Baalbergen®
Colibri
■KATWIJK
PAGINA 24
RADIO-TV
VRIJDAG 12 DECEMBER 1986
TROS
18.13 De mooiste foto's maak je zelf, 8-delige cur
sus basisfotografie. Deel 3: Feestjes
TELEAC
18.30 Cursus Biotechnologie. Les 2a
TROS
19.00 Calimero, tekenfilmserie
19.05 Knight rider, Amerikaanse serie. Afl.: De on
grijpbare goochelaar. Devon Miles staat als
volgend slachtoffer op de lijst van een goo
chelaar die zijn toverkunsten aanwendt om te
moorden. Michael krijgt de truc maar moei
lijk door
NOS
20.00 Journaal
TROS
20.28 Dossier Verhulst, 12-delige Nederlandse dra
maserie geschreven door Hans Keuls. Afl. 6:
De verleiding begint. Eric informeert voor
Lucy naar haar vermogen bij notaris v.d. Vel
de. Dit heeft tot gevolg dat de Vos dreigt met
een klacht bij de Deken...
21.25 De TROS TV-Show, talkshow van Ivo Niehe
22.20 TROS Aktua Special. Vandaag: de dambrug-
verbinding tussen Saudi-Arabië en het ei-
land-emiraat Bahrein
22.50 TROS-Tele-thriller: Onze Ouwe, Duitse poli
tieserie. Afl.: Dikke vrienden. Edward en
Sven zijn dikke vrienden uit zeer verschillen
de milieus. Ze beramen een plan om zoge
naamd zich zelf te ontvoeren en zo een los
geld van 3 miljoen van Edward's vader los te
krijgen
NOS
23.55 Journaal
00.00 Nieuws voor doven en slechthorenden
00.05 Studio Sport Extra: Wereldkampioenschap
pen handbal voor dames
00.35 Einde
ZATERDAG
NOS
09.30 Nieuws voor doven en slechthorenden
TELEAC
09.35 Cursus gezondheidsvoorlichting Kanker.
Afl.6. (herh.)
10.05 Cursus Statistiek. Les 3
10.35 Ca va?, les 2
NOS
18.15 Nieuws voor doven en slechthorenden
18.20 Paspoort voor Spanjaarden
18.30 Sesamstraat
18.45 Jeugdjournaal
19.00 Journaal
VOO
19.12 De Nationale Ideeënbus, programma over
uitvinders en ideeënmakers. Presentatie: Leo
van der Goot
20.00 Special: Tineke in Ecuador, filmverslag van
Tineke de Nooij aan Ecuador in het kader van
het Foster Parents Plan
20.30 De Heilige Koe, auto- en motorsportmagazi-
21.00 Harem, Amerikaanse mini-serie. Jessica
Grey wordt kort voor haar huwelijk met een
Engelse diplomaat ontvoerd door de rebel
Pasha, die het regime van de sultan omver wil
werpen. Ze is verliefd op hem ook al levert hij
haar uit aan de Opper-eunuch in ruil voor
vrijlating van twintig medestrijders
22.10 Gesprek met de minister president
NOS
22.23 Journaal
IKON
22.45 Elie Wiesel - Een Filmportret, programma
over de winnaar van de Nobelprijs voor de
Vrede 1986
23.28 Een bericht voor de Wilde Ganzen
NOS
23.30 Nieuws voor doven en slechthorenden
VOO
23.35 Harem, slot Amerikaanse i
22.35 Rox box, gevarieerd jongeren
programma
23.35 Einde
18.00 Tik Tak, kleuterprogramma.
18.05 Dagboek van een clown. Van- 08.30 Nouba nouba, gevarieerd kin
derprogramma
daag: De zandkastelen (herh.)
18.20 De Snorkels, tekenfilmserie.
18.45 Bingo, hitparadeprogramma
gepresenteerd door Bart Peeters en
Paul de Groeve.
19.15 Uitzending door derden: Pro
gramma van de Socialistische Om
roepvereniging
19.40 Mededelingen en programma-
overzicht
19.45 Journaal
20.10 Weerbericht
20.15 Wedloop met de dood (The Ge- j'gjjs (S) WWF-Club
taway), Amerikaanse speelfilm uit jg.oo (S) WWF-Club.)
09.30 Spreek met ons mee. Les 34.
Een extraatje voor Kathleen? Les
35. Naar welke film?
WDR
1972 van Sam Peckinpah. Met Ste- 19.57 Programma-overzicht
McQueen, All McCraw, Ben 20.00 Tagesschau.
M (Originele versje met 20.15 Königin Luise, Duitse speel
film uit 1956. Wanneer de Pruisi-
Johnson
Nederlandse ondertiteling.) Pas uit
de gevangenis ontslagen is een dief
alweer onderweg op het pad van de
misdaad, deze keer vergezeld van
zijn vrouw...
22.20 Première, filmnieuws met Jo
Röpcke
23.10 Journaal en Coda: Eiland, van
Adriaan de Roover
23.30 Einde
19.00 Zonen en dochters (Sons and
daughters), Australische serie.
19.23 Intermezzo: Jan de Maeyer, ho
bo, en G. Verstraelen, piano: Medi
tatie over een Middeleeuws lied,
opus 14/2, Kersters (herh.)
19.25 Oshin, Japanse serie.
19.40 Mededelingen en programma-
overzicht
19.45 Journaal
20.10 Weerbericht met Kwidam, tele-
foonspel
20.25 De koele krijger (Cold warrior), j
Britse spionageserie
20.55 Europese culturen, zevendelige
documentaire-serie. Afl.5: Byzan
tium. Uitsluitend m.b.v. de sterren
begaven de Grieken zich in volle ZATERDAG
zee op zoek naar vruchtbaar land
21.55 So what? Jazz-programma. Af-
1.21: Don Cherry
22.30 Einde
sche koningin Luise in 1806 haar
veijaardag viert ziet de toekomst
van het land er somber uit. Haar
man, koning Friedrich Wilhelm III,
wil zich niet onderwerpen aan Na
poleon, noch aan de Russische
tsaar. Het ontbreekt hem echter op
het juiste moment aan de juiste be
slissingen
22.00 Gott und die Welt: Kitche in
Zimbabwe, filmportret van de bis
schop Reckter
22.30 Tagesthemen met nieuws aus
Bonn
23.00 Heut'Abend...de ARD-talk-
show met Joachim Fuchsberger.
Met als gast Josef Neckermann
23.45 Todfeinde (Five card stud),
Amerikaanse speelfilm uit 1968
Met: Dean Martin. Robert Mit-
chum, Inger Stevens e.a. In een
kleine stad in Colorado Lynchen
vijf mannen een valsspeler. Kort
daarop wordt hun slachtoffer ge
wroken door een onbekende, die de
vijf pokeraars een voor een doodt.
In het stadje breekt paniek uit
01.25 Tagesschau
01.30 Nachtgedanken. Een program
ma van Hans Joachim Kulen-
kampff
digd zenuwarts in het Londen van
de vorige eeuw. Hfj experimenteert
op zichzelf met een serum, dat het
goede en kwade in de mens
scheidt. Zijn nieuwsgierigheid leidt
ertoe, dat hij alle controle over de
gedaanteverwisselingen verliest
01.10 Heute
18.00 Telekolleg II: Cursus Geschie
denis, les 12: Structurele proble
men van de Nieuwe Economische
Politiek en de oorzaken van het
Stalinisme
18.30 Hallo Spencer, kinderserie
19.00 Aktuelle Stunde, regionaal ma
gazine met nieuws en sport
20.00 Tagesschau met weerbericht
20.15 Lander - Menschen - Aben-
teuer: Magische Stadte - Aamar-
kand, documentaire over de ge
schiedenis van deze stad in Oezbe
kistan
21.15 Denken un dünner Luft, repor
tage over een door mijnwerkers op
gerichte universiteit in het hoog
land van Bolivia
21.45 Der Christbaum stirbt zur
Weihnachtszeit, reportage over de
economische en ecologische gevol
gen van de kerstboom-teelt
22.15 In bester Gesellschaft, serie
23.05 Gaston Peter -Ich war dabei
und kann berichten, filmportret
over een Elzasser wijnboer en dich
ter, die, geboren in 1895, op onze
eeuw terugkijkt
00.05 Laatste nieuws
Elie Wiesel
Bij de IKON vanavond een film-
portret dat Erwin Leiser maakte
van de Amerikaans-joodse
schrijver Elie Wiesel, die j.l.
woensdag de Nobelprijs voor de
Vrede in ontvangst mocht ne
men. Filmmaker Erwin Leiser
zocht Wiesel op in zijn woon
plaats New York. Onderwerp
van gesprek was niet alleen het
oorlogsverleden dat het leven
van beide mannen diepgaand
heeft beïnvloed, maar ook wat
hen vandaag bezighoudt.
Na jaren waarin de bestem
ming van de Nobelprijs voor de
Vrede door het Noorse Nobelco-
mité (alle andere prijzen worden
door de Zweedse commissie toe
gekend) werd aangevochten is
de toekenning aan de joodse
schrijver Elie Wiesel zeer goed
ontvangen. Wiesel is bekend ge
worden door zijn indrukwekken
de boeken over de jodenvervol
ging tijdens de Tweede Wereld
oorlog, die hij aan den lijve heeft
ondervonden. Na een periode
van onzekerheid en twijfel brak
hij door zijn weerstand heen om
over de verschikkingen te schrij-
Zijn betekenis is vooral dat hij
in zijn werk duidelijk maakt dat
de mens ondanks de verschrik
kingen moet blijven kiezen tegen
het kwaad en voor het goede.
'Wij moeten', zegt hij, 'hoop in
vesteren in een wereld die geen
hoop te bieden heeft'.
De maker van de film, Erwin
Leiser, is zelf met zijn familie na
de Kristallnacht in 1938 uit Ber
lijn naar Zweden gevlucht. Hij
was daar jarenlang chef van de
redactie van het dagblad Dagens
Nyheter. Hij heeft verscheidene
films gemaakt over onderwerpen
die met het Derde Rijk samen
hingen, onder meer over het pro
ces tegen Eichmann in Jeruza
lem. Verder werd hij bekend
door zijn filmportretten van gro
te Nederlandse beeldende kun
stenaars in het buitenland zoals
Willem de Kooning en Bram van
Velde. De IKON zond van Leiser
eerder een film uit over de schrij
ver Isaac Bashevis Singer. (Ne
derland 2, 22.45 uur)
Radio toegelicht
Naar aanleiding van de 71ste ver
jaardag van Frank Sinatra is het
AVRO radioprogramma Minjon
Magazine vanavond geheel ge
wijd aan de levensloop van 'The
Voice'.
De platen die Frank Sinatra in
de loop van zijn carrière heeft ge
maakt vormen de basis voor deze
uitzending. Zijn levensverhaal,
gebracht met 'autobiografische'
opnamen, die gaan over een be
paalde periode in zijn leven,
wordt met geluidsfragmenten en
gedramatiseerde tekst tot een ge
heel bewerkt (Radio 2, 18.15
uur).
Ideëenbus
Aktua
TROS Aktua, is vanavond geheel
gewijd aan de gigantische brug-
dam-verbinding tussen het
vasteland van Saoedi-Arabië (de
belangrijkste olieproducent in
het Midden-Oosten) en het ei
land-emiraat Bahrein. Deze 25
kilometer brugverbinding werd
gebouwd door het Nederlandse
Leidenaar Henk Gosses is van
avond te zien in de Nationale
Ideeënbus. Al jaren houdt hij
zich bezig met het bedenken en
in elkaar zetten van allerhande
robots. Met enkele van die robots
dingt hy vanavond mee naar de
vijfduizend gulden, die per afle
vering van het programma door
een panel aan de beste inzending
wordt toegekend. Ook zijn 'Error
Sisters' voert hij ten tonele, me
chanische zusters die een eigen
lied vertolken.
Ook in de Nationale Ideeën
bus: een chirurg die ritssluitin
gen gebruikt bij operaties, de sta
le mechaniekjes voor ordners,
waarmee een Limburger miljo
nair is geworden; 'levende' ge
luidsschermen; een manier om
peuters van de verdrinkings
dood te redden; een 'zaagmaatje',
met behulp waarvan moeiteloos
grote planken kunnen worden
gezaagd (Nederland 2,19.12 uur).
Omroep Rijnland
In Leiden Lokaal aandacht voor
'Flodder', de Speelfilm van Dick
Maas die voor een deel in Leiden
is opgenomen. Voorts een repor
tage over de 'Rembrandt b.v.',
opgericht door leerlingen van de
Rembrandt scholengemeen
schap. (18.00 - 20.00 uur).
'Tennisleraar' Ron Brandsteder probeert 'mannenverslindster' Liz Snoyink o
balletje te slaan, vanavond in aflevering zes van de tv-serie 'Dossier Verhulst'.
ADVERTENTIE
DE NIEUWE STIJL
VANLEOLUX
België/Frans 1
09.30 Programma-weekoverzicht
10.00 Tagesschau met aansl.: Tages
themen
10.23 Die Sport-Reportage
10.55 ARD-Sport extra: W.K. Skiën -
afdaling voor dames. Kommentaar:
Manfred Vorderwülbecke (Eurovi
sie-uitzending)
18.00 Carrefours week-end, geva
rieerd programma met informatie
over video, film en theatervoorstel
lingen.
18.33 Micro-défi, spelprogramma.)
19.00 Ce soir, regionaal magazine
19.27 Quick et Flupke, tekenfilm
19.30 Journaal
20.00 Minute papillon, consumenten-
tips.
Duitstand 2
20.05 Grand e
kaanse speelfilm uit 1972 van John
Sturges. Met: Clint Eastwood, Ro
bert Duvall, John Saxon e.a. Begin
van deze eeuw: in New Mexico ei-
den de Mexicanen de grensstrook
breiden. De Mexicaanse
der Chama besluit hun rechten
door de rechter uit te laten plui-
21.30 Camarades, documentaire serie
over het dagelijks leven in de
USSR. Afl.: Baltic Chic ou les élé-
gantes sur les remparts de Tallin
22.10 Laatste nieuws
18.15 Heute-Schlagzeilen
18.56 Programma-overzicht
19.00 Heute
19.30 Auslandsjournal, reportages
van buitenlandse correspondenten
20.15 Der Alte, politieserie
Kidd, Ameri- 21.15 Der Sport-Spiegel, documentai-
1 de verschuiving
play naar winstbejag in de sport
wordt belicht. Uitgangpunt daarbij
is, dat sport de spiegel van het
maatschappelijk gebeuren
22.45 Die Sport-Reportage, met W.K
Skiën - afdaling voor dames vanuit
Arosa
23.15 Der phantastische Film: Arzt
und Damon (Dr. Jekyll and Mr. Hy
de), Amerikaanse speelfilm uit 1940
van Victor Fleming. Met: Spencer
Tracy, Ingrid Bergman, Lana Tur
ner e.a. Dr. Jekvll is een begena-
09.00 News of the week, Engels jour
naal
09.15 Actualités, Frans journaal
09.30 Engels voor beginners, Les 7:
The football pools. Herh.
10.00 lm original: Rendez-vous, Kaf
fee oder Tee
10.30 Der Arbeitsmarkt in anderen
Landern, informatieve serie. Afl.
Zwitserland
18.00 John Craven's Newsround,
jeugdjournaal
18.10 Grange Hill, kinderserie.
18.35 Mastersteam, spelprogramma
19.00 Journaal en weerbericht
19.35 London Plus
20.00 Wogan
20.35 'Allo, 'allo, comedyserie rond
het Franse Verzet in 39/45.
21.10 Dynasty, Amerikaanse serie.
22.00 Journaal en weekend-weerbe
richt (regionaal eveneens)
22.30 From hell to victory (Contro
quattro bandiere), Italiaans-Frans-
Engelse speelfilm uit 1978.
00.10 Olympia paardenshow
01.20 Rhoda, drama-serie
01.45 Weerbericht
09.30 Tekenfilm
09.35 The Muppet Babies
10.00 Saturday Superstore, kinder
programma
08.00 Fun Factory
BBC 2
18.00 Domesday detective, quiz
waarin de kennis van het leven in
Groot-Brittanië wordt getest
18.35 Gotta sing, gotta dance
19.25 Australisch cricket vanuit Ade
laide
18.00 Récrëation
18.40 Des chiffres et des lettres
19.00 Le Coeur dans les Nuages
20.30 L'Europe Chante
21.30 Thalassa
22.00 Journal Télévisé
22.30 J'aime a la Folie
VRIJDAG
Radio 1 na 18 uur
NOS: Ieder heel uur nieuws. NCRV:
19.02 De burgemeester is jarig. 20.02
Water en vuur. 21.02 Mengpaneel.
22.02 NCRV-Vrijdag-Sport. NOS:
23.00 Nieuws en mededelingen.
23.05 Met het oog op morgen. VOO:
0.02 Stemband. 2.02 Oh, wat een
nacht. 5.02 Ook goeiemorgen
Radio 2 na 18 uur
AVRO: 18.03 Minjon magazine.
19.00-07.00 Zie Radio 1
Radio 3 na 18 uur
NOS: 18.03 De Avondspits. VOO:
19.02 Curry en van Inkel. 22.00
Countdown Café
Radio 4 r
118 1
NOS: 18.00 Nws. 18.02 Aspekten
van de Kamermuziek: Peter Prom-
mel en Johan Faber, marimba. 19.00
De Bovenbouw, hedendaagse mu
ziek. 20.00 Nws. 20.02 PromeNOS.
Radio Filharmonisch Orkest o.l.v.
Sergiu Comissiona. 21.15 Finse
volksmuz. 22.00 Ad Hoe Ensemble
o.l.v. Roland Kieft. 22.30 NOS Jazz
geschiedenis. 23.00 Luigi Pirandel
lo, of wat is waar?, klankb.
Radio 5 na 18 uur
EO: 18.10 België totaal. P.P.: 18.20
Uitzending van de RPF. KRO: 18.30
Taal en Teken. NOS: 19.00 Program
ma voor buitenlandse werknemers.
EO: 20.30 De Bübel open. 21.00
OMROEP RIJNLAND
ZATERDAG
Radio 1 voor 18 uur
NOS: Ieder heel uur nieuws. NOS:
7.00 Nws. TROS: 7.03 TROS Nieuws
Show met om 7.09 Natuurrubriek;
7.20 Het weer (NOS: 7.30 Nws 7.40
Uitgaanstips; 7.48 Toerisme; 8.06
TROS Aktua; 8.24 Ontbijtgast van
de week; 9.03 Introductie Prijzen
slag en Kamerbreed. 9.05 Ontbijt
gast v.d. week; 9.20 Overz. kranten;
9.30 Recept van de dag. 9.45 Kies
keurig. consumenteninformatie;
10.08 Shownieuws; 10.20 Prijzen
slag; 10.30 Kieskeurig op wielen;
10.40 Sportagenda; 10.50 Finale prij
zenslag. 11.03 TROS Kamerbreed;
12.03 Oud plaatwerk; (NOS: 12.56
Mededelingen voor land- en tuin
bouw.) 13.06 TROS Aktua; 13.30 Fi
nancieel Nws.; 13.40 Mensen uit het
nieuws; 14.40 Doe 't zelfrubriek;
14.50 Vijf minuten van Herman Pie-
ter de Boer; 15.08 Medische rubriek;
15.20 Overzicht avondkranten; 15.35
Sportagenda; 15.50 Jeugdsport;
16.10 Dierenmanieren; 16.30 Van
boeken bezeten; 16.50 Film en vi-
deonieuws. 17.06 TROS Aktua ma
gazine
Radio 2 voor 18 uur
NOS: Ieder heel uur nieuws. VARA
7.03 Hallo Hier Hilversum. (7.25 De
wind, kinderprogr. 8.03 De rode
draad. 8.55-9.00 Het Socialistisch
Strijdlied.) 10.03 De Stand van za
ken. 11.03 Tussen Barend Van
Dorp. 12.03 De Rooie Haan. 14.03
Wie in 't Nederlands wil zingen.
15.03 Hits van Smits. KRO: 16.03 (S)
Zin in muziek. 17.03 Glas in lood
Radio 3 voor 18 uur
NOS: Ieder heel uur nieuws. NOS:
7.00 Nws. NCRV: 7.03 Vroegop. 7.30
Rabarbara. 8.03 Pop non stop. 9.03
Gospel-rock. 10.03 Popsjop. 12.03
Los Vast. 14.03 Tussenuur. 15.03
Popstation. 16.03 NCRV-Zaterdag-
Sport
r 18 uur
mattinale. 10.00 Caroline. 11.00 Kur-
haus Concert. VOO: 12.00 Strauss
en Co. NOS: 13.00 Veronica Klas
siek. 16.00 Lang leve de opera!
Radio 5 Voor 18 uur
NOS: 9.00 Nws. 9.02 NOS-Sportief.
9.25 Waterstanden. FEDUCO: 9.30
Medelanders Nederlanders. 10.00
Nederlands-Taal, Tekens en Regels.
EO: 10.15 De muzikale fruitmand.
11.15 Tijdsein-Thema. 12.00 Nws.
12.05 Hallo Nederland. 12.20 EO... in
de regio. 12.45 Vragen naar de weg.
13.00 Nws. 13.10 Ronduit-Praise.
13.35 Opo Doro. VPRO: 14.00 Euro-
buro. 15.00 Het spoor. 16.00 Het
spoor terug: De jaren zestig. EO:
17.00 Licht en uitzicht. OVER
HEIDSVOORLICHTING: 17.46
Uitzending van de landbouw. NOS:
17.56 Mededelingen en Nieuws
19.50 The choir of the year
20.30 Micro Live, wetenschappelijk
magazine
21.30 Going to pot
22.00 Just another day. Afl.: Wal-
thamstow
22.30 Arena, cultureel magazine.
Vandaag: Scarfe by scarfe. Portret
van een karikaturist
23.30 Newsnight, actualiteiten
00.15 Weerbericht
00.20 The Rockford Files, Ameri
kaanse detectiveserie
01.05 Einde
ZATERDAG
10.00 Teletekst
18.00 I Dream of Jeannie
18.30 Hazel. Mind your own business
19.00 Hogan's Heroes. Never play
with strangers
19.30 The New Dick van Dyke Show.
My friend the public enemy - deel 1
20.00 The New Candid Camera Show
20.30 From Here to Eternity. After
math
21.20 The Untouchables. Junkman
22.15 Sky Trax. Popmuziek
00.45 Closedown
ZATERDAG
Vanavond wordt om half 8 voor de
Sovjetrussische-ambassade aan de
Andries Bickerweg in Den Haag
een herdenking gehouden van Ana
toli Martsjenko, de Russische dissi
dent die op 48-jarige leeftijd in de
gevangenis overleed. In zijn laat
ste, naar het westen gesmokkelde
boodschap, schreef hij onder ande
re dit:
„Tijdens de vijf jaar dat ik nu
opgesloten 'heb gezeten, ben ik mis
handeld en gekweld. Herhaaldelijk
ben ik tot 15 dagen straf cel in de
gevangenis veroordeeld, waar de
gevangenen hun warme kleren
worden ontnomen en om de andere
dag eten krijgen, terwijl de tempe
ratuur in de winter tot beneden de
14 graden Celsius daalt. Tijdens
mijn verblijf in de strafcel ben ik
opnieuw gestraft voor 'het in slaap
vallen overdag'. Ik kon, vanwege
de koude, 's nachts niet slapen, ook
al had ik mij met een katoenen jas
je toegedekt".
In zijn tweede boek, 'Van Taroe-
sa naar Tsjoena', citeert hij in een
soortgelijk geval ('ik gooi mijn jas
op de brits') de dichtregel:
„Een vleugeltje spreid ik uit, met
het andere dek ik mij toe".
Het feit dat de Sovjet-Unie zo'n
tienduizend mensen zeer langdurig
gevangen houdt wegens hun poli
tieke overtuiging waarbij dan
niet eens sprake is van geweldda
dige RAF- of Rode Brigade-achtige
activiteiten, maar van het lezen
van ongewenste geschriften, het on
dertekenen van petities waarin om
vrijheid van meningsuiting wordt
gevraagd, etcetera), is inmiddels
algemeen bekend en wordt in het
westen ook al min of meer geaccep
teerd als een van die eigenaardig
heden die communistische regimes
nu eenmaal aankleven. Minder be
kend is dat de gevangenen in die
'werkkampen' ('het' eufemisme van
de 20ste eeuw voor die Goelag Ar
chipel van concentratiekampen)
niet alleen gestraft worden met
vrijheidsberoving, limitering van
familiebezoek (Martsjenko had
tweeëneenhalf jaar noch zijn
vrouw noch zijn zoontje mogen
zien), en zware arbeid, maar ook
met een durend hongerregime. Om
de dag eten, bijvoorbeeld, zoals
Martsjenko in zijn laatste brief
schreef. Twintig jaar geleden heeft
hij eens beschreven wat het voedsel
in het kamp inhield. Normaal telt
het dagmenu 3400 calorieën, maar
wordt men voor straf (wegens het
niet halen van de arbeidsnorm of
het niet opvolgen van bevelen) op
'dieet' gezet, dan komt dat neer op
slechts 1300 calorieën. Dat is het
aantal calorieën dat de inwoners
van Bezet Nederland in oktober
1944 nog kregen. In later maanden
kregen wij nog minder (februari
1945 was het 340 calorieën, in de
eerste week van de bevrijding zelfs
230 calorieën!), maar toen betrof
het een korte, extreme periode, 'de
hongerwinter', die desondanks al
veel doden kostte, terwijl de gevan
genen in de Goelag Archipel jaren
en jafen achtereen op zo'n slecht
verteerbaar, smakeloos alle getui
gen spreken steeds van de soep van
rotte kool), calorie-arm hongerdieet
worden gehouden. Tot welke tafre-
len dat aanleiding geeft hebben zo
wel Solzjenitsin als Sjalamov als
Martsjenko beschreven. Solzjenit
sin begint Goelag Archipel met het
kranteberichtje in 'Priroda' ('Na
tuur'), dat in Kolyma bevroren die
ren (vissen?, watersalamanders?)
tientallen mïllenia her waren
gevonden, die dankzij het ijs nog zo
vers bewaard bleken te zijn dat 'de
aanwezigen' ze 'met graagte' had
den verorberd. Die 'aanwezigen',
begrepen alle insiders, waren de
gevangenen in Kolyma, en die
'graagte' was te wijten aan de
voortdurende honger waaraan zij
leden, - maar dat stond er natuur
lijk allemaal niet bij...
Varlam Sjalamov vertelt in 'Ko
lyma' (Verhalen uit de Goelag Ar
chipel):
„Later, toen wij muizen, raven,
meeuwen en eekhoorns vingen,
leerden we de wonderlijke eigen
schappen van de grond kennen.
Het vlees van die dieren verliest
zijn specifieke geur als het eerst in
de grond wordt begraven".
En Anatoli Martsjenko vertelt in
zijn eerste boek over zijn ervarin
gen van 1960 tot 1966 in de Goelag
Archipel, 'Wat ik zeggen wou', het
volgende gruwelijke verhaal over
gevangenen in een cel, die scherpe
voorwerpen hadden wetente be
machtigen en enkele dagen lang al
het papier hadden opgespaard:
„Na alle nodige voorbereidingen
te hebben getroffen, sneed ieder een
stuk vlees van zichzelf af, de een
van zijn buik, de ander van zijn
beeji. Het bloed van allen werd in
één kom verzameld, daar werd het
vlees in gedaan, ze legden een klein
kampvuur van papier en boeken
aan en begonnen hun eigen vlees te
braden of te koken. Toen de bewa
kers de wanorde bemerkten en de
cel binnenstormden, was het
brouwsel nog niet klaar en de ge
vangenen grepen haastig en zich
brandend de stukken uit de kom en
stopten ze zo snel mogelijk in hun
mond. Zelfs de bewakers zeiden la
ter, dat dat een verschrikkelijk
schouwspel was".
