'Zelfs onze doden
steunen Brunswijk'
EEN GENOEGLIJKE FINISH EN ÉÉN GOEDÉ ISTAFH
Bosnegers steeds meer geïsoleerd door Bouterse
DIENSTREGELING
OUDEJAARSAVOND 1986
NIEUWJAARSOCHTEND 1987
Halkes wil
geen zaak
tegen
Simonis
GN NATUURLIJK WENSEN WIJ U OOK
VEELGELUKVOOR HET VERDERE JAAR
VOLVO
AUTOMOBIELBEDRIJF A. MULDER BV
PAGINA 8
DINSDAG 30 DECEMBER 1986
"Adam en Eva zijn hier geboren. Dit is het paradijs. Maar de revolutie van Bouterse heeft
alles verstoord". Zo beschrijft een bosneger het prachtige oerwoud dat zich ontrolt aan de
oevers van de Suriname-rivier. Doel van de reis is een gesprek met Granman Aboikoni
over de situatie van de bosnegers. Hij is het bijna 90-jarige groot-opperhoofd van de
Saramaccaners, een grote bosnegergemeenschap.
De bosnegers worden zwaar ge
troffen door de slechte economi
sche situatie in het land onder het
bewind van bevelhebber Desi Bou
terse. Geleidelijk aan is deze voor
namelijk in het binnenland wonen
de bevolkingsgroep verstoken ge
raakt van elementaire levensbe
hoeften. De aanvoer van toch al
schaarse goederen uit de kust
streek wordt extra belemmerd
sinds de groep Brunswijk actief is.
Verzoeken om medicijnen die bij
de autoriteiten in Paramaribo her
haaldelijk zijn ingediend, worden
niet gehonoreerd.
Onderwijzers van de bosnegers
trekken steeds meer naar de stad
in de hoop daar in hun onderhoud
te kunnen voorzien. Tijdens de
geldzuivering waartoe de regering
recentelijk besloot, moesten ook
de bosnegers hun oude Surinaam
se bankbiljetten inleveren. Nieuwe
bankbiljetten hebben zij tot op he
den niet ontvangen. Uit Paramari
bo vertrekken dagelijks enkele vol
gepakte voertuigen met bosnegers
naar het Brokopondo-gebied. Het
blijkt dat veel bosnegers op en
neer reizen naar de stad in de hoop
geld te verdienen.
Beroerder
Van officiële zijde wordt in Para
maribo ontkend dat er in Midden-
Suriname sprake is van een steeds
beroerder wordende situatie. Mi
nister van binnenlandse zaken Ju
les Wijdenbosch verklaarde on
langs op een vergadering met kapi
teins en basja's (dignitarissen van
bosnegerdorpen) uit het Broko
pondo-gebied dat de situatie er
"rustig" is. Tijdens een pauze in de
vergadering, die werd bijgewoond
door ongeveer .60 veelal oude dig
nitarissen in tenue, vertelt de basja*
van 'kilometerpaal 106' van de weg
naar het stuwmeer echter met tra
nen in de ogen dat de toestand in
zijn regio "heel erg" is.
Een oude vrouw is onlangs nog
door militairen doodgeschoten op
de weg aangetroffen. Zijn zieke
broer kan niet medisch worden be
handeld. "En wij zitten maar, wij
zitten maar", zegt hij bewogen,
voordat een jonge functionaris van
het districtscommissariaat hem
het bevel geeft niet met journalis
ten te spreken en hem bij de arm
terugvoert naar de vergaderzaal.
Buitenlandse journalisten moch
ten de bijeenkomst niet bijwonen.
"Het is voor jullie toch niet te ver
staan", zo luidde het argument.
De weg naar Pokigron, ten
zuiden van het Brokopondostuw-
meer, leidt langs Paranam, waar de
bauxietfabrieken zijn gevestigd.
Ten zuiden van Paranam wordt
een 'roadblock' gepasseerd. Hier is
de noodtoestand van kracht. Een
soldaat kijkt het busje in en laat
het zonder enige aarzeling gaan,
ogenschijnlijk niet verbaasd over
de aanwezigheid van drie blanken.
"Die militair is een bosneger. Hij
maakt geen problemen", zegt een
van de inzittenden als het busje
weer vertrokken is.
Angst
Niet alleen de verhalen die vanaf
dat moment loskomen, maar ook
wat langs de weg te zien is, getuigt
van een ongewone toestand. Op
een brug staat een Volkwagenbus-
je met kapotgeschoten banden en
ruiten. In de carrosserie zitten ko
gelgaten van verschillende grootte.
Rechts op de heuvel ligt een plat
gebrand bosnegerdorpje. Andere
dorpen zijn verlaten. De mensen
zijn veelal uit angst voor acties van
de militairen naar de stad getrok
ken.
Vóór een verder gelegen brug
zijn door het ontploffen van een
dynamietlading grote gaten in de
weg geslagen. "Hier is een militair
pantservoertuig opgeblazen", zegt
een bosneger. Iets verderop staat
een verongelukt passagiersbusje in
de berm weggezakt, vol kogelga
ten. Over het lot van de inzittenden
wordt gezwegen.
Bij het naderen van Brownsweg
ontstaat er enige agitatie in de bus.
"Hier heeft Bouterse zijn laatste le
gerplaats. De weg van Brownsweg
naar Paramaribo is in handen van
het leger. De rest van het land is
helemaal van ons". Voorbij
Brownsweg halen enkele jongens
in de bus hun 'tapoe' tevoorschijn,
de magische armband die hen
moet beschermen tegen ongeluk.
"Als Bouterse zegt dat het land on
der controle heeft, zijn dat alleen
maar woorden. Het land is van
Ronnie Brunswijk. Dit is vrij Suri
name", roept een van hen lachend.
Losse koe
Bij een ontmoeting met de digni
tarissen van het dorp Botopasi, aan
de rechteroever van de Suriname-
rivier. maken de kapiteins "ernsti
ge bezwaren" tegen het beleid van
Bouterse. "Wij staan nu positief te
genover Brunswijk", zegt een van
hen. De bosnegers van Botopasi
voelen zich vergeten door Parama
ribo. "In de strijd tussen de bosne
gers en de stadscreolen zijn wij in
de steek gelaten als een losse koe",
aldus kapitein Edwards.
In de gesprekken wordt duide
lijk dat het invoeren van nieuw
geld in Suriname een groot pro
bleem vormt. De bekendmaking
dat al het oude geld binnen enkele
dagen moest worden ingewisseld
voor nieuw geld, bereikte de mees
te bosnegers te laat. Velen hebben
hun oude geld later alsnog ingele
verd, maar daarvoor een bestem
peld papier teruggekregen met de
mededeling dat zijn hun nieuwe
bankbiljetten op een later tijdstip
zouden krijgen. Anderen hebben
alleen hun oude, nu waardeloze
biljetten nog.
"Er is geen geld meer en bosne
gers zijn bang dat zijn niets meer
zullen ontvangen", aldus Edwards.
De voorheen goed bevoorrade win
kels in de dorpen zijn leeg. Er zijn
geen medicijhen meer en er is ge
brek aan kindervoeding. Voor het
verbouwen van de grondjes zijn
dringend mierenbestrijdingsmid
delen nodig. Ook deze krijgen de
bosnegers niet meer van de over
heid, wat een ramp betekent voor
de eigen voedselvoorziening.
Ondervoeding
Behalve van eigen landbouwpro-
dukten leven de bosnegers van wat
de jacht en visvangst hen opleve
ren. Maar daarnaast zijn zij van
oudsher ook sterk aangewezen op
aanvullende levensmiddelen uit de
stad, zoals rijst, meel, zout, suiker
en conserven. Als gevolg van de
steeds grotere schaarste aan le
vensmiddelen wordt nu meer en
meer teruggegrepen op cassave.
Dit makkelijk te verbouwen gewas
is echter zeer arm aan proteïne en
eenzijdige consumptie ervan leidt
tot ondervoeding.
De salarissen waar de oude dig
nitarissen recht op hebben, wor
den sinds het begin van de strijd
tegen de opstandelingen niet meer
uitbetaald door de overheid in Pa
ramaribo. De sociale en medische
voorzieningen heeft men stopge
zet. De bevolking is aangewezen
op de zorg van slechts één arts. De
anderen zijn teruggeroepen naar
Granman Aboikoni: verkiezingen onder Bou
Paramaribo. Ook de meeste leer
krachten hebben het binnenland
verlaten. "Zij hebben een baan in
de hoofdstad toegezegd gekregen".
Hierdoor dreigt het op dit gebied
toch al achtergestelde binnenland
nog verder op de achtergrond te
geraken.
Wapens
"Alle rijkdommen van Suriname
liggen in het binnenlènd, maar het
Ujkt alsof wij in een kooi zitten op
gesloten. De regering koopt wa
pens van het geld dat voor produk-
ten uit het binnenland wordt ont
vangen. En geen mest, leerboeken
of medicijnen voor onze mensen
klagen de kapiteins. Het nieuwe
bankbiljet van honderd gulden dat
zij van de journalisten cadeau krij
gen wordt aandachtig door alle
aanwezigen bekeken. Duidelijk is
dat zij het nog nooit hebben gezien.
"Het zal worden besteed voor het
welzijn van het dorp".
Ook uit de brief die drie kapi
teins uit het naburige dorp Kamba-
loewa aan de journalisten overhan
digen blijkt dat de situatie door de
geldmaatregel steeds nijpender
wordt voor de bevolking. Ook daar
lijden kinderen aan ondervoeding
en zijn er geen medicijnen te ver
krijgen. Verzoeken om betere wa
ter- en elektriciteitsvoorzieningen
blijven onbeantwoord. De kapi
teins spreken voorts hun bezorgd
heid uit over de bedoelingen van
de regering. Het militaire gezag is
"van plan om het dorp van Kamba-
loewa aan te vallen", zo staat in de
brief. Gewezen wordt vervolgens
op het gebrek aan zout, dat een be
langrijk element is in de eetge
woonte van de bosnegers.
Het eindpunt van
donhopo, het dorp
de i
(foto ANP)
Aboikoni. Asidonhopo is gelegen
op ongeveer 300 km ten zuiden van
Paramaribo en is een van de be
langrijkste dorpen van de Sara
maccaners langs de Suriname-ri
vier. Deze bosnegergemeenschap,
die ruim tienduizend zielen telt,
woont verspreid over talrijke dor
pen in hartje Suriname
Verkiezingen
"Alle dorpen staan achter Bruns
wijk. Zelfs de doden staan achter
Brunswijk", zegt Belfon Aboikoni,
de neef van het grootopperhoofd,
die hem mogelijk zal opvolgen
wanneer hij sterft. Ook Belfon, die
aanwezig is bij-de 'kroetoe' (verga
dering) die bij de Granman wordt
belegd met alle dorpsdignitarissen,
valt fel uit tegen Bouterse. "De
vrijheid die Nederland de regeer
ders in Paramaribo heeft gegeven,
heeft er slechts toe geleid dat zij al
leen van zichzelf houden, niet van
Suriname. Bouterse moet zijn
mandaat neerleggen. Het Konink
rijk der Nederlanden kan des
noods alles overnemen".
Tijdens de ontmoeting met de
Granman laat deze met zachte
stem weten dat de bosnegers al
leen achter verkiezingen zullen
staan als Brunswijk deze uit
schrijft. Verkiezingen onder het
bewind van Bouterse zal men boy
cotten, zo laat het groot-opper
hoofd, dat alleen spreekt via onder
geschikte dignitarissen, weten. Na
de vraag waarom dan een foto van
de bevelhebber aan de muur
hangt, springt een kapitein na een
wenk van de Granman op en rukt
het portret van de wand. "De foto
van Bouterse is een stukje papier.
Deze foto zal worden gebruikt bu
de grote boodschap", luidt het
commentaar.
GEMEENTE RIJNSBURG
VOORBEREIDINGSBESLUITEN
De burgemeester van Rijnsburg maakt ter voldoening
aan het bepaalde in artiel 34, lid 2, juncto artikel 22, lid 2,
van de Wet op de Ruimtelijke Ordening bekend, dat de
gemeenteraad in zijn vergadering van 11 december
1986 heeft besloten te verklaren, dat wordt voorbereid
een herziening van de geldende bestemmingsplannen:
- "Buitengebied" voor een gedeelte van het perceel
Hoogeweg 3.
- "Buitengebied 1980" voor een gedeelte van het per
ceel Galglaan 12.
- "Centrum II" voor het perceel Vliet N.Z. 64-65 en het
perceel naast Rapenburg 1a.
De begrenzing van de genoemde gebieden is aangege
ven op de bij de raadsbesluiten behorende en als zoda
nig gewaarmerkte tekeningen.
De raadsbesluiten liggen met ingang van heden ter ge
meentesecretarie, afdeling algemene zaken, voor een
ieder ter inzage en treden eveneens met ingang van
heden in werking.
Rijnsburg, 30 december 1986.
In verband mee de oudejaarsvlerlng
zal de dienstregeling op 31 december in
de avonduren op een vroeger tijdstip
worden beëindigd.
Alle ritten vertrekkende 21.00 uur of
later van de beginpunten vervallen.
Laatste doorgaande verbinding lijn 97:
Alkmaar vertrek: 19.11 uur; Leeuwarden
vertrek 18.55 uur.
Op nieuwjaarsochtend rijden de
bussen pas vanaf 9.00 uur.
De bussen vertrekken dan van de halten
waar de bus volgens de dienstregeling
om 9.00 uur moet vertrekken.
Eerste rit op lijn 97: Alkmaar-
Leeuwarden: Alkmaar vertrek 8.06 uur.
Op vrijdag 2 januari 1987 rijden de
bussen volgens de dienstregeling op
zaterdagen.
NOORD - ZUID - HOLLANDSE VERVOER MAATSCHAPPII N V. - HAARLEM
De pas gepensioneerde profes
sor Catharina Halkes wil, naar zij
heeft meegedeeld, niets te ma
ken hebben met eventuele juridi
sche stappen tegen kardinaal Si
monis naar aanleiding van zijn
geruchtmakende artikel over fe
ministische theologie.
Het Vrouwen-advocatencollec-
tief in Nijmegen heeft namens
het Landelijk Interdisciplinair
Overleg Feminisme en Theologie
en de uitgeverij Ten Have met
een kort geding gedreigd als Si
monis weigert zijn artikel te her
schrijven. Daarbij zal hij de ge
bruikte citaten en de auteurs
daarvan correct moeten weerge
ven. In het artikel 'Enige be
schouwingen rond de feministi
sche theologie' in het internatio
naal katholiek tijdschrift 'Com-
munio' citeert hij namelijk zon
der bronvermelding.
Professor Halkes - die feminis
tische theologie doceerde aan de
Katholieke Universiteit van Nij
megen - deelde mee, dat de hele
zaak buiten haar om is gegaan.
Ook de uitgeverij Ten Have, die
haar boek 'Zoekend naar wat
verloren ging' uitgaf, zou zich uit
deze zaak moeten terugtrekken,
meent zij.
Uitgever Ton van der Worp
van Ten Have zei desgevraagd
'niet zo heel erg overtuigd* achter
de brief aan Simonis te staan
waarin met een kort geding
wordt gedreigd. Na enige aarze
ling had hij hiertoe besloten, me
de gezien de spoed die werd be
tracht. Zijn uitgeverij was erbij
betrokken geraakt omdat er voor
eventuele juridische stappen een
rechtspersoon nodig was. Zelf
had hij - om sterker te staan -
liever met andere uitgevers een
dergelijke zaak aangespannen.
Het Landelijk Interdisciplinair
Overleg Feministische Theologie
(LIO) - niet te verwarren met de
interuniversitaire werkgroep Fe
minisme en Theologie - is spe
ciaal voor deze gelegenheid op
gericht. Uitgever Van der Worp
zei dat niet te hebben geweten.
Een woordvoerder van dit
Overleg, dr. E. M. Mulder, hoog
leraar muziekwetenschappen in
Nijmegen, wilde op vragen over
het LIO geen antwoord geven.
Ze zei alleen: "De zaak is volop
in ontwikkeling. De belangheb
bende auteurs zijn bezig belas
tend materiaal te verzamelen.
Verder heb ik er weinig aan toe
te voegen".
Leek
Bisschop Bar van Rotterdam
zal begin 1987 drs. A. J. Hertogh
(51) uit Vianen aanstellen als be
noemingsadviseur. Het is voor
het eerst in dit bisdom dat een
leek deze functie gaat vervullen.
Hij zal de bisschop adviseren
over alle benoemingen in het
pastorale werk.
Hertogh volgt drs. S. H. van
der Meer op, die dit ruim tien
jaar heeft gedaan en binnenkort
met pensioen gaat. Sinds 1977 is
hij studie-adviseur aan de Katho
lieke Theologische Hogschool in
Utrecht. Met het bisdom is Her
togh goed bekend. Hij studeerde
onder andere aan het vroegere
seminarie in Warmond en gaf les
in klassieke talen aan het vroege
re seminarie 'Leeuwenhorst' in
Noordwijkerhout.
Weer naar Utrecht. Het vijf
de zehdingscongres voor Euro
pese jongeren (eind 1989) zal,
evenals het vierde op dit ogen
blik, weer in Utrecht worden ge
houden. Zo heeft voorzitter Sil-
vano Perotti van de organisatie
'Thema' meegedeeld. ('Thema'
staat voor 'The European Missio
nary Association').
De volgende conferentie zal
qua grootte (tussen 10.- en 11.000
deelnemers) gelijk zijn aan de nu
lopende. Hans Keijzer, voorzitter
van de Evangelische Zendings
alliantie: "Alleen in Duitsland
zou een grotere bijeenkomst mo
gelijk zijn, maar in Nederland is
het geestelijke klimaat beter".
De meeste congresgangers in
Utrecht vallen in de leeftijds
groep van 16 tot 30 jaar. Onge
veer 12 procent is ouder dan 30.
De tientallen 'workshops' over
de meest uiteenlopende onder
werpen - maar alle op een of an
dere manier betrekking hebbend
op het thema 'Zending' - worden
druk bezocht. Meer dan 50 ver
kondigers zijn naar Utrecht ge
komen om de jeugd op dit ge
bied wegwijs te maken. Hoofd
thema van het congres is: 'Ik heb
uitgekozen'.
Op Oudejaarsavond zullen in
het Jaarbeurs-complex - waar
het hele congres zich afspeelt -
oliebollen worden rondgedeeld.
De volgende dag gaan de meeste
deelnemers alweer haar huis.
Ds. Bovenberg
In het laatste nummer van
het hervormde ambtsdragers-
blad 'Woord en Dienst' vertelt de
gereformeerde ziekenhuispredi
kant J. Bovenberg (Leiden) op
vragen van een interviewer over
zijn maandelijkse diensten met
verstandelijk gehandicapten in
Leiderdorp.
Bovenberg wilde het beslist
niet hebben over 'geestelijk ge
handicapten'. "Als ik één ding
goed heb begrepen, dan is het
wel dit: geestelijk gehandicapten
zijn wij, die in ons keurslijf van
dogmatiek benauwd zijn geraakt
en niet méér weten van de ruim
te van het evangelie. Wij die in
nerlijk verlamd en verkleumd
zijn en moeilijk bij onze gevoels-
laag kunnen komen. Wij met on
ze geloofsarmoede. Deze mensen
zijn verstandelijk gehandicapt,
maar in het geloofsbeleven zoals
ons dat samen overkomt telt dat
nauwelijks".
Ds. Bovenberg leidt deze dien
sten nu al vijftien jaar. Zijn ge
meente bestaat uit mensen tus
sen 12 en 40 jaar, uit gezinsver
vangende tehuizen en inrichtin
gen en met hen ook ouders en
verzorgers, familieleden en be
langstellenden. Gewone gezin
nen met jonge kinderen komen
er graag en ook oude mensen ge
nieten van dit 'echt kerk-zijn'.
Uit alles wat de predikant ver
telde blijkt, dat hij zich in de
dienst de weg laat wijzen door de
kinderen, en niet andersom. Zo
gaat hij direct in op wat ze zeg
gen. Natuurlijk kan niet iedereen
die werkwijze zomaar overne
men.
"Dat hoeft ook niet. Het is juist
geen methode. Ik leer gewoon
mezelf te zijn samen met hen.
Nooit de spontaniteit onderdruk
ken en niet bang zijn voor wat er
komt. Je kunt niet veel voorbe
reiden. Belangrijker is datje zelf
ontspannen bent, innerlijk in
evenwicht. De sfeer van dit kerk-
zijn is zo, dat buitenkerkelijken
zeggen: 'Kom, we gaan ook naar
het partijtje van de Heer'. In onze
diensten stoort het niet als kin
deren met een autootje spelen of
als een baby huilt".
Kan Bovenberg hiervan iets
gebruiken voor het preken in een
'gewone' gemeente?
"Ik heb niet meer zo'n behoef
te om volledig te zijn. Eén ding is
voldoende in de preek. De rest
kan ik nu makkelijker weglaten.
Ik durf ook mijn gevoelswereld
te laten meespreken. Mijn fanta
sie, creativiteit, intuïtie, het doet
allemaal mee in mijn gesprek
met de tekst. De afstand tussen
God en mens, die ons vanouds zo
was ingeprent, is voor mij weg
gevallen".
"In de oude kerk van Leider
dorp heb ik eigenlijk zo het ge
voel dat God zelf daar ergens zit
in een hoekje, breed glimlachend
om wat Hij ziet en hoort. Niet ver
weg. Het is merkwaardig wat de
ze kinderen aan ons doen. Wij
gaan door hen open voor het ge
loof'.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Dokkum P. Beintema
Amersfoort. Christelijke Gere
formeerde Kerken: bedankt
voor Westzaan C. Westerink Den
Helder. Gereformeerde Ge
meenten: bedankt voor Rotter-
dam-Alexanderpolder R. Boog
aard Leiden.
Rijnsburgerweg 86b en I03a, Rijnsburg, tel.: 01718 - 29302
