Carré pakt uit op
100ste verjaardag
Frans Boelen: 'Programmeren
moet op kennis en gevoel'
'Nederland verwaarloost
jeugdig muziektalent'
in
ii geschrapt
GEZOCHT
Kunstfestival
Wat leer je op de Theaterschool?
DONDERDAG 4 DECEMBER 1986
KUNST
Abonnementensysteem ja of nee?
MIDDELBURG/LEIDEN - Het
abonnementënsysteem in de
schouwburgen zou moeten wor
den afgeschaft om de directeuren
in de gelegenheid te stellen voor
stellingen pas dan aan te kopen
wanneer de première van voldoen
de kwaliteit getuigt. Dat wil direc
teur Jan de la Mar van 'Uit in Zee
land' nu het nog maar prille thea
terseizoen al wordt gekenmerkt
door talrijke wijzigingen en annu
leringen.
De Leidse schouwburgdirecteur
Frans Boelen noemt het idee van
De la Mar onzinnig en gebaseerd
op luiheid. "Ik ben het er volstrekt
niet mee eens. Het lijkt mij ongelo
felijk vervlakkend. Het aantrekke
lijke voor een directeur is juist om
vooraf te kunnen bepalen wat in je
theater komt op grond van je ken
nis van gezelschappen en de stuk
ken die ze spelen. Inderdaad daar
moet je wat voor doen", zegt hij
heel nadrukkelijk. "Kennis komt
je niet aanwaaien, daar moet je je
voor inspannen".
Boelen meent dat het niet alleen
een financiële noodzaak is om
abonnementen te verkopen, maar
dat die verkoop ook bijdraagt tot
een gedegen jaarlijkse planning.
Als je steeds moet wachten tot een
première kan worden bekeken,
wordt het volgens mij een chaos.
Ik weet niet wat Jan de la Mar daar
in Zeeland doet, maar wij hebben
hier zo'n 160 voorstellingen per
jaar".
De La Mar brengt daar tegen in
dat er misschien wel mensen zijn
die op drie voorstellingen hebben
ingetekend, waarvan er twee niet
doorgaan. Die mensen zijn volgens
hem dan niet meer gemotiveerd
om volgend jaar weer een abonne
ment te nemen.
Boelen: "Gezelschappen die zich
terugtrekken of annuleren door
ziekte - zoiets heeft zich altijd al
voorgedaan. Dat kun je niet tegen
gaan. Op het totale aanbod is het
ook een uiterst gering getal. Wij
hebben dit seizoen te maken met
drie voorstellingen die er tussenuit
zijn gevallen. De voorstelling van
Jeanne d'Arc en 'Rien ne va plus'
van Theater en in een eerder sta
dium heeft een Belgische gezel
schap het laten afweten. Nou èn?
Je probeert dan nieuwe voorstel
lingen aan te trekken en als dat he
lemaal niet lukt, kan de bezoeker
zijn geld terug krijgen".
Gesteund door het abonnemen
tensysteem kan de schouwburgdi
recteur een programma opstellen
voor een heel seizoen. Dat bete
kent echter wel, dat daarbij afge
gaan moet worden op een soort
'verkooppraatje' over een produkt
dat nog niet bestaat en dat heel an
ders kan uitvallen dan men ver
wacht.
Jan de la Mar stelt nog eens dui
delijk: "Het systeem is een beetje
de dood in de pot en bij veel
schouwburgen denkt men er zo
over, maar men weet het niet te
doorbreken, want dan moet het
ook radicaal. De afgelastingen dit
seizoen zijn voor mij aanleiding om
mijn idee eens aan te kaarten, eerst
in de onderafdeling Brabant-Zee
land van de Vereniging van
Schouwburg- en Concertgebouw
Directies (VSCD), maar ook op lan
delijk niveau. Er zou een commis
sie moeten komen die de voor- en
nadelen onderzoekt", aldus De la
Mar.
"Onzin", roept Boelen als hij de
ze reactie hoort. "Een brede en
goede programmering komt tot
stand. Maar er zijn nog een paar za
ken die De la Mar over het hoofd
ziet. Voor de toneelgezelschappen
is het ondraaglijk om te moeten
wachten tot na de première voor
dat ze kunnen worden aangetrok^
ken Je jaagt de spanning dan veel
te veel op. Dat kun je hen niet aan
doen. Is het wachten dan alleen op
lovende recenties? Kómen alle ge
zelschappen dan wel aan bod?
Waarwil De la Mar heen? Ik ben
bang dat alleen de commerciële as
pecten in de gaten worden gehou
den en dat alleen maar gezelschap
pen worden aangetrokken die vol
le zalen trekken"
"Er kleeft nog een gevaar aan die
losse programmering", zegt Boe
len, "Wat denk je, als er een heel
goed stuk is. Dan zeggen de grote
theaters uit de Randstad onmid
dellijk: wij boeken voor drie of vier
weken. Dacht je dat zo'n gezel
Jong muziektalent verdient het
om goed te worden gegeleid, vindt
Christian Timm, adjunct-directeur
van het Kon. Conservatorium.
in Zuid-afrika
wegens de activiteiten van deze
multi-national in Zuid-Afrika. Di
recteur H.J.M. Malé van de SKVR
heeft dit gisteren meegedeeld.
Shell sponsorde dit festival voor
meer dan vijfennegentig procent,
aldus Malé. Vorig jaar stelde Shell,
dat twee jaar geleden volgens Malé
zelf het initiatief nam voor het fes-
tival en de SKVR aanzocht voor de
organisatie, een bedrag van 125.000
gulden beschikbaar.
Volgens Malé wordt er binnen
het bestuur van de SKVR verschil
lend over de zaak gedacht. Maar
uiteindelijk gaf de doorslag, dat
Leerlingen van de Amsterdamse
Theaterschool met: 'Zej Zej', 'Twee-
zaam' en 'Es muss sein'. Gezien op 3
december in het LAK, Leiden.
LEIDEN - De Amsterdamse
Theaterschool laat sinds een
paar maanden gevorderde leer
lingen praktijkervaring opdoen
in een aantal theaters. Daartoe is
het zogeheten theaterschoolcir
cuit in het leven geroepen, be
staande uit een aantal theaters in
en om de Randstad, die een maal
per maand een leerlingenproject
in huis halen. Het LAK doet dat
steeds de eerste woensdag van
de maand. Bedoeling van dit cir
cuit is de leerlingen aan den lijve
te laten ondervinden wat het is
om te reizen. Ze worden geacht
zelf hun contract af te sluiten en
de technici van de theaters te in
strueren.
Na twee toneelprodukties
werd nu het bewegingstheater
Frans Boelen:
abonnementen
systeem handha
ven. (archieffoto)
schap dan ooit nog naar Zeeland
kwam?"
Spannend
Jan de la Mar is van mening dat
de programmering van de Neder
landse schouwburgen een stuk
spannender wordt wanneer er
wordt uitgegaan van de kwaliteit
van het uiteindelijke produkt,
waarbij hij echt niet uitsluitend pu-
bliektrekkers op het oog heeft.
"Ook voor de gezelschappen zal
het spannender zijn, want de druk
dat ze een goede voorstelling moet
geven, wordt groter. Succesvolle
voorstellingen kunnen in deze op
DEN HAAG (GPD) - Het is in ons
land schrikbarend slecht gesteld
met de ontwikkeling en begelei
ding van veelbelovend jong mu
ziektalent, vooral op het gebied
van strijkers en pianisten. In verge
lijking met het buitenland loopt
het muziekonderwijs hier ver ach
ter. Belangrijke concoursen voor
(hoog)begaafden zijn een middel
om kwaliteit tijdig te herkennen.
Dit heeft Christian Timm, ad
junct-directeur van het Koninklijk
Conservatorium in Den Haag en
voorzitter van de begin dit jaar op
gerichte Stichting Jong Muziekta
lent Nederland (SJMN), gisteren
verklaard. Hij kondigde aan dat op
12 en 13 december in het Conserva
torium een internationaal sympo
sium wordt gehouden. Er zal tij
dens dit evenement echter meer
gespeeld dan gesproken worden,
zodat „oriëntatiedagën voor jong
muziektalent uit binnen- en bui
tenland" een betere benaming is.
Er zullen ruim 30 jonge solisten,
voor de helft uit de ons omringen
de landen, aan het spektakel deel
nemen. Bovendien treden er 4
jeugdstrijkorkesten (broedplaat
sen van jong talent) op. Er zijn ver
der kamermuziekbij dragen uit
Frankrijk en Engeland, een Euro
pees concert en inleidingen van
deskundige buitenlandse con
coursorganisatoren te verwachten.
De TROS-radio maakt twee sa
menvattingen van de muziekda
gen.
„een dergelijk fesitival alleen maar
valt te organiseren met veel plezier
en niet kan worden gemaakt met
een verdeeld huis", aldus Malé.
Het festival, dat amateurmuzi
kanten en -dansers de gelegenheid
biedt hun kunsten voor een groot
publiek te tonen, was-dit jaar een
groot succes en trok op een zater
dag in maart ongeveer 15.000 be
zoekers. Het was-toen de tweede
maal dat dit festival werd gehou
den. Volgens Malé zal het festival
volgend jaar zeker niet doorgaan.
De SKVR was de belangrijkste or
ganisator.
voor het eerst in het diepe ge
gooid. Samen met ben handjevol
publiek, dat zich nu wel zal af
vragen wat je in vredesnaam
toch leert op zo'n school. Drie
verschillende stukken werden
gebracht. Elk ervan getuigde van
het misverstand dat 'modern' sy
noniem is voor versnippering,
herhaling en geestelijke leeg
stand.
Een aantal jaren geleden hoor
de je nog wel eens het gerucht
dat in theaterlessen vooral werd
geleerd zich in te beelden dat
men een vallend blad of een ont
sporende trein was. Die tijd is
kennelijk voorbij. Men, gaat nu
bij zichzelf te rade en voert dan
vrouwen ten tonele, die zich van
innerlijke verscheurdheid alleen
nog schokkend kunnen voortbe
wegen.
De armetierigheid van de stuk
ken was nog tot daar aan toe,
zet ook langer doorgespeeld wor
den".
Het strakke schema waarin een
seizoen vastligt, dwingt de reper
toiregezelschappen doorgaans om
de reeks voorstellingen van .een
stuk, hoe groot de aantrekkings
kracht op het publiek ook is, op
een bepaalde datum af te breken.
Daarom, zo redeneert De la Mar,
zou pas tot de aankoop van een
voorstelling besloten moeten wor
den wanneer het stuk daadwerke
lijk op de planken staat: „Nu is het
moment gekomen om dat eens te
onderzoeken, maar dat kun je niet
alleen doen, je moet er met z'n al
len achter staan".
Zonder omwegen stelde een ge
tergde Timm de alarmerende situa
tie rond de begeleiding en opvang
van werkelijk getalenteerd mu
ziektalent in Nederland aan de or
de. Wat het muziekonderwijs aan
studenten aflevert, is ronduit be
droevend en in het gunstigste ge
val net goed genpeg voor een
plaats in een orkest. Zelfs solis
tisch opgeleiden, die deelnemen
aan belangrijke concoursen (Oskar
Back e.d.), kunnen zich tegenwoor
dig zo'n plaatsje met moeite vero
veren. In vooraanstaande orkesten
geven de buitenlanders (Amerika
nen, Japanners) de toon aan.
De duizenden muziekstudenten
zijn verspreid over te veel conser
vatoria en muziekscholen waar le
raren en pedagogen te vaak geen
oog hebben voor internationale
ontwikkelingen en de mogelijkhe
den van hun pupillen. „Met die en
kele echte begaafden weten we in
ons land geen raad. Ze lopen, maar
wat rond; op z'n mooist mogen ze
zich in Für Elise laten horen. Het
lijkt wel of we bang zijn voor be
gaafde kinderen. Maar gelukkig is
er een kentering waarneembaar en
daar spelen we nü op in".
Voor Timm zijn grote concour
sen hét geëigende middel om jeug
dige talenten verder op weg te hel
pen. „Of die concoursen elitair
zijn? Ja, natuurlijk. Maar dat zit in
het wezen van het kind. Ze vinden
het heel vanzelfsprekend tegen el
kaar op te boksen en zo goed mo
gelijk te spelen. Wat is daar slecht
aan? Na concoursen gaan ze vaak
keihard studeren. Kinderen zijn
heel ambitieus. Laten we ons als
volwassenen eens koest houden.
We kunnen van jongeren leren. Al
le groten in dé muziek zijn heel
jong begonnen".
Volgens Timm zijn de muziek
scholen naar de middelmaat afgeg
leden, op een enkele uitzondering
na. „Er wordt geredeneerd: als we
ons maar op de basis richten, dan
krijgen we wel subsidie van de
overheid. Maar het tragische is dat
die steun nu grotendeels toch is in
getrokken. Op conservatoria zijn
het veelal veredelde amateurs die
eerder op muziekscholen thuis hó-
reh. We hebben geen aansluiting
meer met het buitenland: in België
en Duitsland worden er door mid
del van concoursen geweldige re
sultaten geboekt".
Volgens Timm is het muziekle
ven „niet misselijk". Bij elk proef-
want de theaterschool leidt in de
eerste plaats op tot uitvoerend
kunstenaar. Veel erger was dat
geen van de theaterstudenten er
blijk van gaf de eigen presentatie
onder controle te hebben. Mi
miek en lichamen leken hun ei
gen gang te gaan. De leerlingen
die het eerste stuk brachten wis
ten zélfs niet duidelijk te maken
waarom ze gedrieën tegelijk op
de theatervloer stonden. Alleen
Cris de Castro slaagde er in haar
solo heel soms in iets van een ge
stamelde bezieling te suggere-
De afdeling moderne dans van
de theaterschool zou er goed aan
doen het reizen langs theaters
voorlopig middels binnen de ei
gen muren op te voeren simula
tiespelen na te bootsen, want een
circuitvoorstelling als deze is be
paald geen reclame.
ARIEJAN KORTEWEG
"Het blijft voor mij een volko
men wild verhaal", verklaart Boe
len nogmaals. "Een schouwburg
moet altijd ruimte hebben voor
niet van te voren geprogrammeer
de voorstellingen. Dat is heel be
langrijk. Dat houdt het theater le
vend. Kijk, aan het begin van dit
seizoen wist ik niet dat Django Ed
wards na 15 jaar naar Nederland
zou komen. We hebben hem nu
voor Leiden kunnen aantrekken.
Aan begin van het seizoen was
daarover nog niets bekend", aldus
de trotse theaterdirecteur, die nog
eens benadrukt het juist spannend
te vinden te programmeren op
kennis en gevoel.
spel krijgt men te maken met inter
nationale concurrentie. Het ont
breekt in ons land aan discipline
en de juiste aanpak. Nederland
moet wakker worden. Concoursen
kunnen naar zijn oordeel als wek
ker fungeren. Steeds maar weer
moeten die begaafde kinderen
daaraan meedoen. „Dan zullen we
eindelijk niet meer hoeven zeggen
dat het jonge talent zich te laat
heeft aangediend".
De SJMN richt zich volgens haar
doelstelling op „de kwalitatief klei
ne nationale top van het jeugdige
muziektalent". Ze wil behalve jaar
lijks terugkerende oriëntatieda-
gen, concoursen organiseren die
openstaan voor winnaars van an
dere (regionale) concoursen.
Voorts zal de SJMN adviezen ver
lenen aan de organisatoren van de
ze concoursen. De 'wedstrijden'
die de stichting organiseert, geven
aansluiting op de internationale
concoursen van de Europese Unie
van Nationale Muziekconcoursen
voor de Jeugd.
Begin november werd al een be
gin gemaakt met een nationale se
lectie van jeugdige pianisten waar
van de twee besten door de stich
ting worden uitgezonden naar een
Europees piano-concours van deze
Unie in Frankfurt in februari '87.
Voor het meedoen aan een interna
tionaal concours voor jonge ho-
boisten en klarinettisten (in '88 in
Zwitserland) zal in '87 door de
stichting een nationale selectie
worden uitgeschreven.
Volgend jaar wil Timm een con
cours voor jonge cellisten organi-
Concertpianist
Theo v.d. Pas
(84) overleden
DEN HAAG/OEGSTGEEST - De
concertpianist Theo van der Pas is
op 84-jarige leeftijd in Den Haag
overleden. Van der Pas, die al en
kele tientallen jaren geleden een
streep zette onder zijn muzikale
loopbaan, genoot destijds grote be
kendheid, vooral als Chopin-ver-
tolker. Hy heeft ook les gegeven op
het Koninklijk Conservatorium in
Den Haag. Theo van der Pas, die na
een langdurige ziekte overleed,
was de vader van de Oegstgeester
lied-zangeres Thea Ekker-Van der
Pas. Hij is op eigen verzoek in stilte
gecremeerd.
ADVERTENTIE
voor jongeren-theaterproduklie
in Leiden
2 AMATEURSPELERS
VAN SURINAAMSE/
ANTILLIAANSE AFKOMST
Eén man en één vrouw (tussen 17-24
jaar).
Repetities: donderdag en vrijdagavond.
Info: donderdagavond na 19.00 uur
071-140536 vrijdag na 15.00 uur
030-317201.
Opvoering musical Cats
AMSTERDAM (ANP) - Met een In
ternationale Popweek, de opvoe
ring van de veel bekroonde mysi-
cal Cats, de revue 'Honderd jaar
Carré', een internationaal circus-
programma, een Gala van de
Eeuw, Happy Hour Concerten, een
programma van vedetten uit vele
landen en een aantal tentoonstel
lingen zal het Amsterdamse thea
ter Carré in 1987 zijn 100-jarig be
staan vieren.
Bijzonderheden over het jubi
leumprogramma werden gisteren
bekendgemaakt op een persconfe
rentie in het theater. In dat pro
gramma dat zich uitstrekt over het
gehele jaar - waarin Amsterdam
culturele hoofdstad is van Europa -
wil de directie alle genres samen
brengen, die in de afgelopen eeuw
het theater grote bekendheid heb
ben gegeven.
Eén onderdeel zal daarbij ont
breken: opera. In de tweede helft
van de jaren dertig kwamen vele
bekende artiesten van de Italiaan
se opera naar het theater aan de
Amstel om hun kunnen te tonen.
Het zou echter tevel van het bud
get vergen om die tijd te doen her
leven, aldus de directie.
SCHILDERIJ - De Vereniging
Rembrandt en de Stichting het Ko-
ningsloo hebben gezamenlijk de
aankoop bekostigd van een voor
studie van een ruiterportret voor
stellende stadhouder Koning Wil
lem III. Het schilderij dateert uit
1700 en werd gemaakt door Sir
Godfrey Kneller.
Het is afkomstig uit een particu
liere collectie in New York. Het
schilderij, waarvan de waarde niet
bekend werd gemaakt, zal volgen
de week vrijdag overhandigd wor
den aan het Rijksmuseum Paleis
Het Loo. Het zal het middelpunt
van de schilderijengalerij gaan vor-
recteur Oskar Carré zijn gebouw
aan de Amstel voor het publiek
openstelde. Aanvankelijk was het
vooral een circustheater. Later
kreeg Carré grote bekendheid door
de opvoering van grote revues, va
riété, opera, one (wo)manshows,
musicals, ballet en concerten van
vedetten en popmusici. In de loop
van de afgelopen eeuw is de bespe
ling van het theater aanzienlijk ge
wijzigd: van programma's die lan
ge tijd te zien waren (Snip en Snap)
tot sneller wisselende program-
In de Popweek komen diverse
genres aan bod. Enkele bekende
popartiesten die al eens op het po
dium van het theater hebben ge
staan zullen het eeuwfeest opluis
teren. Carré is van plan artiesten
als Randy Newman en Ry Cooder
daarvoor te engageren.
Cats wordt opgevoerd in de Ne
derlandse taal met Nederlandse ar
tiesten, die worden geselecteerd op
een in januari te houden auditie.
De regie en choreografie zullen
evenwel in handen zijn van Trevor
Nunn en Gillian Lynne, twee van
de drie makers van de musical
In de revue 'Honderd jaar Carré'
gaan onder andere André van
Duin, Frans van Dusschoten, Hans
Otjens en Simone Kleinsma een
eresaluut brengen aan de grote re
vues en musicals die in Carré wer
den opgevoerd. De bekende Britse
choreograaf Brian Rogers tekent
voor de regie van dit spektakel.
Het is de bedoeling om in het cir
cusprogramma artiesten uit de ge
hele wereld hun nummers in de
piste te laten brengen. In het Gala
van de Eeuw wil de directie alle
grote artiesten, die eens op het Car
répodium hebben gestaan, uitnodi
gen. Daarbij zullen Toon Hermans,
Jasperina de Jong, Freek de Jonge,
Conny Stuart en Herman van Veen
niet ontbreken. In het programma
van internationale vedetten zal ze
ker de Russische popzangeres Alia
Poegatsjova acte de présence ge-
Het tekort op de begroting voor
de eeuwviering komt neer op 2 mil
joen gulden. Bijdragen van het mi
nisterie van WVC, de gemeente
Amsterdam en het garantiefonds
van Carré zorgen voor een dekking
van 7 ton. De rest zal via sponso
ring bijeen moeten worden ge
bracht. De directie heeft van het
bedrijfsleven al toezeggingen voor
een bedrag van 800.000 gulden ge
kregen. Voor het restant is een
plan ontwikkeld.
Een aanbevelingscomité onder
voorzitterschap van burgemeester
Van Thijn en personen als prof. W.
Albeda, Caransa, Westerterp, Hei-
neken en een reeks vooraanstaan
de artiesten móet kracht bijzetten
aan de pogingen de resterende vijf
ton binnen te halen.
Er is intussen ook een Stichting
Vrienden van Carré opgericht met
als doel de band tussen theater en
publiek te versterken. Via een in
formatiebulletin zullen de leden al
les aan de weet komen over het rei
len en zeilen van het theater. Er
mogen maximaal 1987 mensen van
die club lid mogen worden. Dat ge
tal komt niet alleen overeen met de
jubileumdatum van Carré, het
heeft ook betrekking op het totaal
aantal plaatsen in het theater.
Wegens Shell-activite
ROTTERDAM (ANP) - De Stich
ting Kunstzinning Vorming Rot
terdam (SKVR) ziet af van de orga
nisatie van het amateurfestival vol
gend jaar maart in De Doelen
,Toon Je Kunst'. De medewerkers
van de stichting hebben ernstige
bezwaren ingebracht tegen spon
soring van dit festival door Shell,
Theater Carré honderd jaar.
Symposium in Koninklijk Conservatorium
