roomboter
Betogers in China
hardhandig gestuit
i
n
Fors verlies voor
Libiërs in Tsjaad
SIKS® MX-raketten: duur plan
I
Studenten eisen politieke vrijheid
Irak werkt niet mee
aan akkoord OPEC
Reagan zoekt opnieuw confrontatie met congres
Gruma heeft nog
een Kerstverse
verrassing extra!
1 pakje a 250 gram
van 2.29 voor slechts
a
MAANDAG 22 DECEMBER 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
SHANGHAI (Rtr/UPI/AFP/AP) De politie heeft gisteren ingegrepen tijdens een betoging
van tienduizenden burgers voor het stadhuis van de Chinese havenstad Shanghai, die
voor de derde achtereenvolgende dag het toneel was van massale studentenprotesten. Zij
demonstreerden voor grotere politieke vrijheid en hervormingen aan de universiteiten.
Volgens ooggetuigen zijn zeker zeven jongeren gearresteerd. Zij werden met geweld
afgevoerd, kennelijk omdat zij medestanders opriepen het politiekordon te doorbreken.
DEN HAAG (GPD) - De organise-
tie van olieproducerende en -ex
porterende landen OPEC heeft be
sloten om na een jaar weer vaste
produktiehoeveelheden en een
vaste prijs van 18 dollar voor een
vat olie (159 liter) in te voeren.
Het OPEC-kartel, dat ongeveer
de helft van de wereldolieproduk-
tie controleert, zal in de komende
zes maanden nog maar 15,8 mil
joen vaten per dag produeren. Op
dit moment ligt de produktie naar
schatting by de 17 miljoen vaten,
tegen een prijs van tussen de 14 en
16 dollar per vat.
Van de dertien OPEC-leden
heeft alleen Irak het akkoord niet
ondertekend. Irak heeft nog een
maand de tijd gekregen om dit als
nog te doen. Dit land wilde een
produktieplafond van 2,3 miljoen
barrel, net zoveel als Iran. De con
ferentie besloot om Baghdad maar
1,46 miljoen vaten toe te wijzen.
Dit is natuurlijk een probleem,
want overeenkomstig de hoeveel
heid pijpleidingen zou Irak zijn ca
paciteit met ruim 0,5 miljoen vaten
per dag kunnen vergroten. Als dat
ook werkelijk gebeurt, wordt de
prijs uiteraard gedrukt. Deze nieu
we capaciteit is voor het tweede
kwartaal van 1987 in ieder geval
nog niet beschikbaar.
Of de nieuwe prijs van 18 dollar
per barrel te handhaven is, hangt
ook af van de aanwezige voorraden
aan olie. Die zijn op dit moment
zeer groot en als die de markt zou
den overspoelen, kan het nog wel
eens moeilijk zijn om aan 18 dollar
per vat vast te houden. Het weer, of
het een koude winter wordt of niet,
speelt natuurlijk een belanrijke rol.
Tenslotte is, net als al in de jaren
tot december 1985, toen de politiek
van vaste prijzen werd opgegeven,
van belang in hoeverre afzonderlij
ke landen zich aan het OPEC-ak-
koord houden. Destijds waren er
ook „dissidenten" - Nigeria, Libië
- die meer aan het eigen voordeel
op de korte termijn dachten en dus
meer produceerden dan eigenlijk
toegestaan.
De prijs van 18 dollar per vat van
159 liter OPEC-olie is niet toevallig
tot stand gekomen. Deskundigen
zijn van mening dat de OPEC-le
den, de niet OPEC-olieproduceren-
de landen, de producenten van al
ternatieve energie (nucleaire ener
gie, steenkool), de oliemaatschap
pijen en de banken met zo'n prijs
kunnen leven. In ieder geval is de
prijs hoog genoeg om de produktie
van Noordzee-olie, Alaska-olie en
Texas-olie niet stop te zetten.
Voor de Nederlandse schatkist is
de olieprijsverhoging natuurlijk
niet ongunstig. De aardgasinkom
sten hangen immers van de olie
prijzen af. In de centrale projectie
van het Centraal Planbureau
(CPB) is echter al uitgegaan van
een olieprijs van 17 dollar in 1986,
geleidelijk oplopend tot 25 dollar
per vat in 1990. Voorlopig veran
dert er voor Nederland dus niet
veel.
De betogers voor het stadhuis en in denten, afkomstig van een twaalf
zijstraten verspreidden zich toen tal plaatselijke universiteiten,
de politie met een kordon van 200 dreigden hun demonstraties en
agenten omstreeks half tien 's college-boycots voort te zetten zo-
avonds ingreep. De meeste demon- lang burgemeester Jiang Zimin
hun eisen niet openbaar maakt.
De autoriteiten hebben gezegd
half niet te zullen optreden tegen de be
togingen, maar bij het stadhuis
werden de studenten via mega-
stranten gingen weg of voegden
zich bij groepjes nieuwsgierigen.
De politie wist in ongeveer een
uur de straat over een lengte van
300 meter van demonstranten
„schoon te vegen". Wat achterbleef foons opgeroepen naar huis te
stukken vernielde hekken gaan. De sprekers, kennelijk ge-
i fietsen. Tientallen agenten rie- meente-ambtenaren die
pen in hekken en bomen geklom
men jongeren op hun actie te sta
ken.
De studenten verlangden ant
woord van de burgemeester op de
vier eisen die zij vrijdagavond aan
hem hadden gesteld: versnelde de-
het
stadhuis waren, zeiden dat de beto
gingen het verkeer hadden ge
stremd, het openbare leven ont
wricht en de produktie aangetast.
Nog eens tienduizenden demon
stranten kwamen bijeen op het
mocratischey hervorming, grotere Volksplein, ongeveer anderhalve
persvrijheid, erkenning dat de kilometer van het stadhuis. Na de
protesten legaal zijn en waarborg demonstraties van vrijdag en zater-
voor de persoonlijke vrijheid van dag werd er de hele nacht gewaakt,
de betogers. De studenten eisten Naar schatting 3.000 betogers van
de vrijlating van 200 betogers die de Jiaotong universiteit marcheer-
naar hun zeggen vrijdag waren den gistermorgen van het Volks-
vastgezet. plein naar het staats-televisiesta-
Bovendien zouden 40 studenten tion Shanghai. Het plein werd door
zaterdag hardhandig door de poli- de politie afgezet, en alleen studen-
tie zijn aangepakt. Een studente ten die zich konden identificeren
herhaaldelijk op het hoofd zijn werden er nog toegelaten.
hun democratiseringseisen door
universiteitsfunctionarissen niet
serieus waren genomen. In tne-
minste twee andere steden, Kun
ming en Hefei, voerden studenten
actie voor meer zeggenschap in de
plaatselijke bestuursorganen.
Het schijnt dat hervormingsge
zinde leiders, onder wie ook sterke
man Deng Xiaoping, zelf „de lont
in het kruitvat hebben gegooid", zo
menen westelijke diplomaten in de
Chinese hoofdstad. Al vanaf het
begin van het jaar zeggen deze lei
ders „hervorming van politieke
structuren" te willen om de demo-,
cratie binnen het systeem te ver
groten, wat zij nodig zeggen te ach
ten voor het welslagen van de eco
nomische hervormingen.
geslagen. De regering ontkent dat
er arrestaties zijn gepleegd. De stu-
De studentendemonstraties wa-
en vorige week begonnen nadat
N'DJAMENA (AP/Reuter) - Libië
heeft bij zware gevechten in het
noorden van Tsjaad meer dan 400
man en onder meer 17 tanks verlo
ren, terwijl de rest van zijn troe
penmacht in wanorde is gevlucht,
gemeld door het militaire
het gebergte. De aanval op Bardai,
het bestuurlijke centrum van het
gebied en ooit de hoofdstad van
Goukouni's opstandige regering,
zou zijn afgeslagen met grote ver
liezen aan Libische zijde. De Li
biërs zouden zijn gehinderd door
hoofdkwartier in de Tsjadische een zandstorm, die de Libische
hoofdstad N'Djamena. Libië zegt
dat er helemaal geen Libische sol
daten in Tsjaad zijn.
In het legercommuniqué staat
dat de Libiërs achtervolgd worden
door strijders van de voormalige
opstandelingenleider Goukouni
Oueddei, die
van Libië w
werd gesteund. Hij koos onlangs
de zijde van de westersgezinde pre
sident van Tsjaad, Hissene Habre.
Goukouni verkeert thans onder
huisarrest in de Libische hoofd
stad Tripoli. Libië steunt nu een
andere opstandelingenleider,
Acheikh Ibn Oumar.
Zegslieden van westerse inlich
tingendiensten bevestigen dat de
Libiërs een zware nederlaag heb
ben geleden bij een aanval op man
schappen van Goukouni die de
stad Bardai bezet houden. De Li
biërs lanceerden de aanval op drie
punten, Bardai, Wour en Zouar, al
le drie bolwerken van Goukouni in
Buitenland kort
Kritiek
De nieuwe Russische partijleider
Gennadi Kolbin, in Kazachstan
heeft gisteren scherpe kritiek geuit
op de lokale functionarissen. De
ministers werd te verstaan gege
ven de ernstige tekortkomingen op
huisvestingsgebied, levering van
consumptiegoederen en de medi
sche verzorging te verbeteren. Na
de benoeming van Kolbin tot par
tijleider ten koste van een partij
functionaris uit Kazachstan bra
ken vorige week in Kazachstan
ernstige rellen uit.
Tripoli
Na hevige gevechten met lokale
milities hebben Syrische troepen
het afgelopen weekeinde de
noord-Libanese stad Tripoli inge-
nemen. Bij de gevechten zouden
tenminste dertig doden zijn geval
len, onder wie Syrische militairen.
Tegelijkertijd hervatten de sji'ti-
sche Amal-milities en Palestijnse
gevachtseenheden de nu al elf we
ken durende 'kampoorlog' in Bei
roet en in zuid-Libanon.
Hulp
De Sowjet-Unie heeft een ak
koord met Nicaragua gesloten voor
economische hulpverlening voor
volgend jaar tot een bedrag van
driehonderd miljoen dollar (onge
veer 680 miljoen gulden). De over
eenkomst is in het weekeinde in
Moskou ondertekend. De hulp be
staat hoofdzakelijk uit leveranties
van benzine, grondstoffen en ma
chines. Onduidelijk is of dit alle
Russische hulp voor Nicuragua
voor komend jaar zal zijn of dat er
nog meer akkoorden te verwach
ten zijn.
luchtmacht aan de grond hield.
De Tsjadische troepen zouden
slechts één dode en drie gewonden
te betreuren hebben, maar de aan
vallen op Wour en Zouar duren
nog voort. Militaire bronnen ver
bondgenoot klaarden dat de Libiërs de drie ste-
door dat land den hadden aangevallen met drie
kolonnes bestaande uit zware artil
lerie, tanks van Russische makelij
en raketlanceerders. Iedere kolon-
ne telde 800 manschappen, veel
meer dan de Tsjadische verdedi
gingstroepen.
Gifwijn beter
dan strooizout
WENEN (AP) - De met anti
vries gezoete wijn uit Oosten
rijk die verleden jaar interna
tionaal grote opschudding ver
oorzaakte en van de schappen
in de winkels werd gehaald, zal
deze winter op de straatstenen
worden beproefd als ontdooier.
De glycolwijn, zoals de met
diëthyleenglycol aangelengde
wijn werd genoemd, blijkt na
melijk een goedkoop en milieu
vriendelijk alternatief voor
strooizout,. dat de diensten
openbare werken in Oostenrijk
jaarlijks met circa 42.500 ton ter
beschikking moeten stellen
voor de vorstbestrijding. Bo
vendien geldt dat er nog miljoe
nen liters van de ongezonde
wijn liggen opgeslagen, zodat
men daar meteen vanaf is.
De als 'Frostschutzperle' in
de handel gebrachte wijn,
wordt voor het gebruik als ont
dooier verrijkt met strooizout
en calciumchloride. De voorde
len zijn verbluffend. Het glycol-
strooizout dooit ijs en sneeuw
bij veel lager temperaturen dan
het gewone strooizout. Het
mengsel is werkzaam is bij 28
graden celsius onder nul, ter
wijl zout alleen niet meer werkt
zodra de temperaturen onder 6
graden celsius onder nul zak
ken. Bovenal geldt dat het mid
del lang niet zo schadelijk voor
het milieu is als zuiver strooi
zout. De in de wijn aanwezige
alcohol wordt zeer snel afge
broken.
PARIJS - De moeder van de op 6 december bij studentenrellen in Parijs overleden Malik Oussekine barst uit in
tranen bij het graf van haar zoon. Oussekine raakte dodelijk gewond bij botsingen tussen de politie en studenten
die protesteerden tegen inmiddels ingetrokken onderwijsplannen van de Franse regering. (foto AP)
WASHINGTON - De Amerikaanse
regering heeft in de maanden okto
ber en november, toen de Iran-af-
faire al volop woedde, Iran laten
weten alsnog betere relaties te wil
len. Dat meldt de Washington Post.
Die boodschap werd via Zwitser
land, dat namens de VS diploma
tieke kontakten met Iran onder
houdt, en andere regeringen die
goede banden hebben met Tehe
ran, aan de Iraanse regering door
gegeven. Maar Amerikaanse offi
cials zijn niet erg optimistisch over
de kansen op verbeterde betrek
kingen.
In de Washington Post geciteer
de regeringsfunctionarissen zeg
gen. dat het voor de VS van groot
'Reagan zoekt
nog altijd met
Iran contact'
belang blijft om beter met Iran op
te schieten gezien de strategische
positie van het land. Daarnaast, al
dus deze bronnen, is opnieuw een
poging gedaan de kwestie van de
gijzelaars in Libanon ter sprake te
brengen, en in het bijzonder één
van de gijzelaars die problemen
met zijn gezondheid zou hebben.
Maar de Amerikanen hebben één
ding vantevoren aan Teheran dui
delijk gemaakt: er kan geen sprake
van zijn dat de leverantie van wa
pens, al dan niet in het geheim,
wordt hervat. Onder die omstan
digheden is kontakt met de Iraanse
regering inderdaad niet waar
schijnlijk, omdat Iraanse leiders
als Ali Rafsanjani, de voorzitter
van het parlement, bij herhaling
hebben laten weten alleen te willen
praten als zij wapens kunnen krij
gen.
Iran eist meer in het bijzonder
alsnog de levering van de 300 mil
joen dollar aan wapens die het land
zegt al te hebben betaald, maar
nooit te hebben gekregen. Het gaat
daarbij om wapens die nog in de
tijd van de sjah werden besteld.
Bild: stroom
emigranten
op komst uit
Sowjet-Unie
HAMBURG (AP) - De Westduitse
krant Bild heeft gisteren gemeld
dat vanaf 1 januari „vele duizen
den" mensen uit de Sovjet-Unie
zullen mogen emigreren, dankzij
een soepeler behandeling van aan
vragen voor uitreisvisa.
De krant zei van niet nader aan
geduide bronnen in Moskou te
hebben vernomen dat partijleider
Gorbatsjov de bevoegde instanties
heeft opgedragen, visumaanvra-
gen „genereus en rechtvaardig" te
behandelen.
Verder verklaarde minister van
buitenlandse zaken Genscher in
Bild dat zijn recente gesprekken
met Sovjet-functionarissen hem
ervan hebben overtuigd dat de
Sovjet-Unie meer etnische Duit
sers naar het westen zal laten ver
trekken.
Russische functionarissen heb
ben vorige maand bij de opening
van de CVSE-conferentie in We
nen een versoepeling aangekon
digd van de emigratieregels: Vi-
sumaanvragen zouden vanaf 1 ja
nuari sneller worden afgehandeld
en met meer oog voor humanitaire
aspecten, zoals hereniging met fa
milieleden in het westen.
De Russische dissident Andrei
Sacharov en zijn vrouw Jelena
Bonner zullen morgen naar Mos
kou terugkeren. Aan de beëindi
ging van hun interne ballingschap
in Gorki zijn geen voorwaarden
verbonden, zo liet Sacharov in een
telefoongesprek met het Ameri
kaanse persbureau AP weten. Hij
heeft dan ook verklaard zijn activi
teiten voor de mensenrechten in
Moskou voort te zullen zetten.
RAKETTEN VOOR LIBIË - De
Westduitse justitie onderzoekt de
juistheid van berichten dat bedrij
ven in de Bondsrepubliek raketten
voor Libië bouwen en daarmee een
verbod op de uitvoer van wapens
naar dit land negeren. Deze wa
pens hebben volgens Stem een be
reik van ruim 500 kilometer en ko
men veel verder dan de verouder
de Scud en Frog raketten die Libië
van de Sowjet-Unie krijgt.
ADVERTENTIE
i49
uitsluitend tegen inlevering van
deze advertentie op
22, 23 of 24 december '86.
WASHINGTON - De naderende
Kerstdagen en vooral de alles over
schaduwende Iran-affaire hebben
ervoor gezorgd dat het nieuws een
beetje is weggedrukt, maar nieuws
blijft het: president Reagan heeft
laten weten hoe hij Amerika's in
tercontinentale op land gestatio
neerde raketten wil vernieuwen.
De bekendmaking, afgelopen
vrijdag, was een nieuwe fase in een
discussie die nu al jarenlang duurt.
Die discussie gaat over de vraag
wat de VS tegenover de Russische
overmacht op het gebied van op
land gestationeerde kernraketten
moeten stellen.
door
Henk Dam
Amerika's kernmacht laat zich in
drie delen splitsen: de kernwapens
aan boord van bommenwerpers,
kernwapens aan boord van onder
zeeboten en de kernwapens die op
het land staan opgesteld. Om die
laatste groep gaat het dus. De op
land gestationeerde Amerikaanse
kernwapens bestaan nu voor het
grootste deel uit Minuteman-raket-
ten, die er in verschillende versies
zijn. Deze raketten zijn, naar huidi
ge maatstaven, niet erg accuraat,
en staan bovendien opgesteld in in
principe kwetsbare bunkers, 'si
lo's' in het jargon.
Dat heeft in politieke en militaire
kringen de afgelopen jaren voor
toenemende bezorgdheid geleid.
De situatie was toch al zo dat de
Sowjets, veel meer dan de Ameri
kanen, vertrouwen op hun op land
gestationeerde raketten. Maar ze
maakten hun landwapens ook
steeds onkwetsbaarder. De Russi
sche silo's namelijk werden steeds
verder versterkt, en een toene
mend aantal van hun kernwapens
werd bovendien mobiel gemaakt.
Onvindbaar
Daardoor ontstond in Ameri
kaanse ogen een onevenwichtig
heid. Immers, in het geval van een
kernoorlog zou het mobiele deel
van de Russische kernwapens on
vindbaar kunnen zijn, het in silo's
opgeslagen deel moeilijk uit te
schakelen, terwijl omgekeerd de
Sovjets in één klap een groot deel,
zo niet alle Amerikaanse land-ra-
ketten zouden kunnen uitschake
len.
Vernieuwing was het antwoord.
Plannen voor een MX raket als op
volger van de Minuteman gaan te
rug tot 1972, maar werden concre
ter in 1979, toen de luchtmacht een
plan aan de toenmalige president
Carter aanbood waarin sprake was
van 200 MX-raketten. Die raketten
moesten krachtiger zijn dan de Mi-
nuteman-raketten (met tien in
plaats van drie kernkoppen),
nauwkeuriger (twee keer zo accu
raat) en bovendien tot op zekere
hoogte verplaatsbaar dienen te
zijn.
Het plan voorzag in de mogelijk
heid de 200 raketten tussen 4600
bunkers in de woestijnen van Utah
en Nevada te laten reizen, daarmee
de Sowjets de kans op zekere uit
schakeling van alle raketten ontne
mend. Maar Reagan zag op prakti
sche gronden weinig in het plan,
en toen hij in 1980 president was,
schrapte hij het. Dat wil zeggen: hij
was voor ontwikkeling van de MX-
raketten maar wilde een andere
vorm van stationering.
Zijn minister van defensie Wein
berger kwam met het idee de MX-
raketten 'voorlopig' in bestaande
Minuteman silo's op te slaan, tot
een betere optie zou zijn uitge
werkt. Dat zorgde voor grote herrie
met het Congres, dat betoogde dat
de MX-raketten by stationering in
de silo's kwetsbaar voor Russische
aanvallen zouden bly ven.
Het Congres wilde in plaats van
enkele tientallen, grote MX-raket
ten, liever veel méér kleinere en
bovendien mobiele wapens. De ra
tio daarachter: aantal plus mobili
teit zouden de mogelijkheid voor
een Russische 'first strike' waarbij
in één klap alle op land gestatio
neerde raketten zouden worden
vernietigd, tot nul moeten reduce
ren.
Met deze eis geconfronteerd, zet
te Reagan in 1983 de commissie-
Scowcroft aan het werk, die met
het volgende compromis kwam:
we stellen 100 MX-raketten (bij
naam vredesbewaarders) in silo's
op, en ontwikkelen daarnaast de
kleine, mobiele raketten, werk-
naam: Midgetman.
Dat vond het Congres niet ge
noeg. Vorig jaar kreeg de regering
toestemming voor de stationering
van slechts 50 MX-raketten plus de
verzekering dat niet meer geld ter
beschikking zou worden gesteld
als niet eerst het probleem van mo
biele stationering bevredigend was
opgelost.
Tegelijk werd gevraagd verder
onderzoek te doen naar de Midget-
man-raketten. Zuchtend ging de
militaire top aan het werk. De Mid-
getman-raketten waren - en zijn -
bij de militairen niet geliefd: ze
vinden ze te klein en, omdat het
om veel raketten met steeds één
kernkop gaat, te duur.
Vrijdag kwam het regeringsant-
woord, uitgewerkt in een vergade
ring van president Reagan, minis
ter Weinberger en de chefs van sta
ven, uit de bus. Het voorstel luidt
in één zin: laten we het één (MX-
raketten), doen, maar het ander
(Midgetman-raketten) niet laten.
Nader uitgewerkt komt het hier op
neer: de regering zal in de komen
dejaren om meer MX-raketten vra
gen. Formeel wordt gezegd dat het
definitieve aantal zal afhangen van
ontwapeningsgesprekken met de
Sowjets, maar informeel valt te ho
ren dat het gaat om de 50 raketten
waarvoor vorig jaar geen toestem
ming werd gekregen.
Die 50 nieuwe MX-raketten - van
de raketten waarvoor vorig jaar al
wél toestemming werd verkregen
worden de eerste juist deze dagen
in hun Minuteman silo's gestatio
neerd - zullen mobiel worden ge
maakt, en wel als volgt. De raket
ten zullen in vredestijd op treinwa
gons in militaire bases staan opge
steld. Als het crisis is, zullen de wa
gons de bases verlaten en via het
250.000 kilometer tellende Ameri
kaanse spoorwegnet naar voor de
Russen niet tydig te achterhalen
lanceerplaatsen worden getrans
porteerd.
Om het Congres verder tegemoet
te komen, wil de Amerikaanse re
gering tegelijk dat verder aan de
ontwikkeling van de Midgetman
wordt gewerkt. Het definitieve
aantal te maken Midgetmans
wordt ook niet genoemd, maar in
formeel valt te horen dat het aantal
dat in gedachten is 500 stuks be
draagt.
Dat kost nogal wat. De 50 MX-
raketten (die dankzij hun tien
kernkoppen elk dus 500 doelen
kunnen raken) kosten by elkaar
ruim 35 miljard gulden, de 500
Midgetman-raketten (die dus met
hun ene kernkop elk ook 500 doe
len aankunnen) nog eens 85 mil
jard gulden. Dat gaat zeker nieuwe
problemen met het Congres ople
veren dat, naast het zeker stellen
van 's lands veiligheid, ook ervoor
moet zorgen dat het gigantische
begrotingstekort niet verder uit de
hand loopt.
En dus zou de keuze wel eens
kunnen worden: of meer MX-ra-
ketten, of Midgetman-raketten,
maar niet allebei. Een groep van 18
invloedryke Afgevaardigden uit
beide partyen heeft Reagan in ok
tober al dreigend laten weten dat
wat hun betreft dan de MX valt. En
dus wacht Reagan, die toch al z'n
handen vol heeft aan de Iran-affai
re, de komende maanden een nieu
we stryd. Vooralsnog ziet het er
niet naar uit dat hij die kan win
nen.
