Veilig vuurwerk bestaat niet
Kwaliteitsrookworst in opmars
Tips voor
ontsteken
vuurwerk
Voorzichtigheid geboden
bij gebruik haardrogers
Met cirkelzaag
moet je om
kunnen gaan
Consument
MAANDAG 22 DECEMBER 1986
PAGINA 11
ENGELENHAAR
Engelenhaar - ik weet niet hoe het
bij u zit, maar voor mij is dat een
van de intrigerendste woorden uit
mijn jeugd. Je handen tintelden
vreemd, nadat je het samen met
moeder door de kerstboom heen
had geweven. Vragen waar geen
pastoor antwoord op kon geven,
hielden je bezig. Hoe kwam dat
haar hier? Liepen de engelen nu
allemaal kaal rond in de hemel?
Hadden ze zich misschien de haren
uit het hoofd getrokken van spijt
omdat zy niet meer op aarde
mochten zijn? Dat zou best eens
kunnen. Want de aarde was een
plaats waar wel wat viel te beleven
zo omstreeks Kerstmis.
Het begon al met het kerstpakket.
Mijn vader waarschuwde ons in
het begin van december dan wel
dat wij ons niet blij moesten
maken met een dooie (Kerst)mus,
maar als we hem door de vlagen
natte sneeuw zagen aankomen met
een doos onder de snelbinders,
hadden we toch altijd weer het
idee dat er weldra een schat in ons
huis zou worden binnengedragen.
En ja, dan viel het nogal tegen. Wat
moest je als kind met een fles
Spaanse wijn, een blik perziken en
een Edammer kaasje? Maar goed,
vader zag zijn baas tenminste weer
een beetje zitten, iets dat de
kerstsfeer zeker ten goede zou
komen.
Tegen vijven mocht je mee naar
het plein. Daar stonden de
kerstbomen. Ze werden bewaakt
door een man die iets eenzaams
had in zijn blik. Verbeten spijkerde
hij met de achterkant van zijn bijl
het kruis vast aan de boom die
mijn vader kocht. Naarmate de
avond vorderde, werd het steeds
kaler om hem heen. Als hij weg
was, zag je soms oude mensen op
het plein zoeken naar wat takken
voor boven een fotolijstje, takken
waarvan de naalden tot diep in het
nieuwe jaar rakelings langs
geliefde gezichten zouden blijven
vallen.
Hadden we de kerstboom eenmaal
samen naar huis gesjouwd, dan
werd 'de volle doos die niets woog'
tevoorschijn gehaald. Daarin,
omwikkeld met vloeipapier, lagen
de ballen en - niet te vergeten - de
piek. Mijn moeder hing de ballen
op, mijn vader sneed de boomtop
op maat voor de piek, mijn broer
zorgde voor de verlichting, en ik
mocht de lametta zwierig over de
boom heen draperen. Het
engelenhaar kwam het laatst.
Samen met mijn moeder bracht ik
de mist aan die de flonkering
draaglijk voor het oog moest
maken.
Mensen die niet oud waren en toch
geen boom 'namen', werden in
onze buurt als spelbrekers
beschouwd. Je hoorde een boom te
hebben. Het tafeltje waarop hij
werd neergeplant, moest vlak
naast het raam staan, zodat
voorbijgangers goed zicht zouden
hebben op die bakens van
gezelligheid.
Als je na het optuigen van de
kerstboom eindelijk de slaap had
gevat, haalden de kerkklokken je
er weer uit. Dan ging je naar de
nachtmis. Wanneer je, onder die
bronzen galm, met je ouders over
de beijzelde straat naar de kerk
toeliep en uit alle hoeken en gaten
mensen tevoorschijn zag komen
die ook die richting uit gingen, was
het net alsof je deel uitmaakte van
een geheim genootschap. Deze
mensen, die in de nacht weer en
wind trotseerden, waren dat die
bibberkinnen die elke zondag
vooraan in de kerk zaten?
Het voorportaal van de kerk leek
wel een spelonk. God was groot,
maar de schaduwen van de
mensen daar waren reusachtig. En
dan de liederen die werden
gezongen! Dat was wel even wat
anders dan dat saaie Latijn, waarin
de klinkers zich om de regel
aartslui uitrekten.
Daags na Kerstmis brak de
kerstbomenjacht los. Troepen
jongens trokken door de buurt om
de bomen die reeds by de asbak
stonden op te halen voor de
gemeentereiniging arriveerde.
Hadden ze er een flink stel te
pakken, dan werden ze op
binnenplaatsjes of platjes
verborgen tot aan Oudejaarsavond,
de avond waarop ze in brand
werden gestoken. En wee degene
die de schuilplaats aan de politie
verraadde. Die had het niet best.
Bij ons thuis ging de boom op de
dag na nieuwjaar vanaf driehoog
naar beneden. Een korte luchtreis,
een klap, en de boom was al zijn
groen kwy t. Zo'n roemloos einde -
dat was wel even wat anders dan
die skiérs op de springschans in
Garmisch-Partenkirchen. Hoe die
in de lucht hun houding wisten te
bewaren! Maar neerkomen deden
ze natuurlijk net zo goed.
Misschien waren het wel engelen
die nog geen zin hadden in een
kale kop.
ANGELA PINNEBERG
OBOOQBBBBBBBeo:,
Gebruik vuurwerk van goede
kwaliteit. Koop het by een be
trouwbare winkelier met ver
gunning.
Koop alleen vuurwerk voorzien
van een gebruiksaanwijzing in
de Nederlandse taal en léés die
gebruiksaanwijzing.
Koop zo min mogelijk knalwerk
zoals rokjes, donderbussen, ze
venklappers e.d. Door hun on
voorspelbaar gedrag zijn ze
ronduit gevaarlijk. Koop liever
siervuurwerk, zoals zonnen,
vuurpijlen, serpetinebommen,
enz.
Zoek een veilige plaats voor het
afsteken van vuurwerk. Uiter
aard altijd buitenshuis. Houd ra
men en deuren dicht. Let ook op
die van de buren.
Houd toeschouwers in de gaten.
Laat ze liefst achter u gaan
staan, minimaal op zes meter af
stand van de plaats waar het
vuurwerk wordt ontstoken.
Plaats vuurpijlen in flessen,
gevuld met zand of graaf de
fles half in de grond.
Ontsteek vuurwerk met een si
gaar of sigaret. Gebruik geen lu
cifers.
Weigert de lont, dan nooit vuur
werk opnieuw proberen te ont
steken. Weigerachtig vuurwerk
is levensgevaarlijk.
Gooi nooit met ontstoken vuur
werk. Denk aan uw eigen han
den en de ogen en oren van een
ander.
Houd vuurwerk niet in uw zak
ken. Bewaar het nooit bij open
vuur, maar in een blikken trom
mel, sluit die trommel af.
Houd vuurwerk droog. Natge-
worden vuurwerk dat gedroogd
is en opnieuw ontstoken wordt,
is absoluut onbetrouwbaar.
Steek elk stuk vuurwerk apart
En ten slotte; denk om de huis
dieren.
OOOOOOBBOBBBBBBB
wegspringende vonken over lange
re afstand - tot zo'n zestig centime
ter - een hoge temperatuur, het
geen tot in brand raken van kle
ding of tot brandwonden kan lei
den.
Water
Directeur Van der Putten naar
aanleiding hiervan: „Nogmaals
veilig - kinder - vuurwerk bestaat
niet en koudvuur dus ook niet. Je
kunt daarvoor nooit te vaak waar
schuwen. Mocht zich onverhoopt
toch een ongeluk voordoen, waar
bij brandwonden worden opgelo
pen, handel dan als volgt. Doof het
vuur, koel de brandwond af met
water, dek de wond zo steriel mo
gelijk af, maar smeer er niets op en
vervoer de patilent zittend naar
een arts of ziekenhuis".
„Eigenlijk zou vuurwerk nooit
door kinderen mogen worden afge
stoken. Houd ze liever binnen,
want een ongeluk is zo gebeurd.
En verbied ze na de jaarwisseling
vuurwerk dat weigerde en op
straat ligt alsnog af te steken. Want
een ongeluk zit in dit geval vaak in
een klein lontje...".
Of zoals Frizzle Sizzle en George
Davis op de videoclip zingen: „Zo
ben je gezond, zo ben je ge
wond...".
Rookworst met kwaliteitsmerk. <*>to gpd>
Rookworst voorzien van het officiële
Rijkskwaliteitsmerk is in opmars. De
Stichting Nederlandse Vleeswarenkon-
trole (NKV), een onafhankelijke instel
ling, verwacht dat gedurende het nu bij
na afgelopen jaar meer dan vier miljoen
kilo van dergelijke rookworst zal blijken
te zijn verkocht. Dat is het dubbele van
de hoeveelheid die in het eerste jaar van
het bestaan van het kwaliteitsmerk is af
gezet.
De eerste rookworsten voorzien van
het Rijksmerk voor extra kwaliteit kwa
men half september 1982 op de markt.
Volgens het NVK is het marktaandeel
(op de huishoudelijke markt) van deze
rookworst nu zo'n 35 procent.
Het Produktschap voor Vee en Vlees
is bezig met een publiciteitscampagne
om meer bekendheid te geven aan het
kwaliteitszegel. De belangrijkste eisen
waaraan rookworst moet voldoen wil
het voor dit zegel in aanmerking komen
zijn: goed van smaak, geur en kleur,
geen toevoegingen van zetmeel en vlees
vreemd eiwit, een beperkt vetgehalte
(maximaal 35 procent), een goed gehalte
aan echt mals vlees van rund en varken
(geen paardevlees).
De kwaliteitsregeling is gebaseerd op
de landbouwkwaliteitswet. De feitelijke
eisen van het produkt zijn vastgesteld in
een verordening van het Produktschap
voor Vlees en Vis. De onafhankelijke
Stichting Nederlandse Vleeswarenkon-
trole is belast met de controle en het toe
zicht op de naleving van de gestelde ei-
De consument kan aan de verpakking
zien of er een rookworst inzit waaraan
het Rijksvleeswarenmerk is toegekend.
Het kwaliteitszegel ziet er als volgt uit:
een rondje met daarin de tekst 'Holland
Extra Kwaliteit' en de hoofdletter 'E' is
een door twee leeuwtjes gesteund wa
pen.
Er wordt naar gestreefd dat op alle
rookworstverpakkingen die het kwali
teitszegel voeren, uitleg wordt gegeven
over de betekenis van dit merk. De be
doeling is ook dat daarvoor in aanmer
king komende onverpakte rookworst
wordt voorzien van een label met daarop
het waarmerk én de uitleg.
Het gaat om een vrijwillige kwali
teitsregeling. Er wordt dit jaar door 17
producenten van rookworst aan meege
daan, waarvan er 10 tot de grotere fabri
kanten gerekend kunnen worden.
In Nederland wordt jaarlijks 18 mil
joen kilo rookworst geconsumeerd.
Hiervan wordt 11 miljoen kilo direct af
gezet op de huishoudelijke markt. Van
deze 11 miljoen is dus 4 miljoen kilo
voorzien van het kwaliteitszegel.
Haardrogers drogen over het algemeen
goed. Maar by het drogen van haar is wel
enige voorzichtigheid geboden. Dat
blijkt uit een onderzoek van de Stichting
Vergelijkend Warenonderzoek naar tien
eenvoudige handhaardrogers, zeven mo-
delleerdrogers en vier droogkappen. De
geteste haardrogers variëren in prijs van
25 tot meer dan 100 gulden.
Bij het haardrogen is voorzichtigheid
geboden, omdat bij te heet drogen de
haarpunten kunnen splijten. Ook moet
worden opgepast voor oververhitting
van het apparaat. Oververhitting kan op
treden als de luchtstroom wordt belem
merd. Bij een aantal apparaten leverde
een deels belemmerde luchtstroom pro
blemen op.
Het door fabrikanten opgegeven vermo
gen van een cirkelzaag zegt niet alles
over de prestaties. Dat constateert de
Stichting Vergelijkend Warenonderzoek
na een onderzoek. In vergelijking met
een vorig onderzoek zijn de veiligheids
voorzieningen verbeterd. Maar bij on
oordeelkundig gebruik blijft gevaar
voor lijf en vooral voor leden bestaan.
VWO onderzocht 18 handcirkelmachi-
nes, samen met de Belgische, Britse en
Westduitse consumentenorganisaties.
Voor de consument zijn tegen aantrek
kelijke prijzen redelijke zagen te koop.
De prijzen van de geteste apparaten lo
pen uiteen van 145 tot 445 gulden. De
goedkoopste apparaten zyn beslist niet
de slechtste. Ze zijn alleen niet opgewas
sen tegen al te dik zaagwerk.
Volgens VWO zouden de gebruiksaan
wijzingen van de cirkelzagen nadrukke
lijker op mogelijke gevaren moeten wij
zen. Verder is het de fabrikanten nog
steeds niet gelukt machines op de markt
te brengen die minder lawaai produce
ren, zo blijkt uit het onderzoek.
Het droogeffect van een haardroger
hangt af van de temperatuur en de snel
heid van de lucht. Ook persoonlijke fac
toren zoals lengte en dikte van het haar
en de handigheid waarmee de droger
wordt gehanteerd, zijn van invloed op
hoe snel het haar droog is. Verder bleek
bij de beoordeling van het gebruiksge
mak van de apparaten dat met name
kammen en borstels van modelleerdro-
gers niet altijd even prettig in het ge
bruik zijn. Twee droogkappen stonden
op een standaard en vertoonden een nei
ging tot kantelen. Op een enkele uitzon
dering na zijn de apparaten wel aan de
lawaaiige kant. Ze produceren bijna
evenveel geluid als een moderne stofzui
ger.
onder redactie van
Raymond Peil en Conny Smits
Elke dag mag
De shampoos voor elke dag kunnen zon
der angst dagelijks worden gebruikt,
wanneer men dat nodig acht. De Keu
ringsdienst van Waren in Enschede
heeft onlangs honderd merken gecon
troleerd en deze bevatten althans zo wei
nig dioxane (een oplosmiddel dat by de
produktie wordt gebruikt) dat de stof
geen enkel effect heeft op het menselyk
lichaam.
In West-Duitsland werd enkele weken
geleden gewaarschuwd tegen dioxane in
shampoo omdat een bepaalde hoeveel
heid neus- en leverkanker tot gevolg kan
hebben. Uit het onderzoek van de keu
ringsdienst is gebleken dat 1 procent
dioxane in drinkwater gevaar kan ople-
In 90 procent van de onderzochte
shampoos zat een miljoen keer minder
dioxane dan de toch al onschuldige 0,01
procent en in de andere merken maxi
maal 10.000 keer minder dan dit percen
tage.
"Zo ben je gezond,
Oudejaarsnacht 0.00 uur.
Daar hoort vuurwerk bij.
Feestelijk en mooi. Maar he
laas blijft het niet altijd
feestelijk en mooi. Vuur
werk kan ook veel narig
heid veroorzaken en het
blijft niet altijd bij betrek
kelijk onschuldige ongeluk
jes.
Bij elke jaarwisseling, je kunt als
het ware de klok er op gelijk zet
ten, is het weer raak. Het uitluiden
van het oude- en het begroeten van
het nieuwe jaar luidt steeds op
nieuw voor honderden mensen in
ons land een afgrijselijke periode
in. Terwijl de laatste van de twaalf
slagen van de klok nog maar nau
welijks zijn verklonken in het
nachtelijk duister en een heildronk
is uitgebracht op een toch vooral
gelukkig nieuwjaar, hebben de eer
ste ongelukken zich steevast al
voorgedaan.
In totaal moeten elk jaar rond de
jaarwisseling ongeveer tweedui
zend mensen medisch worden be
handeld. Het grootste deel van de
slachtoffers is tussen de tien en
vijftien jaar. Daarnaast worden
jaarlijks nog eens zo'n vyftig men
sen in ziekenhuizen opgenomen
met oogletsel, afgerukte ledema
ten, beschadiging aan het gehoor
en brandwonden.
In een niet-aflatende poging het
aantal vuurwerkslachtoffers terug
te dringen hejeft de Nederlandse
Brandwonden Stichting in Bever
wijk ditmaal naar een eigentijds
middel gegrepen: een videoclip
over de gevaren van vuurwerk. „Je
moet je publiek zien te boeien bij
het overbrengen van je bood
schap", zegt directeur Fred van der
Putten van de stichting. „En met
alleen folderverspreiding red je dat
niet. Bovendien moet je in die
boodschap de taal van je doelgroep
spreken. In dit geval de jeugd
dus".
Onberekenbaar
In een ogenschijnlijk vrolijke en
in elk geval regelrechte disco-
stamper van drieëneenhalve mi
nuut - met tussendoor beelden van
brandwonden - bezingen de mei
dengroep Frizzle Sizzle en jeugdi
dool Georgie Davis de gevaren en
de gevolgen van het toch altijd on
berekenbare vuurwerk.
Directeur Van der Putten van de
Nederlandse Brandwonden Stich
ting bevestigt de juistheid van de
titel van die videoclip. „Inderdaad;
veilig vuurwerk bestaat niet. Dat is
een fabeltje. Een veronderstelling,
die zo gauw mogelyk moet worden
uitgeroeid. Want, laten we wel zyn,
hoe ontstaan anders al die onge
lukken..."?
LITERATUUR
in Leiden
op Nieuwe Rijn 13
bij
BOEKHANDEL
KOOYKER
door Rob Hirdes
Vaak door het onzorgvuldig en
onnadenkend omgaan met vuur
pijlen, voetzoekers, zevenklappers,
rotjes, gillende keukenmeiden,
Bengaals vuur en wat dies meer zij.
In ruim een kwart van alle gevallen
worden onschuldige omstanders
getroffen door het weggooien van
ontstoken vuurwerk.
Uit een uitgebreid onderzoek,
vorig jaar gehouden door de Ne
derlandse Brandwonden Stich
ting,, is trouwens naar voren geko
men dat veertig procent van alle
geregistreerde vuurwerkongeval
len zich voordoet in zogenaamde
.verboden' perioden. Op dagen
dus, waarin het vuurwerk niet ver
kocht had mogen worden; laat
staan afgestoken. Nog wat percen
tages, ontleend aan datzelfde on
derzoek. Van de verwondingen be
stond 45 procent uit brandwonden,
35 procent uit oogbeschadigingen,
en 5 procent uit gehoorbeschadi-
gingen, terwijl het resterend per
centage uit 'overige' verwondingen
bestond. In de helft van alle geval
len werd het gezicht getroffen en
dat gebeurde in 45 procent door zo
genaamd ontploffend vuurwerk,
zoals rotjes en zevenklappers. Al
weer in 45 procent ontstonden de
verwondingen door het aansteken
van het vuurwerk, 10 procent door
het opnieuw aansteken en 35 pro
cent van de slachtoffers werd ge
troffen door rondvliegend vuur
werk. Maar genoeg cijfers.
Siervuurwerk
Van der Putten: „Door gezamen
lijke inspanning van onder andere
de Stichting Consument en Veilig
heid en onze stichting is het aantal
ongevallen de laatste jaren dras
tisch verminderd. Maar naast pre
ventie-voorlichting zijn daar ook
een verlegging van de aard van het
vuurwerk - van knal- naar meer
siervuurwerk - debet aan. terwijl
er in de loop der jaren in deze bran
che tevens wat minder is omge
zet".
In het kader van die preventie-
voorlichting wordt de videoclip
van de Nederlandse Brandwonden
Stichting in elk geval op 24 decem
ber via Socutera op de televisie uit
gezonden, terwyl hij verder aan al
le omroepen is aangeboden. Bij de
produktie ervan is heel bewust ge
kozen voor de meidengroep Frizzle
Sizzle, die vorig jaar nog ons land
tijdens het Eurovisie-songfestival
vertegenwoordigde. Ivo Niehe, die
de videoclip produceerde, over de
keuze van de meidengroep: „In de
eerste plaats moest de muzikale,
waarschuwende boodschap in
goed verstaanbaar Nederlands
worden gezongen. En daarnaast is
voor een damesgroep gekozen om
vooral jongens te bereiken. Want
onder hen vallen de meeste vuur
werkslachtoffers
Die mededeling wordt ook weer
onderbouwd door het door de
brandwondenstichting uitgevoer
de onderzoek. Dat geeft aan, dat
van elke zes gewonden één
vrouwelijk slachtoffer is. Opmer
kelijk daarbij is, dat vrouwelijké
slachtoffers doorgaans tot de cate
gorie 'onschuldige' omstanders of
toekijkers behoren. Maar dat
maakt het letsel er niet minder om.
Van der Putten knikt. „Brand
wonden zijn afschuwelijke en ver
oorzaken in het verdere leven in
grijpende verminkingen, die vaak
een zeer zware psychische belas
ting vormen. Zowel doordat het
slachtoffer zijn ongeval bij volle
bewustzijn meemaakt, alsook door
de langdurige, pijnlijke behande
lingen en de veelvuldige chirurgi
sche ingrepen. Dat laatste, omdat
'genezen' brandwondenpatiënten
nog heel lang terug moeten komen
voor corrigerende nabehandelin
gen. Dat geldt vooral kinderen om
dat die nog in de groei zijn".
Kinderpakket
Van der Putten weet, waar hy
over praat. Want hij ziet ze dage
lijks; de deerlijk verminkte brand-
wondenslachtoffers, die in het Be-
verwijkse Rode Kruis Ziekenhuis,
als één van de drie brandwonden
centra in ons land, worden opgeno
men. Onder die slachtoffers bevin
den zich elk jaar rond Kerstmis en
de jaarwisseling ook kinderen, die
verbrandingen oplopen door zoge
naamd 'veilig' vuurwerk.
Reageert Van der Putten licht-
vertwijfeld: „Laat u niets wijs ma
ken. Veilig vuurwerk bestaat dus
niet. Dat geldt net zo goed voor
kindervuurwerk. Ondanks de sug
gesties in advertenties 'kan door de
kleintjes worden vastgehouden' en
'absoluut ongevaarlijk'. Dat zijn
ronduit misleidende kwalifica
ties".
„Die zogenaamde kinderpakket
ten, bestaande uit kerststerretjes,
trektouwtjes, knettersterretjes,
wonderkaarsen, Bengaalse fak
kels, rainbowflesjes en dergelijke,
zijn hoogstens lichter van samen
stelling dan het overige vuurwerk.
Maar het is zeker niet zo onschul
dig dat daarmee geen ongelukken
kunnen gebeuren".
„Net zo als koud vuur. Dat be
staat al helemaal niet. Dat fabeltje
moet dan ook zo snel mogelijk de
wereld uit worden geholpen",
meldt de directeur van de Neder
landse Brandwonden Stichting.
„Het feit dat vuurwerk alleen ver
kocht mag worden aan personen,
die ouder zijn dan zestien jaar, zegt
mijns inziens voldoende over het
gevaar dat is verbonden aan het
omgaan met vuurwerk".
Handgranaat
Overigens denkt de Reclame Co
de Commissie niet anders. Zij
meent mèt de brandwondenstich
ting, dat juist door de toevoeging
'kindervuurwerk' en 'kinderpak
ket' gesuggereerd wordt dat dit
vuurwerk zonder risico door kin
deren kan worden gehanteerd. De
commissie heeft de winkeliers in
middels geadviseerd zich niet van
dergelijke misleidende reclame te
bedienen.
Nog niet zo lang geleden trou
wens heeft de Keuringsdienst van
Waren in Haarlem de toedracht on
derzocht van ongevallen met won
derkaarsen, beter bekend als 'ster
retjes'. In een aantal van die won
derkaarsen, zoals bij de Red Lan
tern, bleek een minder wenselijke
combinatie van chemicaliën te zijn
gebruikt, waardoor ze op zijn
minst als onbetrouwbaar werden
aangemerkt. In één geval was spra
ke van een combinatie, die met na
me voor militaire doeleinden
wordt gebruikt. De Keuringsdienst
van Waren betitelde die blauwe va
riant van de Red Lantern ronduit
als gevaarlijk.
Bij een inventarisatie van geva
ren, die met betrekking tot bepaal
de typen 'sterretjes' werden gecon
stateerd, bleek dat bij het ontbran
den een kleine steekvlam ont
stond, die tot verbranding van
hand of vingers, waarmee het aan
steken gebeurt, zou kunnen leiden.
Verder werd vastgesteld dat wan
neer een aantal sterretjes tegelijk
in brand raakt de verbranding ui
terst snel verloopt, waarbij een fel
le 10 tot 15 centimeter grote vlam
ontstaat. Bovendien behielden de
nieuw aansteken.
In de rij voor vuurwerk