MONUMENT
Recreatie krijgt meer ruimte in Zuid-Holland
gediscrimineerd'
'Vrouwen in wao
Grafkelder laatste
rustplaats van
graven en gravinnen
Bondsdag onderzoekt rol
Kohl bij duikbootaffaire
Personeelstekort bij
medische bestralingen
EG: meer samenwerken bij bestrijding terrorisme
Nieuw park in Nieuwkoop en Kerk en Zanen
WOENSDAG 10 DECEMBER 1980
BINNENLAND BUITENLAND
PAGINA 25
REGIO LEIDEN
Het mausoleum, achter de Grote- of St. Laurentiuskerk in Rijnsburg.
leden van de grafelijke familie
begraven. Onder hen de bekende
Floris de Vijfde, maar ook Floris
de Zwarte, Petronella van Sak
sen, Henric van Gelre.
Helaas is van die abdij maar
weinig over. Tijdens de 80-jarige
oorlog hielden zowel de Span
jaarden als de geuzen flink huis
in Rijnsburg. Kennelijk hadden
de nonnen, die tot voor die oor
log in Rijnsburg verbleven, de
bui zien hangen: ze waren met de
kostbaarheden en het archief
naar elders vertrokken. De laat
ste abdis van Rijnsburg vestigde
zich in Utrecht en de nonnen gin
gen naar Leiden.
Tijdens het beleg van de Sleu
telstad werden de abdijkerk en
de Buurtkerk een prooi van de
vernielzucht van de Spanjaar
den, na het ontzet van Leiden
richtten ook de geuzen flink wat
vernielingen in het dorp aan.
Niet duidelijk is welke van de
twee strijdende partijen de ver
nieling van de abdijkerk op zijn
geweten heeft. "Daar is men
nooit achter kunnen komen. Wel
staat vast dat ze flink te keer zijn
gegaan in die tijd", zegt Vink.
Wat gespaard bleef was de
grafkelder onder de resten van
de voormalige abdijkerk en de
tufstenen toren. De grafkelder
heeft na de vernieling van de ab
dijkerk in 1574 in alle rust de
eeuwen doorstaan. Tot aan 1949.
Toen werden onder leiding van
de uit Rijnsburg afkomstige pro
fessor W. Glasbergen opgravin
gen verricht op de plaats waar de
abdijkerk stond.
Daarbij werden ook de stoffe
lijke resten van de graven en gra
vinnen aangetroffen. Dank zij
moderne onderzoeksmethoden
kon worden achterhaald van wie
de resten die in de grafkelder
werden gevonden precies waren.
"Van Flöris de Vijfde bijvoor
beeld was bekend dat hij 21 sla
gen op zijn lichaam had gekre
gen, voor hij stierf', vertelt Vink.
"Ook van anderen stond te boek
op welke wijze zij het leven had
den gelaten. Zodoende kon van
vijftien graven en gravinnen de
identiteit worden achterhaald.
Bij de resterende twee stoffelijke
resten kon niet precies worden
vastgesteld van wie ze waren".
Na de opgravingen werden de
overblijfselen weer op dezelfde
plaats in de kelder begraven. Het
gebeente werd in een plastic zak
gestopt en daarna in een eiken
houten kist gelegd, die werd af
gedekt met een zilveren plaat.
Die kist werd op zijn beurt opge
borgen in een andere, kunststof
kist. Bij de kisten werd een ko
ker achtergelaten met informatie
over de opgravingen van 1949.
Het geheel werd afgesloten met
een laag beton.
Vervolgens werd een stichting
in het leven geroepen die zich
sterk maakte voor de -plaatsing
van een gedenkmonument op de
grafkelder. Aan de ontwerpers
daarvan - de oud-directeur van
de dienst gemeentewerken in
Rijnsburg, J. Tramper en de hui
dige adjunct-directeur M. Vink -
werd de opdracht gegeven een
passend en waardig gedenkte
ken te vervaardigen.
Het gedenkteken bestaat uit de
opgemetselde fundamenten van
de voormalige abdijkerk, pal
achter de nog aanwezige toren.
De tweede toren van de abdij
kerk en de plattegrond zijn op
driedemensionale wijze weerge
geven en geven zo een indruk
van het voormalige kerkgebouw,
dat tot de meest imposante
bouwwerken van voor het jaar
1200 in het westen van Neder
land behoorde.
In 1975 onthulde koningin
Juliana een gedenksteen bij het
monument. In haar gezelschap
bevonden zich de commissaris
sen uit de provincies Zuid-Hol
land, Noord-Holland en Zeeland.
"Dat symboliseerde het graaf
schap van Holland en Zeeland",
aldus Vink.
Gemeenten hebben sinds 1 januari van dit jaar meer invloed op het
aanvragen van subsidie voor het restaureren van monumenten.
Om voor deze nieuwe regeling in aanmerking te komen, moesten zij
vóór 1 september van dit jaar bij het ministerie van welzijn, volks
gezondheid en cultuur (wvc) een zogenaamde monumentenlijst in
dienen.
Aan de hand van die gemeentelijke lijsten verschijnt in deze
krant wekelijks een verhaal over monumenten in de gemeenten in
de duin- en bollenstreek. Vandaag een verhaal over het mausoleum
in Rijnsburg, het grafmonument voor de graven en gravinnen van
Holland.
BONN (UPI/DPA) - Een commis
sie van de Westduitse Bondsdag
gaat een onderzoek instellen naar
de verkoop van bouwtekeningen
voor een onderzeeër aan Zuid-Afri
ka. Het onderzoek moet met name
antwoord geven op de vraag wat
bondskanselier Kohl van deze zaak
af wist.
SPD-fractievoorzitter Vogel be
nadrukte gisteren dat deze vraag
centraal moet staan, maar achtte
het onwaarschijnlijk dat het onder
zoek voor de bondsdagverkiezin
gen van 25 januari is afgerond.
Het voorstel voor een onder
zoekscommissie is afkomstig van
de Groenen en zal het zeker halen
nu de SPD zich er voor heeft uitge
sproken. De tekeningen werden
door Howaldtswerke-Deutsche
w^rft in rle Noordduitse havenstad
Kiel verkocht aan Zuid-Afrika. Het
ging om tekeningen van een U-209-
onderzeeër. Ze werden volgens Vo
gel verkocht nadat een hoge mede
werker van Kohl de scheepswerf
had meegedeeld dat zowel Kohl als
CSU-leider Strauss de verkoop
steunden.
In een reactie op Vogels uitlatin
gen verklaarde CDU-woordvoer-
der Bötsch dat men niet warm of
koud wordt van het onderzoek.
"Het is duidelijk dat de sociaal-de
mocraten het instrument van een
parlementaire onderzoekscommis
sie willen misbruiken als onder
deel van hun verkiezingscampag
ne". Bötsch stelde dat de scheeps
werf niet om een exportvergun
ning had gevraagd en dat de rege
ring die ook niet had gegeven.
DEN HAAG (GPD) - Het tekort aan radiotherapeutisch laboranten in de
ziekenhuizen is de laatste jaren alarmerend gestegen. De noden van de
patiënten zijn door stijging van de gemiddelde wachttijd zo groot gewor
den dat snel optreden noodzakelijk is. Dit staat in een ontwerp-advies dat
de Nationale Raad Volksgezondheid morgen zal bespreken.
Aanleiding het advies naar staatssecretaris Dees (volksgezondheid) te
sturen was een 'brandbrief van de Nederlandse Vereniging van Radiolo
gische Laboranten. Op korte termijn moet het aantal opleidingsplaatsen
in ziekenhuizen worden vergroot. Daarvoor dient geld op tafel te komen,
volgens berekeningen ongeveer drie miljoen per jaar.
Andere maatregelen om het tekort op te heffen zijn omscholing van
bijvoorbeeld werkloze fysiotherapeuten en toelating van gediplomeerde
laboranten uit andere landen. Aanbevolen wordt ook andere opleidings
vormen dan de huidige (die zich geheel binnen de instellingen afspelen)
te onderzoeken.
Na 1976 is verder de werkloos
heid sterk gestegen en zijn er dus
ook meer uitkeringsgerechtigden
gekomen. Het feit dat mensen over
meer vrije tijd beschikken, onder
meer ook door arbeidstijd- en
duurverkorting, heeft echter nau
welijks tot meer recreatie in|de
open lucht geleid.
Vertaald in concrete maatrege
len voor de komende tijd betekent
dat dat recreatievormen in of aan
de rand van de stad voorrang krij
gen en dat er meer volkstuinen ko
men. Ook zal er voor meer accom
modatie voor de zogenaamde 'klei
ne watersport', zoals plankzeilen
en zwemmen, moeten worden ge
zorgd. Verder wordt onder meer
het aantal volkstuinen met huisje,
eenvoudige appartementen, trek
kershutten en bungalowparken
met een hoog voorzieningenniveau
Uitgebreid.
Voorrang
Het is bovendien de bedoeling
dat haanlozen, minderheden* ou
deren, gehandicapten en vrouwen
voorrang krijgen in het recreatie-
beleid. Hoe dit precies zal worden
uitgewerkt blijft nog onduidelijk
in de nota. Er wordt alleen vermeld
dat 'experimentele regelingen' zul
len worden uitgevoerd.
Van experimenten is eveneens
sprake bij 'recreatief medegebruik'
van agrarische gebieden en natuur-
streken. De oostrand van Leiden
en de directe omgeving van Gouda
en Alphen aan den Rijn zijn, samen
met enkele andere regio's, tot voor-
rangsgebied verklaard.
Onder meer door middel van
voorlichting moet worden bevor
derd dat het recreatiegebruik wat
meer verspreid gaat plaatshebben,
zodat de voorzieningen op hoogtij
dagen nog enigszins zijn te berei
ken en plankzeilers niet voortdu
rend zwemmers dreigen te overva
ren. Vooral de watersport blijkt
niet goed te zijn verdeeld over de
provincie. In het plassengebied in
het noorden van Zuid-Holland is
sprake van overcapaciteit.
Niet alleen de afgenomen vraag
leidt ertoe dat er bijna geen nieuwe
projecten worden opgezet. De pro
vincie Zuid-Holland heeft er eigen
lijk ook het geld niet voor. £e krijgt
minder geld van de rijksoverheid
en is bovendien nogal wat kwijt
aan het beheer en onderhoud van
recreatievoorzieningen. "De speel
ruimte voor investeringen ten be
hoeve van aankoop en inrichting is
daardoor afgenomen", zo staat in
de nota. De provincie blijft dan ook
één van de regio's waar 'overdaad
aan ruimte voor recreatie wel altijd
een illusie zal blijven'.
plankzeilen en roeien neemt toe, zo staat in de
in Zuid-Holland'. Ook op de Zegerplas in Alphen.
(archieffoto Wim Dijkman)
RIJNSBURG - "Ligt Floris de Vijfde hier echt begra
ven?" Een bezoeker stelt deze vraag vraag aan Theo
Vink, de secretaris van het Genootschap Oud Rijns
burg, die de verslaggever juist wat bijzonderheden ver
telt over het grafmonument (het 'mausoleum') voor de
graven van Holland achter de Grote- of St. Laurentius
kerk in Rijnsburg.
Vink vertelt de vraagsteller dat "Dergelijke vragen worden heel
Floris de Vijfde inderdaad op die veel gesteld", vertelt Vink. "Het
plek begraven is, en verstrekt verleden leeft by een aantal men-
hem nog wat byzonderheden sen heel sterk. Vrijwel elke dag
over de Rijnsburgse geschiede- komen hier, by dit monument,
nis van het 'Hollandse Huis'. mensen een kykje nemen". En
terecht, meent Vink, want het is
een herinnering aan het verleden
van Rijnsburg die het waard is
om bekeken te worden.
Het grafmonument geeft aan
dat het nu bescheiden Rijnsburg
eeuwen geleden een voorname
rol speelde in de geschiedenis
van Holland en Zeeland. Jaren
lang diende de voormalige abdij
kerk in Rijnsburg als grafkerk
van het graafschap Holland. Een
rol die werd overgenomen van
de abdijkerk in Egmond, de ba
kermat van het graafschap. Vol
gens de historie gebeurde dat in
de dertiende eeuw na onenigheid
tussen gravin Petronella, de
stichteres van de abdij in Eg-
mond, en de abt van Egmond.
Waarschijnlijker is echter dat
een en ander het gevolg was van
een verplaatsing van het machts
centrum van de graven van Hol
land meer naar het zuiden. De
grafkelder van de abdij in het
kleine Rijnsburg werd de laatste
rustplaats van de graven en gra-
Een van de overblijfselen van vinnen van Holland en Zeeland.
de in 2574 vernielde Rijnsburg- In totaal zyn er in die jaren 17
se abdij. (foto Wim Dijkman)
LONDEN (GPD) - De EG-landen
gaan meer samenwerken tegen het
terrorisme. Naast het uitwisselen
van gegevens gaat de EG ook geza
menlijk die informatie analyseren.
Die 'stap voorwaarts' hebben de
ministers van binnenlandse zaken
en justitie volgens de Britse minis
ter Hurd (binnenlandse zaken) ge
zet bij de derde conferentie over de
bestrijding van terrorisme in Euro
pa.
Alleen Griekenland besloot niet
mee te doen. Volgens Hurd hebben
de Grieken bezwaren tegen de in
houd van het slotdocumènt. Wat ze
er precies tegen hebben is niet dui
delijk, omdat het document het
stempel 'strikt vertrouwelijk' heeft
gekregen. Hurd noemde het 'een
situatieschets die telkens weer zal
worden aangepast'. Zijn indruk is
dat het in de praktijk niet veel zal
uitmaken dat Griekenland niet
méedoet.
Naast terrorisme stond ook de
drugsproblematiek op de agenda.
Volgens minister Korthals Altes
(justitie) komt er een spéciale
werkgroep om ook op dit punt de
krachten te bundelen. De bedoe
ling is onder meer om agenten te
plaatsen in belangrijke drugslan
den. Nederland heeft nu 6 agenten
in het buitenland zitten: 2 in Bang
kok, 2 in Pakistan en 2 in Peru.
Volgens minister Van Dijk (bin
nenlandse zaken) wijdt de EG vol
gend jaar een conferentie aan voet
balvandalisme. Nederland heeft al
een centraal informatiecentrum bij
dfe Utrechtse politie, en het is de
bedoeling dat ook de overige lid
staten er een oprichten.
Dichtbij
De mensen ^hebben op het mo
ment en naar verwachting ook in
de toekomst behoefte aan recreatie
dicht bij huis, goedköop, actief is
en minder tijdrovend. Ook het re
creëren met het gezin of de familie
is minder in trek.
De grote veranderingen op so
ciaal en economisch terrein zijn de
oorzaak van de gewijzigde vraag.
De bevolking is nauwelijks ge
groeid en bovendien sterk veran
derd wat betreft samenstelling.
Het aantal jongeren tot twintig jaar
is afgenomen, terwijl het aantal
mensen tussen de twintig en veer
tig is toegenomen. Vooral in deze
laatse categorie zijn meer onge
huwde en gescheiden mensen ge
komen. Deze tendens van indivi
dualisering heeft ook gevolgen
voor het recreatiegebruik. Aan de
ene kant trekken er meer mensen
alleen of met z'n tweeën op uit en
aan de andere kant bestaat een gro
tere behoefte aan recreatiemoge
lijkheden waar contacten kunnen
worden gelegd.
ZOETERMEER (ANP) - Gehuwde mannen verliezen min
der vaak een wao-uitkering dan vrouwen. Dat komt, denkt
de Sociale Verzekeringsraad (SVR), omdat de uitkerings
instantie het vooroordeel hanteert dat de gehuwde vrouw
bezig is in het huishouden en dat haar (tweede) inkomen
luxe is. Geslacht, burgerlijke staat en kostwinnerschap
blijken bij toekenning van wao belangrijke factoren.
DEN HAAG/STREEK - De inwoners van Zuid-Holland
krijgen in de toekomst meer mogelijkheden voor recreatie.
Hoewel de vraag ernaar nauwelijks is toegenomen, komt
door de afronding van bestaande projecten en een aantal
nieuwe voorzieningen er meer vierkante meter recreatie
ruimte per inwoner beschikbaar.
De gemeente Nieuwkoop krijgt er
naar verwachting een parkje bij en
in de nieuwe Alphense wijk Kerk
en Zanen komt een park van zo'n
dertig hectare. Tussen de duizend
en tweeduizend mensen moeten
zich er kunnen gaan verpozen. Het
recreatiegebied^Zegersloot in Al
phen wordt bovendien met hon
derd hectaren vergroot. Ook het
aantal volkstuinen in de provincie
zal fors worden uitgebreid.
Dit blijkt uit de studienota 'Re
creatie-ruimten in Zuid-Holland'.
De nota, waarin de vraag naar en
het aanbod van recreatievoorzie
ningen in de open lucht wordt be
handeld, behoort samen met een
aantal andere rapporten tot het
voorbereidende werk voor een her
ziening van de provinciale nota
openluchtvoorziening uit 1977.
Er is een nieuwe nota nodig om
dat zich tussen 1976 en 1986 nogal
wat veranderingen hebben voorge
daan, die destijds niet waren voor
zien. Vooral de behoefte aan voor
zieningen blijkt veranderd te zijn.
Alleen de belangstelling voor on
georganiseerde vormen van sport
beoefening, goedkope vormen van
watersporten als plankzeilen, ka
noën en roeien en vooral volkstuin
tjes neemt toe. Ook fietsen, wande
len en paardrijden in bijvoorbeeld
parken en natuurgebieden blijkt
nog een gewilde vorm van vrije
tijdsbesteding te zijn. Er kan ech
ter niet worden gesproken van een
sterke groei van de deelname op
dit laatste punt, aldus de nota.
Op bijna alle andere punten is dt
belangstelling hetzelfde gebleven
of zelfs afgenomen. Het recreëren
aan stranden, oevers van meren en
plassen en in zwembaden is niet
toegenomen in populariteit. Even
min als het bezoeken van pretpar
ken, andere grote attracties en
sportvissen.
Onderzoek Sociale Verzekeringsraad
Uit een vooronderzoek van de SVR
naar het stopzetten van wao-uitke-
ringen bleek al de ongunstige posi
tie van vrouwen. Het vandaag ge
publiceerde vervplgonderzoek be
vestigt dat. De SVR schrijft in een
brief aan staatssecretaris de Graaf
(sociale zaken) het 'niet onaanne
melijk te vinden dat persoonlijke
vooroordelen van mensen die de
uitkering verstrekken een rol spe
len'.
Verder blijkt de leeftijd belang
rijk: hoe ouder men is, hoe vaker
de uitkering wordt toegekend of
voortgezet. Maar ook hier worden
vrouwen gediscrimineerd. Volgens
de SVR ligt een mogelijk verkla
ring daarvoor in het feit dat vrou
wen over het algemeen lagere
functies hebben vervuld dan man
nen. Voor hen zijn daarom meer
passende banen beschikbaar. Maar
ook dat verklaart volgens de SVR
niet alles.
Dapper ploegt het Nieuwzeelandse zeiljacht Kiwi Magie door de golven 'voor de kust van Australië bij Gage
Roads. Het schip deed mee aan aan de strijd om de America Cup, die gisteren in het Australische Freemantle
eindigde. De strijd eindigde in een overwinning voor de 'thuisclub', de boot van de jachtclub uit Sydney, (foto ap>
