Ondernemer vecht graag,
maar niet met vakbonden
Vertrek Fraga Iribarne
einde van een tijdperk
Interview
Hans C. Blankert, nieuwe voorzitter FME:
Omstreden Spaans politicus
Diakonale
steun voor
werkloze
jongeren
DONDERDAG 4 DECEMBER 1986
PAGINA 15
ZOETERMEER - Een
pragmaticus; iemand die
zaken wil doen. Zo kan de
nieuwe voorzitter van de
vereniging van metalec-
tro-werkgevers FME, drs.
Hans C. Blankert (46) het
best getypeerd worden.
Nuchter constateert hij
dat met met de bedrijfs
tak minder goed gaat dan
wel eens wordt aangeno
men. "Ik heb sterk het ge
voel dat de wind weer
aan het draaien is. Maar
ach, het bedrijfsleven
hangt natuurlijk van con
juncturele schommelin
gen aan elkaar". Met de
zelfde vanzelfsprekend
heid reikt hij de vakbon
den de hand: afspraken
over een gezamenlijke
aanpak van de proble
men op de arbeidsmarkt
of over de invoering van
nieuwe technologiëen
vallen er wat hem betreft
te maken.
door
Harry Meyer
en Peter de Vries
Het is ev
tijdperk waarin Blankerts voor
ganger ir. W. J. Ter Hart de FME
leidde. Ter Hart werd toch altijd
geassocieerd met ruzies met de
vakbonden, en weidse visies
over een bedrijfsleven waarin
médewerkers en leiding in on
dernemingsraden gezamenlijk
bijvoorbeeld de arbeidsvoor
waarden vaststelden. Blankert
heeft een iets andere aanpak.
"Ik ben weliswaar niet geluk
kig met de huidige wet op de on
dernemingsraden, en ik vind nog
steeds dat de ondernemer voozit-
ter van de OR moet zijn, maar de
wet is nu eenmaal zoals-ie is. En
dat betekent dat je nu in een OR
niet over de arbeidsvoorwaarden
kunt onderhandelen. Deskun
digheid op het gebied van cao's
en ervaring in het onderhande
len is in veel ondernemingsraden
ook niet aanwezig, en wel bij de
vakverenigingen. (Lachend:) Die
zitten alleen altijd een paar pro
cent te hoog".
Laconiek heeft Blankert de
eerste tegenvaller geincasseerd:
het feit dat het met de metaal- en
electrotechnische industrie min
der goed gaat dan wordt aange
nomen. "We hebben de afgelo
pen maanden in dit land, deels
orrt politieke redenen, de stem
ming gehad dat het weer beter
gaat. Uit de cijfers van het CBS
en uit signalen van onze leden
blijkt dat de groei toch achter
blijft bij de verwachtingen. 1985
was al minder goed dan het jaar
daarvoor, en nu zitten we met
een export die niet meer groeit".
"De Nederlandse economie is
erg open en afhankelijk van het
buitenland, dus je mogelijkhe
den in te grijpen zijn gering. Een
groot deel van de stagnatie wordt
ook veroorzaakt door de positie
van de gulden op de wereld
markt en niet meer zozeer door
te hoge loonkosten. Maar dat we
de wind mee hebben zou over
dreven zijn. Integendeel, ik heb
het gevoel dat-ie draait".
Wilma
De nieuwe voorman van de
metalectro-werkgevers is oor-
Blankert: "Dat
we de wind mee
hebben zou over
dreven zin. Inte
gendeel, ik heb het
gevoel dat-ie
draait.
(fotoGPD)
spronkelijk afkomstig uit de
bouw. De afgelopen paar jaar
werkte hij als directeur bij het
bouwconcern Wilma. Menings
verschillen met de Raad van
Commissarissen over de reorga
nisatie van het concern (keuzen
en afspraken die hij maakte wer
den niet nagekomen) leidden er
toe dat hij openstond voor ander
werk.
"Op een gegeven moment
werd ik benaderd voor de FME,
en na een paar gesprekken heb
ik besloten het te doen. Het is
toch wel een uitdaging om eens
in werkgevend-Nederland zelf te
opereren. Als werkgever is een
wet iets wat over je heen komt;
in deze positie adviseer je er
vroegtijdig over".
De FME kende hij vooraf "uit
de media" als een "zeer actieve
groep, een toonaangevende
werkgeversorganisatie. Dat
maakt het aantrekkelijk. Als je
van zo'n uitdaging houdt, ten
minste. Op cao-gebied vormen
wij als metaalindustrie toch al
tijd een voorbeeld voor anderen,
omdat we redelijk vooraan in de
rij zitten".
De traditioneel zware onder
handelingen over de arbeids
voorwaarden van de ruim
200.000 werknemers in de
metaalindustrie blijven Blankert
in zijn eerste jaar bespaard. De in
mei afgesloten cao heeft een
looptijd van twee jaar, zodat er
voldoende tijd is om zich voor te
bereiden. In gedachten is Blan-
kèrt echter al bezig met de vol
gende cao. Openlijk vraagt liij
zich af of de vondst die dit voor
jaar de onderhandelingen redde -
een fonds waarmee arbeidstijd
verkorting gesubsidieerd kan
worden - wel moet worden voort
gezet.
"Het is een beetje hetzelfde als
de discussie over het tempo van
vermindering van de werkloos
heid. We zijn het allemaal eens
over het doel: 500.000 werklozen
in 1990. Ik vind het heel zinnig
dan te praten over een gezamen
lijke aanpak om dat doel te berei
ken. Maar het is zinloos te roepen
dat het beleid faalt als we op een
januari 1987 niet op 650.000 zit
ten".
"Dat herverdelingsfonds in de
metaal wordt betaald uit heffin
gen op de loonsom. Al met al 180
miljoen gulden. Bedrijven die
zich inspannen op het gebied
van herverdeling van werk kun
nen per nieuwe of behouden ar
beidsplaats 18.000 gulden subsi
die krijgen. Dat is leuk, maar
voor een bedrijf natuurlijk niet
doorslaggevend. Je gaat toch
ook niet investeren omdat je van
die prachtige wir-premies kunt
krijgen?"
"Een bedrijf denkt na over her
verdeling van werk en een ande
re organisatie van het werk wan
neer de orderportefeuille daarom
vraagt of wanneer er geïnves
teerd wordt. We zullen wel zien
hoe het de komende anderhalf
jaar loopt met het aantal aanvra
gen om subsidie uit het fonds,
maar ik denk dat er aan het eind
van de rit nog behoorlijk wat
geld in zit. Daar vinden we overi
gens wel een bestemming voor:
de vervroegde uittreding is ook
een vorm van herverdeling van
werk".
Overleg
Een verdrijving van de vak
bonden uit de bedrijfstak zal er
onder Blankerts regie niet
plaatsvinden: "De Nederlandse
cultuur is er nu eenmaal een van
overleg" en "met de vakbonden
kun je tenminste afspraken ma
ken die nagekomen worden" zijn
de belangrijkste redenen. "Ik wil
juist graag praten over een aantal
gezamenlijke zaken: de scholing
van werknemers, de arbeids
voorwaarden natuurlijk, het ar
beidsmarktbeleid. Het zou mooi
zijn wanneer we erin slagen een
beter beeld te krijgen van de in
stroom en uitstroom in de me
taal. Daarnaast moeten bedrijven
hun behoefte aan personeel - wat
voor soort, welke kwaliteiten -
beter plannen. Als je dat op een
rijtje hebt, kun je een veel gerich
ter scholingsbeleid opzetten".
Ander punt waarover Blankert
graag afspraken met de bonden
wil maken: een code met ge
dragsregels die gevolgd moeten
worden bij het invoeren van
nieuwe technologieën. "Het is
onzinnig om te onderhandelen
over de aanschaf van machine X
of Y. Maar je kunt in de bedrijfs
tak afspreken dat er bij de invoe
ring van nieuwe technologieën
door het bedrijf met de bonden
of OR gepraat wordt over de aan
tallen arbeidsplaatsen die zoiets
kost of oplevert, de functie-in
houd, etcetera. Dat lijkt me goed
sociaal beleid. Op bedrijfstakni
veau kun je zo een aantal weder
zijdse intenties vastleggen".
- Dat klinkt allemaal heel wat
harmonieuzer dan de 'vechtsa
menleving' die veel ondernemers
lijken na te streven.
"Ondernemers willen graag
vechten, maar dan voor hun be
drijf, de opdrachten, de winst.
Niet met vakbonden, tenzij men
er last van heeft. De signalen zijn
heel duidelijk: FME, regel die
cao met de bonden. Men heeft er
behoefte aan dat de cao wat
ruimte laat voor eigen beleid -
een minimum-cao met keuzemo
gelijkheden - maar de meeste le
den hebben er niet echt behoefte
aan ieder voor zich met de dis
trictsbestuurder van de vakbond
in de slag te gaan".
MADRID - Enkele honderden mi
litanten van de Spaanse conserva
tieve Volksalliantie schreeuwden
dinsdag geëmotioneerd en soms
bijna hysterisch hun kelen schor
om hun leider Manuel Fraga Iribar
ne ervan te weerhouden te vertrek
ken.
door
Gerrit Jan Hoek
Een grooj spandoek met de tekst
'Fraga, we willen niet dat je Madrid
verlaat' was aan de gevel opgehan
gen. Maar Fraga liet zich dit keer
niet van zijn besluit afbrengen.
Vanaf het balkon van het hoofd
kwartier las Fraga onverstoorbaar
zijn ontslagbrief aan de verzamel
de aanhang voor.
„Ik wil geen obstakel vormen
voor een rechts democratisch alter
natief vpor de socialisten". Terwijl
spreekkoren smeekten om het aan
blijven van hun leider als president
van de partij sloot Fraga Iribarne
gedecideerd het raam. Een symbo
lische daad, waarmee een einde
komt aan de actieve politieke car
rière op het eerste plan van een van
de meest markante, maar ook
meest omstreden politici van de
laatste decennia in Spanje.
Manuel Fraga Iribarne zal de ge
schiedenis ingaan als de politicus,
die al vanaf jongsaf aan het knap
ste ventje van de klas was, die alles
bereikte, waar hij zijn zinnen op
zette, maar die zijn grootste wens
nimmer in vervulling zag gaan:
premier van een Spaans kabinet
worden.
Zijn ambitie, zijn door iedereen
erkende werklust en zijn onmis
kenbare intelligentie (vaak werd
hij vergeleken met een wandelen
de encyclopédie vanwege het ge
mak waarmee hij uitspraken van
politici uit het Spaanse verleden ci
teerde), bezorgden Fraga al snel de
faam van een van de kroonprinsen
van het Franco-regiem.
Op amper 40-jarige leeftijd werd
Fraga door Franco benoemd als
minister van Informatie en Toeris
me. De perswet, waarbij in 1966 de
censuur vooraf werd vervangen
door een wat subtielere vorm om
de pers te controleren, kreeg zelfs
het etiket opgeplakt van de 'wet-
Fraga'.
Na zeven jaar kwam er echter
voorlopig een abrupt einde aan zijn
ministeriële loopbaan. Na het uit
breken van het zogenaamde Mate-
sa-schandaal, waarbij voor miljoe
nen aan illegale exportcommissies
werden geind, rolde het politieke
hoofd van Fraga.
Fraga zocht in afwachting van
betere tijden zijn heil in Londen,
waar hij tot de dood van Franco als
*Fraga Iribarne, berucht vanwege
zijn woede-uitbarstingen. (Foto ap»
ambassadeur de politieke ontwik
kelingen met een waakzaam oog
volgde.
Na de dood van de dictator be
keerde Fraga zich zoals zoveel figu
ren van het oude regime, zoals de
latere premier Adolfo Suarez, tot
de democratische beginselen.
Maar als voorstander van een om
wenteling van dictatuur naar de
mocratie in de allerlaagste versnel
ling, botsten de opvattingen van
Fraga regelmatig met de ontketen
de vrijheidsdrang van het meren
deel van de Spanjaarden.
Als minister van binnenlandse
zaken in het eerste kabinet na de
dood van Franco, maakte Fraga
zich onsterfelijk doér een van zijn
karakteristieke uitspraken. Om de
golf van demonstraties voor meer
vrijheid in te dammen, verklaarde
Fraga triomfantelijk: „De straat is
van mij".
Bretels
Net als Napoleon de geschiede
nis is ingegaan met het stereotiep
van zijn dwarse steek op het hoofd
en de hand in hét vestzakje, bleef
Fraga zijn hele carrière belast met
het stigma van de foto van een van
zijn beruchte woede-uitbarstingen.
Op een bijeenkomst tijdens een
van de verkiezingscampagnes rea
geerde Fraga furieus op enkele,
provocateurs die hem zijn Fran-
quistische verleden aanwreven,
door zijn colbert van het lijf te
scheuren, waardoor zijn bretels in
de rood-gele Spaanse nationale
kleuren ontbloot werden.
Zijn verleden onder de dictatuur
en zijn autoritaire, sterk persona
listische optreden en vooral zijn
onberekenbare kaponnades (bij
voorbeeld door herhaaldelijk de af
kondiging van de uitzonde
ringstoestand in Baskenland te ei
sen als de ETA weer eens een keer
toegeslagen had), bleken een on
overkomelijk obstakel om ooit pre
mier te worden.
Zijn Volksalliantie, later de
Volkscoalitie samen met liberalen
en christen-democraten, behaalde
bij de verkiezingen van 1982 zijn
climax met 106 van de 350 zetels in
het parlement. Maar daarmee was
het plafond van Fraga bereikt.
Noch bij de gemeenteraadsverkie
zingen, noch bij de provinciale ver
kiezingen, noch bij de algemene
verkiezingen van juni jl. slaagde
Fraga er in een serieuze bedreiging
te vormen voor de socialisten, die
er alles aan deden om Fraga in de
watten te leggen, onder meer door
hem te bedenken met een speciaal
gecreëerd protocol als 'leider van
de oppositie'.
In de wetenschap, dat zolang
Fraga de conservatieven aanvoer
de, de positie van de socialisten
niet in gevaar kwam. Maar in con
servatieve kringen begon de her
haaldelijke reeks nederlagen, de
miskleun bij het NAVO-referen-
dum van maart, (waarbij Fraga als
fervent NAVO-voorstander opriep
tot stemonthouding om de socialis
ten beentje te lichten) en het uit
blijven van perspectieven om de
socialisten uit de macht te verdrin-
gen de positie van Fraga te onder
manen.
Bij de verkiezingen van juni
diende de machtige bankwereld
een openlijke motie van wantrou
wen in tegen Fraga, door de geld
kraan voorzichtig dichter te draai
en en daarentegen ruimschoots
fondsen beschikbaar te stellen
voor het conservatieve alternatief
van de Catalaan Miguel Roca.
Ook intern binnen de Volkscöali-
tie groeide het besef, dat met Fraga
rechts nimmer enige verkiezing
zou winnen. De christen-democra-1
ten stapten na het echec van juni
uit de Volkscoalitie. De secretaris-1
generaal en vertrouwensman van
Fraga, Jorge Verstrynge, opperde
drie maanden geleden de sugges
tie, dat Fraga het beste het voor
beeld van Chirac zou kunnen vol
gen. Via het burgemeesterschap
van Madrid een triomfantelijke
rentree als premier bevechten.
Dat idee werd Verstrynge niet in
dank afgenomen, want Fraga rea
geerde zoals hem eigen is: zijn se
cretaris-generaal werd onlangs een
staat van dienst van 19 jaar aan de
zijde van Fraga zonder pardon ont
slagen.
ADVERTENTIE
Ook kerstgroepen uit Mexico,
Tsjechoslowakije en vele andere
landen vindt u in het Kerstdorp te
De diakonieën van verschillen
de kerken in Leiden en omge
ving zullen f25.000 geven aan
een 'oriëntatiejaar' voor werklo
ze jongefen, een project van de
stichting Sociaal Diakonaal Jaar
in de Leidse regio. De stichting
"had de kerken om een bijdrage
gevraagd. De financiële middë-
len voor het 'oriëntatiejaar' wer
den steeds beschikbaar gesteld
door de Generale Diakonale
Raad van de Hervormde Kerk en
'Projecten in Nederland', een
roopis-katholieke organisatie
voor fondsenbemiddeling.
Werkloze jongeren kunnen in
het 'oriëntatiejaar' op twee plaat
sen vijf maanden werken om er
varing op te doen. Ze kunnen
kiezen uit ongeveer dertig ar
beidsplaatsen in de niet-com-
merciële sector, bijvoorbeeld in
de gezondheidszorg en de kinde
ropvang. Op het ogenblik zijn
twintig jongeren aan zo'n jaar be
zig.
De kerken willen naast een gel
delijke ook een niet-materiële
bijdrage aan dit project leveren.
Er is dan ook een begeleidings
commissie ingesteld met verte
genwoordigers van de bijdragen
de diakonieën.
Naar Gambia. De hervorm
de Raad voor de Zending (Oegst-
geest) zendt voor het eerst in de
geschiedenis een zendingswer
ker uit naar het Westafrikaanse
land Gambia. Het is de predikant
mevrouw C. A. van 't Leven, die
in dienst van de Raad van Ker
ken in dat land adviseur wordt
voor het 'Islam in Afrika'-pro-
ject. Zij gaat kerken in Gambia
en het buurland Senegal helpen
in vragen die de relatie tussen
christenen en moslims betreffen.
Mevrouw Van 't Leven (29)'
heeft al in islamitische landen
gewoond. Zij studeerde theolo
gie in Utrecht en Amsterdam,
met als bijvak de islam en Ara
bisch. De officiële uitzending ge
beurde in een kerkdienst in Dor
drecht.
Benoeming. De hervormde
synode heeft de burgemeester
van Haarlemmermeer, de heer A.
J. van Duist, opnieuw voor vijf
jaar benoemd tot lid van de Raad
voor de zaken van Overheid en
Samenleving.
Hervormde Kerk: beroepen
te Beerta (hervormd/gerefor
meerd) en F^nsterwolde kandi
daat S. H. Hiemstra Groningen,
te Heemse J. Seeleman Lent-
Gendt, te Lunteren W. Arkeraats
Giessendam/Nederhardinxveld,
te Ouderkerk aan de Amstel G.
T. Vollebregt Zwolle.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: bedankt voor Emmen
P. Groenenberg Amersfoort.
Gereformeerde Gemeenten:
beroepen te Katwijk aan Zee A.
Hofman Wijk/Aalburg; bedankt
voor Den Haag R. Boogaard Lei
den.
Militairen
(1) De commissie die de rege
ring adviseert over steun aan
kerken en andere geestelijke ge
nootschappen wil de geestelijke
verzorging in de krijgsmacht ver
delen naar voorkeur van de mili
tairen zelf. Dienstplichtigen en
vrijwilligers zouden daarvoor
een formulier moeten invullen.
De commissie adviseert dat in
een tussenrapport dat gisteren
aan minister Van Dijk van bin
nenlandse zaken en staatssecre
taris Van Houwelingen van de
fensie werd aangeboden.
Aan de bestaande indeling lig
gen geen duidelijke normen ten
grondslag, stelt de commissie
vast. Die indeling is: 109 voor de
protestantse geestelijke verzor
ging, 108 voor de rooms-katholie-
ke, 25 voor de humanistische en
2 voor de joodse. Het Humanis
tisch Verbond pleit al jaren voor
uitbreiding van zijn aantal, om
dat het huidige, volgens het Ver
bond, niet in overeenstemming
is met de toenemende behoefte.
De commissie doet in haar rap
port geen uitspraak over de om
vang, het takenpakket en de ma
nier van financiering van de be
staande diensten voor de geeste
lijke verzorging in de krijgs
macht, evenmin over de geeste
lijke verzorging ten dienste van
etnische minderheden. Die din
gen komen in het eindrapport
aan de orde, dat, naar wordt ver
wacht, volgend jaar september
klaar komt.
(2) In een reactie betuigt het
Humanistisch Verbond zijn in
stemming met dit tussenrapport.
De commissie deelt het stand
punt van het Verbond dat bij de
verdeling moet worden uitge
gaan van de werkelijke behoefte.
Het Verbond verwacht, dat op
zijn'onderverte-
genwoorcUng' in de krijgsmacht
een eind komt.
Het tussenrapport bevat ook
een onderzoek uit 1983 en 1984
onder zes lichtingen dienstplich
tigen van de landmacht. Daar
bleek 55 procent van de soldaten
geen behoefte aan geestelijke
verzorging te hebben, 23 procent
wilde een aalmoezenier, 15 pro
cent een legerpredikant en 6 pro-
cént een humanistisch raads
man. Uitgaande van dit onder
zoek zou het aantal humanisti
sche raadslieden met 8 stijgen
(tot 33) en het aantal kerkelijke
verzorgers met 8 afnemen (tot
209).
De commissie acht deze vorm
van steunverlening door de over
heid niet in strijd met het begin
sel 'scheiding van kerk en staat'.
Maar dan moeten de verschillen-
de levensbeschouwelijke ge
nootschappen wel gelijk worden
behandeld. En de wederzijdse
organisatorische zelfstandigheid
en vrijheid van belijden worden
gerespecteerd.
Vluchtelingen
In afwachting van steun van
het ministerie van ontwikke
lingssamenwerking is het Zeis
ter Zendingsgenootschap van de
Evangelische Broedergemeente
in Frans-Guyana alvast begon
nen met hulp aan vluchtelingen
uit Suriname. (De Broederge
meente is de grootste protestant
se kerk in Suriname). Het gaat
vooral om kleding en voedsel.
Dat wordt in Frans-Guyana ge
kocht.
De rooms-katholieke hulpor
ganisatie 'Mensen in Nood/Cari
tas Neerlandica' heeft namens de
missie contact opgenomen met
haar Franse zusterorganisatie jn
Parijs. Die had het bisdom.
Cayenne in Frans-Guyana ge-
vraagd de vluchtelingen te hel
pen. Via het bisdom worden op
kosten van 'Mensen in Nood'
vooral gereedschap en kleding
onder de vluchtelingen gedistri
bueerd.
Steun voor Hunthausen. In
de Verenigde Staten komt op na
tionaal niveau steunbetuiging op
gang voor aartsbisschop Ray
mond Hunthausen van Seattle,
die op last van het Vaticaan een
groot deel van zijn bevoegdhe
den heeft moéten overdragen
aan zijn hulpbisschop.
Hunthausen haalde zich het
ongenoegen van de congregatie
voor de geloofsleer in Rome op
de hals door zijn kerk af te staan
aan de rooms-katholieke homo
beweging voor het houden van
een dienst, zijn weigering van
'defensiebelasting' en zijn deel
neming aan demonstraties tegen
de kernbewapening.
Volgende maand komt er een
advertentie van de beweging 'Ca
tholics Speak Out' in het week
blad 'National Catholic Report'.
Daarin zal ook een verklaring
staan van 45 landelijk bekende
rooms^katholieken, die de bewe
ging 'Catholic Speak Out' steu-
Volgens de advertentie is de
behandeling van aartsbisschop
Hunthausen een "schandaal
voor allen die het charisma van
de Amerikaanse kerk naar waar
de schatten, in het bijzonder haar
openheid voor gedachtenwisse-
ling en haar eenheid temidden
van verscheidenheid". De opstel
lers zien in Hunthausen een 'pro
feet voor vrede en gerechtig
heid'.
