Nieuwe regels
bewaking cellen
Ombudsman houdt het voor gezien
Waterbedrijven: verbod gifproduktie
FAMILIEBERICHT.
LOZ
PvdA tegen levering zes
duikboten Saoedi-Arabië
Dr. Rang stapt april volgend jaar op wegens gezondheidsredenen
DONDERDAG 18 DECEMBER 1986
Zaak Hans Kok in Kamer en gemeenteraad
DEN HAAG/AMSTERDAM (GPD/ANP) De ministers Van Dijk (binnenlandse zaken)
en Korthals Altes (justitie) studeren op nieuwe richtlijnen voor de bewaking van
verslaafde arrestanten in politiecellen. Uit onderzoek is vastgesteld dat de huidige
regels in een groot aantal gemeenten, waaronder Amsterdam, niet worden nageleefd.
Dit hebben de bewindslieden gisteren in de Tweede Kamer gezegd tijdens een debat
over het onderzoek naar de dood van kraker Hans Kok in een Amsterdamse politiecel
in oktober vorig jaar.
DEN HAAG (ANP) - Thuisbezorg-
de maaltijden voor ouderen zijn
vaak te koud en vitamine C zit er
niet of nauwelijks meer in. Ook
zijn ze vaak aan de prijzige kant.
Dat concludeert de consumenten
organisatie Konsumenten Kontakt
na een onderzoek dat ze heeft ge
houden in elf plaatsen in Neder
land naar thuisbezorgde maaltij
den.
Het eten is over het algemeen
wel lekker en ruikt ook goed. Op
dit moment zijn zo'n 100.000 thuis
wonende ouderen aangewezen op
een maaltijdvoorziening. De on
derzoekers aten in elke plaats twee
maaltijden bij de stichtingen die de
distributie verzorgden. Twee wer
den bij bejaarden thuis gegeten en
elke dag werden maaltijden mee-
Weinig vitamine
C in maaltijden
voor ouderen
genomen voor chemisch onder
zoek in het laboratorium.
KK noemt het opvallend dat in
de meeste maaltijden nauwelijks
vitamine C is aangetroffen. Maar
als men per dag maar tenminste
een sinaasappel eet hoeft dat geen
probleem te zijn. "Fruit eten moet
dan dus ook echt", aldus een
woordvoerder van KK.
De temperatuur van de maaltij
den was aan de lage kant. Volgens
het voorlichtingsbureau voor de
voeding is 65 graden celsius een
goede temperatuur. De gemiddel
de temperatuur van de onderzoch
te maaltijden lag op 58 graden cel
sius. Soms lag de temperatuur la
ger dan de warenwetgrens van 55
graden, aldus KK. Bijkomend pro
bleem was dat om de warmte zo
goed mogelijk vast te houden het
eten soms op een dusdanige ma
nier was ingepakt dat knoeien bij
het uitpakken haast niet te vermij
den was.
Verder merkt KK op dat het war
me eten iemand die alleen van aow
leeft, in sommige plaatsen 20 pro
cent van zijn inkomen kan kosten.
Vijf dagen per week een maaltijd
bestellen is om die reden voor veel
ouderen niet op te brengen.
Alle fracties in de Tweede Kamer
waren het eens met de conclusie
van minister Korthals Altes, dat
wegens gebrek aan bewijs geen
strafvervolging kan worden inge
steld tegen de bewaarders van het
cellencomplex in de hoofdstad.
Vastgesteld is immers dat Kok is
overleden aan een methadonver-
giftiging. Dat nalatigheid van be
waarders tot de dood van Kok zou
hebben geleid, kan niet worden be-
De Kamer oordeelde negatief
over de werkomstandigheden in
het cellencomplex, waardoor Hans
Kok urenlang hulpeloos in zijn cel
heeft gelegen. Korthals Altes be
aamde dat de bewaarders in het
cellencomplex niet behoorlijk
functioneren. "Er is daar iets struc
tureels mis", aldus de bewinds
in 1979 zijn richtlijnen opgesteld
Duur avondje uit
EINDHOVEN (ANP) - Een
avondje stappen in Eindhoven
is een 33-jarige Veldhovense za
kenman duur komen te staan.
Dinsdagmiddag laat haalde
hij 275.000 gulden van zijn
bankrekening, stopte het geld
in een afsluitbaar handschoe
nenkastje in zijn auto, parkeer
de die en bezocht vervolgens in
de Eindhovense binnenstad een
café. Enkele uren later ontdekte
hij dat er was ingebroken in
zijn auto. De buit bestond uit de
275 briefjes van duizend gulden
en een nog in de winkelverpak
king zittende gloednieuwe ge
luidsinstallatie voor zijn auto.
voor de verzorging van aan alcohol
verslaafde arrestanten. Twee jaar
later zijn daaraan gedragsregels
toegevoegd voor de behandeling
van drugsverslaafden. Die regels
houden het raadplegen van artsen
in en een nauwgezette controle op
verslaafde arrestanten door be
waarders.
In Amsterdam worden die richt
lijnen niet gehanteerd, zo is minis
ter Van Dijk bij een onderzoek ge
bleken. Van Dijk beklemtoonde
daarbij dat de burgemeester als be
heerder van het politiekorps een
eigen, zelfstandige verantwoorde
lijkheid heeft voor de bewaking
van arrestanten in politiecellen.
Een ruime meerderheid van de
Amsterdamse gemeenteraad
steunde gisteren het door burge
meester Van Thijn gevoerde beleid
in de zaak-Kok. Alleen het Links
Akkoord en de WD drongen aan
op disciplinaire maatregelen tegen
de verantwoordelijken voor de
dood van Hans Kok. De PSP (in
het Links Akkoord) eiste het aftre
den van hoofdcommissaris Val
ken.
Van de raadsleden haalde F. van
der Meijden van het Links Ak
koord het felst uit. Hij vindt het on
begrijpelijk dat geen disciplinaire
maatregelen worden genomen.
Volgens hem staat namelijk buiten
kijf dat de bewaarders die in de fa
tale nacht veertien uur niet naar
Kok omkeken daarmee hun plicht
hebben verzuimd. En daar mogen
ze wat het Links Akkoord betreft
voor worden gestraft.
Burgemeester Van Thijn blijft er
echter bij dat het niet aantoonbaar
is dat de bewaarders zich op enig
aanwijsbaar moment aan plichts
schuldig hebben gemaakt.
Bovendien, zo maakte hij ook al
eerder bekend, voelt hij er niets
voor zondebokken - en daarmee
ook niet hoofdcommissaris Valken
- aan te wijzen. Wel erkent Van
Thijn dat sprake is geweest van
een falend beleid ten aanzien van
de situatie in het cellenblok en dat
in de nacht van 24 oktober fouten
zijn gemaakt.
Woordvoerders van onder ande
re de vrienden van Hans Kok en de
woongroep Staatsliedenbuurt
spraken na afloop van de vergade
ring van een beschamende verto
ning. "De burgemeester is te laf om
de schuldigen te straffen" werd ge
zegd. Een aantal luidruchtige actie
voerders werd door de politie van
de publieke tribune verwijderd.
De Stichting Voorlichting Kra
ken gaat namens de Woongroep
Staatsliedenbuurt en de Vrienden
van Hans Kok in beklag bij het ge
rechtshof wegens het niet vervol
gen van de hulp-officier van justi
tie die Hans Kok in verzekering
heeft gesteld. Dinsdag kondigde
de Coornhertliga aan hetzelfde te
zullen doen en ook de advocaat
van de familie Kok, Kersting, over
weegt dit.
Uit protest tegen de voortdurende lozingen van gevaarlijk chemisch afval door Shell Chemie in
gisteren in de Rotterdamse haven actie gevoerd door Greenpeace. Ook in West-Duitsland werd
tegen de vervuiling van het water door de industrie.
Pernis werd
geprotesteerd
foto ANP)
DEN HAAG (GPD) - De PvdA-
fractie zal vandaag tegen de leve
ring van zes duikboten aan Saoedi-
Arabië stemmen. Dit is het gevolg
van beraad gisteren in de fractie,
waar de fractieleden zich uiteinde
lijk met 25 tegen 15 stemmen tegen
de exportvergunning uitspraken,
die het kabinet voor de bouw van
de schepen aan de Rotterdamse
scheepswerf RDM wil verlenen.
Met deze opstelling hebben Den
Uyl (ex-fractievoorzitter) en Ste-
merdink (ex-minister van defensie)
het gewonnen van de buitenland
en defensiespecialisten De Vries
en Van den Bergh. De laatsten wa
ren onder bepaalde voorwaarden
vóór levering van de duikboten.
Van den Bergh probeerde giste
ren nog de fractie op één lijn te
krijgen. Hij stelde voor akkoord te
gaan met het argument van het ka
binet dat Saoedi-Arabië een 'stabi
liserende factor' is in het span-
ningsgebied dat het Midden-Oos
ten vormt.
De WD-fractie is in overgrote
meerderheid voor levering van de
duikboten. Vermoedelijk zal deze
fractie in haar geheel het kabinets
standpunt steunen. CDA en D66
moeten nog een standpunt inne
men, maar de beide fracties neigen
naar goedkeuring van het kabi
netsstandpunt. Daarmee steunt
een meerderheid van de Kamer de
levering van de duikboten aan Sa
oedi-Arabië.
NIEUWEGEIN (ANP/GPD) - On
gerust over de recente giflozingen
op de Rijn eisen de honderd water
leidingbedrijven in het Rijn
stroomgebied een algeheel verbod
op de produktie van alle 129 che
mische stoffen die voorkomen op
de voorlopige zwarte lijst van de
Europese Gemeenschap. Ook vra
gen zij om een goede schadever
goedingsregeling voor giflozingen
op de Rijn en een doeltreffende
controle op de kwaliteit van het
Rijnwater.
Tijdens een bijeenkomst bij de
Watertransportmaatschappij Rijn-
Kennemerland (WRK) in Nieuwe-
gein stelde de Internationale Ar-
beitsgemeinschaft der Wasserwer-
ke im Rheineinzugsgebiet (IAWR)
dat alleen met een produktiestop
van voorkomen kan worden dat
natuurvreemde stoffen in de rivier
en meren van het stroomgebied
van de rivier terechtkomen. "Het
tien jaar geleden ondertekende
Rijn-chemieverdrag, dat beoogde
de verontreiniging van de Rijn met
giftige stoffen van de zwarte lijst te
beëindigen, heeft de recente reeks
van ernstige ongelukken langs de
rivier niet kunnen verhinderen",
aldus een verklaring van de IAWR.
De IAWR, een internationale or
ganisatie die 20 miljoen
van drinkwater voorziet, eist dat de
regeringen van de Rij noeverstaten
van het chemische bedrijf Sandoz
in Bazel ook vergoeding vragen
voor de ecologische schade in de
Rijn en verlangt een inventarisatie
van alle chemische stoffen die in
het Rijnstroomgebied worden ge
produceerd. Deze lijst moet open
baar worden gemaakt. De toepas-
Bestrij dingsmiddel
in waterbronnen
In tientallen drinkwaterbronnen
aan de Rijn is het onkruidvernieti-
gingsmiddel atrazin gevonden. Er
zat zes maal zo veel gif in het water
als de EG-norm. Het gif is mogelijk
afkomstig van het Zwitserse con
cern Ciba GeicyIn Groningen en
Drenthe zijn ondergronds grote
hoeveelheden dichloorpropeen op
weg naar de waterwingebieden.
Dit staat in een rapport van de Mi
lieufederatie Groningen en de Mi
lieuraad Drenthe. Zij vragen de
provinciale besturen het middel te
verbieden in de waterwingebie
den. Dichloorpropeen wordt ge
bruikt om aardappelmoeheid te
bestrijden.
sing van giftige stoffen in de land
bouw dient drastisch te worden
verminderd, zo menen de waterlei
dingbedrijven.
De kwaliteit van het Rijnwater
stroomafwaarts van de grote in
dustriecentra in Bazel, Mannheim,
Frankfort, en het Ruhrgebied,
dient door de overheid 24 uur per
dag te worden gecontroleerd met
behulp van moderne meetappara
tuur.
Volgens ingenieur C. van der
Veen, directeur van de WRK, heeft
het ongeval bij de chemische on
derneming Sandoz in Bazel aange
toond dat, net als bij de kerncen
trale in het Russische Tsjernobyl,
de veiligheidssystemen niet water
dicht zijn. Daarom moet de pro
duktie van voor mens en milieu
giftige stoffen eenvoudig worden
verboden, niet alleen in het
stroomgebied van de Rijn, maar
overal.
"Anders komen de stoffen als
nog, bij voorbeeld via de uitstoot in
de lucht of uitspoeling op het land,
in de voor de waterleidingbedrij
ven belangrijke rivieren terecht",
aldus Van der Veen. Hij geeft toe
dat ook gifrestanten achterblijven
in het drinkwater. "Het gaat echter
om kleine hoeveelheden en de nor
men die de overheid stelt zijn dus
danig, dat die stoffen niet bedrei
gend voor de volksgezondheid he
ten te zijn. Desondanks willen wij
absoluut zuiver drinkwater, niet
een produkt met gifstoffen die er
niet in thuishoren", aldus Van der
Veen.
Greenpeace
Greenpeace heeft gisteren met
een reeks acties in Nederland en
Duitsland geprotesteerd tegen de
giflozingen in de Rijn. Bij Bayer
nam de organisatoe op vijf meter
diepte watermonsters bij een af
voerbuis van het chemische con
cern Bayer. Dit bedrijf heeft gege
vens over haar afvallozingen tot
bedrijfsgeheim verklaard. Volgens
Greenpeace loost Bayer tot 60 ton
milieugif per dag in de Rijn.
Bij Shell Chemie in Pernis kwam
het tot een aanvaring met de Rot
terdamse politie, die grote bezwa
ren had tegen een blokkade van de
Eerste Petroleumhaven door
Greenpeace. De politie vreesde
problemen door de blokkade inge
val zich in de Petroleumhaven een
calamiteit zou voordoen. Na een
klein uur werden de boeien waar
mee de haven was geblokkeerd
door de actievoerders alsnog weg
gehaald in opdracht van de politie.
'Masson dwong
Wilma wel tot
samenwerking
in Nieuwegein'
MAASTRICHT (ANP) - Masson, de
geschorste directeur beleggingen
van het ABP, heeft in 1982 project
ontwikkelaar Wilma wel degelijk
gedwongen samen te werken met
het Haarlemse bouwbedrijf J.P.A.
Nelissen. Deed Wilma dit niet, dan
zou zij de bouw van het stadscen
trum in Nieuwegein, gefinancierd
door het ABP, op haar buik kun
nen schrijven.
Die belastende verklaring deed
J. van Zwièten, hoofd van de sec
tor stadsontwikkeling in Nieuwe
gein, gisteren als getuige in het
ABP-proces in Maastricht. Masson
wordt er in het geval van Nieuwe
gein van verdacht Nelissen aan
Wilma te hebben opgedrongen, op
dat zijn zakenvriend Van Zon hier
bij een bemiddelende rol kon spe
len tegen vier ton provisie. Van dit
geld kreeg Van Zon honderddui
zend gulden.
Tot nog toe heeft Masson steeds
beweerd dat de gemeente Nieuwe
gein zelf had aangedrongen op een
bouwcombinatie waarin naast Wil
ma ook J.P.A. Nelissen zat. Vol
gens Masson baseerde de gemeen
te Nieuwegein die stelling op het
feit dat Nelissen oude rechten had
op het meewerken aan het stads
centrum. Van Zwieten, de enige
getuige die door de rechtbank zelf
is opgeroepen, maakte woensdag
korte metten met die stelling.
"Van oude rechten voor Nelissen
was eind 1982 geen sprake meer.
Wilma was toen al een jaar lang be
zig met de voorbereiding van het
stadscentrum en had alle kosten al
leen gedragen. Ik was dan ook ui
terst verbaasd directeur De Graaf
van Wilma me vertelde dat Masson
hem gedwongen had Nelissen in
de bouwcombinatie op te nemen",
aldus Van Zwieten.
Masson zelfheeft intussen tegen
strijdige verklaringen over het geld
dat hij van Van Zon heeft ontvan
gen. Dinsdag zei hij nog dat de
119.000 gulden die door Van Zon
gestort waren op rekening van Wil-
ford, de maatschappij van Masson
op Jersey, voor hem "uit de lucht
was komen vallen". Hij had er niet
om gevraagd, aldus Masson. Giste
ren zei hij dat het een lening betrof,
bedoeld om een financierings
maatschappijtje mee op te zetten.
de Masson over de manier waarop
hij en zijn vrouw directeuren wa
ren geworden van de brievenbus-
firma Wilford. Toen begin vorig
jaar justitie Masson op de korrel
kreeg wilde de man die op Jersey
de directie voerde van het baantje
af. Masson en zijn vrouw zouden
toen, terwijl Masson al in de gevan
genis zat, de directie hebben over
genomen. Masson zei gisteren dat
hij in het huis van bewaring met
zijn vrouw kon praten en haar de
stukken kon meegeven, "terwijl de
koffiemachine lawaai maakte en
de aandacht van de bewaarder af
leidde".
Volgens de officier van justitie is
dit onmogelijk. Er was geen koffie
machine in of in de nabijheid van
de betrokken cel in het huis van
bewaring. De vraag blijft hoe de
stukken wel uit de gevangenis zijn
gekomen. Vandaag wordt het pro
ces voor wat 1986 betreft afgeslo
ten. Achttien zittingsdagen zijn er
dan geweest.
♦De nationale ombudsman, dr. Rang, stapt wegens gezondheidsre
denen per 1 april 1987 op. Zijn huisarts en de arts van de Rijks
Geneeskundige Dienst hebben hem er van overtuigd dat verder
werken als ombudsman medisch niet verantwoord is. Rang heeft
kamervoorzitter Dolman gevraagd hem tussentijds ontslag te ver
lenen.
Rang werd op 29 september 1981 door de Tweede Kamer be
noemd als nationale ombudsman. Zijn eerste ambstermijn zou per
1 januari 1988 aflopen. Begin volgend jaar zou.de procedure voor
een nieuwe ambstermijn van zes jaar van start gaan. Maar Rang
had Dolman al eerder informeel laten weten daarvoor niet be
schikbaar te zijn.
De voorzitter van de vaste kamercommissie voor de nationale
ombudsman, Schutte (GPV), heeft laten weten dat de commissie
met 'teleurstelling' kennis heeft genomen van Rangs voortijdige
vertrek. Schutte neemt aan dat als gevolg van de langdurige be
noemingsprocedure de opvolger van Rang niet voor de zomer van
volgend jaar bekend is. Rangs plaatsvervanger Van Ee zal zolang
als ombudsman optreden.
DEN HAAG - Videoshows en
flitsend geschreven folders bege
leidden bijna zes jaar geleden de
introductie van een nieuw insti
tuut in ons maatschappelijk be
stel: de Nationale Ombudsman.
De burger, zo luidde de bood
schap, was voortaan verzekerd
van een machtige bondgenoot in
zijn strijd tegen ambtelijke mo
lens en bureaucratische dove
mansoren.
door
Peter van Nuijenburg
"Elke klacht is een aanklacht",
aldus de eerste Nationale Om
budsman, dr. Jacob Folkert
Rang, in zijn eerste oorlogs
verklaring aan willekeur door de
rijksoverheid.
Ondanks, of misschien wel
dankzij, deze loffelijke taakop
vatting is Rangs pad niet over ro
zen gegaan. In de eerste plaats
moest hij zijn activiteiten beper
ken tot de (vermeende) onheuse
praktijken van de rijksoverheid.
Daardoor bleven de onrechtma
tigheden van de lagere overhe
den (provincies en gemeenten)
buiten zijn bereik.
Rang wilde er bij zijn installa
tie niet over zeuren, maar feit
was (en is) dat de meeste klach
ten van de burgers zich juist rich
ten tegen onrechtmatig optreden
van provincies en gemeenten.
Later heeft hij regelmatig gepro
beerd zijn werkterrein te verrui
men. Met de zelfde regelmaat
kreeg hij overigens nul op het re
kest.
Een tweede handicap is het
ontbreken van sancties tegen in
stanties die hun boekje te buiten
gingen. Aan zijn uitspraken is
geen direct rechtgevolg verbon
den. De ombudsman meldt de
overtreding aan de Tweede Ka
mer en is verder afhankelijk van
bereidheid van het parlement
om actie te ondernemen. Hij kan
een kwestie nog publiekelijk aan
de kaak stellen, maar daarmee
Ombudsman dr. Rang: geen elastisch geduld
zijn zijn mogelijkheden uitgeput.
Voor een man met zijn tempera
ment ('geen woorden, maar da
den') moest dat op den duur een
bron van frustratie zijn.
Een derde element mag even
min onbesproken blijven. Hoe
wel hij nadrukkelijk verklaarde
de eretitel 'boeman van de amb
tenarij' niet te willen najagen,
ontaardden zijn ontmoetingen
met het 'apparaat' niet zelden in
confrontaties. In het versluierde
taalgebruik van de ambtelijk
rapportage heet het, dat hij niet
'de gewenste medewerking'
kreeg; in rond Nederlands wordt
dan bedoeld, dat hem het leven
behoorlijk zuur werd gemaakt.
In die confrontaties had hij
volgens ingewijden meer last
dan gemak van zijn tempera
ment. Rang blonk niet uit door
contactuele souplesse. Ambtelij
ke procedures, de soms omslach
tige route die zijn vragen moes
ten afleggen voordat ze beant
woord werden, bleken vaak een
aanslag te plegen op zijn toch al
niet elastische geduld. Rang wil
de de zaak wel eens op het
scherp van de snede uitvechten,
zodat menig ambtenaar bij het
horen van de naam Rang een
rood waas voor de ogen kreeg.
Dbarbij kwam nog dat zijn bu
reau moeizaam van start ging. De
Ombudsman werd al snel geteis
terd door organisatorische pro
blemen. Binnen een jaar moest
een directeur het veld ruimen,
omdat hij 'schuldig zou zijn aan
de permanente ontwrichting van
de werkrelaties'. Ook in later ja
ren stond het bureau van Rang
niet model voor een 'ontspan
nen' werksfeer. Rangs weinig fle
xibele omgangsvormen bleken
zich ook uit te strekken tot zijn
directe medewerkers.
Tussen deze bedrijven door,
men zou het bijna vergeten,
moesten ook klachten van bur
gers in behandeling worden ge
nomen. Dat waren er zoveel,
voor dit jaar geschat op zo'n
4000, dat Rang voortdurend
nieuw personeel nodig had. De
eerste aanvraag werd nog geho
noreerd, de volgende verzoeken
stuitten onder verwijzing naar de
bezuinigingsoperaties steevast
op een onverbiddelijk 'nee'. Niet
temin is zijn staf in de loop de
jaren behoorlijk uitgedijd. Be
gon Rang in 1982 met negen
man, nu zijn 52 mannen en vrou
wen in de weer met grieven te
gen de rijksoverheid.
Echt spectaculaire .successen
werden daarbij niet geboekt.
Maar daar was het Rang niet om
te doen. Wanneer een geschof
feerde burger genoegdoening
kreeg, was het bestaansrecht van
de ombudsman al bewezen. Wie
dat voor ogen houdt, kan weinig
anders constateren dan dat hij
goed werk heeft verricht.
Al meer dan 300jaar brouwt Grolsch haar bier op
natuurlijke en ambachtelijke wijze. Grolsch bier wordt ge
botteld in de bekende beugelfles van 45 cl en het nieuwe
pijpje van 30 cl. Dit nieuwe flesje is lichter in gewicht, de
inhoud is gelijk aan die van het oude pijpje. Vt»eu
VAKMANSCHAP IS MEESTERSCHAP.
