Wie bewaakt
de bewaker?
Diefstal in De Winkelhof was
Veinig minder dan een ramp'
ZATERDAG 6 DECEMBER 1986
PAGINA 21
De beveiligingsdiensten waren vorige
week op uiteenlopende fronten in het
nieuws. Twee bewakers van de
Leiderdorpse Winkelhof werden
aangehouden op verdenking van diefstal.
Juist op het moment dat er een pleidooi
werd gehouden om de
beveiligingsbeambten meer bevoegdheden
te geven. De voorzitter van de
particuliere beveiligingsdiensten, B.
Boer, probeert het één met het ander te
rijmen.
door Bart Jungmann
"Weinig minder dan een ramp". Be
veiligingsman B. Boer is niet zuinig
met woorden als hij het heeft over
de aanhouding van twee bewakers
in het Leiderdorpse winkelcentrum
De Winkelhof. Beambten die juist
waren aangesteld om diefstal te
voorkomen, sloegen zelf hun slag.
Door misbruik te maken van zijn
functie stal het tweetal in de afgelo
pen maanden voor veertigduizend
gulden aan goederen.
Als voorzitter van de Vereniging voor
Particuliere Beveiligingsorganisaties
(VPB) zegt Boer daarover: "Dit is één
van de meest droevige zaken die je kunt
bedenken. De mensen onthouden die
dingen. Neem die affaire destijds met
een bewakingsdienst in de RAI, waar
personeel van een bewakingsdienst ge
durende een aantal jaren voor miljoenen
guldens aan goederen verduisterde. Dat
blijft hangen".
"Goed, ik kan dan een simpel reken
sommetje maken: vijfduizend beveili
gingsbeambten die veertig uur per week
maken: dat zijn 200.000 bewakingsuren.
Gigantisch veel bewakingstijd en wat
gebeurt er dan eigenlijk? Heel weinig,
praktisch niets. Maar als er wat gebeurt
werkt het zo lang door".
"Natuurlijk zijn we geen heiligen,
maar het is toch iets heel anders als een
burger voor zoiets wordt aangehouden.
Een vergelijkbare positie als met een po
litiefunctionaris. Hoewel, daarvan wordt
zo langzamerhand in de samenleving ge
dacht: hij is één van ons, we moeten hem
niet te hard aanvallen. Daarbij vergelij
ken lijkt de beveiligingsman nog een
stuk kwetsbaarder. Het is prettig dat dit
geval in Leiderdorp wordt beschouwd
als een incident en natuurlijk is het zo
dat de verleiding voor een bewaker wel
extra groot is. Maar ja, dat weet je van
tevoren. Dat is één van de eerste dingen
waarop wordt gelezen tijdens de oplei
ding. En het vervelende is: juist in deze
periode komt zo'n zaak uiterst ongele
gen. Net nu we proberen een beetje posi
tief te doen over het beroep van beveili
gingsbeambte".
Daadkrachtiger
Met 'we' verwijst Boer vooral naar zijn
eigen pogingen de beveiligingsbeambte
in een daadkrachtiger positie te ma
noeuvreren. Nu de politie zo krap in
haar tijd zit, zouden er enkele bevoegd
heden aan de geüniformeerde hulp
krachten in particuliere dienst worden
verleend, zo heeft hij vorige week geop
perd. Waarom zou een aantal beveili
gingsmensen niet een aanvullende op
leiding kunnen krijgen om zelf proces
verbaal te kunnen opmaken?
Op die vraag heeft Boer van over-
heidszijde een negatief antwoord gekre
gen. Maar dat heeft hem niet erg ver
baasd. "Het is logisch dat men moet
wennen aan het idee. Daar heb ik alle
begrip voor. Mijn. opmerkingen waren
ook meer bedoeld als een soort voor
zetje".
Dat voorzetje wil hij graag nog eens
geven: "De maatschappij is in beweging
en zo ook de wereld van de beveiligings
man. Hij is inmiddels een vertrouwd ge
zicht in de samenleving. Neem het werk
op Schiphol. Er is momenteel toch nie
mand die er bezwaar tegen maakt dat er
in zijn of haar tas wordt gesnuffeld. Wie
had jaren geleden kunnen denken dat
ons werk zo'n vlucht zou nemen?"
Nu politiemensen zo ongeveer het ver
zadigingspunt in overuren bereiken,
denkt Boer nog hoger te kunnen rijken.
"Er wordt toch vrij algemeen gesproken
over het feit dat de politie te weinig tijd
heeft voor bestrijding van de criminali
teit. Om de werkdruk te verlichten, zou
den er bepaalde taken kunnen worden
overgedragen. Als wij willen optreden
tegen winkeldiefstal en vandalisme, dan
moeten er bepaalde bevoegdheden wor
den verstrekt".
Die bevoegdheid reikt nu nog niet ver
der dan die van de gewone burger. De
beveiligingsbeambte mag een verdachte
staande houden, niets minder en niets
meer. Ter uitbreiding daarvan denkt
Boer aan fouillering en het in beslag
kunnen nemen van gestolen goederen.
Wat echter het meest opvalt in zijn voor
stel is het opmaken van proces-verbaal.
Zonder tussenkomst van de politie. Een
geselecteerde groep beveiligingsmensen
- Boer zelf denkt aan duizend van de
zesduizend werknemers in deze branche
- zou daartoe moeten worden opgeleid.
"Dan hoeft daarvoor niet elke keer een
busje met twee agenten voor te rijden".
Vooroordelen
Boer ziet ook de vooroordelen en pa
reert die als volgt: "Er is geen sprake van
dat wij politieagentje willen spelen. Wij
opereren alleen op particulier terrein,
zoals in winkelcentra. Absoluut niet op
de openbare weg. Dat zal ook niet gaan
gebeuren". Zoals hij ook niet streeft
naar enige vorm van bewapening. "Dat
past niet in onze filosofie. We willen niet
de held uithangen. In een geweldssitua
tie trekt de beveiligingsbeambte zich te
rug. We zijn preventief bezig, hebben
primair een signalerende taak".
"Wat niet wegneemt dat we op die par
ticuliere terreinen al geheel zelfstandig
werken. Stel dus dat je een aantal men
sen onbezoldigd opsporingsambtenaar
maakt, dan werkt dat niet kostenverho
gend. We werken bijvoorbeeld ook in
voetbalstadions en daaraan kun je in dit
verband ook denken. Iedereen heeft
toch de mond vol over de kosten die de
inzet van de politie bij voetbalwedstrij-
den vergt? Beveiligingsdiensten werken
er op kosten van de stadiondirecties. Het
kost de gemeenschap dan niets. Gek is
dat trouwens, als je dat stadion-argu
ment hanteert, wordt er al gauw gezegd:
dan ligt het toch iets anders dan ik
dacht. Nuchter geredeneerd is het ook
een logisch verhaal, zou ik zo zeggen,
maar nogmaals: men moet even aan het
idee wennen".
Veel animo om iets met Boers voor
zetje te doen, bestaat er inderdaad niet.
Minister Korthals Altes van justitie Voelt
niets voor het uit handen geven van
Democratische controle is veelal wel van toepassing op de politie, maar nauwelijks op particuliere bewakings
diensten.
sommige politietaken. "De opsporings
bevoegdheid is primair het werk van po
litiemensen", geeft een voorlichter zijn
mening weer. "Dat zijn overheidstaken,
die moet je niet uit handen geven. Bo
vendien, wat heeft de samenleving daar
voor voordeel bij? Goed, de politie heeft
dat wel, maar de burgers worden dan
toch geconfronteerd met een mêlée van
uniformen en daarmee is niemand ge
diend".
B. Boer, voorzitter van de particuliere beveiligingsdiensten: "Natuurlijk
zijn we geen heiligen".
Een mening die van harte wordt on
derschreven door G. Kofferman, voorzit
ter van de Algemeen Christelijke Politie
bond. Hij wijst op de democratische
controle die bij de politie wel en bij de
particuliere diensten niet bestaat. "Poli
tiemensen staan midden in de maat
schappij, zijn daarbij veel meer betrok
ken dan werknemers van beveiligings
diensten. Met het overhevelen van der
gelijke bevoegdheden zit je op een heil
loze weg".
Kofferman, die met de ACP de meeste
politiemensen vertegenwoordigt, erkent
dat de politie nu te veel hooi op haar
vork heeft. "Er zijn grote gaten geslagen
en steeds meer politietaken moeten wor
den ingeperkt. Commercieel is het dan
ook een logisch verhaal van Boer, maar
er zijn nu eenmaal taken die de politie
niet uit handen kan geven. En als hij
zegt: 'het went', dan zeg ik: dat kan wel
zijn, maar dat wil niet zeggen dat het
goed is".
De Unie BLHP zit voorlopig ook in het
kamp van de tegenstanders. Deze vak
bond vertegenwoordigt een flinkt aantal
werknemers uit de beveiligingsindus
trie. Vakbondsman Hep van Luunen:
"Wij zijn zes jaar geleden ook al eens met
dat idee gekomen en toen volledig weg
gehoond. Heel Nederland viel over ons
heen. Er werd gesproken over nep-agen-
ten. En nu presenteert Boer het als iets
nieuws. Op zich is er nog'steeds iets voor
te zeggen. Mits daarvoor een adequate
opleiding komt en de arbeidsvoorwaar
den zodanig zijn aangepast dat het ver
loop onder de werknemers minder groot
zal zijn. Met andere woorden: deze be
drijfstak moet eerst iets professioneler
gaan opereren".
'Deze bedrijfstak', om Van Luunen te
citeren, valt onder de Wet op de weer-
corpsen. In 1938 ingesteld om geünifor
meerde knokploegen te kunnen aanpak
ken en nu nog geldend voor geünifor
meerde beveiligingsploegen. Boer denkt
dat die regeling een adequaat wapen is
om het gevreesde machtsmisbruik te
voorkomen. "Bedrijven worden pas toe
gelaten als beveiligingsdienst met een
vergunning van het ministerie. Daar
voor gelden strikte criteria als goed ge
drag, ervaring en kredietwaardigheid.
Bij misbruik of wangedrag worden die
vergunningen zonder pardon ingetrok
ken".
Niet gered
"Het is dan ook niet toevallig dat er
geen sprake is van een spectaculaire stij
ging van het aantal beveiligingsbedrij
ven in de laatste jaren. Er functioneren
in totaal zo'n zestig bedrijven. Pakweg
de helft daarvan is tussen 1940 en 1960
opgericht. De andere helft is van de pe
riode nadien, terwijl er toen toch hon
derden aanmeldingen zijn binnengeko
men. Die hebben het niet gered".
"Wat ik ermee wil zeggen is dat we of
ficieel door de overheid zijn erkend als
een verlengstuk van de politie en wij be
geren ook niets anders te zijn. Ik heb
verder geen commerciële motieven met
mijn verhaal. Dit is een gebaar naar de
politie. En wat die democratische con
trole betreft: ik denk dat het keurslijf,
waarin wij zitten, strakker is dan die
theoretische controle van de samenle-,
ving".
Dat keurslijf is onlangs nog wat strak
ker aangesnoerd. Beveiligingsbeambten
moeten sinds afgelopen maandag
jongstleden in het bezit zijn van een ba
sisdiploma. Vier jaar geleden zijn daar
over door werkgevers en werknemers
afspraken gemaakt, is er een opleiding,
opgezet en is 1 december 1986 als uiter
lijke 'datum van slagen' geprikt.
Boer: "Die datum is 'n beetje een ei
gen leven gaan leiden. Hij geldt alleen
voor werknemers die vier jaar geleden al
in dienst waren. Het ministerie betracht
daarmee overigens wel enige souplesse.
Er zijn nog mensen bezig met de oplei
ding en die krijgen waarschijnlijk een
voorlopige ontheffing. Totdat de resulta
ten van hun examens bekend zijn. Net
als de nieuwelingen. Zij hebben 22
maanden de tijd om dat diploma te ha
len en werken zolang met een tijdelijke,
groene legitimatie. Als ze het diploma
hebben, krijgen ze het grijze legitimatie
bewijs".
Wetskennis
De opleiding moet de beambten be
halve inzicht in veiligheid ook enige
wetskennis verschaffen. Boer: "De men
sen hebben daarvoor vier jaar de tijd ge
had. Wie dat diploma toch niet heeft
kunnen halen, is misschien ook niet zo
geschikt voor het vak".
Een uitspraak waarmee vakbondsman
Van Luunen het beslist niet eens is.
"Sommige bedrijven, vooral de klein
tjes, hebben absoluut geen medewer
king verleend. Je kunt je daarom afvra
gen in hoeverre het werknemers kwalijk
is te nemen dat ze die cursus niet heb
ben gehaald".
Volgens Van Luunen zijn er heel wat
werknemers die de vereiste papieren
niet in hun bezit hebben. "Door het ar
beidsbureau in Amsterdam is een onder
zoek gedaan. Van de drieduizend bevei
ligingsbeambten uit Amsterdam en om
streken waren er driehonderd die het di
ploma niet hebben gehaald. Dat is nogal
wat". Hij vreest dat sommige bedrijven
op die grond ontslagprocedures in gang
zetten, maar vertrouwt erop dat de ar
beidsbureaus rekening houden met de
vraag of er voldoende medewerking is
verleend bij het volgèn van de cursus.
Boer denkt op zijn beurt dat de Unie
BLHP ten onrechte paniek zaait. "Er
zijn nog geen cijfers bekend over het
aantal personen dat geen diploma heeft
gehaald". Bij de stichting waar de vak
opleiding wordt verzorgd, zijh tot nu toe
eén kleine zesduizend beveiligingsbe-
ambtenjgeslaagd. Daar houdt men het
vooralsnog op 'enkele tientallen' die zijn
afgevallen.
Op één punt vinden Van Luunen en
Boer elkaar wel: de concurrentie tussen
de particuliere beveiligingsbedrijven is
groot, te groot zelfs. Boer: "Dat kqmt
door de druk die opdrachtgevers op de
bedrijven uitvoeren. Zij maken de
dienst uit. En als er ergens op wordt be
zuinigd, dan is het op beveiliging. Men
neemt gauw met minder genoegen. Als
het een paar jaar goed gaat, wordt er al
gauw gezegd: het kan wel wat minder".
Van Luunen is het daarmee in principe
eens: "De opdrachtgevers willen voor
een dubbeltje op de eerste rang zitten".
Kan de Vereniging van Particuliere
Beveiligingsorganisaties daar niets te
gen doen? Boer: "We werken wel met
normtarieven, maar er bestaan geen
prijsafspraken".
Verloop
Van Luunen denkt dat daar dan ook
de schoen wringt en ziet de mensen die
hij vertegenwoordigt in de knel zitten:
"Door die concurrentie zijn de arbeids
voorwaarden onder de maat. Sommige
bedrijven werken met losse krachten die
incidenteel worden ingezet. Daarom is
het verloop zo ontzettend groot. Van die
nieuwkomers is een hoog percentage
binnen een jaar weer weg en zij komen
dus ook nooit aan dat diploma toe. Alle
maal zaken die beslist niet in het belang
zijn van de werknemers. Het zou dus
goed zijn als de bedrijven die bij de ver
eniging zijn aangesloten, vaste tarieven
gaan hanteren".
Van Luunen neemt het woord niet in
de mond, maar hij suggereert toch het
bestaan van beunhazerij. Boer gelooft
daar niet in. Hoe sterk de concurrentie
ook is. "Nee, dat kan haast niet. Er wordt
zo streng op onze bedrijfstak toegezien
dat beunhazerij snel genoeg aan het licht
zou komen".
Bewaker in winkel. Als er ergens op wordt bezuinigd, dan is het al gauw
op de beveiliging.