'Alcohol maakt het
leven iets prettiger'
Hoe meer Russen
winnen, hoe beter'
Wist u dat er wel tien
Bachs zijn geweest?'
STAMCAFÉ
CCCP
COMPONISTEN
door Henk van der Post
Rustig zitten in je eigen huiskamer,
lekker lang onderuit met een sigaar.
Staren in oneindige verten, lekker
soezelen, je gedachten laten gaan.
Om je heen een paar kirrende en
dartelende dreumessen. Piet Lee-
flang uit Leiden moet er van gru
wen. Dat is wel het laatste dat hem
voor ogen staat.
Geel" hem maar het roerige café met
het gezellige, onschuldige roddelcircuit,
de sterke verhalen, het manmoedige en
tegelijkertijd het veelal aandoenlijke op
treden van de stamgasten. Zander bier
geen plezier, met meer bier meer plezier.
"Ja, een beetje miniseren wel. Maar
zonder bier, nee, dat nooit". Op volkse
wijze - op z'n Leids dus want Piet is een
echte 'binnenstadter', geboren in de om
geving van de Jan Vossensteeg - legt hij
uit dat het leven zonder pils hem toch
wel erg triest lijkt. Of hij ooit weieens
heeft geprobeerd de alcohol te laten
staan? Eigenlijk niet. De sterke drank -
jenever in zijn geval - mijdt hij de laatste
paar jaren wel. Dat heeft hem genoeg
moeite gekost. Maar zo op zaterdagmor
gen op zijn vrije dag, dan mag hij graag
in een ander café een paar glaasjes vieux
nemen. Maar daar blijft het dan ook bij.
Het kroegbezoek van Piet laat zich ge
makkelijk beschrijven. Zo omstreeks
half vier stapt hij van zijn werk ("ik werk
al meer dan 40 jaar") direct zijn stamcafé
binnen. Als hij dan gestadig in eigen
tempo doordrinkt, wendt hij zo tegen
zessen zijn steven huiswaarts. En daar
wordt dan "steevast mijn eigen potje ge
kookt. Want dat moetje in de gaten hou
den: elke dag een verse prak". Die wijs
heid brengt Piet, 57 jaren oud, waarvan
de meeste zich in de kroeg hebben afge
speeld, nadrukkelijk naar voren.
Hazeslaapje
Hij heeft een vaste plaats ingenomen
in café 't Derde Deurtje in de Leidse
Morsstraat. Bij zijn entree in de midda
guren is dat altijd pal vooraan bij de
deur. Naar gelang er dan meer mensen
binnenkomen - zo tegen etenstijd - ver
kast hij steeds verder naar achteren om
nieuwkomers bijvoorbeeld gelegenheid
te geven een kaartje te leggen. Dat is
zo'n beetje een automatisme. Maar be
zoekers moeten dat niet te brutaal af
dwingen, want dan krijgen ze bij Piet
nul op rekest. Piet laat de kaas niet van
zijn brood eten. Ook de tweede ronde
pils - als Piet omstreeks acht uur weer
terugkeert van de maaltijd en een haze
slaapje - verloopt volgens hetzelfde pro
cédé.
Hij heeft aan dat eerder geschetste
beeld van de huiskamer met een paar
peuters wel even mogen ruiken. Hij is
nog een blauwe maandag getrouwd ge
weest, heeft kinderen, maar het liep
meest nare schoonmaakklusjes komen
soms voor zijn rekening. Maar aan dat
werk gingen andere beroepen vooraf:
controleur van de voorraden bij de land
macht, ober en kapper.
En als kapper is hij ook nog lijken
scheerder geweest in het Elisabeth zie
kenhuis, toen dat nog aan de Hooigracht
stond. "Dat deed ik voordat ik naar mijn
werk ging. Het leverde in die beginjaren
zestig al een aardige cent op. Ik had er
mijn eigen kastje waarin dé scheerspul
len lagen. Voor elk lijk kreeg ik drie kna
ken. 's Avonds kon ik dan met een bon
netje het geld halen bij zuster Pancratia,
een lief mens".
Los van het feit dat Piet bij katholie
ken een grijpstuiver bijverdiende, is hij -
zelf niet gelovig opgevoed - enthousiast
over de katholieke heilige missen. Hij
herinnert zich de 'sfeervolle en machtig
mooie' nachtmissen met kerst in de Har-
tebrugkerk'. Hij is ook katholiek ge
trouwd, vanwege zijn vrouw dus. Dat
was in de kapel aan de Nieuwstraat bij
Pater De Ponti. Eer* beetje grof in de
mond is Piet soms wel, maar vloeken
doet hij naar eigen zeggen bijna nooit.
Ook dat houdt verband met die kleine
katholieke tic.
Hartigheidje
Te beroerd voor een boodschap is Piet
zeker niet. Het hele café maakt dankbaar
gebruik van zijn diensten als er weer
eens een hartigheidje tussendoor moet
komen. Dan stiefelt Piet naar de snack
bar en nog niet eens naar de dichtstbij
zijnde, want die is volgens hem minder.
Of er worden andersoortige boodschap
pen gedaan. Dat kost degene die van de
diensten van Piet gebruik maakt natuur
lijk wel een pilsje, hoe kan het ook an
ders in een café. Maar daarom wordt
nooit gevraagd, dat régelt zich vanzelf.
Piet kan prima van zich afbijten. Wie
denkt hem met een paar simpele kwink
slagen voor emmer te kunnen zetten,
komt nogal eens bedrogen uit. Of er toch
niet een beetje op hem wordt neergeke
ken, ook al vanwege zijn werk als
schoonmaker? "Hygiène is voor ieder
een belangrijk. Alle mensen stellen het
op prijs als de zaken er schoon uitzien.
Ze hebben mij harder nodig dan jou".
Tja, zo duidelijk had niemand het te
gen schrijver dezes nog niet gezegd.
EINDEJAARSBIJLAGE LEIDSCH/ALPHENS DAGBLAD
PAGINA XI
uit Leiden: Dat
spaak. Piet laat in het midden hoe dat
allemaal precies is gekomen, maar zegt
dat alcohol er toch wel mee te maken
heeft gehad. Sinds zijn scheiding is me
nig café zijn huiskamer geweest.
Ook zijn argumentatie is zoals altijd
simpel en zo oud als die van kroegbezoe
kers door de eeuwen heen: je vindt er
aanspraak en het is er meestal gezellig.
En vrijwel onmiddellijk voegt Piet eraan
toe: "Alcohol maakt het leven iets pretti
ger, draaglijker. Dat alleen in huis zitten
m huis zitten is ook niks
is ook niets. En van de toekomst hoefik
natuurlijk ook niet al teveel te verwach
ten. Een volkstuin... ja, die zou ik als ik
binnenkort in de vut ga nog wel willen
hebben".
Maar na zijn werk heeft Piet toch nu
óók al voldoende tijd om een volkstuin
te houden? "Nee", klinkt het heel be
slist", daarvoor wil ik mijn handen ge
heel vrij hebben". Een andere wens is
nog eens 14 dagen op vakantie te gaan
naar het Limburgse Valkenburg. Want
(foto Henk Bouwman»
van vlak na de oorlog heeft Piet daaraan
nog zulke prettige herinneringen.
Schoonmaker
Het nuttigen van alcohol heeft veel
geld gekost. Maar Piet heeft altijd voor
zijn eigen centen gezorgd. Het is wei
eens een maand kantje boord geweest;
er waren betere en slechtere tijden. Te
genwoordig komt hij aan de kost als
schoonmaker in een ziekenhuis. De
Ooit probeerde Henco Parlevliet
i (21) alle Sowjet-schaatsters die zich
sinds de eeuwwisseling in de top
tien van een Europees- of wereld-
j kampioenschap hadden geklas
seerd in zijn geheugen op te bergen.
Daar wisten ze thuis niets van. Hij
hield het angstvallig geheim om het
gesar van zijn familieleden te voor
komen.
"Ik heb niets verteld, anders denken
ze datje niet goed bent". Ver is hij overi
gens niet gekomen. Na enige tijd zag hij
in dat het onbegonnen werk was.
Maar niet alleen de verrichtingen van
Russische schaatsers hebben sinds een
jaar of zes zijn belangstelling, een inte
resse die in bepaalde opzichten mania
kale vormen aanneemt. Iedereen die zijn
wieg had staan in het grootste commu-
nistische land en zich bezighoudt met
(top)sport kan niet kapot bij de Noord-
wijkerhoutse werknemer van een leve-
ranciersbedrijf in zand, grint en mest.
Het rode gevaar kan hem niet dreigend
I genoeg zijn.
Het is een ondefinieerbare interesse,
die niets heeft te maken met voorkeur
voor het politieke stelsel aldaar. Politiek
interesseert hem nauwelijks, maar als
het om een sportieve confrontatie tussen
de Sowjet-Unie en de Verenigde Staten
gaat, voert hij zijn eigen koude oorlog.
Waarmee niet gezegd wil zijn dat hij an
ti-Amerikaans is. Dat niet, maar als hij
moet kiezen...
"Ik heb er vaak over nagedacht, maar
ik weet niet waar die voorkeur vandaan
komt. Waarom is de één voor Feyenoord
en de ander voor Ajax? Het politieke
stelsel daar heeft niets met mijn voor
keur te maken. De mensen vinden het
raar als ik m'n voorkeur uitspreek: 'Hoe
I kom je daar nou bij', krijg ik meestal te
horen".
"Ik kan het niet uitleggen. Het is iets
gevoelsmatigs. Misschien heeft het wel
I te maken met het feit dat de Russen wat
strakker zijn. Dat heb ik ook een beetje,
j hoewel dat niet moet worden overdre-
I ven. Ik ben wel netjes. Dat wel".
De openingsceremonie van de Olym
pische Spelen in Moskou vond hij dan
I ook "veel mooier" dan die in Los Ange
les en de ouverture van de zogenaamde
goodwill-games in diezelfde Russische
j hoofdstad was volgens hem "echt gewel
dig"
"In Los Angeles ging alles om de
show. Dat beviel me niet zo. Het was te-
i veel op de mensen in de Verenigde Sta
ten gericht. In Moskou was het veel we-
I reldser. Daar werd de verbroedering op
een bijzonder fraaie manier in beeld ge-
I bracht".
In veel gevallen komen niet alleen de
Russen en dus ook Henco Parlevliet als
overwinnaar uit de bus bij sportmanifes
taties, maar hij heeft ook een aantal ne
derlagen moeten slikken. Daar wordt hij
niet graag aan herinnerd. Maa? voor de
gelegenheid lepelt hij de bittere teleur
stellingen op.
Het verlies van de USSR-ijshockeyers
in de finale van de Olympische Spelen in
Lake Placid tegen het thuisland, oftewel
I de nederlaag van Goliath tegen David,
staat in zijn geheugen gegrift als "een
zwarte dag".
"Ik had toen echt een gevoel van woe
de. Wat heb ik gebaald. Ik heb niet gesla
pen van al die doldwaze Amerikanen".
Of dat allemaal niet erg genoeg was, wer
den tijdens diezelfde Olympische Spe
len de Russische schaatskanonnen door
Eric Heiden in de vergetelheid gereden.
Onlangs nog, ten tijde van het wereld
kampioenschap voetbal in Mexico,
maakte hij benauwde uurtjes door. Aan
vankelijk beleefde hij veel plezier aan de
'Mundial', want de Russen veroverden
met hun revolutionaire manier van voet
ballen de wereld. Totdat de Belgen hun
een halt toeriepen. Dit tot vreugde van
de Nederlandse bevolking, die bij ge
brek aan een vertegenwoordiger in het
I Middenamerikaanse land massaal aan
de kant van onze zuiderburen was gaan
staan.
Laurens Gijsman, vermoedt dat zijn
vrouw regelmatig heeft getwijfeld
aan zijn verstandelijke vermogens.
Wat begon als een geintje, groeide
voor de 60-jarige Leidenaar langza
merhand uit tot een levenswerk.
Zelfs zijn schaftuurtje bij het Ener
giebedrijf Rijnland offerde hij op
aan zijn streven: het samenstellen
van een compleet overzicht van alle
mensen die ooit muziek hebben ge
componeerd.
Niet alleen de bekende, maar vooral
de onbekende componisten. De makers
van klassieke muziek, maar ook van po
pulaire melodieën, jazz of pop. "Burt Ba-
charach, Louis Armstrong, Feike Asma
en Jean Michel Jarre. Mevrouw, ze ho
ren er allemaal bij".
Muziek fascineert Laurens Gijsman.
Met plezier zingt hij al jarenlang in ko
ren. Bij muziekprogramma's gaat hij er
eens goed voor zitten. Zijn verhaal be
gint met het moment waarop Gijsman
constateerde dat de eenvoudige muzie-
kencyclopedie, waarover het gezin be
schikte, bij lange na niet in zijn informa-
tiehonger kon voorzien. Over componis
ten die hem boeiden werd met geen let
ter geschreven.
Monnikenwerk
"Er moet ergens toch wel iets te vin
den zijn", dacht Gijsman. Hij informeer
de links en rechts bij vrienden en ken
nissen naar materiaal. Van één van hen
kreeg hij een zesdelige muziekencyclo-
pedie van Oscar Niels, pseudoniem van
dirigent Otto Glastra van Loon. Een ko
pieermachine had hij niet bij de hand,
dus schreef Gijsman het materiaal over
op computervellen. Het kostte hem een
maand.
Dat was het begin van een monniken
werk dat nu al zeven jaar lang duurt en
nog steeds niet is afgerond. Geleidelijk-
aan breidde Gijsman zijn kennis uit
met materiaal dat hij vergaarde uit tijd
schriften en boeken. Elk moment dat hij
hoofd en handen even vrij had - in de
lunchpauze, 's avonds of in het weekend
- benutte hij voor zijn speurwerk. Toen
de familie Gijsman zich een encyclope
die aanschafte ten behoeve van hun stu
derende zoon, werd ook dit boekwerk
door pa doorgevlooid.
Langzaam rijpte er een idee in Gijs
mans hoofd: het produceren van een
compleet overzicht van componisten
van de oudheid tot nu. Dat zó door een
uitgever als naslagwerk op de markt kon
worden gebracht.
Gijsman bedacht een eenvoudig noti
tiesysteem: van alle componisten regi
streerde hij de naam, geboorte- en over-
lijdingsdatum, de plaatsen waar de per
soon had gewerkt, een summiere om
schrijving van zijn opleiding, zijn mu
ziekstijl en een overzicht van zijn be
kendste werken. Dit alles werd geno
teerd op archiefkaartjes die Gijsman in
schoenendozen bewaarde. Op een gege
ven moment had hij zo'n 2000 kaartjes
volgeschreven.
Daarop besloot hij de kaartjes uit te
werken 'in het net'. Op zijn schrijfma
chientje tikte hij alles over op A4-tjes.
Toen zijn machine het begaf, ging Gijs
man met de hand verder. Tweehonderd
bladzijden lang. Zijn standaardwerk be
gon indrukwekkende vormen aan te ne-
Klap
De grote klap kwam toen Gijsman op
een gegeven moment wat ronddwaalde
in een boekhandel. Op een plank trof hij
een compleet componistenlexicon van
de musicoloog Th. Willemze aan. Het
was alsof er iéts in Gijsman brak. Hij be
sefte dat niemand zat te wachten, op zijn
werk. Bovendien ging het slecht met de
boekenbranche, de markt voor naslag
werken was min of meer ingestort. Wat
nu? Gijsman besloot toch door te gaan
met zijn werk, maar dan volledig voor
zichzelf.
Op dit moment is de oud-boekhouder
gevorderd tot de letter W. Als het geheel
door Fred Segaar
door Margot Klompmaker
is afgerond, wil hij het nog een keer 'echt
mooi' laten uittikken. Hij beseft dat zijn
levenswerk nooit echt klaar zal zijn.
Steeds weer komt hij nieuwe informatie
tegen, nieuwe componisten, of moet hij
zijn gegevens aanpassen, omdat compo
nisten inmiddels zijn gestorven of in een
stoffige la met vergeten muziekwerken
worden ontdekt.
"Er zijn ontzettend veel mensen die zo
veel hebben gecomponeerd en over wie
nauwelijks iets te vinden is. Daarbij
komt dat wij ons voornameljk richten op
Westerse componisten. Maar wat dacht
je van Arabische of Afrikaanse mu
ziek?", doceert Gijsman. "Jarenlang heb
ik via de draadomroep naar de Noord-
afrikaanse radiozender Oran geluisterd,
alleen voor de muziek. Je moet overal
wroeten voor je informatie".
De dikke map met het nog niet vol
tooide overzicht oogt indrukwekkend.
Doorbladerend valt het oog op de grote
diversiteit van het overzicht. Mozart,
Bach, Beethoven, Handel en Schubert
naast volslagen onbekende namen.
Componisten uit 1200 broederlijk op één
pagina met namen uit deze tijd. Want
Gijsman beperkt zich niet tot het klas
sieke repertoire. Hij is net zo dol op de
synthesizermuziek van Vangelis als op
Mozarts symfonieën.
Vier Puccini's
En hij wijst op zijn ontdekkingen. De
componist Theodorakis bijvoorbeeld,
bekend om zijn Griekse volksmuziek.
Maar weet men ook dat deze man zeven
symfonieën heeft geschreven en com
plete koorwerken? En wist u dat er tien
verschillende componisten met de naam
Bach zijn geweest en vier verschillende
Puccini's (onder wie een vrouw!).
Waarom, is de grote vraag. Waarom
doorgaan met een werk waarop nie
mand zit te wachten. Is dat niet zonde
van de tijd? Nee, stelt Gijsman. "Ik leer
er een hoop van. Ik leer vooral anders te-
luisteren naar muziek: ik onderscheid
stijlen en structuren. Als ik nu iets op de
radio hoor, kan ik het in negen van de
tien gevallen thuis brengen".
Op de valreep voegt hij eraan toe: "U
moet het maar zo zien: een mens die be
zig is, is een gelukkig mens. Ik denk dat
veel mensen aan verveling doodgaan".
Henco Parlevliet uit Noordwijkerhout; "Ik weet niet waar die voorkeur
vandaan komt. Waarom is de een voor Feyenoord en de ander voor Ajax?".
(foto Holvast)
Zo niet Henco Parlevliet, die in zijn
broer een bondgenoot had. "Gelukkig
dat hij met mij meevoelde. Anders had
ik het helemaal niet meer geweten. Maar
let op: ze komen eraan, deRussische
voetballers. Dinamo Kiev speelt het bes
te voetbal. Speciaal voor die ploeg ben
ik naar het Ajax-toernooi gegaan. Die
Belanov vind ik echt een fantastische
speler".
Hij probeert dan ook zoveel mogelijk
informatie over dat elftal te verzamelen.
Dat levert moeilijkheden op, want er
verschijnt in Nederland bij mondjes
maat Russische sportlectuur. Als hij iets
heeft bemachtigd kan hii daar dagelijks
uren mee zoet zijn.
"Dan ga ik 's avonds wat eerder naar
boven. Dan kijken ze me hier in huis nog
wel eens raar aan, maar dat moet dan
maar. Ik vind het leuk. Schaatsen en
voetbal vind ik het voornaamst, maar
ook als het om andere sporten gaat,
hoop ik dat een Rus de titel haalt. Als er
maar iemand uit de Sowjet-Unie wint".
Hij voorziet gouden tijden voor 'zijn'
favorieten. De voetballers van Dynamo
Kiev zullen volgens hem in de Europa
Cup onverslaanbaar blijken en met even
veel machtsvertoon als vorig jaar de be
ker pakken. En zowel de Europese en
wereldkampioenschappen schaatsen
voor all-rounders zullen volgens hem
worden worden beheerst door Oleg Boz-
jev.
"En bij. de sprinters wint Zjelezovski.
Die Boucher komt er niet maar aan te
pas. Dat zou mooi zijn. ïk zeg altijd
maar: hoe meer Russen er winnen, hoe
beter".
Laurens Gijsman uit Leiden: "Ik denk daat veel mensen aan verveling
doodgaan". (fotq Wim Dijkman)
