Franse regering
zoekt 'adempauze'
Angst voor KGB-spionnen herleeft
VOOR HETZELFDE GELD
KOOPT U NU IN DE BIJENKORF VEEL
MEER BOEKEN EN PLATEN.
North en Poindexter houden mond
Mitterrand kritiseert Chirac
Memoires Peter Wright gevreesd door Britse regering
Dissident
Martsjenko
(48) in cel
overleden
Hevige rellen
in Zambia na
prijsverhoging
BIJ DE BIJENKORF BEN JE BETER AF
WOENSDAG 10 DECEMBER 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
PARIJS (UPI/Rtr) - De Franse premier Jacques Chirac, die onder druk van een studen
tenrevolte zijn universitaire hervormingsplannen introk, acht het raadzaam om ook
de behandeling van andere hervormingsmaatregelen op een lager pitje te zetten.
Chirac wil eerst orde op zaken stel
len in zijn achterban. Een voor vol
gende maand vastgestelde speciale
zitting van de Nationale Vergade
ring zal daarom worden geschrapt,
aldus parlementaire bronnen. Een
omstreden nieuwe wet die het
moeilijker maakt de Franse natio
naliteit te verkrijgen, zal niet wor
den besproken voor de opening
van de normale zitting van het par
lement op 2 april. Bevroren wordt
ook de behandeling van een wet
die het particulieren mogelijk
moet maken gevangenissen te bou
wen en te exploiteren.
In Parijs wordt niet uitgesloten
dat tegenstanders van de wet op de
Communisten op
"een beetje laat" kwam "maar nog
steeds op tijd". Mitterrand had het
afgelopen weekeinde bij Chirac
aangedrongen op intrekking van
de onderwijsvoorstellen. De presi
dent zei zich op "dezelfde golfleng
te" te bevinden als de studenten
die protesteerden tegen de voorne
mens van de regëring, die de in
schrijfgelden voor de universitei
ten wilde verhogen, extra toela
tingsexamens wilde instellen en de
universiteiten grotere bevoegdhe-
imen
Franse nationaliteit
saai de straat zullen opgaan. Als de
wet wordt aangenomen zullen kin
deren van buitenlandse ouders, die
geboren zijn in Frankrijk, niet
meer automatisch het Franse bur
gerschap verkrijgen. Ook zal het
moeilijker worden om via een hu
welijk de Franse nationaliteit te
verwerven.
Chirac sprak gisteren met af
gevaardigden van de twee rege-
RPR^'rceïtrZre^hSe'uDF den wilde geven bij het selecteren STRAATSBURG -1
RPR en.de centrumrechtse UDF van studenfen. grsteren.br, het begin
Chirac, die de zwaarste crisis
doormaakt sinds hij acht maanden
geleden premier werd, is er door
het extreem-rechtse Nationale
Front van beschuldigd dat hij is ge
zwicht voor Mitterrand. Chirac
zegt echter dat hij niets weet van
enige directe aandrang van Mitter
rand om de onderwijswet in te
trekken.
krappe meerderheid heb
ben in de Nationale Vergadering.
De gaullistische parlementariër
Georges Tranchant verklaarde dat
de premier gezegd had dat "e
pauze nodig i-
de regering".
de activiteit i
tekenen vrede
MANILA (AFP/Rtr/UPI) - Op de
Filippijnen is vandaag een bestand
van 60 dagen ingegaan dat
maakt aan een opstand v
munisten die in 1969 begon tegen
de toenmalige president Marcos.
In de afgelopen 17 jaar hebben
17.000 mensen in het slepende mi
litaire conflict tussen de Filippijn
se regering het Nieuwe Volksleger
(NPA).
Honderden mensen stroomden
samen bij de kathedraal van Mani
la om te bidden dat het bestand
voorgoed een eind zal maken aan
de burgeroorlog. Het staakt-het-
vuren trad in werking toen de com
munistische delegatie gisteravond
akkoord ging met de eis van de re
gering-Aquino dat ze geen vuurwa
pens naar stedelijke gebieden
brengen. Tot op het laatste mo
ment verzetten de communisten
zich tegen deze eis van legerleider
Ramos.
Toen mevrouw Aquino in fe
bruari na de verdrijving van Mar
cos aan de macht kwam, riep zij op
tot een bestand. Eén van haar eer
ste besluiten als president was de
vrijlating van honderden politieke
gevangenen.
Buitenland kort
President Francois Mitterrand
liet gisteren scherpe kritiek horen
op de manier waarop de regering-
Chirac de universitaire hervor
mingsplannen heeft behandeld. De
regeringsvoorstellen leidden tot de
ernstigste straatrellen sinds de stu
dentenopstand van mei 1968. In
een radio-interview zei de socialis
tische president over de rellen
STRAATSBURG - De Britse premier Thatcher werd
haar toespraak voor het Eu
ropees Parlement in Straatsburg onderbroken door de
bekende Noordierse dominee Ian Paisley, tevens lid is
van het Europarlement. Hij ging naast haar staan met
een poster waarop met grote letters stond: "Ulster says
No" en voegde er met luide stem aan toe: "We hebben
het recht om over onze eigen toekomst te stemmen".
Toen het incident zich korte tijd later herhaalde werd
hij uit de zaal verwijderd. (foto ap>
Thatcher moest gisteren in Straatsburg overigens
scherpe kritiek incasseren voor de wijze waarop de
Europese regeringsleiders dit jaar onder Brits voorzit
terschap hebben gefunctioneerd. Volgens de meeste le
den van het parlement hebben de Twaalf tijdens de top
in Londen van afgelopen week bitter weinig gedaan
om de EG uit het slop te halen.
Thatcher werd verweten het brandende probleem
van de overschotten buiten de agenda te hebben gehou
den. Volgens Thatcher heeft zij persoonlijk aangedron
gen op een scherpere verklaring van de top over het
landbouwprobleem. "Andere landen" in de Gemeen
schap wilden hier echter niets van weten, aldus de pre
mier, "dus moesten we naar een compromis zoeken".
eind (waarbij
student werd gedood
verwondingen op
liepen) dat "de manier waarop de
problemen worden aangepakt
moet veranderen".
Onschendbaarheid overwogen voor getuigen Irangate
Beetje laat
Aardbeving
WASHINGTON (GPD/AP) - Twee
van de belangrijkste getuigen in
Irangate, de voormalige nationale
veiligheidsadviseur John Poindex-
Mitterrand noemde Chiracs be- ter en diens stafmedewerker Oliver
issing de plannen in te trekken North, hebben gisteren geweigerd
m wijs besluit dat weliswaar te praten. Met een beroep op het
vijfde amendement van de Ameri
kaanse grondwet hulden ze zich
voor de commissie buitenlandse
zaken van het Huis van Afgevaar
digden in stilzwijgen.
Volgens het vijfde amendement
hoeft niemand verklaringen af te
leggen die voor hemzelf belastend
kunnen zijn. Poindexter zei op een
vraag van commissievoorzitter
Fascell over zijn betrokkenheid bij
het doorsluizen van Iraanse beta-
Massale sterfte
onder trekvogels
door Spaans gif
MADRID (AP) - De Spaanse vi-
ce-premier Alfonso Guerra
heeft gisteren verklaard dat in
september 15.000 tot 20.000 vo
gels zijn gedood door verdel-
gingsmiddelen met organische
fosfaten in de grootste Europe
se rustplaats van trekvogels in
Spanje. De massale vogelsterf
te deed zich volgens hem voor
in het rijstteeltgebied aan de
zuid-Atlantische kust van
Spanje. Rijstboeren gebruiken
pesticiden om rijstziekten te
bestrijden.
De verklaringen van Guerra
spraken de beweringen van to
xicologische deskundigen en
natuurbeschermingsgroepen
tegen. Het nieuws van de vogel
sterfte kwam begin september
in de Spaanse pers na klachten
van milieugroepen die de in
druk gaven dat eenden en an
dere vogels op het terrein van
het nationale park Coto Dona-
na waren doodgegaan. Guerra
is voorzitter van dit reservaat.
lingen naar de Contra's in Nicara
gua: "Onder verwijzing naar mijn
grondwettelijke rechten moet ik
op advies van mijn advocaten wei
geren deze vraag te beantwoor
den".
Poindexter, die volgens minister
Meese (justitie) van de doorsluizin
gen afwist, beloofde echter in een
later stadium 'alle medewerking'.
Luitenant-kolonel North, de orga-
Carter
Inmiddels is tussen de voormali
ge nationale veiligheidsadviseur
McFarlane en het Witte Huis een
woordenstrijd uitgebroken over de
vraag wanneer president Reagan
van de eerste wapenzending naar
Iran afwist. McFarlane herhaalde
voor de buitenlandcommissie gis
teren dat Reagan voor de allereer-
nisator van de hele operatie, gaf ste zending, in augustus '85, toe-
Een uur of 24 nadat een aardbe
ving in Bulgarije drie mensen het
leven had gekost en meer dan 3000
dakloos had gemaakt, is het land
opgeschrikt door een tweede aard
beving. Het Bulgaarse persagent
schap BTA meldde gisteren dat de
tweede beving maandagmiddag
plaatshad en dezelfde sterkte van
5.5 op de Richterschaal van 10 had
als de eerste, zondag. Over schade
of slachtoffers is niets bekend. Het
epicentrum van de beving lag bij
het dorp Strazhitsa, zo'n 220 km
ten noordoosten van Sofia.
Atoomgeleerde
Harrison Brown, de uitvinder
van de techniek om plutonium te
scheiden voor de ontwikkeling van
de eerste atoomwapens, is op 69-
jarige leeftijd overleden in< een zie- _o_
kenhuis in de Amerikaanse stad Wright "heeft gisteren voor het ge-
Albuquerque. Brown was betrok- rechtshof in het Australische Sid-
ken bjj het Manhattan-projekt, dat ney gezegd dat premier Margaret
uitmondde in de ontwikkeling van Thatcher in het Lagerhuis valse
een atoombom tijdens-de Tweede verklaringen heeft afgelegd over
Wereldoorlog. Brown was tot zijn Sir Roger Hollis en de als landver-
dood hoofdredacteur van een tijd- rader ontmaskerde kunsthistori-
schrift voor atoomgeleerden. Hij cus Anthony Blunt. Wright werkte
maakte deel uit van de Amerikaan- twintig jaar lang voor de Britse ge-
se delegatie bij de eerste conferen- heime dienst. De Britse regering
tie 'Atomen voor vrede' in 1955. probeert voor de Australische
j /n i rechtbank uit alle macht de publi-
Kenneay/Polen katje te verhinderen van zijn herin-
De Amerikaanse senator Edward neringen.
Kennedy krijgt geen toestemming z«n °oek rakelt een oude zaak
van de Poolse regering om rond 9P rol?d e®n groep studenten van
Kerstmis een bezoek te brengen de universiteit van Cambridge die
aan Polen. Volgens regerings- ""eindelijk ontmaskerd werd als
woordvoerder Jerzy Urban komt Sowjetspionnen. Zijn memoires
het bezoek de regering in War- zouden het laatste stukje kunnen
soortgelijke verklaring af. Hij
voegde daaraan toe: "Geloof me, er
is niemand in Amerika die het ver
haal zo graag wil vertellen als ik".
De twee mannen stellen zich op
het standpunt dat zij pas zinvol
verklaringen kunnen geven als de
eerste opwinding achter de rug is.
Zij wachten op de speciale Iranga-
te-commissies van het Congres, die
niet voor de tweede week van ja
nuari met hun werk zullen begin-
Om de waarheid boven water te
krijgen overweegt de inlichtingen
commissie van de Senaat, die ook
een onderzoek instelt, volgens de
Republikeinse senator Hatch de
beide kroongetuigen en 'enige an
deren' onschendbaarheid te verle
nen. Wat ze ook vertellen, ze kun
nen daarvoor dan niet worden ver
volgd. "Het is belangrijker dat we
de zaak oplossen dan dat we een
schuldige aanwijzen", aldus Hatch.
Gisteren hoorde de senaatscom
missie achter gesloten deuren ge
neraal Secord, die onder leiding
van North een belangrijke rol
speelde bij de bevoorrading van de
Contra's. Het werd na afloop zelfs
niet duidelijk of Secord heeft ge
praat of zich ook heeft beroepen op
het vijfde amendement.
stemming had gegeven. Presiden
tieel woordvoerder Speakes op zijn
beurt herhaalde de lezing dat Rea
gan pas achteraf van die zending
hoorde.
De voormalige president Carter
i gisteren dat zijn opvolger Rea-
John Poindexter
LONDEN (GPD/Rtr) - De
de wereldvrede
lige Britse spionnenjager Peter over het fascisme
Guy Burgess en Donald Maclean
schau op dit moment niet goed uit.
Kennedy wilde
scheidingen vo
ten die naar zijn vermoorde broer
Robert Kennedy zijn genoemd, uit
reiken aan twee leiders van het ver
boden vakverbond Solidariteit,
Adam Michnik en Zbigniew Bu-
-..v ...v.., «xv. ziJn in een Puzzel van verraad die
Polen de"onder- bekend staat als het "spionnencir-
de mensenrech- cus van Cambridge". Het verhaal
van Wright, dat al tot de voorpagi
na's van de Britse kranten is door
gedrongen, heeft oude angsten en
bange vermoedens wakker ge
maakt over Russische penetratie
ontsnapten in het begin
ren '50 naar de Sowjet-Unie nadat
hun rol als 'mol' van de Russen,
terwijl ze voor MI-5 werkten, was
komen vast te staan. In 1963 volgde
Kim Philby van MI-6 (de 'derde
man') - hen naar Moskou.
De kwestie bracht ernstige scha
de toe aan de betrekkingen tussen
Groot-Brittannië en zijn bondge
noten en leidde tot de angst dat er
misschien nog meer agenten in de
gelederen van de veiligheidsdien
sten rondstapten. Toen Margaret
Thatcher in 1979 premier werd,
sloeg de geest van het verleden
weer toe. Zij moest toegeven dat
Sir Anthony Blunt, de kunstadvi
seur van koningin Elizabeth II, be
hoord had tot dezelfde ring van
spionnen - 'de vierde man'. Van al
le eer beroofd overleed Blunt in
1983.
Vijfde verrader
Maar de journalist Chapman Pin
tegen- cher, die zich ook toelegt op het
schrijven van thrillers waarin spio
nage een belangrijk ingrediënt
de ja- vormt, heeft er over gespeculeerd
dat er nog een vijfde verrader was.
Dit zou niemand anders zijn dan
wijlen Sir Roger Hollis, een vroe
ger hoofd van MI-5. De belangrijk
ste bron voor zijn stelling, die uit
gewerkt is in zijn in 1981 versche
nen boek 'Their Trade is Treache
ry' (Zij leven van verraad) was Pe
ter Wright.
Nadat het boek van Pincher uit
gekomen was verklaarde premier
Thatcher op 26 maart 1981 in het
Lagerhuis dat "er geen bewijs is in
zijn (Hollis') nadeel en dat uit on
derzoek gebleken is dat hij geen
agent geweest is van de Russische
inlichtingendienst".
De 71-jarige Wright heeft voort
durend betoogd dat de Sowjet-pe-
netratie in de Britse inlichtingen
dienst veel dieper ging dan men al
gemeen aannam. Al zijn de meeste
mensen van mening dat staatsge
heimen ook echt geheim moeten
blijven, het verhaal van Wright be
vat volgens berichten in de pers
weinig waarover tevoren nog niet
geschreven is.
Maar de regering in Londen stelt
zich op het standpunt dat Wright
een levenslange verplichting tot
geheimhouding gebroken heeft je
gens één van de inlichtingendien
sten die, anders dan in veel andere
Westerse landen, officieel niet be
staan en die zich niet tegenover het
parlement hoeven te verantwoor
den.
Er is maar weinig bekend over
hun operaties en technieken en
een lange traditie van het werven
van veelbelovende jonge mannen
op de universiteiten van Oxford en
Cambridge heeft het hare bijgedra
gen tot de sensationele mystiek
van wat een tamelijk exclusieve
club lijkt te zijn.
Rothschild
De speculaties die de zaak-
Wright opwierp, leidde tot een
gan de indruk wekt niet met de fei
ten op tafel te willen komen. Rea
gan had volgens hem na alle ont
hullingen niet meer hoeven doen
dan Poindexter en North bij zich te
roepen. Nu hij dat niet heeft ge
daan, geeft hij het Congres zo on
geveer de boodschap het allemaal
zelf uit te zoeken. Dat zal ook ge
beuren, en dat zal alleen maar voor
meer schade voor de president zor
gen, aldus Carter.
De Amerikaanse minister Shultz
(buitenlandse zaken) is gisteren na
zijn onthullende getuigenis naar
Londen gevlogen om de gevolgen
van Irangate te bespreken met zijn
ambtsgenoten van Engeland,
Duitsland en Frankrijk. Al bij zijn
aankomst sprak Shultz over het
opnieuw opbouwen van de onder
linge verstandhouding. De Iraanse
wapenleveranties hebben een ver
nietigende slag aan de geloofwaar
digheid van de VS bij de bestrij
ding van het terrorisme. Shultz
sprak gisteren ook in strikte beslo
tenheid met de ambassdeurs van
Egypte, Israël, Jordanië en Saoedi-
Arabië.
Shultz kruiste met zijn missie
zijn collega Weinberger (defensie),
die juist uit Europa terugging naar
de VS. Weinberger verklaarde dat
de recente hulp van het Ameri
kaanse leger bij het overbrengen
van Hondurese troepen naar de
grens met Nicaragua, door zal gaan
indien nodig. "Het is geen routine
zaak, maar ook geen noodgeval.
Wij zullen in de toekomst ieder ver
zoek van geval tot geval bekijken".
Hij sprak zijn zorg uit over vermin
dering of stopzetting van de Ame
rikaanse hulp aan de Contra's als
gevolg van Irangate.
MOSKOU (UPI) - De Sowjet-dissi-
dent Anatoli Martsjenko is in ge
vangenschap overleden. Martsjen
ko is 48 jaar geworden en heeft
sinds 1959 in totaal 20 jaar in ge
vangenschap en verbanning door
gebracht.
Dit hebben vrienden gisteren
verklaard. Volgens hen ontving de
vrouw van Martsjenko, Larisa Bo-
goraz, een telegram van de directie
van de gevangenis van Tsrjistopol
(op 960 kilometer ten oosten van
Moskou) waarin stond dat haar
man in het gevangenisziekenhuis
was overleden. In het telegram
werd niet gezegd wanneer Marts
jenko overleed en wat de dood
soorzaak was.
Martsjenko werd in 1961 tot tien
jaar gevangenis en vijf jaiar verban
ning veroordeeld wegens zijn acti
viteiten voor de Moskouse Helsin-
ki-groep die toezicht hield op de
naleving van de Slotakkporden
van Helsinki uit 1975. Begin augus
tus ging hij in de gevangenis van
Tsjistopol in hongerstaking uit
protest tegen de weigering van de
autoriteiten zijn vrouw toestem
ming te geven voor een bezoek.
Ook wilde hij een gerechtelijk on
derzoek wegens mishandeling te
gen een aantal van zijn bewakers
afdwingen.
Volgens kennissen van Bogoraz
had Martsjenko zijn hongersta
king, die hij tot het begin van de
CVSE-vervolgconferentie in We
nen vorige maand wilde volhou
den, inmiddels beëindigd. Dit lei
den zij af uit een brief die zijn
vrouw eind november ontving en
waarin Martsjenko haar vroeg een
voedselpakket te sturen.
De arbeider Martsjenko verwierf
in het Westen vooral bekendheid
met zijn boeken 'Wat ik zeggen
wou' en 'Van Taroesa naarTsjoena'
waarin hij verslag deed van zijn
kampervaringen en zijn gevecht
met de Sowjet-autoriteiten. Hij
werd werd in 1959 veroordeeld we
gens pogingen over de grens met
Iran te vluchten. In 1968, twee jaar
nadat hij uit het kamp was vrijgela
ten, werd hij opnieuw opgepakt en
tot een jaar dwangarbeid veroor
deeld. In 1975 werd hij tot vier jaar
interne verbanning veroordeeld en
naar de plaats Tsjoena in Siberië
gestuurd, waar hij tewerk gesteld
werd als sjouwer in een houtfa-
briek.
hoogst ongebruikelijke publieke
oproep van Lordjlothschild - een
lid van de rijke internationale fami
lie van bankiers, die voor de Britse
geheime dienst gewerkt heeft en
jarenlang een vertrouweling was
van Britse eerste-ministers. In een
ingezonden brief in de Daily Tele
graph deed hij een rechtstreeks be
roep op het hoofd van MI-5, hem te
zuiveren van de blaam dat hij de
'vijfde man' was. MI-5 hield zich,
der gewoonte getrouw, muisstil.
Wel verklaarde mevrouw That
cher dat er geen bewijs was voor de
stelling dat Rothschild ooit voor de
Sowjet-Unie gespioneerd heeft.
Hetzelfde was van Hollis gezegd na
een onderzoek in 1974. Maar bange
vermoedens over de mate van
Sowjet-penetratie willen maar niet
verdwijnen tegen de achtergrond
van de Britse angst dat 'het woud
der spiegels' - zoals de schijver
John Le Carré de wereld van de
spionage heeft omschreven - op
nieuw een schril licht zou kunnen
werpen op de geheime diensten
van het land.
LUSAKA (Rtr/AP) - De Zambiaan-
se president Kaunda heeft gisteren
de landsgrenzen gesloten en een
nachtelijk uitgaansverbod afkon-
digd voor de noordelijke mijn
streek, nadat minstens drie men
sen omkwamen bij voedselrellen
in de steden Kitwe en Ndola. Men
sen kunnen nog wel het land in,
maar er alleen via het internationa
le vliegveld uit.
De onlusten begonnen in Kitwe
nadat de regering aankondigde dat
maismeel, het basisvoedsel in
Zambia, 120 procent duurder
werd. Later breidden de rellen zich
uit naar Ndola, de bestuurlijke
hoofdstad van de mijnstreek in
centraal Zambia. De regering be
sloot vrijdag de overheidssubsidie
op mais af te schaffen. De financië
le toestand van Zambia is verslech
terd door de daling van de prijs van
koper. De bezuinigingen van de
overheid waren een eis van het In
ternationale Monetaire Fonds voor
een lening.
Gestenigd
De Zambiaanse politie bevestig
de dat in Kitwe zeker drie doden
zijn gevallen - een man wiens win
kel werd bestormd, een politieman
die werd gestenigd en een plunde
raar die door politiekogels werd
gedood. De gouverneur van het
district Kitwe, Bill Chanda, werd
in elkaar geslagen.
Bij de rellen zijn overheidsge
bouwen en auto's in brand gesto
ken, en zijn winkels geplunderd.
Politie en paramilitaire eenheden
hebben Kitwe afgesloten. Inwo
ners van de stad meldden telefo
nisch dat er wordt gevochten. Hoe
wel regelmatig geweerschoten
worden gehoord, lijkt de politie
voornamelijk over de hoofden van
de rellenmakers te schieten, aldus
de inwoners.
De was niet duidelijk of de nabu
rige kopermijnen, viaarin 80 pro
cent van de Zambiaanse inkom
sten wordt verdiend, nog werken.
jak. Hij wilde ook Lech Walesa ont- °P. ho°6 niveau binnen MI-5 - de
moeten. Britse binnenlandse contraspiona
ge - en haar zusterorganisatie voor
de buitenlandse contraspionage.
MI-6.
ADVERTENTIE
Afghanistan
Uit westerse diplomatieke krin
gen is gisteren vernomen dat de Is- ts- j „i
lamitische opstandelingen in Af- JNOUde OOriOg
ghanistan een Russisch militair in 1951, toen de temperatuur in
transportvliegtuig hebben neerge- de 'koude oorlog' met de Sowjet-
schoten. Daarbij zouden 40 doden Unie in hoog tempo daalde, kwam
zijn gevallen. Het vliegtuig werd de onthulling dat een exclusief
op 29 november door een raket ge- groepje super-levenslustige en
troffen ten oosten van het vlieg- veelal homoseksuele jonge afge-
veld van Kabul. Voorts zouden op studeerden van Cambridge de ge-
23 november 80 Afghaanse en Rus- heimen van het Verenigd Konink-
sische soldaten zijn gedood bij he- rjjk jarenlang aan de KGB verra-
vige gevechten in het district Panj- den had. Zij hadden in de jaren '30
wai. De legereenheden zouden zich in Cambrige gestudeerd, toen bij
op 30 november hebben terugge- velen het idee leefde dat het Rus
trokken uit het gebied. iand van stalin de echte waarborg
In een waar prijzenfestijn gaan ze nu weg: een hele grote collectie boeken, van kinder tot kook, en platen, van
populair tot klassiek.Met andere woorden: de jaarlijkse Boeken- en Platenmarkt wordt weer gehouden.Haast u!
