Bouterse ziet in Nederland vijand Vijf dagen in een smerige, Zambiaanse cel Zijn studenten een steun voor Deng? 'Maatregelen tegen inmenging' Desolate Gestapo-ruïne verdeelt Westberlijners Leger Tsjaad boekt belangrijke zege Nachtklok Santiago opgeheven ZATERDAG 3 JANUARI 1987 BUITENLAND PAGINA 7 PARAMARIBO (ANP/GPD) - Suriname zal 'zeer binnenkort' maatregelen nemen tegen Nederland wegens de "voortdurende inmenging in binnenlandse aangelegenheden". Dit heeft de Surinaamse regeringsleider Desi Bouterse in een nieuwjaarsrede voor radio en televisie verklaard. BERLIJN (Rtr) - De Westberlijners zijn gewikkeld in een debat over wat te doen met de desolate ruïne van het hoofdkwartier van de Ge stapo. Het braakliggende terrein, dat grenst aan de Berlijnse muur, was in zijn tijd het zenuwcentrum van de veiligheidsdienst in het hele bezette gebied van de Nazi's. De geheime staatspolitie en de zwart- geüniformeerde SS hadden er hun hoofdkwartier. Om de herinnering eraan weg te vagen, bües de gemeente de ge bombardeerde ruïne in de jaren vijftig op. Maar nu zijn de resten van de in neo-klassieke stijl ge bouwde foltercellen van de Gesta po door vrijwilligers uitgegraven. De wit betegelde celmuren, trap pen en fundering zijn langs de rand van het voormalige gebouw weer Maar de politici, kunstenaars en actiegroepen van burgers verschil len met elkaar van mening over de vraag wat met het terrein aan te vangen. "Wij moeten zorgvuldig overwegen wat we op de duur met het terrein zullen doen", zegt de Westberlijnse senator van cultuur, Volker Hassemer. Wolfgang Szepansky, een oud verzetsman van communstische signatuur, juicht het herontdekken van de plek toe. Hij bracht er in 1933 afschuwelijke uren door en dringt aan op de bouw van een mu seum op deze plek. De stadsrege ring, die geen controverse wil aan de vooravond van het 750-jarig be staan van Berlijn, wil het terrein er voorlopig bij laten liggen zoals nu het geval is; begroeid met gras en gedeeltelijk uitgegraven. Maar het debat over de bestem ming van het terrein is niet van de baan. In 1982 werd een wedstrijd uitgeschreven waaraan men een geschikte bestemming hoopte over te houden. Er kwamen meer dan 190 ideeën binnen, maar niet één bevredigende. Onder de voorstel len waren het bedekken van het terrein in een laag metaal met ge- denkopschriften en het omvormen in een plechtig park. Op het ogenblik wordt door het Genootschap voor Toegepaste Kunst een tentoonstelling over het terrein gehouden waarvan de orga nisatoren hopen dat zij inspirerend zal werken. De politici wachten echter tot West-Berlijn met veel feestgedruis en plechtigheid zijn 750ste veijaar- dag heeft gevierd. Een jaar geleden had de legerleider gezegd dat 1986 het jaar van de waarheid zou zijn. "Het jaar van de waarheid heeft ons duidelijk laten zien wie onze vrienden en wie onze vijanden zijn. In dit jaar van de waarheid heeft Nederland duidelij ker dan ooit zijn ware gezicht laten zien", aldus Bouterse. Hij verwees naar de staatsgreep van 1980 als de 'brede politieke sa menwerking met vakbonden, be drijfsleven en politieke partijen'. Hij wees verder op de noodzakelij ke eenheid voor de vorming van een natie. Deze eenheid is wreed verstoord door de acties van de groep-Brunswijk. Acties die wor den uitgevoerd met steun van Ne derlandse zijde, aldus de legerlei der. Bouterse noemde als ste zorg van de regering in het nieuwe jaar het oplossen van de te korten, het heropenen van geslo ten bedrijven en scholen en de te rugkeer van vluchtelingen die naar Frans-Guyana zijn uitgeweken. Bouterse herhaalde dat uiterlijk in maart 1988 verkiezingen zullen worden gehouden. In dit verband is de afgelopen dagen daarover in tensief vergaderd. "Er zijn echter nog ernstige meningsverschillen tussen de vakbeweging en de poli tieke partijen over de wijze van sa menstelling van de volksvertegen- woording". Hij zei voorstellen aan de betrok ken partijen te hebben gedaan, die thans worden bestudeerd om nog deze maand uit de impasse te gera ken. "Ondanks de laatste stuip trekkingen van de krachten die een democratisch proces vanuit Nederland willen verstoren, zullen wij het uitgestippelde programma onverkort uitvoeren". Bouterse riep de bevolking op bereid te zijn tot het brengen van offers "om de vrede en veiligheid te doen terug keren in de getroffen gebieden". Bauxiet De Surinaamse regering heeft in Brazilië bauxiet gekocht om de raf finaderij in de plaats Paranam als nog draaiende te houden. De Suri naamse minister van handel en in dustrie, De Miranda heeft dit ver klaard. Sluiting van de raffinaderij in Paranam dreigt doordat de aan voer van bauxiet uit Moengo stil ligt als gevolg van de activiteiten van het junglecommando van Ron nie Brunswijk. De bauxietraffina- derij in Paranam is nog de enige onderneming die geld in het laatje brengt voor de Surinaamse rege ring. De bauxietindustrie zorgt mo menteel voor tweederde van de de- viezeninkomsten. Als bijvoorbeeld de bauxietmijn bij Moengo defini tief moet sluiten, zullen er ingrij pende dingen gebeuren, zo ver klaarde de minister. "Dan zal geen enkele regering nog willen rege ren", aldus De Miranda. Door de gevechten in Oost-Suri- name ligt de bauxietmijn nu al an derhalve maand stil. De veiligheid van de werknemers kan niet gega randeerd worden. Suralco heeft in middels aangekondigd dat de lo nen van de bauxietwerknemers in Moengo na 21 januari worden stop gezet, als men dan nog niet kan werken. - bij de ander regen. In Hamburg was het overduidelijk s zoals deze auto- N'DJAMENA (Rtr.) - Het Tsjadi- sche leger heeft gisteren de noord oostelijke oasestad Fada veroverd. Deze plaats werd de de afgelopen drie jaar bezet door troepen van Li bië. De Tsjadische onderminister voor informatie, Moumine Hamidi heeft deze militaire zege bekendge maakt. "De stad is nu geheel in handen /an de regeringstroepen", aldus Hamidi. Eerder op de dag berichtte Seizoenen Inwoners van Pees, een stad in het zuiden van Hongarije, hebben een ongewoon weersverschijnsel waargenomen toen zij op nieuw jaarsdag een wandeling in het bos maakten. Het is nu winter en er ligt sneeuw hoger in de bergen. Maar tegelijk groeien er bloemen in het bos en op enkele plaatsen steken herfstpaddestoelen hun kopjes bo ven de grond. Deskundigen zijn van mening dat deze uitzonderlijke combinatie van herfst, winter en voorjaar in de buurt van Pees te danken is aan ETA-offensief In een wintersporthal nabij Ma drid zijn gisteren twee kleine bom men door een tijdmechanisme tot ontploffing gebracht. Spaanse re geringsfunctionarissen spraken daarop de vrees uit dat de Baski- sche afscheidingsbeweging ETA een offensief is begonnen tegen Spaanse wintersportplaatsen en dat meer bommen zijn verborgen. Niemand heeft letsel opgelopen. Het is de eerste maal in de 18 jaar oude strijd van de ETA voor onaf hankelijkheid van Spaans Basken land dat de guerrillastrijders zich richten op wintersportcentra. Het zomertoerisme is al herhaaldelijk het doelwit geweest met aanslagen in badplaatsen. Andreotti De Italiaanse minister van bui tenlandse zaken, Andreotti gelooft dat de bomaanslag op het hotel waar hij op oudejaarsdag verbleef het werk van Tiroolse seperatisten was. Hun beweging zou Andreotti beschouwen als een hinderpaal in de strijd voor zelfbestuur. Buiten het Palace Hotel in Mera- no ontplofte woensdagmorgen in alle vroegte een bom met plastic explosieven. Niemand raakte bij de aanslag gewond. De Alphenpro- vincie kampt met spanningen tus sen de 300.000 Duitstalige en de minderheid van 125.000 Italiaans sprekenden. De bomaanslagen worden veelal toegeschreven aan de Duitstaligen. radio-Tsjaad dat de gevechten van een 'ongehoorde gewelddadigheid' waren. "Het leger is vastbeslotener dan ooit om de barbaarse Libische slavenhandelaren te verdrijven van de heilige gebieden van het va derland", aldus de staatsradio. In sommige straten speelden zich man-tot-mangevechten af. Di plomaten wezen erop dat de ver overing van Fada de weg kan vrij maken voor een aanval op Faya- Largeau. Dat is het belangrijkste Libische steunpunt in het noorden van Tsjaad. Libië bezet ook deze stad al drie jaar. Met de strijd om Fada lijkt een tweede front geopend in het offen sief dat president Habré heeft ont ketend om het noorden van zijn land te heroveren op Libië en de door dit land gesteunde Tsjadische rebellen. Frankrijk (dat 1.200 man schappen heeft gestationeerd in het door de Tsjadische regering ge controleerde deel van Tsjaad) heeft Habré gewaarschuwd tegen de herovering van het noorden. Parijs heeft herhaaldelijk verklaard dat zijn troepen of vliegtuigen niet de 16e breedtegraad zullen overschrij den die het uitgestrekte, groten deels uit woestijn bestaande land in tweeën deelt sinds een Libisch offensief in Noord-Tsjaad driejaar geleden. De betogingen van duizenden studenten in de Chinese Volksre publiek komen op een moment dat de ideologische discussie in de partij over de politieke her vormingsplannen van partijlei der Deng Xioping op een dood spoor is geraakt. door Bob Mantiri De moderniseringen die Deng in industrie, landbouw, weten schap en defensie wil doorvoe ren, lijken in het Chinese Polit buro op verzet te stuiten bij de conservatieve marxisten. Zij wij zen de economische liberalise ring op ideologische gronden af, Van de 22 leden in dit machtige Politburo schijnt pionier Deng de steun te hebben van acht me destanders, terwijl een even groot aantal naar het conservatis me neigt. Eén van zijn felste tegenstan ders, parlementsvoorzitter Peng Zhen, merkte onlangs sarcas tisch op dat 'enkele mensen stre ven naar een democratie volgens het westerse model, alsof de maan in de kapitalistische maat schappij heller schijnt dan de zon bij ons'. De critici werpen de hervormers voor de voeten dat zij verwachtingen bij het volk wekken die niet kunnen worden verwezenlijkt. Andere tegenstanders van Deng zijn de voormalig minister van financiën Li Xianian. die nauwe banden had met Mao, en econoom Chen Yun. Beiden zijn voorstanders van een geplande economie en wijzen decentralisa tie - een belangrijk onderdeel van het economische hervor mingsprogramma van Deng - af. Deng beheerst echter het par tijsecretariaat, het machtigste or gaan van het Politburo. Maar om zijn plannen te kunnen realise ren heeft Deng de steun nodig van het leger, dat - evenals de top van de partij - een sterke har de kern van conservatieve mar xisten bevat. Diplomatieke waarnemers zien in de demonstraties voor meer democratische vrijheden de hand van de hervormers, die proberen om over de hoofden van de studenten hun tegenstan ders uit te schakelen. De refor misten willen dat bereiken nog vóór het dertiende partijcongres, dat voor oktober is gepland. Dat Deng de steun krijgt van de studenten is een logisch ge volg van zijn beleid. Sinds hij aan de macht is, hebben de stu denten veel vrijheid van hande len gekregen. Vele duizenden studenten kregen de gelegen heid om in de VS en in Europa te studeren. Door de contacten met de westerse samenleving zijn de ze studenten, die de culturele re volutie overigens niet bewust hebben meegemaakt, individua- listischer en materialistischer ge worden. Democratische begrippen als mensenrechten, vrijheid van me ningsuiting, het recht om zelf te beslissen over de eigen toe komst, die onder Mao taboe wa ren, zijn voor deze jonge Chine zen vertrouwde begrippen ge worden. Dat blijkt ook wel uit de leuzen op de spandoeken, die de studenten rnet zich meedroegen tijdens de betogingen. De acties begonnen begin december in de bruisende handelsstad Sjanghai, sloegen vervolgens over naar een tiental universiteiten in de pro vincies en vonden dezer dagen een hoogtepunt in de hoofdstad Peking. Op het Tiananmen plein in Pe king eisen de studenten meer de mocratische vrijheden. Zoals het recht om vrij voor hun mening uit te komen, om zelf te beslissen over hun carrière en het recht om eigen kandidaten te kiezen voor het parlement. Een studentenlei der riep in Sjanghai tijdens een demonstratie uit: "Wij worden onderdrukt. Maar het Chinese volk zal zich niet als slaven laten behandelen'. De politie heeft zich tot dusver opvallend tolerant gedragen. Het persbureau Xinhua meldde dat in Peking de gearresteerde stu denten na een 'opvoedend ge sprek' werden vrijgelaten. De studenten vrezen, dat wanneer de conservatieven het voor het zeggen krijgen, zij weer vele stappen terug moeten doen. Dat zij hun volle gewicht achter Deng zetten, blijkt wel uit leuzen als 'Steun Deng Xioping', 'Steun de hervormingen' en 'Lang leve de Democratie'. Maar met de sympathie van de studenten is partijleider Deng er voor zichzelf nog lang niet uit. Het kardinale punt is of hij be reid is om de consequenties te trekken uit zijn hervormings plannen. Politieke hervormin gen betekenen automatisch dat de grondslagen van het commu nistisch systeem er door worden aangetast. In de praktijk komt dat erop neer, dat de invloed van de communistische partij op de duur zal moeten verdwijnen. Deng zelf vindt nog altijd dat het machtsmonopolie van de communistische partij onaan tastbaar is. De vraag is nu of de studenten met hun acties in staat zullen zijn om Deng uit zijn di lemma te helpen. LONDEN - Mevrouw Gertrude Shilling (midden) gaat 1987 wij den aan een campagne voor oude ren. Haar kleinzooyi heeft een hoed ontworpen waaruit blijkt dat het heus niet erg is om oud te zijn. De dames die mevrouw Shilling flan keren, zijn het daarmee eens. (foto AP) SANTIAGO (AFP/Rtr) - De militai re regering van Chili heeft gisteren het twee jaar geleden ingestelde nachtelijk uitgaansverbod voor de hoofdstad Santiago opgeheven. De maatregel, die gold van 2 tot 5 uur, werd in november 1984 uitgevaar digd. Twee dagen geleden zei presi dent Pinochet dat de in september ingevoerde staat van beleg volgen de week wordt beëindigd en dat de meerderheid van de ongeveer 3.500 politieke ballingen naar Chili mag terugkeren. In een korte verklaring maakte de overheid bekend dat het uit gaansverbod met onmiddellijke in gang wordt opgeheven in Santiago en de kustprovincie San Antonio, de enige gebieden waar de maatre gel nog van kracht was. In een commentaar op de nieuwe ontwikkelingen verklaarden diplo maten dat de militaire regering kennelijk haar beeld in het buiten land wil verbeteren. Chili wordt beschuldigd van schendingen van de mensenrechten. Ook het eerste pauselijke bezoek, dat in april plaatsheeft, zou een rol spelen. Paus Johannes Paulus heeft het door Chili toegepaste systeem van verbanning van politieke tegen standers herhaaldelijk veroor deeld. De 71-jarige Pinochet, die sinds de staatsgreep tegen de linkse re gering van president Salvador Al- lende van 1973 aan de macht is, herhaalde tevens dat de lang be loofde wet die niet-marxistische partijen zal legaliseren er begin volgend jaar komt. Diplomaten en ijveraars voor mensenrechten verwelkomden de besluiten, maar zeiden dat het hele systeem zou moeten worden beëin digd. "Het is zeer positief, maar de regering zegt nog steeds het recht te hebben erover te beslissen wie wel en wie niet in het land mogen wonen", verklaarde German Moli na, nationaal secretaris van de Chi leense commissie voor de rechten van de mens. Spaans toestel neergestort MADRID (AP) - Een transport vliegtuig van de Spaanse lucht macht is gistermiddag in zee ge stort voor de kust van Equatoriaal Guinea. Alle 18 inzittenden kwa men om het leven. Het toestel stortte neer bij een strand bij Rio Muni vlak nadat het was opgestegen van het nabijgele gen Bata op weg naar Malabo, de hoofdstad van Equatoriaal Guineé op het eiland Fernando Poo. Kohl accepteert excuses ARD BONN (AP) - Bondkanselier Kohl heeft de excuses van de Westduitse tv-zender ARD aanvaard. Het eer ste Duitse net zond op oudejaars avond een oude toespraak van Kohl uit. Overigens is de juiste nieuwjaarsrede van de Westduitse bondskanselier door meer kijkers gezien dan de verkeerde uitzen ding. Een dag later werd de fout hersteld. De gezamenlijke uitzen ding van ARD en ZDF op donder dagavond is door ongeveer 7,29 miljoen Westduitsers gevolgd, ter wijl de verkeerde toespraak op ou dejaarsavond 6,96 miljoen kijkers trok. Palestijnse kampen weer doelwit Am al BEIROET (UPI/AFP) - Rond de twee Palestijnse vluchtelingen kampen Shatila en Bourj el Baraj- neh bij Beiroet is gisteren de strijd tussen Palestijnse guerrillastrij ders en de shi'itische Amal-militie hevig opgelaaid. Zeker vijf mensen verloren het leven en 50 werden gewond bij be schietingen van de kampen met mortieren, raketten en machinege weren. De strijders van de Amal, die worden gesteund door T-54- tanks van Russische makelij die de kampen omsingeld houden, voch ten van straat tot straat met de guerrillastrijders die in de kampen worden belegerd. Daarbij kwamen twee Palestijnen om en liepen er vijf verwondingen op. Twee Amal- leden werden gewond toen een granaat insloeg in een uit zandzak ken gevormde bunker. Een mortier trof het internatio nale vliegveld van Beiroet, dat naast Bouij el Barajneh ligt, waar bij een persoon om het leven kwam. Tien anderen werden ge wond, zo deelden de politie en ge tuigen mee. Rond 11.000 Palestijnse burgers en strijders worden door de Amal belegerd in Bouij el Barajneh en 5.000 in Shatila. Beide geruïneerde kampen liggen in de dichtbevolk te, voornamelijk door shi'ieten be woonde, zuidelijke buitenwijken van Beiroet. (John Edlin, een in Harare, Zim babwe, gevestigde correspondent van het persbureau The Associa ted Press, bracht onlangs vijf da gen en nachten door in een cel in Zambia zonder in staat van be schuldiging te zijn gesteld. Hier volgt zijn verslag over de wanho pige omstandigheden in een Afri kaanse gevangenis.) In een voor 80 ingezetenen ge bouwd huis van bewaring uit het koloniale tijdperk worden ruim 500 mannen en jongens vastgehou den, onder het vuil en het onge dierte, zonder vlees, medicijnen en bijna zonder hoop. Zij worden voortdurend be dreigd met ranselpartijen. Sommi gen zitten reeds vier jaar in de Kamwala-gevangenis zonder dat zij in staat van beschuldiging zijn gesteld. Ik zat in Kamwala vast in de pe riode van 19 tot 24 december, nadat ik tot „onwettig immigrant" was verklaard. Zambiaanse autoritei ten gaven nimmer enige reden voor mijn detentiq, die plaatsvond terwijl ik bezig was met mijn werk in Loesaka. Gevangenisfunctiona rissen verklaarden dat de gevan genneming waarschijnlijk verband hield met berichten die ik had ver zonden over de recente voedselrel- len in Zambia. Ik kwam vrij en werd op een vliegtuig naar Zimbabwe gezet, na dat westerse diplomaten krachtig voor mijn vrijlating hadden geij verd. Gedurende vijf dagen en nachten deelde ik celblok 3, nog geen 15 bij 9 stappen, met 108 an dere ingezetenen, slapend op door luizen aangevreten grijze dekens die op de cementen vloer lagen. In de cellen zaten misdadigers, vluchtelingen en buitenlanders wachtend op deportatie, zoals een Brit, twee Zuidafrikanen en bur gers van een tiental andere Afri kaanse landen, waaronder de aan grenzende landen Botswana, An gola en Kenia. Kapiteins Enkelen van de 20 jongeren in de gevangenis werden regelmatig seksueel misbruikt door „kapi teins" - bevoorrechte gevangenen die een leidersrol vervulden - nadat 's avonds om negen uur de lichten waren uitgedaan. Een 12-jarige jon gen genaamd Phiri vertelde me dat hij voor dergelijke gunsten sigaret ten kreeg. De kapiteins, vier voor ieder van de vier celblokken, straften gevan genen door hen herhaaldelijk met gebalde vuisten onder in de rug te slaan. Eén gedetineerde, die aan handen en voeten gebonden was, werd op een nacht 18 maal afge tuigd. Gevangenen werden gestraft als zij het enige toilet van celblok 3 niet schoon hielden, als zij de kapi teins oneerbiedig bejegenden en als zij niet op tijd in de rij stonden voor de twee dagelijkse maaltijden van meelpap, pinda's en gekookte bonen, doorspekt met levende kakkerlakken. Er werd iedere dag vlees afgele verd voor Kamwala, dat ongeveer 1,6 kilometer van president Ken neth Kaoenda's residentie is gele gen. De kapiteins gaven de porties echter aan gevangenisfunctionaris sen in ruil voor sigaretten, ma rihuana en lucifers. Een 30-jarige Ghanees, Kwezi Ibrahim Ansah, verklaarde dat hij nog nooit vlees had gehad in de 16 maanden dat hij in Kawala zat als illegaal immigrant. Een andere Ghanees in soortgelijke omstan digheden, de 24-jarige Antony Ko fi, veronderstelde dat de autoritei ten geen geld over hadden voor een vliegtuigkaartje naar Ghana. Spionage „Ik heb geen idee waarom ik hier zit," aldus de 23-jarige Mike Ho ward, een in Zambia geboren Brit. Journalist John Edlin die zonder opgaaf van redenen vijf dagen in een Zambiaanse cel belandde. (foto AP) „En dat geldt voor de meeste men sen hier, behalve de veroordeel den". Howard verklaarde dat hij twee maanden geleden was gearresteerd nadat hy vanuit Zimbabwe in Zambia was aangekomen en was beschuldigd van spionage voor Zuid-Afrika. Later werd hij be stempeld als illegaal immigrant. Pogingen van de Britse ambassade om zijn vrijlating te bewerkstelli gen, leverden niets op. Neil Bezuidenhout, een blanke Zuidafrikaan van begin dertig, zei dat hij acht maanden geleden was aangehouden terwijl hij met een vrachtwagen door Zambia reed, onderweg van Botswana naar Zai re. Ook hij zei dat hij de reden van zijn detentie niet kende. Politie agenten hadden gezegd dat zij hem ervan verdachten een Zuidafri kaans agent te zijn. De veroordeelden in Kamwala zijn voor het grootste deel werklo zen die vastzitten wegens betrek kelijk lichte overtredingen als zak kenrollen, winkeldiefstallen en in braak. President Kaoenda's bezuini gingsbeleid trof vooral de armen in Zambia. De inflatie steeg het afge lopen jaar met 300 procent en dien tengevolge nam ook de criminali teit toe. „Dit is de tweede keer dat ik hier zit", aldus een kapitein van celblok 3 die ik slechts kende als Robson. „Ik moest stelen om te overleven. Het kan me niet schelen dat ik hier zit. Ik krijg tenminste eten. En dat is meer dan ik buiten krijg". Voor enkele sigaretten, die ik da gelijks met wat boterhammen, ge kookte eieren en fruit van een Zambiaanse vriend kreeg, wasten mede-gevangenen mijn kleding en kon ik mij met heet water wassen uit een metalen emmer. Toen ik griep kreeg, verzocht ik de bewakers om aspirine, maar zij zeiden dat alle medicijnen op wa ren. Gevangenisdirecteur Stanford Tembo klaagde tegenover mij over het weinige geld dat hij vooi Kam wala kreeg. Toen ik tenslotte weg mocht, verklaarde hij verheugd te zijn over mijn vertrek. „Je had hier nooit moeten zitten. Net als de helft van de mensen hier".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 7