Leidsch Dagblad | 1987 | 3 januari 1987 | pagina 10

'Vrouw in het ambt' blijft een kwestie

Hoofdbestuur Gereformeerde Bond soepeler voor 'vrije lied'

Bijbel in
batiks

PAGINA 10

GEESTELIJK LEVEN

ZATERDAG 3 JANUARI 1987

Het hoofdbestuur van de Gereformeerde
Bond in de Hervormde Kerk blijft hechten
aan het alleen zingen van de psalmen in de
kerkdienst. Maar het doet in zijn pas ver
schenen brochure 'Uitgangspunten en
knelpunten' tegelijk een beroep op de 'on
derlinge verdraagzaamheid' in eigen kring.
"De grenzen van de kerk liggen niet bij het
al of niet zingen van het vrije lied. Dat zou
veel oprechte christenen uitsluiten".

Predikanten krijgen tegenwoordig met
verschillende situaties te maken, merkt het
hoofdbestuur op. Wie een uitgesproken ge-
reformeerde-bondsgemeente dient, heeft
niets vóór op iemand die werkt op een

plaats waar de inrichting van het kerkelijk
leven anders is. De eigenlijke roeping is -
waar dan ook - de waarheid van Gods
Woord in de kerk te verbreiden en te verde
digen en daaraan trouw te blijven.

Liturgische verschillen op zich mogen,
volgens het hoofdbestuur, geen reden zijn
dat een predikant uit de ene gemeente niet
meer in een andere gemeente wordt beroe
pen. "De prediking moet doorslaggevend
zijn. Die heeft altijd prioriteit. Het al of niet
zingen van het vrije lied als zodanig is geen
kwestie van bijbels principe. De Schrift
spreekt zélf over het zingen van psalmen,
lofzangen en geestelijke liederen".

Toch houdt het bestuur van de
Bond vast aan het zingen van de
psalmen. "We weten heel goed dat
de kerk der eeuwen een rijke schat
aan liederen heeft voortgebracht,
maar in kerken van gereformeerde
signatuur is de eeuwen door be
seft, dat invoering van het vrije lied
in de gemeente niet zonder geva
ren is". "Met dat lied kunnen ge
makkelijk ketterijen de gemeente
worden ingezongen. Het stelt de
gemeente open voor afwijkingen
van de gereformeerde belijdenis.
Met het louter zingen van de psal
men is dat niet het geval. Ook al is
elke psalmberijming niet méér dan
een weerkaatsing van de Schrift, ze
sluit toch zo nauw mogelijk daarbij
aan. In het vrije lied komt het veel
meer aan op de inspiratie van de
dichter".

Liedboek

Het hoofdbestuur ziet het Lied
boek van de Kerken niet als 'voluit
reformatorisch'. "Natuurlijk kan
elke predikant uit bestaande liede
renbundels een eigen, zo verant
woord mogelijke keuze doen. Maar
zo wordt de gemeente toch te veel
aan subjectieve inzichten overgela
ten. In de kerk moeten we zingen
uit een kerkelijk geijkte zangbun
del". Weliswaar heeft het Liedboek
die kerkelijke goedkeuring, maar
als reformatorische zangbundel is
het voor de Bond niet aanvaard
baar. "Met name de bij belliederen
daarin staan ver van de bijbeltekst
waarop ze gericht zijn".

Het bestuur blijft dus - met be
grip voor de plaatselijke situatie -
principieel bij de 'liturgie van Dor
drecht'. Die synode uit de tijd van
de Reformatie koos naast de psal
men slechts voor 'enige' gezangen,
en dan nog in hoofdzaak voor die
welke direct op de Schrift terug
gaan. Het beroep op 'onderlinge
verdraagzaamheid' betekent intus
sen wel, dat predikanten op dit
punt een zekere vrijheid is toege
staan. De prediking zelf geeft uit
eindelijk de doorslag en verder
hangt het helemaal van de plaatse
lijke gemeente af.

Vrouw

'De vrouw in het ambt' is een
heel andere kwestie. Met nadruk

Samenstelling van
deze pagina
S. J. de Groot

zegt het hoofdbestuur van de
Bond, dat de beslissing van de
kerk om de vrouw in het ambt toe
te laten 'onbijbels' is geweest.
"Daarom zal deze kwestie in onze
kerk een kwestie blijven".

"De vrouw heeft mogelijkheden
waardoor zij op een bijzondere wij
ze de kerk kan dienen. In de kerk
geschiedenis is daarvoor wellicht
te weinig oog geweest. Maar de
plaats van het ambt komt de
vrouw, naar bijbels getuigenis, niet
toe. Ze heeft geen bijbels recht om
in het ambt te dienen".

Het bestuur van de Bond reali
seert zich, dat zo'n opstelling hard'
kan aankomen, "maar het bijbels
principe weegt zwaarder". "Dit is
geen kwestie van discriminatie. Al
leen wat de Heere in Zijn Woord
gebiedt en toelaat is doorslagge
vend".

Direct na het synodebesluit van
een aantal jaren geleden om de
ambten voor de vrouw open te stel
len bepaalde de Gereformeerde
Bond op een ambtsdragersverga
dering in Utrecht, dat voortaan
ambtelijke vergaderingen waar de
vrouw aanwezig was gemeden zou
den worden. Het hoofdbestuur er
kent nu, dat dit niet haalbaar en
ook niet mogelijk was. "Ieder die
in de Hervormde Kerk werkzaam
is komt de vrouw in het ambt te
gen, op de ene plaats meer, op de
andere minder. Het was ook niet
overeenkomstig onze roeping om
de hele kerk te dienen".

Beknotting

Het hoofdbestuur heeft ook kri
tiek naar de eigen kring. "Als reac
tie op de beslissing van de kerk om
de vrouw tot de ambten toe te laten
wordt in hervormd-gereformeerde
kring wel afgedongen op de recht
matige plaats die de vrouw in kerk
en samenleving heeft".

Zo ontmoette het besluit van de
Bond om voor de vrouw in de ei

gen besturen een plaats mogelijk
te maken kritiek. Men zag daarin
een opening naar de vrouw in het
ambt. Het hoofdbestuur waar
schuwt voor deze tendenzen "die
de vrouw in haar roeping en moge
lijkheden beknotten".

Over het dienen van gemeenten
met vrouwelijke ambtsdragers
zegt de brochure, dat in die situatie
de kardinale vraag is of de predi
kant dit principieel aanvaardt of
niet. "Is dat wel het geval, dan be
weegt hij zich buiten de grenzen
van de Gereformeerde Bond. Maar
wanneer hij in zijn gemeentelijk
beleid rekening moet houden met
een situatie die óver hem komt,
dan moeten we elkaar vasthouden,
in het besef dat we leven in een ge
broken wereld, maar ook in een ge
broken kerk".

Het hoofdbestuur wijst erop, dat
aansluiting bij de Bond een vrije
keuze is. "De Bond is de kerk niet.
Hij is een vereniging in de kerk. De
grenzen van de kerk zijn ruimer
dan die van de Bond. Keuze voor
de Bond sluit wel een keuze voor
de Hervormde Kerk in, maar niet
omgekeerd. Toch is de keuze voor
de Bond is ook weer niet vrijblij
vend".

'Samen op weg'

De Bond houdt er rekening mee,
dat zijn plaats in de toekomst
moeilijker zal worden, niet het
minst door het samengaan van her
vormden en gereformeerden ('Sa
men op weg').

"Hoewel wij tot de grenzen van
onze verantwoordelijkheid willen
gaan, bijvoorbeeld door deelne
ming aan de beraadslagingen in de
gemeenschappelijke raad voor 'Sa
men op weg', blijven wij zeggen,
dat we dit proces niet begeren. Wij
voelen ons meegenomen". De
Bond blijft zich inzetten voor de
naam en de identiteit van de Her
vormde Kerk, hoezeer ook verbas
terd in de geschiedenis. Hij weet
zich mee verantwoordelijk voor
haar 'concrete desolate gestalte',
"die haar juist in het proces van
'Samen op weg' zo kwetsbaar
maakt".

In afscheidingen heeft de Bond
nooit heil gezien. "En éls zich dan
ook in de toekomst een afschei

ding zal voltrekken, dan alleen dé
ze, dat de Hervormde Kerk zélf
zich afscheidt van de oude vader
landse kerk - een planting van God
in de geschiedenis - wanneer ze sa
mengaat met hen die in de vorige
eeuw heengingen, en de naam
prijsgeeft die aan de Hervorming
herinnert".

Kerkelijke verdeeldheid is
schuld, erkent het bestuur van de
Bond. Maar eenheid en waarheid
hangen wel samen. De Bond vindt
die waarheid op de juiste manier
geformuleerd in de belijdenisge
schriften van de Reformatie: de
Heidelbergse Catechismus, de Ne
derlandse Geloofsbelijdenis, de
Dordtse Leerregels en de Catechis
mus van Genève. "Het argument
dat de belijdenisgeschriften al vier
eeuwen oud zijn en daarom niet in
de actualiteit van vandaag staan
maakt op ons geen indruk".

"Natuurlijk wordt in deze belij
denis niet alles gezegd, maar het is
wél zo dat daar 'in principe' alles is
gezegd. Ze bedoelt niet anders te
zeggen dan: alleen Christus, alleen
de Schrift, alleen het geloof en de
rechtvaardiging door het geloof, al
leen genade. Als dét niet meer het
hart van de prediking uitmaakt,
dan staat die buiten de waarheid.

'De vlucht van Jozef en Maria
met het kind Jezus naar Egyp
te'. Die vlucht was nodig omdat
koning herodes alles in het
werk stelde om het kind te do
den.

Het is een afbeelding uit de
Missie-Zendingskalender 1987.
Een batik-doek, geschilderd vol
gens de tradities en met symbo
len van de hindoe-cultuur door
de Indiase christen-theoloog en
kunstschilder dr. P. Solomon
Raj. Hij kwam tot de conclusie
dat de traditionele Indiase
symboliek heel geschikt is voor

Niet de kerkelijke traditie, niet de
menselijke ervaring, niet wat voor
de wetenschap of de moderne
mens aanvaardbaar is, maar het
Woord alleen".

Het hoofdbestuur constateert in
zijn brochure dat binnen de Gere
formeerde Kerken de binding aan
de belijdenis "zo duidelijk aan
kracht heeft ingeboet". Dat geldt
ook voor de Hervormde Kerk.
"Maar juist als hervormd-gerefor
meerden hebben wij altijd een ap
pèl op de kerk gedaan om trouw te
zijn aan Schrift en belijdenis. Een
versterking van dat geluid hebben
wij, naar wij vrezen, in het proces
van 'Samen op weg' niet te ver
wachten".

Spanningen

De brochure gaat ook in op de
verschillen binnen de gereformeer
de gezindte zelf, tussen kerken of
kerkelijke groeperingen die zich
wél gebonden achten aan de belij
denisgeschriften. Er is samenwer
king in allerlei verbanden, maar
ook kerkelijke concurrentie en
geestelijk wantrouwen.

Mede door die interkerkelijke sa
menwerking - bijvoorbeeld op het
gebied van de media - is het 'her-

religieuze communicatie.

De zendingskalender bevat
dertien batiks van hem met be
kende bijbelse voorstellingen.
Naast elke afbeelding staat een
toelichting op de gebruikte sym
bolen en kleuren.
De Nederlandse Zendinqs-

vormd kerkelijk besef in gerefor-
meerde-bondskring aan slijtage
onderhevig. "De invloed van sepa
ratistische denkbeelden (positief
tegenover afscheiding - red.) is de
laatste decennia in hervormd-gere
formeerde kring meer voelbaar
dan ooit. Dat blijkt uit een gebrek
aan ambtelijk besef en een aangrij
pen van elke mogelijkheid om el
ders te preken, ambtelijk of niet".
De Bond wil alleen meedoen aan
activiteiten waarbij "onze her
vormd-gereformeerde geschiede
nis niet op de tocht staat".

De spanningen in eigen kring
zijn toegenomen, stelt het hoofdbe
stuur vast. Een van de oorzaken is
de vraag hoe breed de Bond zich in
het geheel van de Hervormde Kerk
durft maar ook wil opstellen. Als
meedoen met anderen vanzelfspre
kend wordt, is het gevaar van aan
passing duidelijk aanwezig. Ande
re oorzaken zijn het groeiend sepa
ratisme en een sterke beïnvloeding
vanuit allerlei evangelische krin
gen.

Over dat laatste: "Hoezeer wij
ook hun Schriftgetrouwheid waar
deren, het zicht op het gezag van
de Schrift zoals dat in onze belijde
nis wordt verwoord loopt niet al
tijd parallel met evangelische vi-

raad en het Centraal Missie-
Commissariaat hadden dr. Raj
gevraagd, zijn christelijke in
spiratie kenbaar te maken aan
christenen in Nederland. Zelf
zei de schilder daarover tijdens
een kort bezoek aan Nederland:
"Na een periode waarin het
Aziatisch christendom zijn ge
loof heeft moeten uitdrukken
met behulp van westerse beel
den, breekt nu de tijd aan om
een eigen uitdrukking te geven
aan wat Indiase christenen ge
meenschappelijk hebben met
westerse".

sies daarop, soms getoonzet vanuit
(Amerikaans) fundamentalisme. In
ieder geval heeft de open relatie
met evangelische kringen soms tot
gevolg dat de verantwoordelijk
heid voor de kerk niet meer wordt
gevoeld".

Vooral onder jongeren ziet het
bestuur van de Bond een sterke
tendens om de kerk als instituut
niet meer serieus te nemen, maar
het meer in groepen en bewegin
gen ter zijde van de kerk te zoeken.
Die verschijnselen grijpen dieper
in dan wel wordt vermoed. De
spanning tussen de vleugels, maar
ook in het geheel van de Gerefor
meerde Bond neemt erdoor toe".

Getuigen

De brochure van de Bond be
steedt ook aandacht aan de geeste
lijke situatie in het algemeen. "De
overgang naar een 'niet-christelij-
ke' samenleving wordt meer en
meer zichtbaar". Concrete hulp
verlening bij problemen (versla
ving, eenzaamheid, baanloosheid,
nieuwe armoede, psychische nood,
medische macht en ethiek) is hard
nodig. "Toch zal bij dit alles ook
Gods werk tot behoud van mensen
moeten worden uitgesproken. Het
getuigende element, gericht op
persoonlijke bekering, is onop-
geefbaar".

In het werk van 'Kerk en Wereld'
en het 'Hervormd Evangelisato-
risch Beraad' - bij uitstek zen-
dingsinstantiés van de Hervormde
Kerk - herkent de Gereformeerde
Bond nog slechts spaarzamelijk de
echte apostolaire opdracht van de
kerk, "omdat de vragen van de
eeuwigheid eruit weg zijn". "Men
is verontrust over vele politieke en
maatschappelijke dingen. Vernieu
wing van de samenleving is alleen
mogelijk langs de weg van levens
vernieuwing van mensen die in
hun omgeving iets mogen weer
kaatsen van het Licht des levens".

Gemeenten die te groot zijn voor
één predikant wordt dringend ge
vraagd mogelijkheden te zoeken
voor uitbreiding. "Er staan jonge
mensen voor aangetreden". "De
pastorale nood in de gemeente
vraagt juist vandaag om een inten
sieve bearbeiding". "Moet pasto
raat geen voorrang hebben boven
(verfraaiing van) gebouwen?"

Naar de (aanstaande) predikan-
teh toe mag de vraag worden ge
steld of zij op iedere plaats willen
worden ingezet, uiteraard afhanke
lijk van hun geschiktheid. "Waar
om heeft de Gereformeerde Zen-
dingsbond zo'n moeite met het vin
den van mensen die naar zendings-
landen willen gaan?"

Voorzitter ds. C. van den Bergh
(Barneveld) en secretaris ds. R. J.
van den Hoef (Bodegraven) heb
ben de brochure ondertekend. Zij
hopen, dat door deze overwegin
gen "de positie van de Bond in het
geheel van de Hervormde Kerk
nog weer eens duidelijk mag wor
den beseft".

LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Bouhuys; Marekerk 9.45 dr. Meyers. 12
studentenekklesia, 5 ds. Smaling, Rijns-
burg; Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds.
Dronkers; Oecumenische geloofsge
meenschap De Regenboog (Merenwijk)
10 ds. Nauta en pastoor v. Well; Bethle-
hemkerk (Driftstr.) 10 ds. De Mey, gez.
dienst; Bevrijdingsk. (Montgomerystr.)
10 ds. Huisman, Hazerswoude, 5 ds.
Schouten; Vredesk. (Burggravenl.) 10
ds. Schouten; Waalse kerk (Breestr.)
10.30 ds. Ribs. Wyk 'Stevenshof zie na
geref. kerk. Acad. Ziekenhuis 9 rk.
dienst, 10.15 ds. Bovenberg. Diakones-
senhuis elke zat. 10.30 rk. dienst, mor
gen 10.30 ds. v. 't Hof. Endegeest zie
Oegstgeest. Geref. Kerk Vredeskerk zie
herv. gem.; Petrak. (Surinamestr.) 10.30
dienst voor doven, hr. C. Terpstra, zie
ook Bethl.kerk herv. gem.; Oude Vest
10 ds. P. de Bruijn, O.geest; Marana
thak. zie herv. gem.; Bevrijdingsk. zie
herv. gem.; bejaardenhuis Groenhoven
10 dr. v.d. Zwaan; Merenwijk zie herv.
gem. Wijk Stevenshof, gebouwtje 'Dijk-
hof (Rijndijk) 10 afscheid mevr. Klip en
mevr. Mak-de Heer. Geref. K. Vryg. (He-
rengr.) 10 en 5 ds. v.d. Haar. Chr. Geref.
K. (Steenschuur) 10 en 5 ds. v. Smeden,
Rijswijk. Geref. Gem. (N. Rijn) 10 en
4.30 ds. Boogaard. Geref. Gem. in Ned.
(Bethlehemkerk Driftstr.) 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl- Kerkgr.)
10.15 ds. Mostert. Doopsgez.-Remonstr.
Gem. (Lokhorstk. Pieterskerkstr.) 10.30
prof. E. J. Kuiper, O.geest. Baptisten-
gem. (O. Rijn 3) 10 ds. Agtereek, doop-
dienst. Evang. Gemeenschap (Middel-
stegr. 3) 9 evang. B. Meulenberg, 10.30
hr. A. Jansen. Evangeliecentrum-Pink-
sterbew. (Bethlehem skerk Lammer
markt) zo. 10 en wo. 8 evang. Zijlstra, vr.
9 jan. 8 filmavond. Pinkstergem. (O.
Vest 13) 10 hr. J. Eikerbout. Leger des
Heils (hoek Vestestr./Groenesteeg) 10
en 7 (laatste zondag van de maand 5 u.).
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4, wo. 8. Zevendedag-adventisten
('De Ontmoeting', Noordhofland
V.schoten) elke zat. 9.45 bijbelstudie,
10.45 predikdienst. Christelijke Weten
schap (Steensch. 6) 10.30. Genootschap
der Vrienden ('Quakers') eerste zondag
van de maand 10.30 (Rapenburg 6).
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.) 9.30, 10.30 en 11.20. Oud-
Kath. K. (Zoeterw.singel) zo. 10, behalve
tweede weekeind van de maand, dan
zat. 7.30 nam. gez. oud-kath.-anglicaan-
se dienst. Rooms-Kath. K. Haagweg zat.
7, zo. 11; Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en
11; Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7,
zo. 9.30; Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10,
11.30, 6 en 7 (lof); Boshuizerkade zat. 7,
zo. 9.30 en 11Lammenschansweg zat. 7,
zo. 9 en 10.30; Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30,
10.45 en 12.15; Merenwijk zie herv.
gem.; H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).

ABBENES: Herv. Gem. 9.30 dienst.

AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Driel, 7 kand. mevr. E. Hagen, Lei
den. Geref. Kerk 10 ds. v. Wijngaarden,

6.30 ds. v.d. Berg, Bodegraven. Chr. Ge
ref. Kerk 9,30 leesdienst, 4 ds. Roos,
Utrecht. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.30.

ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 10 h. avondmaal, gez.
dienst, 5 ds. Jonkman, ha; Kruiskerk 10
ds. Wilschut, ha, gez. dienst; Opstan-
dingskerk 10 ds. F. J. Boer, ha, gez.
dienst, 6.30 ds. Taselaar; G. Herderkerk
10 drs. Brombacher, 5 ds. v.d. Heiden;
De Bron 9.15 ds. Moll, 10.15 ds. Taselaar,
6.30 ds. Moll; Ashram (Marsdiep) 10 ds.
Mulder; Oudshoornse kerk 10 ds. Ter
Bals; Sionskerk (Meteoorlaan) 9.30
kand. N. Tramper, Kamerik, 6.30 ds.
Tromp, Krimpen aan de Lek. Geref.
Kerk Mar.kerk 10 ds. Jonkman, ha, 6.30
ds. Wilschut, ha; Salv.kerk 10 ds. v.d.
Heiden, ha, 6.30 ds. Boer, ha. Geref. K.
Vrijg. (aula school Bospark) 9.30 lees
dienst, 5 ds. A. Veldman. Ned. Geref.
Kerk (school Willemstr.) 9.30 ds. M. de
Jong, ha, 4.30 ds. H. de Jong, A.dam.
Chr. Geref. Kerk (Grijpensteinstr.) 9.30
en 4.30 en 7 jan. 7.30 ds. v.d. Meij. Oud-
Geref. Gem. (Hooftstr. 240) 9.30 en 4.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1) 10 ds.
Koekkoek, 6.30 ds. R. Reiling. Bapt
.gem. Noord (school Kalkovenw. 62) 10
hr. H. Jongenburger, 6.30 hr. J. B. Klein
Haneveld. Volle-evang.gem. ('De Ark',
Pr. Hendrikstr. 54) 10. Pinkstergem.
(school Batestein 16) 10. Christenge
meente 'De Hoeksteen' (geb. 'Bethel',
hoek Emmalaan) 10. Leger des H. (Zon
neweg 3) 10 en 7. Remonstr. Kring (Van
Mandersloostr. 36) geen dienst. Rk
Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en

^jP

11.30; Piusk. zat. 7, zo. 9 en 10.30; De
Bron zat. 7, zo. 9 en 11.

BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Boer, 6 ds. v.d. Plas, Bergambacht. Ge-
ref.fflerv. Gem. (dorpshuis 'De Tas')
10.30. Geref. Gem. 9.30 en 6 leesdienst.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. v.d. Hoef, 6.30 ds. Vergunst,
Zoetermeer; Salv.kerk 10 ds. G. L. van
den Broeck, 6.30 ds. v.d. Hoef; Bethl
.kerk 10 ds. Groenendijk, Den Haag,
6.30 ds. Smit, Hilversum. Geref. Kerk 10
ds. v.d. Berg, 6.30 ds. v. Wijngaarden, Al
phen. Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.) 9.30 en
4.30 stud. J. Klapwijk. Geref. Gem. (Sta
tionsweg 17) 10 en 6.30 ds. Bac. Evang.-
Luth. Gem. 10.30 hr. A. C. Lemstra,
Reeuwijk.

BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. Vlasblom, 6.30 dr. Haitsma; De Stek
9.30 ds. v.d. Pol. Geref. Kerk 9.30 ds. v. 't
Hoff, 5 ds. Mondeel, Reeuwijk. Chr. Ge
ref. Kerk 9.30 en 5 ds. Ribbers. Geref.
Gem. 9.30 en 6 ds. Elshout.

HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
De Graaf, 6.30 ds. Gaasbeek, Zevenhui
zen. Geref. Kerk 10 ds. Rietveld, Leiden,
5 ds. Huisman. Rk Kerk: dorp zat. 7, zo.
10 en 11.30; Anker zat. 7, zo. 8.45 en
11.15; Ryndijk zat. 7. zo. 10.

HILLEGOM. Herv. Gem. zie geref.
kerk. Geref. Kerk ('Hoeksteen') 10 ds.
Rienks, 5 ds. Wijngaarden, N.-Vennep.
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 kand. G. Vos,
Warnsveld. Rk Kerk: Mart. zat. 7, zo.

9.30 en 11; Jozefk. zat. 7, zo. 10 en 11.30.

HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Boon
stra. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.

DE KAAG: Herv. Gem. 10 hr. Hoffe-
naar, Voorhout. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30.

KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 10 ds. Aarents, 6 ds.
Sloof; Ontm.kerk 10 ds. Sloof, 6.30 ds.
Aarents. Herv. Gem. 'De Rank' (P.
Groen-college) zie Katwijk aan Zee. Ma
rinevliegkamp Valkenburg 10.30 ds.
Verseput. Geref. Kerk 10 ds. Koster, 5
ds. v.d. Horst. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.

KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Vroegindeweij, 6 kand. R.
de Koning Gans, Bergschenhoek; O.
Kerk 10 ds. Driebergen, 6 ds. Visser;
Ichthusk. 10 ds. Sjollema, 5 ds. Vroegin
deweij; Pniëlk. 9.30 ds. Visser, 6 ds.
Driebergen; Maranathakerk (Rijnsoe
ver) 10 ds. Schuurman, 6 ds. v. Slie-
dregt. Overduin 2.15 ds. v.d. Beid. Herv.
Gem. 'De Rank' (aula P. Groen-college
Pr. Frederikdreef 15) 10 hr. P. C. Taal,
Wassenaar. Geref. Kerk Vr.kerk 10 ds.
v.d. Horst, 5 ds. Kersten; Triumfatork.
10 ds. Kersten, 5 ds. Koster. Ned. Geref.
K. (aula Bestevaer-mavo) 9.30 en 7. Chr.
Geref. K. 10 en 5 ds. Slagboom. Vrije
Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5 ds.
v.d. Belt. Geref. Gem. (Remisestr.) 10 en
5. Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en
5. Volle-evang.gem. (Voorstr. 48) 9.45.
Onafh. baptistengem. (Ambachtsweg 2)
10 ds. J. A. Visser, ha.

KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 ds. Lapré, 7 ds. Attema-Roos-
jen, Nieuwerbrug. Geref. Kerk 10 ds. El-
derman, Bodegraven, 7 zie herv. ge
meente.

LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kferk Dorpsk. 10 ds. v. Loenen, 6.30 ds.
v. Loenen; Hoofdstr. 10 ds. Doesburg;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. Stegema-
n.Elis.ziekenhuis 9.30 ds. Brommet, 11
hoogmis. Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.)
10 hr. J. de Vries, ha. Rk Kerk zat. 7, zo.
10 en 11.30.

LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Schüt. Geref. Kerk 9.30 en 7 ds. v.d.
Kooi. Rk Kerk zat. 7, zo. 7.30, 9.30 en
11.15.

LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 en 7
ds. De Gelder; Pauluskerk 10 ds. Brons-
geest, Leiden. Geref. Kerk 10 (ha) en 5
ds. Boswijk. Geref. K. Vrijg. 9.30 en 4.30
student A. M. de Hullu. Ned. Geref.
Kerk (Salvatori) 10 ds. Vos, 5 leesdienst,
br. J. Veltkamp. Chr. Geref. Kerk 10 en
4.30 ds. v. Dijken. Geref. Gem. 10 en 4 en
wo. 7.30 ds. Den Boer. Evangeliege
meente (Heereweg 52a) 9.45 hr. J. Spaar
garen. Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zo.
10 en 11.30; Poelpolder zat. 7, zo. 9 en
11.30; Mariakerk zat. 7, zo. 9 en 10.30;
Engelbew. zat. 7, zo. 9.30 en 11.

NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 hr. J. de
Haan, 6.30 ds. Bronsgeest, Leiden. Ge
ref. Kerk 9.30 ds. Stroes, Nieuwerkerk
a.d. IJssel, 5 avondgebed. Chr. Geref.
Kerk 9.30 en 6.30 ds. Sterk, Ulrum. Re
monstr. Gem. 10 ds. Friederich, O.geest.
Evang. gem. (Kruispunt, Kennedylaan
33) 9.30. Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.45.

NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 dr.
Haitsma, Boskoop, 6.30 ds. Ouwendijk,
Alphen-Oudshoorn. Geref. Kerk 9.30 ds.
De Lange, Aalsmeer, 7 ds. Ribberink,
Rijnsburg. Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 11.

NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30
kand. Lagendijk. Leiden, 7 ds. Ten
Voorde. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 ds.
Rang. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 hr.
H. J. Selderhuis. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.

NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Geuze,
7 ds. Verboom, Zegveld. Geref. Kerk (W.
Verlaat) 10 hr. Schreuder, 7 ds. Den
Heeten, Hoofddorp.

NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St.
Jeroensk. (Binnen) 10 ds. Hemstede,
vlootpred., Leiderdorp, 5 kand. Kuijt, 7
hr. M. de Ridder, Sassenheim; Hoofdstr.
(Zee) 10 ds. Ruitenburg; De Rank (Golf
baan) 10 ds. Hovius, Katwijk aan Zee.
Zie ook geref. kerk. Geref. Kerk Buurt
kerk (Hoofdstr.) 10 ds. Zijlstra, A.dam, 5
kand. W. Fieggen, Leiden; Vinkenl.
(Binnen) 10 ds. Elgersma; Sole Mio 9 ds.
Elgersma; Stichtingskerk 11 ds. Slof-
stra. Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.)

10.30 ds. Koek, Leiden. Evangeliege
meente 'Shalom' (geb. 'Buitenzorg',
Zeereep) 10. Rk Kerk Zee zat. 7, zo.
10.30; Binnen zat. 7, zo. 10 en 11.30.

NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds.
Rothfusz, Hillegom, gezinsdienst. Rk
Kerk Victork. zat. 7, zo. 9 en 11; Jozefk.
zat. 7, zo. 9 en 10.30; De Zilk zat. 7, zo. 10
en 11.30.

OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 ds. P. Sierat; Pauluskerk 10
ds. Oegema; Gemeentecentrum (Lijtw.)
10.30 mevr. ds. Möhring-Wilterdink,
Voorburg, 7 dr. Cramer. Geref. Kerk 10
ds. Plomp, ha. Geref. Kerk Vrijg. (aula
Dr. Schilderschool) 9.30 en 4.30 lees
dienst. Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum)
8.45 ds. W. v.d. Veer, Maassluis, 4 ds. De
Lange. Van Wijckerslooth 4 ds. H. Rijks-
en, ha. Endegeest 10 pater Boshouwers.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum) 4.
Rk Kerk Will.kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30".

OUD-ADE: Rk Kerk zat. 7, zo. 8.30 en
10.30.

OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte. Geref. K.
9.30 en 5 kand. W. Zaagsma, Nijkerk.
Remonstr. Gem. geen dienst. Rk Kerk
zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.

ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11; Petrus-B.
zat. 7. zo. 9.30 en 11.30.

RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. v.d. Kamp. Chr. Geref. K. 9.30 lees
dienst, 2.15 ds. Bouw.

RIJNSBURG: Herv. Gem. LaurentiuS-
kerk 9.30 ds. Smaling, 5 ds. Wagter; Be-
thelkerk 9.30 ds. Wagter. Geref. Kerk
Petrakerk 9.30 ds. Baayen, 5 ds. Snel;
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Snel, 5 ds. v.d.
Woude, Wassenaar; Mar.kerk 9.30 ds.
Ribberink, 5 ds. Baayen. Geref. Kerk
Vrijg. 10 en 5.15 ds. Grutter. Chr. Geref.
K. 9.30 ds. v. Sorge, 5 ds. De Haan,
R.dam. Evang. Christengem. (aula ma
vo) 10 dienst. Rk Kerk zo. 10.30.

RIJPWETERING: Rk Kerk zat. 7, zo. 9
en 10.30.

SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30
ds. Keuning, 7 ds. Baas. Geref. Kerk 10
ds. Bras. Zie ook herv. gemeente. Chr.
Geref. K. 10 ouderling S. Pieper, 5 ds.
Slofstra, Noordwijk. Rk Kerk zat. 7, zo.
9.30 en 11.

TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. Wiege-
raad, De Bilt, 6.30 ds. v. Eyk, Gouda. Ge
ref. Kerk 9.30 ds. Den Heeten, Hoofd
dorp, 6.30 ds. Elderman, Bodegraven.
Rk Kerk Aardam zat. 7, zo. 9 en 12; kerk
Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.

VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds. v.
Niel, 6.30 prof. dr. v.d. Beek. Geref.
Kerk 10 ds. v. Melle, Den Haag, 6.30 ds.
v.d. Horst, Katwijk. Geref. K. Vrijg. 9.30

en 4 ds. Heida. Marinevliegkamp Val-
kenburg 10.30 ds. Verseput.

VOORHOUT: Herv. Gem. 10 ds. Baas
en ds. De Jong (herv.-geref. federatie).
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.

VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 en 5 ds. v.d. Schoot; De Ontmoe
ting (Noordhofland) 10 ds. Blanken.
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds. Ho
nig. Herv. evang. op geref. grondslag
(Lucas-college, Beeth.laan) 9.30 en 4.30
ds. G. H. van Kooten. Geref. Kerk 10 ds.
De Zwart. Geref. K. Vrijg. (Bachlaan) 10
leesdienst, 3 ds. Grutteri Aulagemeen
schap Noordhofland 10.30 woorddienst.
Rk Kerk Laur.kerk zat. 7, zo. 11.30; M.
Godskerk. zat. 7, zo. 10. Kerk van Enge
land (British school in The Netherlands,
J. v. Hooflaan 3) 10.15 anglicaanse

WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.30 ds. Schipaanboord, 5 ds. Kunz;
Hoeksteen 9.30 prof. dr. Graafland,
Gouda, 6.30 ds. "IYouwborst, Vlaardin-
gen; Bethelk. 9.30 ds. Trouwborst, 5 ds.
Goossen; Imm.kerk 10 mevr. L. J. Kors-
de Koning, Gouda, 5 ds. Roos, A.dam.
Geref. Kerk Kruisk. 10.30 ds. Kraan,
Putten, 5 ds. De Lange, Aalsmeer; Ont
m.kerk 10 ds. De Moor. Geref. K. Vryg.
(Kruiskerk 8.45 en 2.45 ds. J. Zwart,
Winschoten. Chr. Afgescheiden Ge
meente 9.30 en 5 ds. v.d. Want. Oud-Ge-
ref. Gem. (Mercuriusweg) 10 en 6.30
leesdienst.

WARMOND: Herv. Gem. 10 ds. Muis.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30.

WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra, 4.30 ds. De Graaf, H.wou-
de; Kievietk. ('Samen op weg') 10 mevr.
S. Wevers-v.d. Feltz (Wassenaar); Mes-
siask. 10 ds. v.d. Woude, gez. dienst;
Dorpscentrum 9.30 ds. v. Trigt, Middel-
harnis. Geref. Kerk Zijllaan 10 zie Mes-
siaskerk, 7 mevr. ds. Bergsma, Den
Haag. Ned. Prot. Bond (Kerkdam) 10.30
dr. Nepveu, Naarden.

WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 ds. A.
J. de Jong, Leiden, 6.30 ds. v. 't Hof. Ge
ref. Kerk 9.30 ds. Gesink, Noordwijk,
6.30 ds. v.d. Kooi-Dijkstra. Ned. Prot.
Bond (De Wijk) 10.30 dr. Meijering,
O.geest. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.

ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Wegerif. Geref. Kerk 9.30 ds. Cziria,
Rijnsburg, 7 hr. Schreuder.

ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 zang-
dienst met meditatie, aansluitend be
groeting in 'Ons Huis'. Rk Kerk St. Jan
zat. 7.30, zo. 9.30; Chr. Dienaark. zat. 7,
zo. 10; Meerburgkerk H. Ryndyk zat. 7,
zo. 10 en 11.30.

ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 10 hr. J.
Goedhart, 6.30 ds. Vreugdenhil, Gouda.
Geref. Kerk 10 ds. De Goede, Waarder,
6.30 hr. P. Knotters, Oudewater.