journaals in te voeren, waarover de
NOS en de ledengebonden omroe
pen deze week een akkoord heb
ben bereikt. Volgens hoofdredac
teur Peter Brusse betekent dit ak
koord een groot verlies aan kwali
teit.
Wanneer het derde televisienet
met ingang van oktober begint, zal
op het eerste net een volwaardig
zeven uur journaal komfn van tien
minuten. Nu heeft dat journaal een
lengte van vijf minuten. Brusse:
„Ze denken dat we er zomaar vijf
minuten aan kunnen plakken,
maar zo werkt het niet. Het jour
naal van zeven uur wordt naast de
journaals van half zes, acht uur en
half elf een volwaardig program
ma. Er is gewoon een journaal bij
gekomen, want de uitzending van
zeven uur is nu een leesjournaal
met headlines zonder correspon
denten".
Een van de consequenties van
het'door de NOS en de omroepen
bereikte akkoord is dat het Jeugd
journaal, dat een kwartier later
gaat beginnen, van tevoren moet
'Tunnel zonder vluchtstrook'
len. Muziek: Ton Scherpenzeel. Ge
zien op 9 januari in de Leidse
Schouwburg. Aldaar nog vanavond
te zien (uitverkocht).
LEIDEN - Wie het programma
boekje wil lezen, zit met een blad
papier van krap één meter bij
ruim één meter voor zijn neus,
dat is veel meer dan een uitge
vouwen krant. Handig is dat na
tuurlijk niet. maar Youp van 't
Hek maakt het zijn publiek nu
eenmaal niet gaag gemakkelijk.
Het enthousiasme wordt er niet
minder om. Gisteravond was de
Leidse Schouwburg op drie on
verkoopbare stoelen na geheel
bezet. Ook vanavond zitten er
wederom vijfhonderdvijftig
mensen in de zaal. Geluksvogels
zijn dat, want er staat hen een ca
baretprogramma van zeldzame
topklasse te wachten
papier, juist wanneer de held zijn
geliefde wil kussen. De held
moet niezen, de snottebellen
springen in het rond en de gelief
de wil niet meer. Eén vlieg heeft
dan het verhaal een totaal andere
wending gegeven. Daf kan niet,
en toch weer wel, want ook dit is
slechts een verhaal.
Dit voorbeeld is van Youp van
't Hek zelf, en demonstreert tref
fend zijn werkwijze. Hij bouwt
een verhaal vol Drostecacaobu
seffecten. "Toen ik het program
ma tot zover aan mijn moeder
had voorgelezen"... Zo luidt de
regelmatig terugkerende zin.
waaruit blijkt, dat de schrijver
zelf een rol speelt in zijn eigen
verhaal. Zijn tegenspeler, de ac
teur Onno Molenkamp, functio
neert als het ware als de vlieg, die
de boel voortdurend in de war
stuurt.
Deze formule, die op geraffi
neerde wijze het midden houdt
tussen cabaret en toneel, leidt tot
vele verrassingen. De persona
ges, die Molenkamp speelt, zet
ten Van 't Hek aan tot zelfbespie
geling omtrent zijn positie als
succesvol links cabaretier Zo
worden hem zijn tot handels
waar verworden idealen verwe
ten. Scherp komt dat tot uitdruk
king in de prachtige scène, waar
in de cabaretier (Youpie is Yup
pie) als amusementsindustrieel
in driedelig grijs ten tonele ver
schijnt.
In eén moeite door krijgt hier
bij ook het publiek de nodige ve
gen uit de pan, en moet vooral de
modieuze verburgerlijking het
ontgelden. Dat alles dendert in
hoog tempo voorbij, zodat je aan
dacht geen moment mag of beter
nog kan verslappen. Zelfs bin
nen deze hechte structuur ziet
Van 't Hek nog kans om actueel
te blijven. Van de plasticzak met
de ncpbom in Noordwijk, die
een vibrator bleek, wordt bij
voorbeeld dankbaar gebruik ge
maakt En dan denk jc: 'leuk ge
zegd, mooi gedaan, goed gevon
den' Youp vindt dat verschrik
kelijk.
WIJNAND ZEILSTRA.
Het commerciëlehet omroep- en
het algemeen belang, met alle drie
heeft Smeekes indringend te ma
ken. Het spanningsveld?
„Ja, want deelbelangen zijn iets
heel anders dan het algemeen be
lang. Kijk. dit zijn wij", zegt hij
plotseling, wijzend op een vetplan-
tje midden op de driehoekige tafel
in zijn werkkamer. „De drie hoe
ken zijn onze gesprekspartners en
dat plantje moet in het midden blij
ven staan".
Niet al zijn gesprekspartners zijn
even slagvaardig als Smeekes zich
wenst. Naast zijn klanten uit het
bedrijfsleven heeft hij te maken
met de omroepen en het ministerie
van WVC. Bepaald positief is hij
over de samenwerking met het mi
nisterie. „Dat tijdloze beleid van
vroeger is voorbij. Gelukkig is de
slagvaardigheid ook in dit kabinet
aanwezig. Ik krijg tegenwoordig
snel antwoord op mijn brieven,
niet dat die antwoorden altijd naar
m'n zin zijn, maar ik hoor tenmin
ste wat, dat is een hele verbete
ring".
Weinig te klagen dus over be
drijfsleven en ministerie. Hoe zit
het met de gesprekspartner num
mer drie. de omroep?
„De NOS is een kindje van de
overheid. De omroep zal het goede
voorbeeld van Den Haag wel vol
gen". Niet alleen over de verhou
ding met zijn gesprekspartners
maakt Smeekes zich weinig zor
gen. Ook de toekomst van de
STER ziet hij vol vertrouwen tege
moet.
„Na de komst van het derde net.
in oktober of per 1 januari 1988, is
er geen reden voor zorg. Daarmee
kunnen we de concurrentie van
Sky en binnenkort Super Channel
het hoofd bieden. Wij versterken
onze positie door de adverteerders
netten te kunnen bieden met een
duidelijk gezicht. Dus een net voor
AVRO. TROS en Veronica; een
voor VARA, NCRV, KRO, VPRO.
EO. en een voor de NOS en de klei
ne zendgemachtigden. Dat is niet
alleen cultuur-politiek een goede
zaak, ook voor ons is zenderkleu
ring belangrijk. Dan weten adver
teerders precies op wie ze zich
richten".
„Jarenlang hebben we fietsen
met vierkante wielen verkocht in
omroepland, en we zeiden er ook
nog bij dat het goede fietsen wa
ren. Aan dat tijdperk komt een ein
de. Binnen vier jaar moet het drie-
netten-stelsel goed draaien. Alleen
dan kunnen we de satelliet-explo
sie die ons te wachten staat, be
hoorlijk tegengas geven".
De financiering van dat derde
net moet mede komen uit de
STER-pot. Daartoe is met ingang
van 1 januari het aantal reclame-
zendminuten uitgebreid met zoge
heten 'zwevende' blokken, 's
Avonds op Nederland 1. De spots
worden uitgezonden tussen de pro
gramma's in, nooit in het program
ma zelf. „Geen Amerikaanse toe
standen hier. Dat systeem van hun
deugt niet, dat is hystorisch ge
groeid en ze kunnen het daar niet
meer terugschroeven hoe graag ze
ook zouden willen".
„Ik merk in toenemende mate
dat Den Haag gevoelig is voor onze
denkbeelden. Tien jaar geleden
moest ik niet aankomen met zwe
vende blokken. Maar wanneer je
ons 5 procent meer zendtijd geeft,
dan komen er miljoenen binnen
Dat kan je van de normale omroe
pen niet zeggen".
Toveren op tv
HILVERSUM (GPD) - De nieuwe
reeks van vier grote shows, die Ted
de Braak in februari en maart voor
de KRO-televisie gaat brengen,
gaat over magie in de meest brede
zin van het woord. Toveren, goo
chelen, illusie en het bovennatuur
lijke vormen de ingrediënten van
het programma, dat de 'Ver boven
mijn petshow' gaat heten.
In elke aflevering vertoont een
bekende illusionist zijn kunsten.
Vaste gast is David Berglas, die ve
le jaren geleden op de Nederlandse
televisie te zien was met zijn 'men
tale truuks' met mensen. Ook de
kijkers worden bij de Ver boven
mijn petshow ingeschakeld. In het
onderdeel De magische cirkel kun
nen mensen vertellen over hun bo
vennatuurlijke ervaringen. Boven
dien kunnen oude goocheltruuks
of -attributen worden gedemon
streerd.
WORKSHOP - De Stichting
Burcht organiseert in het kader
van de Leidse Jazzweek een work
shop onder leiding van de bekende
jazz-saxofonist en winnnaar van de
Boy-Edgarprijs, Paul van Kemena-
de. Degenen die hier aan willen
deelnemen kunnen zich opgeven
bij de Burcht Burgsteeg 14 in Lei
den.
STER-directeur Chr. Smeekes met Loeki de Leeuw
worden opgenomen bij gebrek aan
studioruimte. „We moeten vanaf
oktober vier journaals gaan maken
in tweeënhalf uur. En dat allemaal
in één studio. Dat is onverant
woord en onmogelijk. We hebben
een extra studio nodig, maar dat is
een kwestie van miljoenen guldens
en dat geld is er niet", aldus Peter
Brusse.
De hoofdredacteur van het NOS-
journaal heeft onlangs zijn begro
ting ingediend, waarin aangetoond
wordt dat meer geld en meer men
sen nodig zijn.
Volgens het akkoord van de
NOS en de omroepen krijgt Neder
land 3 een journaal van tien minu
ten om half zes, het jeugdjournaal
om zeven en een tien minutenjour-
naal om half elf. Op Nederland 1
verschijnt om half zes hetzelfde
journaal als op Nederland 3 en een
journaal van tien minuten om ze
ven uur. Het halfelf journaal is ge
lijk aan dat op Nederland 3. Neder
land 2 heeft om acht uur een jour
naal van twintig minuten en een af
sluitend, zwevend journaal van vijf
minuten. Overigens moet het be
stuur van de NOS zich volgende
week vrijdag nog uitspreken over
het akkoord
Bijdragen: Wim Koevoet
Ariejan Korteweg
Dead Kennedys
Spervuur dat
niemand spaart
Wat is het toch mooi dat er ten
minste nog Dead Kennedys zijn
In muzikaal opzicht houden ze
de punk van de jaren zeventig le
vend, in hun teksten zijn ze de
felste en meest sarcastische op
positie tegen het Amerika van
Reagan, die denkbaar is. 'Bedti
me for democracy' is hun beste
plaat sinds het overrompelende
debuut 'Fresh fruit for rotten ve
getables'. De drums klinken als
snelle voetstappen in de nacht,
de incidentele solo's verraden
hun Californische afkomst en
Jello Biafra zingt als een maniak
Een paar keer ben ik gaan kijken
of m'n draaitafel niet te snel liep.
zo'n razend tempo heeft de plaat
Door die tomeloze vaart is er
ruimte voor niet minder dan 21
nummers, waarin Biafra een
spervuur van woorden richt op
alles wat hem niet bevalt; Reaga-
nomics. USA for South Africa,
gif in de grond, maar ook de ma
cho heavy metal bands en intole
rante punks worden niet ge
spaard. Voor hem is muziek een
middel om de wereld te verande
ren en de hersencellen van luis
teraars in beweging te brengen
'Frankenchrist' de vorige plaat
van de Dead Kennedys, is door
de censuurbeweging van de mo
ral majority in de USA in de ban
gedaan. Voor hen heeft Biafra
zijn scherpste pijlen bewaard.
Bij de plaat is de krant 'Fuck
Facts' ingesloten, waarin haar
fijn wordt uitgelegd waarom elke
verwerpelijk
De Dead Kennedys lopen weer
over van energie en ideeën en
zijn nog steeds zeer de moeite
waard. Dead Kennedys for presi
dent!
AK
The Thought
Niet denken
maar doen
'The dream is me' (Polydor)
De Noordhollandse groep The
Thought heeft op het pad naar de
roem al heel wat teleurstellingen
te slikken gehad. De eerste plaat
flopte maar werd wel in Amerika
uitgebracht, na de tweede werd
het label dat hen uitbracht opge
heven. En dan te bedenken dat
het daarvoor, toen ze nog ope
reerden onder de naam The Rou-
sers, ook al niet wilde lukken.
Ze zijn nu terug bij Polydor, de
maatschappij waar ze ook begon
nen. Met een LP die er hoorbaar
op gemaakt is zoveel mogelijk
luisteraars te behagen. Het psy
chedelische gitaarwerk maakt
niet langer de dienst uit, The
Thought heeft nu gekozen voor
opblaaspop. Simpele, vriendelij
ke melodiën, voor de hand lig
gende ritmes en smaakvolle ar
rangementen. Tien keurige num
mers staan er op 'The dream is
me', die keurig worden gespeeld
en keurig meerstemmig worden
gezongen. Voeg daarbij de door
sneeteksten en niets zou succes
in de weg moeten staan. Ware het
niet dat het alles bij elkaar zo we
zenloos saai klinkt dat ik op slag
ben gaan twijfelen aan de goede
bedoelingen van voorheen The
Rousers.
Opvallend is trouwens hoe Mare
de Reus zich met de plaat als de
zoveelste kameleontische produ
cer van ons land ontpopt; of hij
nu The Div, Ivy Green. La Peste
of The Thought produceert, hij
slaagt er telkens in volledig de
kleur van de groep aan te nemen.
AK
Eric Clapton
Een zoen voor
Phil Collins
'August' (WEA)
In 1983 zette de Britse gitaar
prins Eric Clapton eindelijk een
punt achter een schier eindeloze
reeks van lauwe en slappe platen
met keuvelrock. neuzelige zang.
gitaarspel vanuit de fauteuil en
zeurderige teksten. Alcohol en
heroïne namen niet meer zo'n be
langrijke plaats in Claptons le
ven in Money and cigarettes'
heette die herstelplaat vol leven
dige rhythm and blues. Met de
hulp van Phil Collins gemaakte
'Behind the sun' zette dat toch
wel wonderbaarlijke herstel van
de vpor 99 procent afgeschreven
Clapton door
Nu is er dus 'August' en het
verhaal verandert niet veel. De
stijgende lijn schiet wéér een
stuk omhoog met deze vooral
ook lepe plaat vol commerciële,
doch artistiek verantwoorde ar-
rangementjes en bijdragen van
popsterren die het op het ogen
blik goed doen. Andermaal
draagt Phil Collins vele steentjes
bij. Ook Tina Turner schreeuwt
lekker mee op 'Tearing us apart'
Grote namen maar in dit geval
ook grote prestaties.
Van het dunne soundje dat
Clapton de laatste jaren afscheid
de. is niets meer over. Volvette
rhythm and blues, aangevuld
met stevige nieuwerwetse rock.
maakt Clapton.
EricClapto i
De jongste blueskoning van dit
moment, Robert Cray, zal zich
wel gevleid voelen met Clapton's
versie van zijn Bad Influence
De meester steekt iets op van de
leerling. Ronduit verrassend is
ook de cover die Clapton heeft
gemaakt van 'Behind the Mask
een nummer van de inmiddels
ontbonden avant-gardistische
Japanse synthband Yellow Ma
gie Orchestra.
Clapton vreest niet langer het
avontuur en weet ook gitaris-
tisch gezien de juiste snaar te ra
ken. Vooral op kant twee, waar
Clapton zijn gitaar weer laat gie
ren en janken als in de tijden van
Layla. Clapton heeft net op tijd
begrepen dat zijn fauteuil eon
schopstoel was geworden. Wel
moet hij Phil Collins een dikke
zoen geven. Zonder hem was het
nooit meer wat geworden.
WK
Frank Zappa
Grollen van de
muziekcomputer
'Jazz from hell' (EMI)
Op Zappa's 'Jazz from hell' is
geen noot jazz te vinden. Op de
vraag wat dan wel, kan ik geen
antwoord geven behalve dit
Zappamuziek.
De laatste jaren is Zappa in de
weer met een muziekcomputer
die synclavier heet. Met dit appa
raat kan eigenlijk allesv Stukken
muziek kunnen ermee worden
versneld en de klankenreeksen
die voortkomen uit het zo ontsta
ne nieuwe stuk kunnen weer
dienst doen voor andere grappen
en grollen. Zappa heelt zichzelf
als het ware 'gerecycled' want de
stukken die hij heeft gebruikt
zijn alle afkomstig van hemzelf.
Van 'Jazz from heil', die Zappa
op een stuk na helemaal alleen
heeft gemaakt, is heel goed af te
luisteren hoe oneindig de moge
lijkheden zijn. Hoewel er flink
wat van de luisteraar wordt ge
vraagd - het wemelt van de tem
powisselingen en men moet het
zonder beat stellen - klinkt de
plaat toch 'lekker'. De geluids
kwaliteit is magistraal en er ge
beuren zo veel dingen die je ner
gens anders kunt beleven dat de
aandacht er met gemak bij blijft
Dan weer lijkt het alsof je in een
wilde achtervolging of in een of
ander stripverhaal bent aanbe
land, dan weer luister je naar een
wild 'freakend' huiskameror
kestje dat alle regels der harmo
nie overtreedt, maar eindelijk
doet wat het al jaren had willen
doen: spelen. Ritme is harmonie
Het ene stuk waarvoor Zappa
zijn band heeft ingeschakeld
heet St. Etienne. Zappa heeft het
niet kunnen laten: er moest een
gitaarsolo op. Sommigën hebben
daar schoon genoeg van. Ik ga
met Zappa's solo naar bed en sta
er ook weer mee op.
WK
Howard Jones
Marketing of
echte muziek?
'One to one' (WEA)
Ik heb een haat-liefde verhou
ding met dit blonde, springerige
mannetje met al die vlashaartjes
in zijn gezicht. Hij heeft een stem
als een klok, maakt de^ fraaiste
melodietjes en weet de" weg op
menig toetsenbord. Maar hij is zo
glad. zo glad
'One to one', zijn derde plaat al
weer, is wat mij betreft zijn eer
ste misbaksel. Het klinkt ordi
nair en het is nog een cliché ook.
maar 'One to one' heeft geen 'bo
dy'. Wat bezielt Jones nu
werkelijk. Is hij ergens boos om,
verdrietig misschien of verwart
hij marketing nu echt met mu
ziek?
Veel van de tien liedjes zijn di
rect inwisselbaar Compositori
sche armoede is troef. Tekstueel
gezien betreft het hier helemaal
een zeperd. Onze eigen Zangeres
zonder Naam krijgt zinniger
schrijfels op papier.
Hier en daar toont Jones zich
verontrust over bepaalde maat
schappelijke ontwikkelingen
Waar gaan we heen. vraagt hij
zich letterlijk af Ik weet het ook
niet maar ik ga in elk geval niet
met Jones mee Ik raad hem een
paardemiddel aan een jaar ver
plicht verbluf met een
Niets en niemand anders ma, er
bij.
WK
